Thực sự, giáo dục chuyên nghiệp rất quan trọng. Nó không chỉ là sự kế thừa, phát triển, đảm bảo những kinh nghiệm, tri thức của tổ tiên loài người giao lại cho thế hệ tương lai. Các bạn có biết "thành quả kinh tế" của mỗi người chính là sự tổng hợp từ "tư liệu sản xuất (vốn, nguồn lực... cho sản xuất) và phương thức sản xuất (trình độ khai thác, vận hành, quản lý...). Ở đâu đó vẫn có nhiều vùng lạnh thổ, quốc gia rất giàu tài nguyên, nguồn lực, vốn... như ở châu Phi, hay một số nước trong khu vực chúng ta, nhưng lại để người dân sống rất khổ cực, nghèo khổ, không phát triển được. Vậy họ phạm phải điều gì vậy?

Thứ họ thiếu chính là "trình độ vận hành, quản lý" hiệu quả, hiện đại. Đây chính là mục tiêu của giáo dục nói chung và giáo dục chuyên nghiệp nói riêng. Ngày nay, đa số công việc của loài người hiện tại là hoạt động theo mô hình cộng sinh, kế thừa... Tất cả sản phẩm của chúng ta làm ra, cung cấp cho thị trường không phải là thành quả của riêng ta mà là nhờ tri thức, đóng góp của nhân loại, cộng đồng trong đó. Ví dụ, một nông dân chế tạo một chiếc máy gieo hạt đã kế thừa rất nhiều thành quả của nền khoa học cơ bản về cơ khí, tự động hóa, hóa chất như xăng dầu, vật lý (điện), sinh học (cây, con giống)...

Hay một bà bán bánh mỳ cũng phải thừa kế rất nhiều từ thành tựu khoa học khi bột làm bánh là thành quả của nền sản xuất khoa học giống cây, máy xay bột... và đặc biệt là thị trường được xây dựng trên cơ sở mật độ dân số đông đảo từ nền khoa học xây dựng (nhà lầu trên cao mới có thể quần tụ đông đảo), thành quả của giáo dục (nhờ đó khách hàng của bà mới có thu nhập cao để ăn bánh mỳ)...

Một ví dụ khác, một lập trình viên không học đại học nhưng anh ta cũng phải tự học bằng giáo trình hoặc sách vở được viết ra bởi những người có học, có bằng cấp hoặc các chuyên gia trong lĩnh vực đó. Ngôn ngữ lập trình anh ta học cũng phải được tạo ra bởi những cái đầu rất "có học", có giáo dục bài bản...

>> Bà bán xôi giỏi hơn cử nhân đại học?

Cuộc cạnh tranh về phương thức sản xuất rất khốc liệt khi mà nhiều bí mật công nghệ được liệt vào hàng bí mật cấp quốc gia, được bảo hộ với nhiều công thức bí truyền... Cũng có những thành tựu khoa học được chia sẻ sau thời gian khai thác bản quyền hết hạn, nhưng để làm chủ chúng không phải dễ với một loạt yêu cầu được đặt ra, thậm chí mất nhiều năm trời, nhiều thế hệ để tiếp thu, vận hành.

Tôi chưa thấy một công ty nào chuyên về lao động trí tuệ cao cấp lại tự đăng tuyển rằng "không cần ứng viên tốt nghiệp đại học, bằng cấp..." cả. Nhưng có nhiều công ty đã đăng tuyển với yêu cầu là "phải có bằng đại học". Rõ ràng, trong sự khan hiếm nguồn lực lao động ở một mức độ nào đó, nhiều công ty đã từ bỏ chính sách tuyển dụng bắt buộc là "phải có bằng đại học", nhưng điều đó không có nghĩa người lao động "không cần bằng cấp". Thực ra, các công ty đó chỉ đang mở rộng cơ hội, tập hợp tuyển dụng để ngoài việc có những ứng viên có bằng cấp thì vẫn có thể tuyển những ứng viên không bằng cấp nhưng lại có thể vận hành công việc hiệu quả.

Giống như trong Tiếng Anh, chúng ta có các quy tắc và bất quy tắc. Bất quy tắc chỉ là cách chúng ta thêm vào, bổ sung cho tính hoàn thiện của một số quy tắc, chứ người ta chưa bao giờ dùng "bất quy tắc" để phủ nhận hoàn toàn giá trị của "quy tắc". Giáo dục cũng vậy, vẫn còn đó những điểm chưa hoàn thiện, những góc khuất... nhưng khi chúng ta nêu ra là để bổ sung các giải pháp, tìm cách khắc phục và hoàn thiện, chứ không phải vì những "góc khuất" ấy mà gạt bỏ toàn bộ thành quả của nền giáo dục chuyên nghiệp (trong khi nhiều thế hệ đã chứng minh hiệu quả).

Việc vài người lấy ví dụ một số trường hợp thành công nhờ "tự học" để cổ xúy bỏ học, phủ nhận vai trò của nền giáo dục chuyên nghiệp là một suy nghĩ không có tính logics, tự huyễn hoặc bản thân mà thôi. Họ chỉ tự tôn thờ sự thành công của cái tôi mà phủ nhận thành công của những người khác. Do đó, tôi muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục chuyên nghiệp, giáo dục bài bản, tuy rằng nó không hoàn thiện, còn nhiều khuyết điểm, góc tối.

Tự học là một phẩm chất tốt nhưng nó phải là kế thừa, bổ sung cho giáo dục chuyên nghiệp chứ chưa bao giờ là một giải pháp thay thế. Các bạn có thể thấy sự khác biệt rất lớn nếu quan sát sự chênh lệch giáo dục chuyên nghiệp giữa thành phố và nông thôn, cũng như thành quả mà chúng tạo ra khác biệt đến thế nào.

Vu Minh Tri

>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.

Đoạn video ghi lại khoảnh khắc Will nhìn đĩa rau muống xào với ánh mắt thèm thuồng vừa được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội, nhanh chóng thu hút sự chú ý của cộng đồng.

Sau khi ngắm nghía đĩa rau còn nóng hổi, chàng trai người Pháp nhanh chóng cầm đũa, gắp từng ngọn rau đưa lên miệng rồi nở nụ cười thích thú.

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, Will cho biết, đoạn video được ghi lại cách đây hơn 2 tuần trong lần đi ăn cùng bạn bè. Mỗi lần đến quán, anh đều gọi món rau muống xào, bởi hương vị đặc biệt không thể quên.

"Khi cho rau muống vào miệng, đầu lưỡi của tôi cảm nhận được độ giòn hòa quyện cùng sự đậm đà của gia vị nêm nếm vừa ăn. Tỏi đã được băm nhỏ thơm lừng, vị cay nhẹ lan tỏa trong miệng đánh thức vị giác của tôi, món ăn rất ngon lành", Will miêu tả. 

Lần đầu tiên chàng trai thưởng thức rau muống xào là trong chuyến du lịch Việt Nam hồi năm 2016.

"Năm 2016, tôi lần đầu tiên đặt chân đến Việt Nam cùng gia đình trong chuyến đi kéo dài hai tuần. Tôi nhớ như in lần đầu tiên thưởng thức rau muống xào tại một nhà hàng sang trọng ở Hà Nội.

Khi nghe đến món ăn này, tôi rất háo hức, vì ở Pháp không có sự kết hợp này. Vị ngon tuyệt vời của rau muống và tỏi khiến tôi không thể dừng đũa, phải gọi thêm một đĩa nữa. Kể từ đó, rau muống trở thành món yêu thích của tôi", Will chia sẻ.

Trước khi đến Việt Nam, Will chưa từng thử ăn rau muống, dù loại rau này có mặt tại một số chợ châu Á giữa lòng châu Âu với mức giá khá đắt đỏ.

Sau 8 năm sinh sống tại Việt Nam, mỗi lần có bạn bè hay người thân đến thăm, anh đều giới thiệu món rau muống xào, như một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá ẩm thực Việt Nam. Hầu hết những người nước ngoài mà anh quen đều tỏ ra thích thú. 

"Mỗi tuần, tôi ăn rau muống xào khoảng 2-3 lần. Tôi thường mua rau ở chợ, nhặt rồi rửa sạch, cho vào chảo xào cùng dầu ăn và tỏi đập dập. Khi sống ở châu Âu, bữa ăn của chúng tôi chủ yếu gồm thịt, xúc xích, bánh mì và salad, không có nhiều món rau như ở Việt Nam. Với tôi, Việt Nam thực sự là thiên đường ẩm thực, các bữa ăn không thể thiếu rau xanh", Will chia sẻ.

Trên thực tế, rau muống có bán ở Thái Lan và Malaysia, nhưng Will chưa có dịp thử. Cho đến nay, rau muống xào của Việt Nam vẫn là "chân ái" trong lòng người đàn ông này.

Thích Việt Nam từ lần đầu tiên đến du lịch

Sinh năm 1992, Will Courageux có bố là người Đức và mẹ là người Pháp, nên gia đình anh thường xuyên di chuyển khắp châu Âu. Sau khi tốt nghiệp thạc sĩ, Will làm kỹ sư công nghệ thông tin, sản xuất trò chơi điện tử tại Thụy Điển.

Trước năm 25 tuổi, Will đã du lịch hàng chục quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Sau chuyến đi cùng gia đình hồi năm 2016, anh cảm nhận được cuộc sống sôi động, tiềm năng phát triển và nền ẩm thực phong phú, cùng cảnh sắc tuyệt đẹp ở Việt Nam.

"Khi tôi nói về quyết định chuyển đến Hà Nội, bố mẹ rất ủng hộ vì nhận thấy Việt Nam có nhiều cơ hội phát triển. Ngày lên máy bay, tôi vô cùng háo hức nghĩ đến việc được thưởng thức tất cả các món ăn ngon, tốt cho sức khỏe", Will nhớ lại.

Sau khi đến Việt Nam sống, anh tìm được công việc trong lĩnh vực công nghệ thông tin và đảm nhận vai trò quản lý của một nhóm gồm 80 người. 

Will từng hy vọng, ngoài công việc, mình sẽ có cơ hội tìm hiểu sâu hơn về văn hóa, phong tục và khám phá Việt Nam. Tuy nhiên, công việc bận rộn đến nỗi không có thời gian dành cho bản thân, anh quyết định nghỉ việc khi đại dịch Covid-19 bùng phát.

"Những ngày giãn cách xã hội, tôi cùng một số người bạn làm các món ăn Việt Nam, quay video, chia sẻ lên mạng xã hội, bất ngờ nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng mạng. Từ đó, tôi bắt đầu làm người sáng tạo nội dung. Đến nay, kênh cá nhân của tôi đã thu hút hàng triệu lượt theo dõi", Will chia sẻ.

Trong thời gian sống tại Việt Nam, Will thử vô số món ăn ngon, trong đó  3 món mà anh luôn muốn giới thiệu với bạn bè quốc tế là: Bún chả, rau muống xào và phở. Không những vậy, chàng trai này có thể ăn trứng vịt lộn, tiết canh hay mắm tôm... một cách ngon lành khiến bạn bè phải tròn mắt kinh ngạc.

"Ở châu Âu có những loại phô mai bốc mùi hơn cả mắm tôm, không phải ai cũng ăn được. Khi ăn bún đậu mắm tôm, tôi thấy rất ngon, không hề khó chịu như nhiều người khác. Bữa ăn của tôi tại Việt Nam rất đơn giản, chỉ cần một đĩa rau xào có thể hết vài bát cơm", Will tâm sự.

Theo Will, ẩm thực Việt Nam và Pháp có nhiều sự khác biệt, nhưng cũng có những điểm tương đồng. Ví dụ, cả hai quốc gia đều có bánh mì, Việt Nam có bò hầm còn Pháp có pot-au-feu với cách nấu tương tự. 

Thêm một điểm chung là người dân hai nước đều thích nhâm nhi cà phê. Will thường dành thời gian vừa thưởng thức loại đồ uống này, vừa ngắm nhìn phố phường sôi động của Hà Nội.

Không chỉ Will mà các thành viên trong nhà cũng thích các món ăn kết hợp giữa thịt, rau củ, gia vị đậm đà của Việt Nam.

Đặc biệt, gia đình chàng trai này đã biết đến nem rán từ lâu thông qua những người Pháp gốc Việt. Bố của Will cuốn nem rất thành thạo nên món ăn này thường xuất hiện trong các bữa tiệc gia đình.

Bên cạnh chia sẻ về ẩm thực, Will không quên giới thiệu về các phong cảnh đẹp tại Việt Nam với hàng triệu người hâm mộ. Chàng trai người Pháp cho biết, ngoài Hà Nội, anh rất thích Đà Nẵng vì cuộc sống ở đây nhẹ nhàng, bình yên, vừa có núi vừa sở hữu những bãi biển tuyệt đẹp. 

Trong năm 2025, Will dự định thực hiện một hành trình dài từ Bắc vào Nam bằng đi bộ và xe máy để khám phá trọn vẹn cuộc sống cùng ẩm thực của các vùng miền tại Việt Nam. Chuyến đi kéo dài nhiều tháng sẽ được anh quay video và chia sẻ rộng rãi với khán giả.

Các nhân viên đang phân tích giám định ADN.  Ảnh TH 

Ca xét nghiệm kì lạ

Bà Nga kể: “Hôm đó là buổi sáng, sau khi hoàn tất mọi thủ tục của một vụtranh chấp con, phải kiện nhau ra tòa, chúng tôi mời đương sự vào lấy mẫu xétnghiệm. Khi ba người đi vào mặt nặng mày nhẹ, nhìn họ không thể cho đây là mộtcặp được bởi vì người cha kém mẹ đứa trẻ đến vài chục tuổi, tuy nhiên thế giannày không phải là hiếm. Điều đáng nói ở ca xét nghiệm này là sự bí ẩn về ngườiphụ nữ trong cuộc tên Nhật Lệ mà mãi cho tới gần một năm sau tôi mới giải mãđược”.

Tôi nhớ, ngay chiều hôm đó, người phụ nữ này đã gọi điện cho tôi. Chị bảorằng muốn gặp tôi để nói chuyện riêng, tôi cũng nói thẳng: “Nếu chị muốn tâm sựgì thì tôi sẽ tiếp chị tại trung tâm. Còn nếu chị muốn có một kết quả xét nghiệmtheo ý muốn của mình thì dù có gặp cũng chẳng giải quyết được gì”. Nghe vậy chịta đã khóc và nói: “Em khổ tâm lắm chị ơi, chị chiếu cố cho hoàn cảnh của em vàcho em gặp riêng tại nhà chị đi”. Tôi đã khước từ lời đề nghị và chị ta lạikhóc…Theo dõi kết quả ca xét nghiệm của trường hợp này, tôi rất ngỡ ngàng khithấy đứa trẻ không có quan hệ máu mủ gì với người đàn ông đang nhận là cha vàcũng không phải con của người phụ nữ nhận là mẹ.

Biết được kết quả bất thường như vậy tôi đã chủ động gọi cho báo cho chị Lệ.Chị này chẳng lấy làm ngạc nhiên, chỉ khóc rất nhiều. Tôi ái ngại hỏi chị khôngthắc mắc gì về kết quả sao, người phụ nữ không nói gì mà lại khóc. Một lúc sauchị ta cầm tờ tiền mệnh giá 500 nghìn đồng dúi vào tay tôi và nói trong nướcmắt: “Nếu không ảnh hưởng đến trung tâm thì chị có thể kết luận “Không phải làbố” thôi còn bỏ dòng “Không phải là mẹ” trong giấy kết quả xét nghiệm đi có đượckhông ạ? Tôi lắc đầu giải thích: “Thế đâu có được, đã lấy mẫu thì phải kết luậnquan hệ của chị với cháu bé chứ, chị cất tiền đi”.

Chị Lệ hiểu ra, có vẻ xấu hổ với hành động của mình. Rồi như không thể kìmnén được hơn nữa, chị ta khóc nức lên: “Em thương các con em quá, em có tội… Emđã giết chết chúng rồi!... Em đau đớn quá... ân hận quá chị ơi!”. Rồi chị ta nắmchặt tay tôi và nói như nói với chính mình “Em sẽ trở về trong đó, rồi em sẽ đixa, rất xa… còn lúc này em không thể nói gì được… Em sẽ gọi cho chị sau.  Mongchị đừng cho ai hay kết quả này, chị cứ gửi kết quả cho tòa án”. Sau khi chị Lệđi rồi, trong tôi có vô vàn câu hỏi nhưng vì chuyện riêng mà người ta không nóinên mình cũng đành chịu. Chỉ có điều tôi cảm nhận, đó là một người phụ nữ tốt vàcó một bí mật gì đó rất đau lòng. Vì thế tôi cũng không trách chuyện chị ta nhờtôi sửa kết quả xét nghiệm.   

Bà Nguyễn Thị Nga đang quan sát nhân viên của mình phân tích ADN. Ảnh TH.

Cuộc gọi bất ngờ

Bà Nga kể tiếp: “Gần một năm sau, tôi nhận được một cuộc gọi từ nước ngoàicủa một người phụ nữ, nghe giọng và xưng tên tôi nhận ra ngay đó là chị Nhật Lệ.Chị bảo rằng đã định gọi cho tôi lâu rồi vì nghĩ rằng nợ tôi một lời giải thích.Nhưng chị muốn thời gian trôi đi để tất cả lùi về quá khứ và bây giờ là lúc chịcó thể giãi bày. Chị nói, vì tôi có biết một phần quan trọng của cuộc đời chịnhưng lại là người dưng và hiện đang sống ở nơi rất xa nhau nên chị muốn kể chotôi nghe hết về bí mật cuộc đời, để giải thích cho những hành động khó hiểu khiđến trung tâm để xét nghiệm. Và hơn thế nữa, chị cũng được tâm sự với một ngườinào đó những điều đang phải chịu đựng để cho vơi bớt phần nào. 

Chị Lệ kể rằng: chị là một người phụ nữ góa chồng, có một cô con gái và haitrai. Chị đã phất lên nhờ thời kỳ thịnh vượng của chứng khoán. Vì thương tình,chị cho một người bạn cũ làm ăn thất bát vay một số tiền khá lớn không lấy lãivà cũng chẳng có giấy tờ gì. Thế rồi người bạn trở mặt, cứ khất lần không chịutrả số tiền đã vay và càng ngày càng tỏ ra thách thức, không đếm xỉa gì đến tìnhnghĩa. Chị nghĩ có lẽ vì mình mẹ góa con côi nên người ta âm mưu cướp không sốtiền đó nên quyết định tìm một người giúp đòi nợ. Qua sự giới thiệu, chị nhờđược một thanh niên có có dính dáng đến “dân xã hội” và số tiền trên nhanh chóngđược trả lại.

Chẳng hiểu do lâu ngày vắng đàn ông, do cảm kích mà chị rơi vào vòng tay củagã ma cô này lúc nào không hay. Khi biết mình dính bầu, chị vô cùng lo sợ tìmcách dứt bỏ mối quan hệ với gã ma cô và quyết định đi bỏ cái thai. Không may chochị là gã ma cô đã đoán trước được ý định của chị và đe dọa: “Bà mà vất bỏ đứacon của tôi, tôi sẽ giết bà và cả các con của bà”. Đã từng chứng kiến “thân thế,sự nghiệp” của hắn nên chị đành phải đồng ý. Kể từ đó, gã ma cô coi chị tìnhnhân dễ bảo, cứ lúc nào thiếu tình, thiếu tiền là mò đến. Chị không muốn ba đứacon với người chồng trước biết chuyện nên tìm cách che giấu.  

Chị phải nói dối các con phải đi công tác xa dài ngày nhưng thực chất tìm mộtnơi để sinh đứa bé. Chị tìm đến một bản làng xa, làm bạn với một người phụ nữđang mang bầu cùng tháng với ý định sau này sẽ gửi con lại nhờ người phụ nữ nàynuôi hộ. Chị bịa ra một câu chuyện bị chồng ruồng rẫy nên phải bỏ nhà đi để bảovệ đứa con để mong nhận được sự thương cảm. Sinh xong, chị đợi con cứng cáp rồigửi lại cho người phụ nữ ở bản làng và cung cấp tiền cho chị ấy nuôi cả hai đứatrẻ. Chị quay về sống với cuộc sống như cũ, chỉ thi thoảng lên thăm đứa con ởbản xa. Gã ma cô biết chuyện nhưng hắn không quan tâm đến đứa con, vẫn chỉ đếnkhi cần tiền hoặc tình.

Lời nói dối... tử tế

Chị quyết định phải chấm dứt mối quan hệ với gã ma cô kia rồi đón con về vànói dối mọi người là xin thêm một đứa con nuôi. Dù rằng về ruột thịt, hắn là chacủa con chị nhưng thực tế thì hắn không xứng đáng và đứa trẻ sẽ chỉ có hại hơnkhi có một người cha như vậy. Để thực hiện ý định, chị đã bán nhà thay đổi chỗ ởnhưng ác nghiệt thay vẫn không thoát khỏi bàn tay của gã ma cô. Một lần hắn đếntìm, yêu cầu chị đưa cho hắn một số tiền lớn để cưới vợ thì sẽ ra đi vĩnh viễn.Số tiền hắn đòi quá lớn nên hai người đã lớn tiếng cãi vã. Đúng lúc đó, cô congái đầu về nhà và tình cờ nghe hết mọi chuyện.

Quá sốc, cô con gái mới lớn vừa khóc vừa chạy ra khỏi nhà khi nhìn thấy mẹ.Một tai nạn khủng khiếp xảy ra trước cửa nhà khiến chị mất đứa con gái đầu lòng.Trong lúc chị đang quá đau buồn và ân hận vì cái chết của đứa con gái thì haiđứa con trai nhỏ vì quá sốc, mất niềm tin vào người mẹ yêu quý nên đã tự vẫntheo chị gái. Trong khoảng thời gian ngắn mất cả ba đứa con khiến chị như bịphát điên. Chị không ăn không ngủ, ngày này qua ngày khác chỉ ngồi khóc rồi lạingồi nhìn vào chỗ vô định. Chị đã nhiều lần nghĩ đến cái chết để giải thoát chochính mình nhưng cuối cùng đã phải nén đau thương để sống vì chị vẫn còn một đứacon. Đó là một đứa con thiệt thòi, chị phải có trách nhiệm với nó và cũng là đểtự chuộc lỗi với ba đứa con đã mất.

Cứ tưởng, sau những cái chết thảm thương của các con chị thì gã ma cô sẽ buông tha. Ai ngờ chị vừa đưa con về được mấy hôm thì hắn vẫn xuất hiện, tỏ vẻtử tế muốn được gặp đứa con rơi. Nhưng chị nhất quyết không cho gặp, mọi thứ đãquá sức chịu đựng và giờ đây chị cũng không còn sợ hắn. Dọa dẫm chán không được,hắn làm đơn ra tòa đòi con. Ra tòa chị vẫn khẳng định chị chẳng có đứa con nàovới hắn, vì vậy hắn liền đề nghị tòa đưa đứa trẻ đi xét nghiệm ADN.

Nghe kể đến đây, tôi không kìm được sự ngạc nhiên cắt ngang hỏi bà Nga, tạisao khi xét nghiệm đứa bé không phải con của hắn, cũng không phải con của chị Lệkia? Nếu là một đứa trẻ lạ tại sao cách cư xử tại tòa và khi đến phòng xétnghiệm có thể tự nhiên đến mức không ai nhận ra? Bà Nga cho biết: “Đó cũng làđiều tôi bất ngờ và thắc mắc khi làm xét nghiệm. Sau này chị Lệ mới tiết lộ, đứatrẻ mang đến tòa thực tế là con của người phụ nữ dân tộc. Vì đứa trẻ này cùngtuổi  với con chị Lệ, hơn nữa cả chị và người phụ nữ dân tộc đều gọi hai đứa trẻlà con và cả hai đứa trẻ đều gọi cả hai người phụ nữ là mẹ. Chúng còn quá nhỏchưa hiểu chuyện gì xảy ra và cũng chẳng phân biệt được ai là mẹ đẻ ai là mẹnuôi, nên chị Lệ đã đưa đứa trẻ con của người phụ nữ bản làng kia đi xét nghiệmADN thay cho con đẻ của mình”.

Kỳ tới: Khi kết tinh của mối tình đời người lại là... của người khác.

(Theo GD&XH cuối tuần)