Những năm qua, thành phố nơi tôi sinh sống và làm việc đã thay hình đổi dạng trông thấy. Những tòa nhà cao tầng mọc lên như nấm, những con đường liên tục được mở rộng lên tới 6-8 làn xe, rồi cầu vượt, hầm chui, đường trên cao... người ta dường như đang làm mọi cách để bộ mặt đô thị trở nên hiện đại hơn. Nhưng chỉ có duy nhất một thứ chưa bao giờ thay đổi giữa thành phố hiện đại này, đó là tắc đường - thứ "đặc sản" mà mỗi khi nhắc tới, tôi tin ai từng nếm trải cũng cảm thấy rùng mình.

Thực tế là dù đường có mở to đến đâu, nhiều tầng, nhiều lớp thế nào, thì rồi lượng xe cá nhân cũng lại nhanh chóng phủ kín bề mặt trong một thời gian ngắn. Chính những con đường hiện đại nhất, to đẹp nhất giờ đây lại trở thành những điểm nóng về giao thông khi mật độ phương tiện cá nhân liên tục tăng theo cấp số nhân từng ngày, từng giờ. Có điều, dù hạ tầng giao thông có phát triển đến mấy cũng chẳng bao giờ đuổi kịp tốc độ gia tăng về số lượng xe máy, ôtô của người dân. Thế nên tắc vẫn cứ tắc, và người ta cứ ngày này qua tháng nọ cắn răng nhích từng mét trên những con đường thuộc dạng to, đẹp nhất nước.

>> 'Xe máy cản đường phát triển của xe buýt, tàu điện'

Gần đây, theo dõi các bài viết trên VnExpress, tôi lại thấy tranh cãi gay gắt về đề án hạn chế xe máy tại năm thành phố lớn, tiến tới dừng hoạt động loại phương tiện này trước năm 2030. Khỏi phải nói, một lượng không nhỏ trong đó là các ý kiến phản đối. Người ta phản biện đề án này bằng những câu hỏi như tại sao lại cấm xe máy, sao không cấm ôtô, sao lại đổ lỗi tắc đường do xe máy, cấm rồi đi bằng gì, giao thông công cộng đã phát triển đâu mà cấm...? Tôi không bất ngờ trước phản ứng này, bởi ai cũng biết, xe máy là phương tiện di chuyển chính của người Việt suốt nhiều chục năm qua. Và vì chiếm đa số nên họ đương nhiên không dễ chấp nhận việc bị hạn chế sử dụng phương tiện này.

Nhưng dường như, hầu hết những người phản đối cấm xe máy chỉ đang nhìn nhận và đánh giá câu chuyện này dựa trên góc độ của người đi xe máy. Chính tôi cũng là một người đang dùng xe máy làm phương tiện chính, nên hiểu rất rõ sự tiện lợi, cơ động của nó. Dễ luồn lách, tạt ngang tạt ngửa bất cứ lúc nào, leo lên vỉa hè, quay đầu mọi nơi, xuyên thẳng qua các ngõ ngách, dừng đỗ bất cứ nơi nào... với ngần ấy "công dụng", chẳng trách mà người ta thích đi xe máy đến vậy. Đó là chưa nói đến chuyện giá thành rẻ, không bị phạt nguội, dễ lấy bằng, dễ điều khiển... Xét về mọi khía cạnh, xe máy gần như không có đối thủ cạnh tranh.

Chắc sẽ có người thắc mắc, nếu xe máy tiện như thế, cơ động như thế, thì cớ gì lại cấm rồi bắt người dân phải sử dụng những phương tiện công cộng chẳng hề thoải mái, tiện nghi như xe buýt, tàu điện? Xin khẳng định rằng, xe máy không phải nguyên nhân duy nhất gây tắc đường. Ở đây, chúng ta phải hiểu rằng, phương tiện cá nhân nói chung (bao gồm cả ôtô lẫn xe máy) đều góp phần vào việc khiến giao thông Việt Nam quá tải và lộn xộn. Và đương nhiên chúng ta cần hạn chế cả hai.

>> 'Đi xe đạp 26 km một ngày tiện lợi hơn ôtô, xe máy'

Tuy nhiên, xin hỏi làm thế nào để hạn chế xe máy khi số lượng của loại phương tiện này đã đạt đến con số quá lớn, thậm chí mất kiểm soát. Chẳng lực lượng nào có thể tuần tra, kiểm soát, và xử lý xuể xe máy. Cách duy nhất chỉ có thể là cấm hẳn. Còn với ôtô, ít nhất vẫn còn nằm trong tầm kiểm soát, chúng ta có thể phạt nguội và dùng nhiều biện pháp khác để hạn chế số lượng phương tiện này (bằng các chính sách thuế và phí vào nội đô đang được tiến hành). Đó là lý do vì sao chủ trương đề ra là cấm xe máy và hạn chế ôtô cá nhân. Ở đây, hoàn toàn không hề có sự thiên vị, phân biệt đối xử nào.

Phương tiện công cộng cần phải được coi là trung tâm của giao thông ở bất cứ xã hội văn minh nào. Tiếc rằng, vẫn còn quá nhiều người Việt bảo thủ với xe máy nói riêng và xe cá nhân nói chung. Muốn xe buýt, tàu điện phát triển, ít nhất chúng ta phải tạo cho chúng một không gian đủ lớn, ít nhất cũng không phải lo luồn lách, giành giật từng mét đường với xe cá nhân để không bị trễ giờ.

Mặt khác, khi không còn xe máy trên đường, ôtô cũng bị hạn chế, lượng người có nhu cầu đi xe buýt, tàu điện cũng sẽ tăng lên đáng kể. Đó sẽ là cơ hội để dòng tiền đầu tư đổ vào giao thông công cộng, chất lượng dịch vụ chắc chắn cũng sẽ tăng lên theo thời gian để đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân. Đừng vội đòi hỏi xe công cộng phải thế này, thế kia, khi bản thân chúng ta còn chưa mở lòng đón nhận dịch vụ của chúng.

Tôi cũng thấy một số người nói rằng, đến đi bộ còn chẳng có vỉa hè mà đi, thì sao mà ủng hộ xe buýt được? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta lại phải lật lại nguyên nhân mà vỉa hè bị lấn chiếm. Hiện nay, vỉa hè tại Việt Nam bị người ta ngang nhiên chiếm dụng vì các lý do: buôn bán hàng hóa, làm chỗ để xe máy, hoặc bị chính xe máy leo lề giành đường.

>> 'Cấm xe máy để không mất một giờ cho đoạn đường bốn km'

Vậy nếu cấm xe máy thì sao? Vỉa hè sẽ không còn bị xe máy chiếm mất là chỗ đậu hoặc đường đi. Trong khi đó, khi không còn khách hàng (người đi xe máy), những người kinh doanh trên vỉa hè biết bán hàng cho ai (người đi ôtô chẳng bao giờ tạt ngang mua đồ vỉa hè vì làm gì có chỗ đỗ, lại dễ bị phạt nguội)? Như vậy, chẳng phải vỉa hè sẽ tự khắc được trả về cho người đi bộ hay sao?

Tóm lại, xe máy có thể không phải nguyên nhân duy nhất gây tắc đường, những người đi xe máy có ý thức (số lượng rất nhỏ) cũng không có lỗi, nhưng cấm xe máy sẽ giải quyết được rất nhiều thứ lớn lao: tạo cơ hội cho giao thông công cộng phát triển, giảm tải đáng kể áp lực giao thông, tiến tới một xã hội văn minh, phát triển bền vững. Vậy cớ gì người Việt không mạnh dạn thay đổi tư duy, từ bỏ thói quen đi xe máy không còn phù hợp với đời sống hiện đại?

Tôi biết, không dễ gì để thay đổi nhận thức của con người, nhất là khi chúng ta đã quá quen với việc ra đường cùng chiếc xe máy suốt hàng chục năm qua. Nhưng khó không có nghĩa là không làm. Bản thân tôi, dù đến giờ vẫn đi xe máy, nhà chẳng có cái ôtô nào, và cũng không có ý định mua xe hơi, nhưng tôi vẫn ủng hộ nhà nước loại bỏ phương tiện di chuyển chính của mình. Có thể tôi sẽ mất một phần tiện lợi, thêm nhiều phiền toái hơn, nhưng tôi tin nói sẽ chỉ là những cản trở ban đầu. Khi vượt qua được và quen dần với một cuộc sống không xe máy, ít ôtô, tôi tin chúng ta sẽ nhận lại được nhiều hơn những gì đã mất.

Hy sinh cái lợi cá nhân vì sự phát triển chung của cả xã hội, tôi mong người Việt sẽ làm được điều đó.

Minh Lý

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.

Chương trình tầm soát sức khỏe 151, thuộc dự án chăm sóc sức khỏe Việt, mang thông điệp ý nghĩa: "Tầm soát sức khỏe ít nhất một năm một lần". Đây là hoạt động miễn phí, dành cho người dân từ 35 tuổi, được triển khai tại các nhà thuốc và bệnh viện trên toàn quốc.

Hoạt động này nằm trong khuôn khổ chương trình Chăm sóc sức khỏe Việt, do Cục Y tế Dự phòng - Bộ Y tế phối hợp cùng Davipharm - thành viên của Tập đoàn Adamed Ba Lan tổ chức. Chương trình kết hợp giữa truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng chống các bệnh không lây nhiễm và hỗ trợ khám sàng lọc, phát hiện sớm các bệnh thường gặp như tăng huyết áp, đái tháo đường, loãng xương, rối loạn mỡ máu, bệnh gút.

Tại buổi làm việc, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá Thỏa thuận hợp tác giữa Nvidia và Chính phủ Việt Nam là dấu mốc quan trọng thể hiện quyết tâm và cam kết mạnh mẽ của Chủ tịch Jensen Huang trong việc biến Việt Nam thành "ngôi nhà thứ hai của Nvidia".

Thủ tướng cũng đề nghị hai bên hợp tác nghiên cứu, phát triển trí tuệ nhân tạo nhằm tạo ra lực lượng sản xuất mới trên cơ sở trí tuệ nhân tạo Việt Nam với sự hợp tác của Nvidia và đề xuất một số định hướng cụ thể.

Theo đó, Nvidia tiếp tục tư vấn để Việt Nam phát triển lĩnh vực này và hợp tác phát triển hạ tầng, đào tạo nhân lực, thúc đẩy phong trào khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, nhất là truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ; phát triển công nghệ phát huy hết tiềm năng của Việt Nam thông qua trí tuệ nhân tạo.

Chính phủ Việt Nam cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để các nội dung hợp tác giữa hai bên được triển khai hiệu quả, mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía trên tinh thần "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", "cùng lắng nghe, thấu hiểu".

Về phần mình, Chủ tịch Nvidia Jensen Huang bày tỏ vui mừng quay lại Việt Nam để công bố Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển của Nvidia tại Việt Nam, tiếp tục cuộc thảo luận với Thủ tướng về lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, chip bán dẫn tại Việt Nam.

Ông khẳng định đây là cơ hội tuyệt vời, thời điểm quan trọng của Việt Nam khi ngành trí tuệ nhân tạo đang trải qua những thay đổi sâu sắc nhất, phát triển các nền công nghiệp, dịch vụ, sản phẩm mới, thúc đẩy tăng trưởng.

Trí tuệ nhân tạo là công nghệ mới đang thay đổi dữ liệu của tất cả các quốc gia, dữ liệu phải được coi là nguồn tài nguyên quốc gia.

Chủ tịch Jensen Huang cho rằng trí tuệ nhân tạo là cơ hội phi thường cho Việt Nam. Sự khuyến khích và ủng hộ của Việt Nam dành cho lĩnh vực này sẽ là cú hích lớn và Nvidia sẽ là đối tác, người bạn của Việt Nam trên mỗi bước đi, mỗi chặng đường. 

Phát biểu tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết đây là một sự kiện quan trọng, mang tính bước ngoặt lịch sử.

Thỏa thuận không chỉ là bước đi chiến lược và hướng phát triển mới của Nvidia, mà còn là dấu mốc quan trọng để Việt Nam trở thành Trung tâm nghiên cứu và phát triển AI hàng đầu châu Á, tạo ra những đột phá cho các ngành công nghệ then chốt, đồng thời mở ra cơ hội nghề nghiệp cho đội ngũ nhân tài trong nước.

Sự hỗ trợ của Nvidia trong lĩnh vực AI sẽ giúp Việt Nam không chỉ đạt được mục tiêu phát triển trong ngành công nghệ cao nói chung, lĩnh vực AI nói riêng, mà còn góp phần thúc đẩy toàn bộ khu vực Đông Nam Á trở thành một điểm đến của đổi mới sáng tạo.

Việt Nam có nhiều lợi thế để cạnh tranh

Tại tọa đàm "Xu hướng phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và cơ hội cho Việt Nam" diễn ra vào tháng 12/2023, Chủ tịch Nvidia Jensen Huang cho biết làn sóng mới về công nghệ đang tới và có thể là làn sóng lớn nhất từ trước đến nay. 

"Việt Nam đã sẵn sàng số hóa 100%. Các bạn đã có nhiều thập kỷ số hóa và người dân sẵn sàng sử dụng các nền tảng di động. Đó chính là tài sản về ngôn ngữ, văn hóa", Chủ tịch Nvidia nói.

Theo ông Jensen, Việt Nam cũng có yếu tố thứ hai đó là đội ngũ kỹ sư phần mềm có năng lực tốt. 

"Trí tuệ nhân tạo là phần mềm, mà phần mềm do con người tạo nên. Việt Nam đang sẵn có nguồn tài nguyên giàu có là các kỹ sư phần mềm và các kỹ sư này đã sẵn sàng nhảy sang bước tiến mới như AI", ông Jensen chia sẻ.

Yếu tố thứ ba là hạ tầng vì AI đòi hỏi các siêu máy tính xử lý và biến dữ liệu thành trí thông minh.

"Trong tương lai, các bạn cần siêu máy tính. Chúng ta đang sản xuất trí tuệ với các kỹ sư người Việt Nam, cho chính Việt Nam. Điều này đòi hỏi phải có hạ tầng AI. Vấn đề hiện giờ là cần nâng cao kỹ năng và xây dựng một triệu chuyên gia AI. Đây sẽ là đội ngũ hùng hậu nhất trên thế giới. Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với Việt Nam để nâng cao kỹ năng và hạ tầng AI", ông Jensen khẳng định.

Từ năm 2021, Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI đến năm 2030, với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và phát triển các giải pháp, ứng dụng AI trong khu vực ASEAN và trên thế giới.

Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã nhanh chóng nắm bắt cơ hội và đẩy mạnh đầu tư để sớm làm chủ công nghệ mới. Từ tháng 6/2022, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) và Tập đoàn Nvidia đã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác chiến lược về trí tuệ nhân tạo để thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng công nghệ AI tại Viettel và Việt Nam.

Gần đây nhất, tại sự kiện Techday 2024 diễn ra vào tháng 11, FPT đã chính thức ra mắt nhà máy AI tại Việt Nam với mức chi phí dự kiến đầu tư 200 triệu USD. Trước đó, FPT AI Factory cũng đã được giới thiệu tại thị trường Nhật Bản. FPT sẽ bắt tay với hàng loạt tập đoàn như Nvidia, SCSK, Asus, Hewlett Packard Enterprise, VAST Data và DDN Storage, để phát triển nhà máy AI tại Việt Nam và Nhật Bản.

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT, cho biết nhà máy AI là nền tảng chủ chốt cho việc phát triển nền kinh tế con người và tác nhân AI, đại diện cho lực lượng lao động mới của thời đại công nghệ.

Trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học và Công nghệ VinFuture 2024, Giáo sư Yann LeCun đánh giá Việt Nam có nhiều yếu tố thuận lợi để phát triển trí tuệ nhân tạo trong nhiều lĩnh vực.

"Trí tuệ nhân tạo như là nguyên liệu mới thúc đẩy mọi ngành nghề, ví dụ trong lĩnh vực về ô tô điện, y tế giúp các bác sĩ chuẩn đoán và chữa được nhiều bệnh hơn. Lợi thế của Việt Nam là một quốc gia có dân số trẻ, người Việt Nam cũng rất thông minh, sáng tạo và chăm chỉ nên trí tuệ nhân tạo có tiềm năng phát triển rất nhanh", Giáo sư Yann LeCun nhận định.

Theo Giáo sư Yann LeCun, tại Việt Nam, trí tuệ nhân tạo sẽ đóng vai trò lớn trong việc phát triển các lĩnh vực như giáo dục, khoa học, nghiên cứu, các startup; từ đó sẽ đóng góp quan trọng vào việc phát triển kinh tế.

Vào tháng 9, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long đã ký Quyết định phê duyệt Chương trình "Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050". Theo đó, mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ đào tạo 50.000 nhân lực cho ngành bán dẫn, trong số này có ít nhất 5.000 kỹ sư về trí tuệ nhân tạo.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết Việt Nam đã từng bước hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về đầu tư, doanh nghiệp để tạo điều kiện thuận lợi nhất về thủ tục đầu tư kinh doanh cho các nhà đầu tư. Việt Nam tiếp tục hoàn thiện cơ chế "một cửa" giải quyết các thủ tục cho nhà đầu tư.