Học xong đại học ra trường các con của tôi cũng lần lượt đi lấy chồng, giờ đây tất cả đã yên bề gia thất, chỉ còn cậu con út đi làm ăn xa.

Ảnh: B.N

Trong 5 cô con gái thì 4 cô đi lấy chồng xa, có một cô lấy được chồng gần. Thấy gia cảnh nhà tôi khó khăn, bóc ngắn cắn dài, chẳng có của ăn của để làm hồi môn cho con gái đi lấy chồng, nên ông thông gia liền mua 1500m2 đất ruộng ngay sau nhà tôi để cho con tôi và con rể đào ao thả cá.

Tôi mừng rơi nước mắt vì thấy ông ấy đối xử tốt với các con quá nên cũng quyết định chặt đi ba cây xoài để mở ngõ cho các con đi vào khu đất đó. Ông ấy tìm người lo thi công, còn tôi thì lo cơm nước cho cả hai gia đình. Tôi cũng bận công việc của mình nên không để ý, ông ấy múc qua cả phần đất tôi vạch ranh giới để cho các con, rồi múc luôn cả vào 1500m2 đất tôi đang thầu của công ty để trồng trọt.

Tôi liền bị giám đốc công ty gọi lên chất vấn, thấy cảnh tôi mẹ góa con côi cạy cục van xin thì giám đốc cũng bỏ qua cho. Tôi bảo với con rể rằng nếu lỡ đào vậy rồi thì hai vợ chồng sang tôi cho thuê lại ao mà làm ăn kinh tế. Làm thêm cái chòi, tôi ở đó phụ giúp trông nom, hàng ngày tôi bắt được con cá gì ăn con cá đấy, mẹ con dựa vào nhau mà sống. Ai ngờ làm xong cái chòi, tôi chưa kịp ở thì ông thông gia đã dọn luôn vào ở. 

Tôi nhịn hết lần này đến lần khác để giữ hòa khí hai gia đình, ấy vậy mà đến khi tát ao, ông ấy phun hết cả bùn, cát vào ruộng nghệ của tôi, thấy vậy tôi tắt máy để bưng ống bơm nước đi chỗ khác, ông ấy lại liền đặt ống vào vườn của tôi, rồi ngang nhiên chặt mấy cây chuối của tôi để cho cá ăn chỉ để lại mấy cái búp. Tôi góp ý thì ông ấy bảo “bà chưa cho các con được cái gì, có mấy cây chuối mà cũng phải tiếc”.

Quá quắt hơn khi con gái tôi bế cháu sang nhà tôi chơi thì ông ấy liền gọi điện bắt bế cháu lên chòi ngủ với ông. Ngày rằm tháng 7 năm ngoái, tôi làm mâm cơm cúng ông bà tổ tiên, mời con rể và con gái tôi sang ăn, vừa bưng bát cơm đặt vào mồm thì ông ấy liền gọi điện bắt về nấu cơm cho ông ấy ăn. Cứ hết chuyện này đến chuyện khác ông thông gia luôn đối đầu với tôi, có cái ngõ tôi cắt đất của mình để đắp cho ông ấy và các con đi vào ao cá, thì ông ấy không đi, cứ đi vào vườn nhà tôi.

Ông ấy bảo ngõ ấy nhiều cỏ dại mọc quá nên đi vào dậm chân, trời mưa thì đường hơi lầy lội. Tôi lại nhún nhịn nhổ hết cỏ rồi đắp đất, đắp đá cho sạch sẽ hơn.

Đến lần thứ ba tôi không chịu đựng được nữa mới bảo ông ấy: “Ông muốn đi sạch sẽ thì lo làm cỏ và đắp đất be đường vào mà đi chứ tôi già rồi không làm mãi cho ông đi được, đừng đi vào vườn nhà tôi nữa”, ấy vậy mà ông ấy sẵng giọng lên, văng tục.

Bà thông gia thấy vậy thì bảo tôi xây cổng, xây tường lên, ngăn chia ranh giới ra để hai bên đỡ lời qua tiếng lại, nhưng tôi nghĩ nếu làm vậy thì lại khổ con tôi mà thôi. Thực sự, tôi rất uất ức và khổ tâm, vì thương con, thương cháu nên tôi luôn cố gắng nhẫn nhịn, còn ông thông gia lúc nào cũng được nước lấn tới. Tôi không biết mình nên làm gì đây?

Con dâu về ở cữ, mẹ chồng nằng nặc đòi thêm tiền điện, nước

Con dâu chỉ về ở 30 ngày, mẹ chồng lấy tiền ăn không thiếu một đồng. Bà còn bắt tôi nộp thêm khoản tiền điện, nước với lý do "nuôi bà đẻ tốn kém".

Ông Vũ Văn Giỏi (SN 1969) ở Đông Cứu, Dũng Tiến, Thường Tín, Hà Nội. Nơi đây có nghề thêu - may trang phục lễ hội, quần áo tế lễ, trang phục cung đình và khăn chầu áo ngự…

Nghệ nhân Nhân dân Vũ Văn Giỏi.

Thời phong kiến, những nghệ nhân giỏi của làng được gọi đến tập trung tại một chỗ gần cung đình, gọi là phường thêu.

Những thợ này chuyên thêu các loại vải vóc phục vụ may quần áo cho vua chúa, hoàng hậu, quý phi… vào các dịp trọng đại. Họ không được trả lương nhưng sẽ được miễn sưu thuế trong vài năm.

Giai đoạn chiến tranh, nghề thêu bị chững, không còn ai làm nghề nhưng gia đình ông Giỏi vẫn làm đồ diễn cho các đoàn cải lương, đoàn chèo...

Cuối thập niên 80 - đầu thập niên 90 của thế kỷ 20, làng nghề thêu Đông Cứu bắt đầu hồi sinh. Giai đoạn này ông Giỏi hợp tác với Xưởng phim truyện Việt Nam, thiết kế và may trang phục cho một số bộ phim cổ trang dã sử.

Ông Giỏi tiết lộ, một số đồ ông thêu được sử dụng trong bộ phim Đêm Hội Long Trì. Gầy đây nhất, năm 2012, ông tham gia làm trang phục cho bộ phim Thiên Mệnh Anh Hùng của đạo diễn Victor Vũ.

Phục dựng long bào 

Xuất phát từ đam mê, đau đáu muốn nâng tầm giá trị nghề cổ, ông Giỏi đã dành nhiều năm nghiên cứu và phục chế thành công 30 bộ trang phục cung đình cổ. Bao gồm: Long bào, trang phục của Từ cung thái hậu, quý phi, áo dài công chúa…

Trong đó có trang phục của vua Khải Định và long bào vua Bảo Đại, số tiền phục chế mỗi chiếc ước tính lên đến hàng tỷ đồng. 

"Những trang phục tôi phục chế không thể đong đếm được bằng tiền, vì giá trị về nghệ thuật và văn hóa rất lớn. Tôi đã bỏ nhiều tiền để phục chế nhưng chưa bao giờ mang giá trị tiền bạc để đánh giá", ông Giỏi khẳng định.

Long bào vua nhà Nguyễn được ông Giỏi trưng bày giữa phòng khách.

Long bào vua Bảo Đại được nghệ nhân Giỏi cùng 8 thợ thực hiện thủ công từ tháng 7/1998 đến tháng 12/1999. Áo được thực hiện hết 14m vải.

Vải thêu áo được dệt bằng 8kg sợi tơ tằm. Vải lót trong dệt mỏng kiểu dệt lụa. Chỉ thêu bằng sợi tằm se hai chiều, nhuộm màu bằng thảo mộc để được màu tự nhiên theo sắc trầm như áo xưa.

Sợi kim tuyến vàng, kim xa, khuy áo làm bằng đồng mạ vàng, cườm, ngọc trai làm mắt rồng. Đặc biệt, trên mỗi chiếc long bào có một tỉ lệ vàng nhất định.

Chỉ vàng thường dùng để thêu trên thân áo. Người ta dát vàng mỏng, dán vào vải rồi dùng công nghệ đặc biệt, kéo thành sợi chỉ thêu áo bào. Những chiếc áo thêu bằng chỉ vàng có độ bền vượt thời gian, cả trăm năm cũng không bay màu hay hỏng áo.

Chiếc long bào triều Nguyễn nặng khoảng 6kg, riêng vàng đính lên khoảng 1kg. Ông Giỏi tâm sự, nếu phục chế giống hệt áo vua ngày xưa sẽ không đủ vàng để làm nên ông chỉ điểm vàng lên một số phụ kiện. 

Trang phục cung đình do ông Giỏi phục chế.

Chiếc áo đầu tiên ông phục dựng là trang phục của Hoàng tử, được làm trong 4 năm, từ 1993 - 1998.

Trước khi phục dựng được chiếc áo hoàn thiện ông làm hỏng đến 20 chiếc áo khác. Để phục dựng được chiếc áo này, ông Giỏi còn có sự hỗ trợ của ekip 30 người, bao gồm cả người cô ruột và các cháu thanh thiếu niên từ 10 - 20 tuổi.

Tuy vậy, những công đoạn quan trọng, ông trực tiếp làm, để sản phẩm thật sự có hồn. Ví dụ, nhìn rồng thêu phải toát lên được sự uy nghiêm, sống động.

“Công việc phục dựng không phải ai cũng muốn làm vì đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và tiền bạc”, ông Giỏi nhấn mạnh.

Nguyên liệu vải may trang phục cung đình hoàn toàn từ lụa và gấm, theo đúng chất liệu xưa.

Các trang phục được ông Giỏi trưng bày trong tủ kính.

Người hợp tác cùng ông Giỏi khi đó đã mang một mẫu vải trong bảo tàng sang Pháp nhờ phân tích chất liệu. Các chuyên gia tiến hành đếm sợi vải và cho biết, vải được dệt khá cầu kỳ, tám sợi chỉ chập lại để dệt.

Ông Giỏi về Hà Đông tìm nghệ nhân đặt dệt và được cụ Trịnh Văn Mão nhận lời.

Vải đã tìm được nhưng ông Giỏi gặp khó khăn về nhuộm màu, nhuộm chỉ. Ông mang vải đến hàng chục cơ sở sản xuất nhờ nhuộm thử nhưng kết quả không như ý muốn.

Cuối cùng, ông nghĩ ra cách dùng thảo mộc nhuộm. Các loại thảo mộc dưới xuôi không đủ nên ông dùng 1 phần hóa chất nhuộm cơ bản, sau đó dùng thảo mộc để nâng tông hoặc hạ tông theo đúng ý.

Ví dụ, vải được nhuộm vàng nhưng chói quá, ông dùng thảo mộc hạ cho màu sắc trầm hơn.

“Công đoạn nhuộm màu tôi đi khắp nơi tìm tòi. Khi nản quá, tôi xuống nhà người quen làm nghề nhuộm vải dưới Nha Xá (Hà Nam) chơi ở đó 1 ngày. Thấy tôi lăn lộn với nghề, họ hướng dẫn tôi cách nhuộm”, ông Giỏi nhớ lại.

Từ đó, ông Giỏi nắm được kỹ thuật nhuộm. Ông mua thuốc rồi phối hợp với nước trà, nước bùn, nước tro nhuộm vải thành các màu sắc mình cần.

Ông chia sẻ, để có tài chính theo đuổi công việc này, ông làm thêu gia công quần áo cho các lễ hội. Đời sống phát triển, kinh tế gia đình ông cũng khấm khá hơn.

Tranh Tú nữ "cầm, kỳ, thi, họa" nghệ nhân Giỏi thêu.

Năm 1998, trang phục đầu tiên ông phục dựng thành công được mang đi triển lãm tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Ban đầu, triển lãm dự định 3 tuần nhưng sau kéo dài 3 tháng.

Suốt nhiều năm ông âm thầm làm, chỉ đến khi trang phục tham dự triển lãm, báo chí trong và ngoài nước mới bắt đầu biết đến.

Một chuyên gia đến từ hãng thời trang bên Pháp đã sang Việt Nam, tìm ông học cách thêu, ứng dụng vào sản phẩm túi xách…

Các trang phục của ông Giỏi liên tiếp được đưa đi dự sự kiện văn hóa tại các tỉnh, thành và tham dự Festival Huế.

Năm 2016, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Nhân dân” và được mời sang Ấn Độ dạy 3 tuần.

Vợ chồng ông Giỏi sinh được 3 người con, người con lớn hiện theo nghề thêu gia truyền. “Trong tương lai, khi con đã đạt độ chín về nghề, tôi sẽ mang kiến thức phục dựng long bào suốt 30 năm qua truyền lại cho con, để con thay mình tiếp tục nghiên cứu và thực hiện dự định còn dang dở”, ông nói.

Giếng cổ trăm tuổi nằm sát biển, quanh năm không cạn nước ở Quảng Ngãi

Khi tất cả giếng nước trên đảo Lý Sơn đều nhiễm mặn, hoặc cạn trơ đáy thì giếng Xó La vẫn đầy ắp nước ngọt. Dù rằng, giếng nước này nằm sát mép biển.

Phật tử, nhân dân và du khách đến lễ hội được dịp chiêm ngưỡng gần 100 loại hoa cúc từ làng hoa Tây Tựu (Hà Nội) và các làng hoa nổi tiếng của nhiều địa phương đưa về trưng bày tại các chợ hoa. Du khách đồng thời tham quan làng hoa cúc nghệ thuật, hòa vào hoạt động văn hóa quần chúng, xem chương trình nghệ thuật “Đêm hội trùng dương”. CÙng với đó, tham gia thiền trà, thưởng thức đặc sản chay như: cơm chay, các loại bánh chay, bánh ngô, sắn, các loại hoa quả… tại các chợ ẩm thực suốt 3 ngày diễn ra lễ hội trong khu vực chùa Ba Vàng.

Lễ hội Hoa cúc chùa Ba Vàng 2020 là lần thứ ba, sau 2 lần tổ chức thành công vào năm 2013 và 2016. Lễ hội năm nay nhằm phát huy những nét đẹp truyền thống của dân tộc, hướng đến những giá trị chân - thiện - mỹ. Tôn vinh những giá trị cốt lõi của di tích văn hóa, lịch sử, danh lam thắng cảnh nổi tiếng: Linh sơn Yên Tử - cái nôi của thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. 

Đây là lễ hội không chỉ đáp ứng nhu cầu du lịch, sinh hoạt văn hóa tâm linh của nhân dân, phật tử, mà còn góp phần thực hiện mục tiêu kép, phòng chống dịch Covid-19 nhưng vẫn kích cầu du lịch nói chung, từ đó khôi phục kinh tế của tỉnh Quảng Ninh tăng trưởng 2 con số trong năm 2020. 

Lễ hội Hoa cúc chùa Ba Vàng 2020 tiếp tục gieo vào lòng người những nhân lành chân quý trong Phật Pháp của loài hoa cúc (hoa cúc cho dù có héo, thì hoa vẫn không rụng xuống đất, lá vẫn không rời cành).

Qua Lễ hội Hoa cúc 2020, Ban tổ chức muốn gửi thông điệp ý nghĩa từ loài hoa cúc về Tình đoàn kết, gắn bó, keo sơn - tình người, tương thân, tương ái của dân tộc Việt Nam nói riêng và nhân loại nói chung. Từ đó, vận động người dân và phật tử khi đến với lễ hội, khởi tâm từ bi thương yêu, xả thí đóng góp tiền, vật chất… để ủng hộ cho đồng bào miền Trung vừa chịu tổn thất quá lớn về người và tài sản vì lũ lụt.

Số tiền quyên góp được sẽ được nhà chùa trực tiếp trao cho Mặt trật Tổ quốc, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo trong lễ hội để kịp thời cứu trợ các tỉnh miền Trung.

Lệ Thanh