Tuy nhiên, theo nhà sinh vật học vũ trụ Dirk Schulze-Makuch ở Trường Đại học Kỹ thuật Berlin, Đức, con người đã tiến hành một thí nghiệm nhằm phát hiện dấu hiệu của sự sống vi sinh trên sao Hỏa đã vô tình giết chết những manh mối nhỏ nhoi.

Khi hạ cánh lên sao Hỏa vào năm 1976, hai con tàu đổ bộ có rất nhiều nhiệm vụ. Một trong số đó là tiến hành một loạt thí nghiệm để kiểm tra các dấu hiệu sinh học trong đất trên sao Hỏa, hay chính là những dấu vết của các phân tử cho thấy sự sống có tồn tại ở nơi đây.

Cho đến nay, con người chưa tiến hành thêm bất kỳ thí nghiệm tương tự nào trực tiếp trên sao Hỏa.

Một trong những thí nghiệm nói trên thực hiện với máy sắc ký khí ghép khối phổ (GCMS) đã tìm thấy chất hữu cơ clo hóa. Vào thời điểm đó, kết quả này được hiểu là có sự ô nhiễm do các sản phẩm tẩy rửa mà con người sử dụng, và do đó không hề có dấu hiệu sinh học nào.

Chúng ta biết rằng các chất hữu cơ clo hóa có sẵn trên sao Hỏa, mặc dù chúng được tạo ra từ các quá trình sinh học hay phi sinh học thì vẫn chưa thể khẳng định được.

Trong những năm gần đây, một số nhà khoa học đưa ra suy đoán rằng chính các thí nghiệm sinh học của tàu Viking có tính hủy diệt. GCMS cần làm nóng các mẫu để phân tách các vật liệu trong mẫu. Việc này có thể đã thiêu hủy chính những chất hữu cơ mà chúng ta hy vọng tìm thấy bằng chính thí nghiệm này.

Các thí nghiệm khác cũng có thể vô tình phá hủy các bằng chứng tương tự, cụ thể là các thí nghiệm theo quy trình thiết kế chuyên tìm kiếm sự có mặt của sự sống vi sinh trên các hành tinh và các thí nghiệm chưng khô nhiệt phân, trong đó có truyền chất lỏng vào các mẫu vật sao Hỏa, để tìm bằng chứng về quá trình trao đổi chất và quang hợp.

Tuy kết quả cho thấy một dấu hiệu tích cực là có sự trao đổi khí, nhưng lại không được coi trọng vì vào thời điểm đó chúng ta cho rằng sự sống trên sao Hỏa cũng giống như sự sống trên Trái Đất ở chỗ chỉ phát triển khi có nước, càng nhiều nước thì càng nhiều sự sống.

Nhưng về sau này chúng ta học hỏi được thêm rằng sự sống có thể xuất hiện ở những môi trường cực kỳ khô cằn. Và sao Hỏa là một nơi vô cùng khô hạn. Nếu thay đổi những điều kiện đó thì sự sống của sao Hỏa cũng rất có thể chấm dứt theo.

Nhà sinh vật học vũ trụ Schulze-Makuch nói rằng "hãy đặt câu hỏi rằng điều gì xảy ra nếu bạn đổ nước lên những vi khuẩn thích khô này, liệu việc đó có làm chúng bị ngộp không? Về mặt kỹ thuật, có thể nói rằng chúng ta đang cung cấp quá nhiều nước cho chúng, nhưng nói một cách đơn giản thì lại làm chúng chết đuối.

Việc đó giống như một con tàu vũ trụ của người ngoài hành tinh tìm thấy bạn đang sống dở chết dở trên sa mạc và quyết định "con người cần nước, hãy đem con người ra giữa đại dương để cứu sống!" nhưng hóa ra lại làm con người chết đuối giữa biển khơi".

Điều thú vị là thí nghiệm chưng khô nhiệt phân đã xác định thấy nhiều dấu hiệu sự sống hơn so với thí nghiệm đối chứng khô không thêm nước vào mẫu. Vì vậy, rất dễ dàng nảy ra câu hỏi rằng liệu những thí nghiệm này có phải đã phát hiện ra những dấu hiệu sự sống mà chúng ta vô tình bác bỏ hay không?

Rõ ràng là vẫn còn có nhiều mâu thuẫn ở đây và chưa thể kết luận điều gì, nhưng nghiên cứu và điều tra kỹ hơn là việc cần thiết.

Vào năm 2007, nhà sinh vật học Schulze-Makuch đã nêu lên rằng có thể trên sao Hỏa tồn tại sự sống thích nghi với môi trường khô có chứa hydrogen peroxide. Ông và nhóm nghiên cứu khẳng định kết quả thí nghiệm của tàu Viking có những điểm phù hợp với giả thuyết này.

Nếu đúng là có sinh vật tồn tại trong điều kiện khô hạn của sao Hỏa, thì thay vì "đi theo dấu vết của nước" như NASA vẫn coi là kim chỉ nam trong việc tìm kiếm sự sống ở đây, chúng ta nên theo dõi các hợp chất ngậm nước và hút ẩm, tức là muối, để tìm kiếm sự sống.

Ông nói rằng "gần 50 năm sau các thí nghiệm của tàu Viking, đã đến lúc chúng ta thực hiện nhiệm vụ mới về tìm kiếm sự sống. Giờ đây chúng ta đã hiểu biết hơn rất nhiều về môi trường trên sao Hỏa".

Số nghiên cứu sinh các trường tuyển mới đang tăng dần nhưng vẫn chưa năm nào đạt được 50% tổng chỉ tiêu, theo số liệu Bộ Giáo dục và Đào tạo. Năm học qua, các trường tuyển được gần 3.400, đạt 47% tổng chỉ tiêu. Năm học 2022-2023 chỉ hơn 2.400, tương đương 42%. Hai năm trước đó tuyển được 25% và 34%.

Số liệu năm 2021, quy mô đào tạo trình độ tiến sĩ của Việt Nam là khoảng 12.000 người. Tính tỷ lệ trên dân số, con số này chưa bằng một phần ba so với Malaysia và Thái Lan, bằng một phần hai so với Singapore và xấp xỉ một phần chín so với trung bình 38 nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD).

Các chuyên gia từ nhiều trường đại học nhận định số lượng người học tiến sĩ của Việt Nam hiện quá ít so với yêu cầu thực tế. Điều này gây ra tác động xấu với sự phát triển của giáo dục đại học nói riêng và nền khoa học - công nghệ nói chung.

Toán học luyện cho con người ta hai kỹ năng: tư duy và tính toán. Tư duy chính là tính logic và tổng kết được quy luật; còn tính toán đơn giản chỉ là áp dụng những quy luật người ta đã tìm ra để có được kết quả. Vậy, tư duy và tính toán sẽ có nhiều cấp độ, phù hợp với nhu cầu của mỗi người.

Người giản đơn chỉ cần những phép tính đơn giản, tư duy giải được những bài toán đủ để trả tiền điện nước, ăn ngày ba bữa, nuôi được con cái học hành... Trong khi đó, người cần tư duy và phép tính phức tạp hơn (chiếm số ít còn lại) ngoài nhu cầu ăn, ngủ, thuốc men, con cái, học hành, còn muốn đi du lịch, ở resort, ăn nhà hàng, mua nhà to...

Tích phân, đạo hàm suy cho cùng cũng chỉ là một phép tính. Nếu phân theo cấp học thì cộng, trừ nên dạy ở cấp một; nhân, chia thuộc cấp hai; và tích phân, đạo hàm ở cấp ba. Xét về hình học, cộng, trừ tựa như các điểm; nhân, chia là đường thẳng hay mặt phẳng; và tích phân, đạo hàm là không gian vô định.

>> Ác cảm với tích phân, đạo hàm

Vây, có cần học tích phân, đạo hàm không? Học để làm gì và học như thế nào? Đó là câu hỏi mà chính ngành giáo dục cần phải trả lời. Sở dĩ có cuộc tranh cãi này là vì nhiều người không biết học những thứ này để làm gì, và thậm chí chưa bao giờ sử dụng đến chúng trong cuộc sống, trong đó, có không ít các giáo viên dạy Toán.

Học để quên thì đó là một sự lãng phí (thời gian, công sức, tiền bạc) cho xã hội. Học để thi, thì đó là một sự bất công vì nó cướp đi cơ hội học hành lẫn việc làm (kể cả công việc chẳng bao giờ dùng tới tích phân, đạo hàm) của bao thế hệ con trẻ ở xã hội vị bằng cấp (không học có bằng sẽ khó có cơ hội việc làm nên ai cũng phải chạy đua kiến thức).

Một thực tế rằng, kiến thức thì ai cũng cần nhưng chỉ nên cung cấp những kiến thức thiết thực, còn những kiến thức chuyên sâu nên để những bậc cao hơn, chuyên sâu hơn học. Bọn trẻ cần không gian và thời gian để học ngoại khóa hữu ích cho đời. Còn ôm đồm kiến thức kiểu bác học như thế chỉ tổ mất thời gian và công sức. Chúng chỉ biết học và thi không còn thời gian để thở, để ăn thì sau này ra đời thế nào?

Tóm lại, tích phân và đạo hàm chỉ nên dạy cho ai có nhu cầu và công việc đòi hỏi phải dùng đến chúng để tính toán. Kiến thức chỉ hữu ích khi nó được ứng dụng trong thực tế. Còn học để thi rồi quên, thì tốt nhất là đừng dạy.

NTB

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.