Ý tưởng về hệ sinh thái Xiaomi thậm chí còn tham vọng hơn cả Apple. Nhà sản xuất iPhone tập trung vào các dịch vụ như iTunes và bộ máy tính bảng, máy tính, điện thoại, trong khi Xiaomi lại hướng đến vạn vật kết nối (Internet of Things). Công ty hi vọng ngày nào đó bạn có thể điều khiển máy lọc nước Xiaomi, máy lọc không khí Xiaomi, đèn LED Xiaomi chỉ bằng vài lần bấm trên di động. Kể cả khi kết quả kinh doanh gây thất vọng, quan chức và nhà đầu tư vẫn cho rằng đó chỉ là chút trắc trở trên đường tới đích. Richard Ji, nhà đầu tư mạo hiểm và cựu chuyên gia công nghệ Morgan Stanley, người dẫn đầu vòng gọi vốn lớn vào Xiaomi năm 2014, bình luận: “Xét về xây dựng hệ sinh thái và bành trướng quốc tế, Xiaomi vẫn đang trong bước khởi đầu”.

Đặt cược vào hệ sinh thái cũng là đặt cược vào vài xu hướng chuyển dịch: sự trỗi dậy của tầng lớp trung lưu Trung Quốc, sự xuất hiện của các thiết bị giá rẻ vào Internet of Things, khả năng thâm nhập thị trường châu Âu và Mỹ của các công ty tiêu dùng Trung Quốc. Tuy nhiên, khi Xiaomi dần tăng trưởng chậm lại, bắt đầu nổi lên những ngờ vực liệu một startup không có công nghệ mới của riêng mình hay có thành công nào khoác ngoài smartphone có thể cho ra đời một hệ sinh thái gần đến đẳng cấp của Apple hay Google không. “Tôi cho rằng các bánh xe đang chao đảo”, Duncan Clark, cố vấn ban đầu của gã khổng lồ TMĐT Alibaba, đánh giá.

Lãnh đạo Xiaomi rất ghét khi ai đó gọi họ là một startup smartphone. Họ muốn gọi là “công ty Internet” dù đã bán được tới 175 triệu smartphone trong hơn 5 năm qua. Mãi tới gần đây, hãng vẫn chưa có cửa hàng nào mà bán phần lớn qua website. Điện thoại của Xiaomi dùng hệ điều hành tự phát triển trên nền Google Android và có kho nhạc, ứng dụng riêng.

Vài năm trước, Xiami nhận ra nếu chỉ có người mua điện thoại sẽ không tạo ra doanh thu lớn. Họ bắt đầu bán pin smartphone với nhiều màu sắc khác nhau như một thứ phụ kiện và nó làm tốt đủ để nảy ra sáng kiến: “Tại sao không phải là các sản phẩm mới”, Hugo Barra, phụ trách kinh doanh quốc tế của công ty hồi tưởng. Barra từng dẫn dắt nhóm phát triển sản phẩm Android tại Google. Anh cho biết không quan tâm đến bán điện thoại mà đến việc có nhiều người dùng nhất có thể. Nếu thiết bị hấp dẫn người dùng, hãy làm ra thêm một loạt thứ khác.

Chiến dịch hệ sinh thái nhằm mục đích đó. Nòng cốt của nó là nhóm 170 người chuyên về phát triển sản phẩm, chuỗi cung ứng, thiết kế. Song, không như Apple có Jony Ive, nhóm của Xiaomi lại hợp tác chủ yếu với các công ty bên ngoài. Họ liên kết với startup phần cứng, cấp tiền để sản xuất sản phẩm. Xiaomi tránh việc kiểm soát toàn bộ, khuyến khích các nhà sáng lập mạo hiểm. Họ giành các giao dịch độc quyền để bán sản phẩm của startup và đổi lại, các startup này được phép tiếp cận chuỗi cung ứng, tiếp thị, kỹ sư của Xiaomi.

Liu De, cựu trưởng khoa thiết kế công nghiệp Đại học Kỹ thuật Bắc Kinh, dẫn đầu các nỗ lực về hệ sinh thái Xiaomi. Xiaomi bán tai nghe, loa Bluetooth, vòng đeo tay hỗ trợ tập luyện kiêm đồng hồ bao thức. Cho tới nay, sản phẩm bán chạy nhất của hãng lại không “thông minh” cho lắm: sạc dự phòng. Tuy nhiên, mục tiêu lớn hơn là tạo được một ngôi nhà thông minh. Tháng 4/2016, Xiaomi mới 300 nhà báo tới thủ đô Bắc Kinh giới thiệu nồi cơm điện thông minh 150 USD.

Năm ngoái, doanh số hệ sinh thái của Xiaomi đạt khoảng 750 triệu USD nhưng phần lớn tiền chảy về các startup thông qua các thỏa thuận chia sẻ doanh thu. Theo Juniper Research, thị trường nhà thông minh Trung Quốc đến năm 2018 đạt giá trị khoảng 15 tỷ USD còn theo ông Liu, doanh thu từ hệ sinh thái Xiaomi sẽ ngang bằng doanh thu từ smartphone trong chưa đầy 5 năm nữa. Năm 2015, 90% trong số doanh thu 12,5 tỷ USD của Xiaomi đến từ di động. Điều đó đồng nghĩa Xiaomi mong muốn biến 750 triệu USD thành mảng kinh doanh 11 tỷ USD.

Chuyến thăm tới Yeelight, một trong các startup mà Xiaomi đầu tư, cho thấy sự phức tạp mà công ty đang gặp phải. Có trụ sở tại thành phố Thanh Đảo, Yeelight bán đèn “thông minh” và bóng đèn Bluetooth.

Xiaomi có thực sự đáng giá 45 tỷ USD?

Năm 2014, sau khi Google mua Nest với giá 3,2 tỷ USD, các startup smarthome bỗng trở nên thịnh hành và nhà sáng lập Yeelight, Eric Jiang, bống dưng được các nhà đầu tư săn đón. Đề nghị của Xiaomi giống như được chúa ban tặng, theo ông Jiang. Xiaomi đã giúp đỡ mọi thứ từ thương hiệu đến quản lý chất lượng, còn cho phép Yeelight bỏ qua các nhà bán lẻ truyền thống để đưa sản phẩm lên website Xiaomi với hơn 140 triệu khách truy cập mỗi tháng.

Ông Hoàng Ngọc Hùng là Kỹ sư điện tử, tốt nghiệp Đại học Kỹ thuật Budapest, Hungary năm 1985 và từng công tác tại các cơ quan nghiên cứu hàng đầu Việt Nam. Từ tháng 5 năm 2007  đến năm 2015, ông Hùng là Tổng Giám đốc Công ty TNHH Giải pháp Phần mềm CMC (CMC Software). Từ tháng 3/2016 đến nay, ông Hùng đảm nhiệm chức Tổng giám đốc Công ty CP Liên doanh Ciber CMC.

Chiều nay, ngày 19/7, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Thành Hưng đã chủ trì Hội nghị trực tuyến về công tác chuẩn bị thực hiện Chương trình mục tiêu CNTT giai đoạn 2016 - 2020.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn  Thành Hưng cho biết, ngày 8/7/2016, Chính phủ ban hành Nghị quyết 60 về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đẩy mạnh tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2016, trong đó quy định: “Trong vòng 15 ngày kể từ ngày Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư các chương trình mục tiêu, các Bộ là chủ Chương trình phải lập Chương trình và tổ chức thẩm định trình Thủ tướng Chính phủ”. Bộ TT&TT cũng đã nhận được văn bản của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị Bộ TT&TT khẩn trương tiến hành lập Báo cáo nghiên cứu khả thi Chương trình.

“Để kịp thời hạn nêu trên, trong điều kiện Chương trình mục tiêu về CNTT là Chương trình mới của giai đoạn 2016 - 2020, đồng thời Chương trình có nhiều đặc thù về mục, nội dung đầu tư, nhất là yêu cầu đặc thù về kỹ thuật - công nghệ, yêu cầu phối hợp đảm bảo tính đồng bộ trong thực hiện để  đạt mục tiêu đề ra; hôm nay, Bộ TT&TT tổ chức hội nghị xin ý kiến góp ý của các Bộ, ngành, địa phương về dự thảo hướng dẫn đăng ký tham gia thực hiện Chương trình để chuẩn bị cho công tác lập Báo cáo nghiên cứu khả thi Chương trình. Đây là bước chuẩn bị cần thiết để đảm bảo Báo cáo Nghiên cứu khả thi đạt chất lượng, tính khả thi và kịp thời gian theo yêu cầu của Chính phủ”, Thứ trưởng nói.

Nhấn mạnh sự cần thiết của việc thực hiện Chương trình mục tiêu về CNTT giai đoạn 2016 - 2020, đại diện Vụ Kế hoạch Tài chính, Bộ TT&TT cho hay, Chương trình này sẽ khắc phục những khó khăn, bất cập, hạn chế về ứng dụng, phát triển CNTT trong thời gian qua trong ứng dụng CNTT, công nghiệp CNTT, An toàn thông tin (ATTT); Quán triệt thực hiện các chỉ đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về ứng dụng và phát triển CNTT; Đảm bảo sự chủ động và nâng cao hiệu quả thực hiện nhiệm vụ quan trọng về ứng dụng CNTT của các cơ quan nhà nước; Góp phần thực hiện 3 đột phá chiến  lược gồm hoàn thiện thể chế, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ; Tiếp tục phát huy những thành công đã đạt được và hiệu quả đầu tư  trong thời gian qua cho ứng dụng và phát triển CNTT; đồng thời huy động nguồn lực đầu tư cho phát triển CNTT Việt Nam.

Vị đại diện này cũng cho biết, theo nội dung đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu về CNTT giai đoạn 2016 - 2020 của Bộ TT&TT, mục tiêu tổng quát của Chương trình là nhằm đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong hoạt động  của các cơ quan nhà nước, xây dựng Chính phủ điện tử và cung cấp dịch vụ công trực tuyến  từ Trung ương đến địa phương; nâng cao năng lực đảm bảo ATTT quốc gia và xác thực điện tử; phát triển ngành công nghiệp CNTT thông qua việc phát triển các khu CNTT trọng điểm và các sản phẩm CNTT trọng điểm.