Những cánh tay vô vọng chới với

Một ngày đầu tháng giêng năm 1996, sương mù dày đặc che kín đỉnh núi. Trên mặt hồ Sông Rác vang lên tiếng la hét thất thanh khi con thuyền chở 84 người dân đi đốn củi bị chìm. Trong không gian hỗn độn chỉ còn thấy những cánh tay vô vọng chới với giữa biển nước mênh mông...

Giữa tháng 4/2018, chúng tôi tìm về thôn Thượng Phong, xã Kỳ Phong, huyện Kỳ Anh sau 22 năm, thời điểm con thuyền chở 85 người dân bị chìm giữa đáy hồ Sông Rác.

Bà Hệ giờ đây đã già, sống với chồng trong căn nhà nhỏ chật hẹp.

Ở xã Kỳ Phong hỏi đến nhà bà Nguyễn Thị Hệ không ai là không biết, không ít người còn nhớ như in ngày bà đã cướp khỏi tử thần 34 tính mạng trong thảm nạn chìm thuyền năm xưa.

Bà Hệ năm nay ngoài 70 tuổi, khuôn mặt khắc khổ, lưng bà oằn xuống theo những năm tháng chèo đò. Bà cùng người chồng thương binh sống trong ngôi nhà vỏn vẹn gần 30m2, xây dựng từ hàng chục năm trước.

Hỏi chuyện cứu 34 mạng người trong vụ chìm đò năm xưa, khuôn mặt bà trở nên buồn bã. Những giọt nước mắt của người đàn bà từng một thời lam lũ với sông nước lăn dài trên gò má, bà bảo: “Tôi ân hận suốt mấy chục năm qua vì không cứu được nhiều người hơn. Hơn 30 mạng người nằm lại dưới lòng hồ luôn làm tôi day dứt không thôi”. Dường như trong ký ức của bà còn vẫn còn ám ảnh bởi những bàn tay chới với dưới mặt hồ Sông Rác năm 1996.

Bà Hệ vốn người ở huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh. Năm 18 tuổi, bà tham gia dân quân du kích chống Mỹ cứu nước. Sau 6 tháng xông pha với bom đạn, bà trở về lấy chồng và định cư ở xã Kỳ Phong, huyện Kỳ Anh hành nghề chèo thuyền trên hồ Sông Rác kiếm sống. Khách qua sông của bà chủ yếu những người dân miền xuôi ở các xã Kỳ Phong, Kỳ Tiến… đi kiếm củi trong các khu rừng thuộc huyện Kỳ Anh.

Ông Trung, chồng bà Hệ, là thương binh 3/4.

Nhớ lại buổi sáng định mệnh trên hồ Sông Rác, bà Hệ Sáng kể, ngày 4/1/1996, khi đang ăn cơm với người con trai đầu Nguyễn Văn Thực (SN 1973) để chuẩn bị lên thuyền đi làm, bà nghe trên sông văng vẳng tiếng người kêu cứu.

Vội bỏ bát đũa, bà cùng con trai chạy ra bến thuyền thì chứng kiến cảnh con thuyền của anh Hồ Văn Di (trú xã Kỳ Tiến, huyện Kỳ Anh) chở 84 người đang dần chìm xuống dưới lòng hồ.

Không một chút đắn đó, bà cùng người con trai nhanh chóng nổ máy đưa thuyền hướng về phía người dân gặp nạn. Lúc này mặt sông dày đặc sương, tiếng người kêu khóc thảm thiết.

“Tôi đưa thuyền đến nơi thấy hàng chục người đang chới với giữa lòng hồ. Tôi vội dùng cây sào dài dí xuống mặt nước để những người gặp nạn bám vào, sau đó kéo từng người một đưa lên thuyền”, bà Hệ nhớ lại.

Trong số 84 người có mặt trên chiếc thuyền, 54 người được cứu sống. Trong đó chính tay bà Hệ cứu sống 34 người, 11 người còn lại được người dân đánh cá cứu sống. 30 người khác vĩnh viễn bỏ mạng dưới đáy hồ Sông Rác.

“Họ là những người dân sống ở các xã quanh đây thường xuyên lên thuyền qua hồ để vào núi kiếm củi. Rất nhiều người là khách quen của tôi, người lớn có, học sinh có, họ chết thật đau lòng”, bà Hệ nhớ lại.

Nữ anh hùng trong lòng dân

Sau 22 năm, ký ức về vụ chìm thuyền vẫn còn là nỗi kinh hoàng của những người may mắn thoát chết trên hồ Sông Rác. Trong tâm khảm của những người được cứu sống, họ luôn ghi lòng tạc dạ công lao nữ “anh hùng” chèo đò năm xưa.

Anh Bùi Ngọc Anh (trú xã Kỳ Phong), người được chính tay bà Hệ cứu sống năm xưa, nhớ lại, sáng ngày 4/1, anh đến bến hồ Sông Rác rồi lên thuyền anh Di để vào rừng kiếm củi. Trên thuyền có tất cả 84 người, họ đều là phu củi lâu năm và đi lại đều đặn trên thuyền.

Anh Bùi Ngọc Anh, một trong 34 người được bà Hệ cứu sống trong thảm nạn chìm đò năm xưa.

“Thuyền ra đến giữa hồ bất ngờ rung lắc mạnh, nước ập vào thuyền rất nhiều. Những người trên thuyền bắt đầu hoảng loạn. Một số nhảy xuống hồ, số khác bám vào mạn thuyền bị nước nhấn chìm trong tích tắc”, anh Anh nhớ lại.

Khoảng cách từ nơi gặp nạn cách bờ 500m, thời điểm thuyền chìm lúc 7 giờ sáng, sương vây kín mặt nước nên không thể phân biệt được hướng của bờ để bơi vào. Lòng hồ sâu, nhiều người biết bơi nhưng mất phương hướng nên bơi toán loạn thành ra kiệt sức rồi chết đuối.

Trong khi chới với giữa dòng nước dữ, anh Anh may mắn tiếp cận được gần thuyền của bà Hệ, rồi được bà cứu lên thuyền đưa vào bờ an toàn. Sau đó, anh nhập viện vì bị vết cắt ở chân.

“Tôi và 33 người khác không được bà Hệ cứu kịp thời chắc bỏ mạng giữa lòng hồ 22 năm trước rồi. Bà ấy là ân nhân cứu tôi khỏi tử thần, công ơn ấy không bao giờ quên được”, anh nói.

Ông Trần Văn Chính vẫn nhớ như in hành động cứu người của bà Hệ.

Để rõ hơn về câu người đàn bà cứu 34 mạng người năm xưa, chúng tôi tìm đến những người có chức trách ở xã Kỳ Phong thời điểm năm 1996, họ đồng thời cũng là người trực tiếp chứng kiến và cứu nạn trong vụ chìm thuyền.

Tiếp chúng tôi, ông Trần Văn Chính cho hay, thời điểm xảy ra vụ chìm thuyền ông giữ chức Phó chủ tịch kiêm Trưởng công an xã Kỳ Phong.

Ông kể, sáng ngày 4/1/1996, ông vừa đến trụ sở thì được người dân chạy lên báo thuyền anh Di chở theo hàng chục người bị chìm ở trên hồ. Ông tức tốc tới hiện trường thì bà Hệ và một số người dân đang cứu người dười hồ đưa lên bờ.

“Thuyền bà Hệ cứu được 34 người, 11 người còn lại được người dân đánh cá cứu sống. 30 người chết chúng tôi cũng huy động thuyền bè vớt được trong ngày gặp nạn. Những người tử vong sau đó đều được người thân đưa về quê an táng”, ông Chính nói.

Theo ông Chính, tai nạn thảm khốc xảy ra hơn 20 năm qua nhưng hành động cứu người của bà Hệ người dân ai cũng rõ. Sau khi cứu thành công 34 mạng người dưới lòng hồ Sông Rác, bà Hệ được Thủ tướng Võ Văn Kiệt gửi thư khen ngợi, biểu dương, đồng thời dành tặng cho gia đình bà số tiền 5 triệu đồng.

Cùng trong năm 1996, Chủ tịch nước ký quyết định tặng thưởng huân chương lao động hạng 3 cho bà Hệ vì đã có hành động dũng cảm cứu người trên hồ Sông Rác…

(Còn tiếp)

Cuộc tháo chạy của người phụ nữ khỏi phòng sếp lớn

“Tôi nhớ rất rõ câu chuyện ấy bởi đó là một trong số những ca hiếm hoi về quấy rối tình dục nơi công sở tôi tư vấn. Thay vì đối mặt, nạn nhân thường chọn cách im lặng”, Chuyên gia tư vấn tâm lý Nguyễn An Chất chia sẻ.

Chủ trì hội nghị, ông Hoàng Vĩnh Bảo – Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng trong 3 lĩnh vực Xuất bản, In và Phát hành mà Bộ quản lý, thường thì lĩnh vực Xuất bản và Phát hành có nhiều vấn đền ‘nóng bỏng’ hơn nhưng không vì thế mà lĩnh vực in không được quan tâm. Hội thảo này chính là để các đơn vị trong lĩnh vực In nói tiếng nói của mình từ đó tìm hướng phát triển ngành trong giai đoạn tới.

Ông Hoàng Vĩnh Bảo – Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông.

Ngành in cơ bản chuyển sang công nghệ hiện đại, nhân lực yếu và thiếu

Báo cáo tại hội thảo, ông Nguyễn Nguyên – Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành cho rằng, công nghệ in truyền thống đang bị cạnh tranh mạnh mẽ bởi in kỹ thuật số. 

Ở Việt Nam cả nước hiện có trên 25.000 doanh nghiệp đăng ký hoạt động in (theo số lượng đăng ký kinh doanh). Năm 2019, sản lượng ngành in vào khoảng 300 tỷ trang A4 và đang đứng thứ 12 ở Châu Á và thứ 6 ở Đông Nam Á. 

Doanh thu toàn ngành in năm 2019 đạt trên 96 nghìn tỷ đồng (khoảng 4,2 tỷ USD, tăng 5,9% so với năm 2018). Lợi nhuận đạt hơn 8 nghìn tỷ đồng, tăng 10,7%, nộp ngân sách Nhà nước 2.313 tỷ đồng (tăng 10,4%). 

Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành nhận định sự với phát triển của công nghệ, hiện nay ngành in đã cơ bản chuyển sang công nghệ in hiện đại trong tất cả các công đoạn của sản xuất in. Nhờ đổi mới công nghệ hiện đại công nghệ kịp thời, áp dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật nên số lượng và chất lượng các sản phẩm in không ngừng được nâng lên rõ rệt. 

TS. Ngô Anh Tuấn – Chủ tịch Hội In TP.HCM cho rằng ngành in sẽ phát triển mạnh mẽ và bền vững trong 10 năm tới. Tuy vậy, dù nỗ lực đầu tư vẫn không đáp ứng được nhu cầu nếu cứ phát triển cơ học không đầu tư cho nhân lực. Ông cảnh báo rằng, nếu không chú trọng và thu hẹp nguồn nhân lực các doanh nghiệp in sẽ không kịp cứu vãn tình thế.

“Thậm chí in một cuốn sách cũng chưa hoàn chỉnh, chưa chú trọng nâng cao chất lượng bìa sách”, ông Tuấn thẳng thắn chia sẻ. 

Chủ tịch Hội In TP.HCM cho rằng, ngành in phải là ngành kinh tế số, có yếu tố cạnh tranh con người, hướng xuất khẩu tại chỗ nhưng cố gắng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu – đòi hỏi đầu tư lớn để có thể thoả mãn các yêu cầu khắt khe của chỗi cung ứng này. 

TS. Ngô Anh Tuấn cũng đi thẳng vào vấn đề in lậu và cho rằng đó là việc rất đau lòng, nó không xuất phát từ nhà in mà còn nhiều yếu tố khác. Ông Tuấn đề nghị xem xét kỹ vấn đề này.

Ths. Trần Văn Sơn – Hiệu trưởng Trường Cao đẳng với Công nghiệp In thừa nhận rằng số lượng nhân lực ngày càng giảm, chất lượng thấp đi đây là nút thắt tạo ra nhiều lỗ hổng.

“Nhà trường và cơ sở in cần phối hợp để truyền thông về công việc này, phải cải cách, có mô hình quản lý tốt tăng nhu cầu, thu nhập cho người lao động. Con em trường in cũng không còn mặn mà như 10 năm trước nữa, trước thì tranh nhau xuất vào trường”, ông Sơn chia sẻ.

Ông Nguyễn Văn Dòng - Chủ tịch Hiệp hội In Việt Nam cho hay nhân lực ngành in của ta sử dụng chưa hiệu quả. "Chúng ta mất nhiều nhân lực, một máy in hiện đại, các nước khác chỉ cần 2 nhân lực, trong khi chúng ta mất 4 nhân lực vận hành”, ông Nguyễn Văn Dòng nói.

Nhân lực cho ngành in là vấn đề nóng trong Hội thảo.

Chuẩn hóa đào tạo, nhân lực lao động trong ngành

“Cùng với sự chuyển mình của Châu Á, thị trường in Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường tiềm năng khu vực và thế giới. Nhưng để phát triển, cần mở rộng thị trường in, thực hiện quy hoạch phát triển xuất bản, in và phát hành tới năm 2030, 100% số các cơ sở in đặt ngoài các khu dân cư. Cùng với đó là phát triển nguồn nhân lực, đấu tranh chống in lậu và giải quyết một số vướng mắc về cơ chế, chính sách”, ông Nguyễn Nguyên cho biết.

Sau khi lắng nghe các đơn vị trong ngành phát biểu, Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo đặt câu hỏi: Ngành in có tiềm năng lớn, xu hướng phát triển ngày càng có điều kiện hơn, tại sao nhân lực ngành lại teo tóp?

Thứ trưởng Hoàng Vĩnh Bảo đề xuất mô hình đào tạo gắn với doanh nghiệp để doanh nghiệp đào tạo cho mình và giúp doanh nghiệp khác. Ngày nay, đôi khi ta coi thường chứng chỉ, nhưng rõ ràng cần chuẩn hóa đào tạo, nhân lực lao động trong ngành.

“Hội nghị này là hội thảo góp ý tham luận xây dựng định hướng phát triển ngành in trong những năm tới. Chúng ta phải có giải pháp phát triển ngành in trong thời cách mạng công nghiệp 4.0”, Thứ trưởng nhấn mạnh. 

“Các đơn vị cần tiếp tục đưa ra ý kiến thảo luận cách thể hiện, mục tiêu dài hạn, ngắn hạn, mục tiêu cần có lộ trình và gửi thư điện tử sau cuộc họp này. Cục Xuất bản, In và Phát hành được đánh giá sử dụng dịch vụ công trực tuyến tương đối tốt, cần tiếp tục xem đơn giản hóa ở mức tốt nhất.

Các doanh nghiệp phải chủ động có tiếng nói, ngoài bằng văn bản thì truyền thông có mục tiêu rõ ràng. Khi đưa ra mục tiêu, chúng ta nên dựa trên cơ sở thực tiễn, các con số thực tế. Chúng ta phải đổi mới tư duy ngay từ khi quy hoạch chiến lược, đảm bảo thực thi, đảm bảo chiến lược để doanh nghiệp phát triển”, Thứ trưởng kết luận.

Tình Lê  

'Chắp cánh' để xuất bản bước vào nền kinh tế số

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cho rằng cần biến thách thức thành thời cơ chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện để xuất bản có thể bước vào nền kinh tế số.

"Mỗi lần tôi cầm lái, chồng tôi cứ nhắc đi nhắc lại những tình huống mà tôi có thể tự xử lý được, thậm chí còn to tiếng, làm tôi cảm thấy anh ấy không tin vào tay lái của mình", Hương kể.

Chồng cô luôn nắm sẵn phanh tay, phòng trường hợp "vợ lái ẩu còn can thiệp kịp". Ngay cả khi ngủ quên, chồng vẫn nắm vào phanh. Những việc làm trên đã khiến Hương cảm thấy việc lái xe rất ức chế vì không được tin tưởng, cho dù xe đã mua bảo hiểm thân vỏ đầy đủ.