Tháng 2/1943, phản gián quân đội Mỹ tìm cách phá mã các bức điện mà họ thu được của Liên Xô từ năm 1939. Đây là công việc khó nhằn, vì mã khoá của tình báo Xô-viết rất phức tạp, được sử dụng theo nguyên tắc chỉ dùng trong ngày và không bao giờ dùng lại. Thế nhưng, trong số các bức điện này có một bức mà mã khoá được sử dụng hai lần.

Sai lầm chết người này chính là nguyên nhân gián tiếp làm tan vỡ nhiều tổ chức điệp báo của Liên Xô. Tuy vậy, phải đến tháng 7/1946, phản gián quân đội Mỹ mới đọc được câu đầu tiên và duy nhất trong một bức điện liên quan đến hoạt động của tình báo Liên Xô ở Mỹ La tinh. 

Vợ chồng nhà khoa học Mỹ Ethel và Julius Rosenberg. Ảnh: History

Trên cơ sở mã khoá bức điện đó, đến tháng 12 năm ấy, Mỹ đọc được toàn bộ bức điện do nữ mật mã viên Rut Greenglas của tình báo Liên Xô phát đi tháng 12/1944, trong đó liệt kê những nhà khoa học đang làm việc trong dự án nguyên tử Manhattan. Mỹ kết luận ở Los Alamos có gián điệp Nga đã hoặc đang làm việc.

Tháng 6/1945, trong một bức điện gửi về Moscow, tổ điệp báo New York đề nghị cấp trên xét thưởng cho 2 điệp viên David Greenglas (anh trai của bà Ethel Rosenberg và là chồng của Rut) và Klaus Fuchs, đều làm việc tại dự án Manhattan. Do chủ quan nên tên thật của em gái Klaus là Kristel được giữ nguyên trên điện. Tổ này còn mắc thêm sai lầm về bảo mật, là phái nhân viên liên lạc Harry Gold đến gặp Klaus và David để trao tiền thưởng và nhận tin.

Tháng 10/1948, khi phản gián quân đội Mỹ đã giải mã được nhiều bức điện của các tổ điệp báo Liên Xô và thu thập được nhiều bằng chứng về hoạt động của họ hướng về dự án Manhattan thì sự vụ được chuyển giao cho FBI. Chẳng bao lâu sau, FBI tìm ra sợi chỉ dẫn đến Klaus Fuchs và đến tháng 9/1949 thì bắt giữ ông – lúc này đã trở về Anh và dẫn giải về Mỹ.

Ngày 3/2/1950, các báo lớn ở Anh và Mỹ đồng loạt đưa tin về vụ bắt giữ Klaus Fuchs. Sớm hôm sau, Julius Rosenberg đến gặp vợ chồng anh rể, yêu cầu hai người này ngừng mọi liên lạc và bỏ trốn. Song, David và Rut từ chối bỏ chạy.

Qua việc xác định những cộng tác viên chương trình Manhattan từng có chuyến công cán đến New York vào tháng 11/1945, FBI thu gọn lại 6 người “có thể là điệp viên của Liên Xô”, trong đó Greenglas đứng thứ hai.

Đến tháng 5, Klaus Fuchs khai ra Harry Gold. Trước bằng chứng là bản sơ đồ đường đi mà 5 năm trước anh ta sử dụng để tìm đến nơi ở của Fuchs, Gold thừa nhận chính là người đã nhận báo cáo về bản đồ án nguyên tử của Klaus Fuchs. 

Người anh bất hảo

Cuối tháng 5/1950, Moscow quyết định rút tất cả nhân viên có liên quan đến vụ Manhattan về nước. Theo kế hoạch, vợ chồng Greenglas trước hết sẽ chuyển sang Mehico, rồi đi đường biển sang Thuỵ Điển. Tuy nhiên, sau khi nhận kinh phí đảm bảo 10.000USD, hai người này giả vờ ra đi, rồi lại quay về nhà. 

David Greenglas, anh trai của bà Ethel Rosenberg. Ảnh: History

Ngày 15/6, theo lời khai của Harry Gold, FBI lục soát căn hộ nhà Greenglas, nơi đồng thời là trạm liên lạc của tổ điệp báo Liên Xô tại New York. David và Rut được mời về cơ quan điều tra và ngay lập tức khai báo mọi chuyện. Theo Rut, một lần David chuyển cho Julius một tài liệu quan trọng. Do chữ của David rất xấu nên Julius bảo vợ đánh máy lại tài liệu đó, còn Rut ngồi bên em dâu giúp chỉnh sửa văn phong, chính tả… David hoàn toàn khẳng định lời khai của vợ.

Ngày 17/7, căn cứ vào lời khai của David Greenglas, cảnh sát bắt giữ Julius Rosenberg tại nhà riêng của ông. Ngày 11/8, đến lượt vợ ông là Ethel bị bắt. Giữa tháng 8, FBI bắt thêm một điệp viên nữa là Morton Sobell.

Ngày 29/3/1953, toà án buộc tội cả nhóm làm gián điệp cho Liên Xô. Ngày 5/4, toà tuyên án tử hình vợ chồng Rosenberg. Ngày 19/6/1953, vợ chồng Rosenberg bị xử tử trên ghế điện tại nhà tù Sing Sing và đến ngày 21/6 được mai táng tại nghĩa trang ở Long Ireland.

Morton Sobell bị 30 năm tù, nhưng được ân xá sau 18 năm thụ án. Harry Gold cũng phải ngồi tù 16 năm trong tổng số 30 năm bị kết án. Klaus Fuchs ngồi 9 năm trong nhà tù ở Anh. Rut được tha bổng, còn David bị kết án 15 năm tù nhưng được tha vào năm 1960.

Năm 1996, David Greenglas – lúc này đã đổi tên và sống tại một khu heo hút của thành phố New York, kể lại cho phóng viên tờ New York Times là Sam Roberts mọi tình tiết của câu chuyện năm xưa. Roberts đã viết cuốn “Người anh trai”, kể về tổ điệp báo Manhattan cũng như cái chết bi hùng của vợ chồng Rosenberg.

David Greenglas thú nhận đã dựng chuyện làm hại cô em gái và người em rể. Tuy nhiên, ông ta cho rằng nhẽ ra vợ chồng Rosenberg đã có thể thoát chết như vợ chồng y, nếu họ chịu cung khai và hợp tác với phản gián Mỹ. Chí ít là Ethel, nếu bà đổ hết tội lỗi cho chồng. David gọi hành động của em gái là “ngu ngốc”.

Đoạn cuối trong cuốn “Người anh trai”, nhà báo Roberts viết: “Greenglas nói với tôi rằng ông ta không hề cảm thấy cắn rứt lương tâm vì chuyện năm xưa. Thật vậy, vì ông ta có lương tâm đâu mà cắn rứt”.

Nguyên Phong

“Mình thấy có nhiều sinh viên chọn nghỉ học một số buổi để đi làm thêm ngoài giờ nhằm trang trải cuộc sống, như vậy có nguy cơ lỡ mất kiến thức quan trọng trên lớp hoặc không có quỹ thời gian để làm bài tập nhóm, bài tập về nhà. Do đó, nếu có được học bổng 100% đầu vào thì mình sẽ chuyên tâm học tập và nghiên cứu nhiều hơn. Với mình, đây là đặc quyền rất lớn”, Khánh cho biết. 

Không bỏ lỡ cơ hội, tháng 5/2018, Khánh ghi danh vào kỳ thi học bổng của ĐH FPT và đạt điểm số ấn tượng ở cả 2 bài thi luận và toán logic, lọt top những thí sinh xuất sắc nhất được cấp học bổng 100% vào ĐH FPT phân hiệu TP.HCM. Bất ngờ hơn đó là dù đi học hay đi làm, suất học bổng toàn phần cũng mở ra cho cậu bạn thêm nhiều đặc quyền khác như dễ dàng kết nối với các sinh viên cùng khóa, các cựu sinh viên giỏi và các doanh nghiệp, mở rộng mạng lưới quan hệ và danh hiệu học bổng 100% cũng tăng cơ hội “ghi điểm” với nhà tuyển dụng.

“Tuy nhiên, những đặc quyền đó chỉ có được khi bạn không ngủ quên trên chiến thắng”, Khánh nhấn mạnh. Giành được học bổng toàn phần là một vinh dự lớn, vậy nên suốt 4 năm đại học, Khánh càng không ngừng cố gắng học tập và rèn luyện để thật xứng đáng với phần thưởng này. Tốt nghiệp ĐH FPT với tấm bằng xuất sắc, hiện Khánh đang có một công việc đúng chuyên môn và đáng mơ ước tại Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam, trực thuộc Cục An toàn Thông tin - Bộ Thông tin & Truyền thông.

Khánh cho rằng: “Suất học bổng toàn phần đã giúp mình có thêm động lực và niềm tin vào bản thân, lấy đó làm nền tảng để phấn đấu mỗi ngày, ngày mai lại là một phiên bản tốt hơn hôm nay. Đây cũng là tinh thần mà mình muốn lan tỏa đến các em sinh viên khóa dưới, những người đang tìm kiếm cơ hội săn học bổng vào ĐH FPT. Cửa chỉ mở cho những người dũng cảm, dám nghĩ dám làm, dám quyết tâm và theo đuổi mục tiêu đến cùng, và khi đó bạn sẽ nhận được phần thưởng xứng đáng”.

Bí quyết “chuyến săn” bách phát bách trúng

Sở hữu thành tích học tập đáng ngưỡng mộ cùng kinh nghiệm “săn” học bổng toàn phần thành công nên Khánh được các em khóa dưới quý mến, tin tưởng và xin tư vấn học hành thi cử. Vậy nên dù công việc bận rộn, anh chàng vẫn sắp xếp thời gian để theo dõi các hoạt động tuyển sinh, quy chế thi học bổng vào ĐH FPT hàng năm, sẵn sàng làm mentor cho “hậu bối”. 

Năm nay, ngay khi biết ĐH FPT mở chương trình 'Một ngàn học bổng FPTU 2023 - FPTU Scholarship 1.000” để trao 1.000 học bổng cho học sinh THPT đạt thành tích cao trong học tập, văn hoá thể thao, hoạt động cộng đồng hoặc lĩnh vực khác, Khánh share “nóng” thông tin này trên trang Facebook cá nhân, khích lệ các “hậu bối” tham gia để có cơ hội nhận được những đặc quyền như mình hồi 2018.

Được biết, để được cấp học bổng theo chương trình FPTU Scholarship 1000, thí sinh cần đủ điều kiện top 40 SchoolRank hoặc Top 50 SchoolRank với thí sinh là thế hệ đầu tiên trong gia đình học đại học, đồng thời nộp hồ sơ đăng ký học bổng trong đó trả lời 3 câu hỏi: Bạn là ai?, Bạn có thành tích gì? và Vì sao bạn chọn trường Đại học FPT? về hòm thư điện tử của chương trình ở địa chỉ: [email protected]. 

Với đề bài này, theo Khánh, cách để có 3 câu trả lời thật ấn tượng đó là trình bày mạch lạc, đúng trọng tâm, thể hiện được câu chuyện của mình với màu sắc riêng nhưng tránh việc cố tỏ ra khác biệt một cách gượng ép. 

Linh Phương

Hồ sơ "thợ săn" học bổng Châu Minh Khánh  - Tốt nghiệp xuất sắc khóa 14 ngành An toàn thông tin, ĐH FPT TP. HCM - Học bổng 100% vào ĐH FPT TP.HCM năm 2018 - Huy chương Vàng và cúp Vàng cho cá nhân có thành tích xuất sắc nhất khối phổ thông tại vòng chung kết kết kỳ thi Toán học không biên giới Mathematics Without Borders, diễn ra tại Bulgaria năm 2018 - Giải Nhất cấp tỉnh môn Toán lớp 12, thành viên đội tuyển Vĩnh Long tham dự kỳ thi HSG Quốc gia môn Toán năm 2018 - Huy chương Đồng Olympic 30/4 môn Toán lần thứ XXII - Giải Nhất kỳ thi Hóa hoàng gia Australia trong 2 năm liên tiếp 2016 và 2017