Trong 15 năm qua, thanh toán di động tại Trung Quốc đã phát triển nhanh chóng và trở thành một thị trường có trị giá tới 16 ngàn tỷ USD. Hai gã khổng lồ chiếm giữ phần lớn thị trường béo bở này là Tencent và Alibaba. Theo hãng nghiên cứu thị trường iResearch Consulting Group, tổng giao dịch thanh toán di động tại Trung Quốc đã đạt tổng cộng 9 ngàn tỷ USD trong năm 2016. Trong khi đó tại Mỹ, con số này chỉ là 112 tỷ USD trong năm 2016.

Hai ứng dụng thanh toán di động phổ biến nhất tại Trung Quốc là WeChat Pay và AliPay. Từ các nhà hàng sang trọng tới ngay cả các cửa hàng bình dân bên đường, tài xế taxi và cả các tiểu thương trong chợ truyền thống, tất cả đều đã chấp nhận thanh toán qua mã QR code và ứng dụng di động.

Câu chuyện được chính cây viết Harrison Jacobs từ tờ Business Insiderkể lại trong chuyên du lịch đến thăm TP. Tây An mới đây sẽ cung cấp đầy đủ những bằng chứng về một xã hội đang dần thoát ly khỏi tiền mặt ở Trung Quốc.

Jacobs dừng chân tại cổng thành cổ ở Tây An. Cũng tại đó, anh đã gặp một nhóm sinh viên Trung Quốc đang tụ tập xem nhóm nhạc đường phố trình diễn. Cảnh tượng này có lẽ không quá xa lạ ở nhiều đô thị lớn. Nhưng có điều, cách các ca nhạc sỹ tại Tây An nhận tiền bo từ phía những người thưởng thức rất khác biệt.

Lúc đầu, Jacobs tự hỏi làm sao họ có thể lấy tiền bo cho tới khi anh nhìn thấy hai tấm bảng QR Code, một dành cho dịch vụ Alipay và một cho WeChat Pay được dựng ngay ở chỗ biểu diễn. Hóa ra đây chính là cách mà các ca nhạc sỹ có thể nhận tiền từ những khán giả yêu quý.

Cảnh tượng hàng chục người cùng nhau giơ điện thoại lên để quét mã QR Code và gửi tiền cho những người biểu diễn quả thực rất khác biệt so với đa số các quốc gia còn sử dụng tiền mặt hiện nay.

WeChat Pay của Tencent hiện có hơn 900 triệu người dùng hàng tháng, trong khi Alipay của Alibaba cũng có hơn 500 triệu người dùng mỗi tháng. Nói như vậy để thấy, các dịch vụ như Apple Pay với 127 triệu người dùng trên toàn cầu chưa thấm vào đâu.

Trở lại chuyến hành trình của Jacobs trong ngày thứ hai, anh đã đi dạo qua phố Hồi giáo ở Tây An. Jacobs nhận thấy, tất cả cửa hàng bán thực phẩm ở đây đều đặt mã QR code của dịch vụ Alipay và WeChat Pay, cho phép khách du lịch có thể thanh toán các món ăn. Jacobs không quên nhắc tới kỷ niệm khó quên khi anh là người duy nhất trả bằng tiền mặt.

Trong những chuyến đi tới Thâm Quyến và Bắc Kinh sau đó, Jacobs cũng bắt gặp những máy quét mã QR code tại các sạp bán hoa quả ven đường hay ở trong quán cà phê.

Mã QR điện thoại là một hình thức kinh doanh tiện lợi và bất kỳ ai cũng có thể trở thành người bán. Đặc biệt cách thanh toán này không hề yêu cầu đầu đọc thẻ. Tất cả những gì bạn cần chỉ là một tài khoản ngân hàng và mã QR cá nhân. Sau khi in lên giấy và dán trước cửa hàng, bất kỳ ai đi qua chỉ cần mở ứng dụng ví điện tử và quét mã QR là đã có thể gửi tiền cho bạn.

Theo một nghiên cứu của hãng Penguin Intelligenc, có tới 92% người dân tại các thành phố lớn ở Trung Quốc khẳng định, họ lựa chọn sử dụng WeChat Pay hoặc AliPay làm phương thức thanh toán chính. Ở chiều ngược lại, chi tiêu tiền mặt tại Trung Quốc đã giảm khoảng 10% trong vòng hai năm qua.

Những người trẻ ở Trung Quốc chia sẻ với Jacobs rằng, họ hiếm khi mang theo ví hoặc tiền mặt. Họ thường dùng smartphone để thanh toán vì sự tiện lợi do đa số mọi người đều mang điện thoại bên người.

Thẻ tín dụng chưa bao giờ phổ biến tại Trung Quốc do phần đông người dân vẫn có mức thu nhập thấp, văn hóa tiêu dùng và chi tiêu không kiểm soát. Trong khi đó, ngân hàng TW Trung Quốc gần như rất khó kiểm soát các trường hợp thấu chi và không chịu trả tiền.

Khi AliPay ra mắt vào năm 2004 với danh nghĩa là dịch vụ ký quỹ giữa người mua và người bán trên Taobao, AliPay đã được đông đảo người dùng tin tưởng vì sự bảo mật và đáng tin cậy. Từ đó tới nay, AliPay đã lớn mạnh không ngừng và trở thành một dịch vụ thanh toán di động phổ biến thứ hai tại Trung Quốc. Rõ ràng so với việc đăng ký thẻ tín dụng, AliPay đã trở thành một phương thức giao dịch thân thiện, an toàn hơn với người dùng.

Trong khi đó, WeChat Pay từng là một chức năng trong ứng dụng nhắn tin nổi tiếng WeChat của Tencent. Nhờ lượng người dùng đông đảo lên tới hơn 1 tỷ người nên WeChat Pay nhanh chóng chiếm lợi thế và vươn lên vị trí số một tại Trung Quốc trong thời gian dài.

WeChat Pay bắt đầu mở chức năng thanh toán vào năm 2014 nhân dịp Tết Nguyên Đán. Chiến lược của WeChat Pay là khuyến khích người dùng chia sẻ và tặng quà cho nhau ngay trong dịch vụ. Ví dụ dịp Tết, mọi người có thể gửi những phong bao lì xì trực tuyến ngay trên ứng dụng mà chẳng cần mất công lặn lội đường xa tới thăm một ai đó.

Mỗi dịch vụ đều có một cách để tiếp cận khách hàng và bùng nổ riêng. Nếu như AliPay chọn cách đi lên từ một dịch vụ ký quỹ thì WeChat Pay lại chọn cách phát triển lượng khách hàng dựa vào nền tảng nhắn tin với hơn 1 tỷ người của WeChat.

Những lợi ích mà Alibaba và Tencent thu về vượt xa chi phí giao dịch mà họ phải bỏ ra. Đó chính là một kho dữ liệu người dùng khổng lồ.

Hai dịch vụ ứng dụng là WeChat và Taobao hiện kiêm rất nhiều các chức năng từ nhắn tin, mạng xã hội, thương mại điện tử tới gọi xe, chia sẻ xe đạp,… Dữ liệu người dùng mà các hãng thu thập được có thể được sử dụng để xây dựng hồ sơ chi tiết cho từng người dùng.

Từ đó, Tencent hay Alibaba hoàn toàn có thể dùng số dữ liệu đó bán cho các đối tác để kiếm tiền từ quảng cáo.

Theo hãng nghiên cứu iResearch Consulting Group, thị phần của Alipay hiện chiếm 54% toàn thị trường thanh toán di động so với 40% của WeChat Pay. Tuy nhiên, cuộc chiến thống trị ngành công nghiệp thanh toán di động Trung Quốc chỉ mới bắt đầu nóng lên và chưa biết ai mới thực sự là người chiến thắng.

Sau khi lệnh cấm từ phía Mỹ, các nhà máy của ZTE phải ngừng hoạt động vì rất nhiều khách hàng hủy bỏ thỏa thuận, Công ty sản xuất điện thoại lớn nhất Trung Quốc hi vọng chỉ mất ít nhất là 20 tỷ Nhân dân tệ (tương đương 3,1 tỷ USD).

Vào giữa tháng 4 vừa qua, Chính phủ Mỹ ralệnh cấm các công ty nước mình không được bán các bộ phận, phần mềm cũng như cung cấp dịch vụ viễn thông cho ZTE của Trung Quốc trong vòng 7 năm nữa. Bộ Thương mại Mỹ đã áp đặt lệnh cấm lên ZTE sau khi công ty này vi phạm một thỏa thuận trừng phạt các nhân viên đã bị bắt quả tang vận chuyển hàng hóa Mỹ đến Iran.

Lệnh cấm đặc biệt đe dọa nặng nề đến lĩnh vực tài chính và các đơn đặt hàng của ZTE, một số khách hàng phá vỡ các thỏa thuận đã được niêm phong, Bloomberg đưa tin. Không những thế trụ sở của công ty tại Thâm Quyến, Trung Quốc cũng phải chi khoảng 80 triệu đến 100 triệu Nhân dân tệ (12 triệu đến 15 triệu USD) cho các chi phí hoạt động hàng ngày trong khi hầu hết 75.000 nhân viên không có việc làm, nguồn tin cho biết thêm.