- 

21 năm, một người mẹ đã âm thầm chiến đấu để đưa người con mắc hội chứng tự kỷ hòa nhập cuộc sống. Cuộc chiến ấy đã lấy đi của chị không ít nước mắt. Chị là Nguyễn Tuyết Hạnh - Phó chủ tịch Câu lạc bộ gia đình trẻ tự kỷ Hà Nội.

"Em thèm ôm con kinh khủng…"

Mở đầu câu chuyện, chị Tuyết Hạnh nói: “Mười mấy năm qua, với người khác là những tháng ngày ấm áp bên con, niềm tự hào chứng kiến con khôn lớn từng ngày nhưng với tôi lại là những kí ức kinh hoàng…”.

Năm 1996, bé H.C ra đời trong niềm hạnh phúc vô bờ của gia đìnhchị Hạnh. Nhưng niềm vui chẳng tày gang, khi con được 3 tháng, chị mơ hồ cảm thấy có những điều khác thường. Bé không cho chị và mọi người xung quanh bế, chỉ thích nằm một mình. 

Chỉ những lúc bé ngủ say, chị mới có thể ôm con được một lúc. Đến nỗi chị Hạnh phải thốt lên với chồng: “Anh ơi, em thèm ôm con kinh khủng”.

Nỗi lo lắng của chị càng được củng cố khi bé H.C càng lớn càng “khước từ” mọi sự giao tiếp với thế giới bên ngoài. Bé thường đi nhón chân, quay vòng như quạt trần và không biết bi bô như trẻ khác.

Chị Hạnh cho biết, năm 1999, tự kỷ là một danh từ còn xa lạ, kể cả với những người làm chuyên môn như bác sĩ.

H.C ngày còn học tiểu học (em mặc áo phông trắng). Ảnh: Gia đình cung cấp

Chính vì vậy nhiều phụ huynh như chị dù cảm nhận được sự khác thường ở con nhưng vẫn không thể có đủ thông tin để hiểu biết.

Đôi mắt rưng rưng lệ, chị kể: “Nếu gặp tôi ở thời điểm đó bạn sẽ thấy tôi không khác gì một bà già khắc khổ, cáu kỉnh. Đó cũng là hình ảnh chung của các bà mẹ có con bị tự kỷ khi ấy. Họ rất tuyệt vọng, khủng hoảng, không hiểu chuyện gì đang xảy ra với con mình".

Chị đưa con đi khắp nơi chữa trị, từ tây y đến đông y, nhưng đều không có kết quả.

Tình cờ, chị gặp được một chuyên gia người Pháp. Nghe chị kể về tình trạng của H.C, chuyên gia này bảo chị đưa con tới kiểm tra. Suốt 3 tháng trời, ngày nào bác sĩ cũng lắc đầu vì con không chịu hợp tác. Lúc đó chị cảm giác tuyệt vọng vô cùng.

Nhưng hy vọng của người phụ nữ ấy được hồi sinh khi một ngày, vị chuyên gia mở cửa phòng, ôm chị và nói rằng H.C đã chịu hợp tác với cô.

Từ đó, chị quyết tâm giúp con hòa nhập cuộc sống. Chị mày mò tìm hiểu, mua sách, tự lập giáo án riêng để dạy con.

Chị tâm sự: “Thời điểm cách đây 16 năm, mình cũng như cha mẹ có con mắc chứng tự kỷ rất bơ vơ về mọi mặt cả y tế lẫn giáo dục”.

Khi Hạnh Chi được 5 tuổi, chị sinh con thứ 2. Sức khỏe yếu, chị phải nằm viện cả tháng trời. Trong thời gian đó, H.C dù rất muốn gặp mẹ nhưng con không biết diễn tả thế nào cho bố và mọi người hiểu.

Con được bố đưa lên bệnh viện thăm mẹ. Nhìn con gầy, yếu chị xót xa đến quặn thắt trái tim. Chồng đưa con về, bé giãy giụa không muốn về. Chị khóc, con cũng khóc. Đó cũng là lần đầu tiên H.C chịu cho mẹ ôm vào lòng.

May mắn cho chị, bé thứ 2 phát triển hoàn toàn bình thường và chính cô em này đã “luyện” cho H.C tập nói. Nhưng giống như chiếc máy ghi âm, em gái nói gì H.C phát âm lại đúng câu đó.

Không biết bao nhiêu lần bị nhà trường từ chối

Trẻ tự kỷ thường bị rối loạn về mặt hành vi và cảm xúc, nhưng có thời gian, chị Hạnh cũng như nhiều phụ huynh khác chỉ tập trung dạy con kĩ năng về hành vi. 

Khi ấy, H.C bắt nhịp khá tốt, tiến bộ rất nhanh. Nhưng một tai nạn nhỏ với con gái thứ 2 đã khiến chị thay đổi cách suy nghĩ và cách dạy con.

Lần đó, H.C gần 6 tuổi còn em gái 2 tuổi. Hai chị em chơi với nhau trong sân thì bỗng nhiên chị Hạnh nghe tiếng khóc của con gái thứ hai.

Chị chạy lại và hốt hoảng khi thấy con ngã vỡ đầu, máu chảy ròng ròng. Tuy nhiên bé H.C bên cạnh lại 'trơ như đá', chỉ đứng nhìn mà không có cảm xúc. Chị Hạnh cảm giác con như một người máy.

Chị giật mình, hóa ra bấy lâu nay chị mải dạy con cách thực hiện hành vi mà quên mất rằng con không có cảm xúc.

H.C và mẹ cùng hát văn nghệ nhân ngày mạng lưới tự kỷ Việt Nam ra đời. Đây là lần hiếm hoi cô bé nhìn vào mắt mẹ. Ảnh: Gia đình cung cấp

Chị bỏ phương pháp cũ, thay vào đó chị dạy bé H.C các cung bậc cảm xúc của con người như hỉ, nộ, ái ố bằng phương pháp hình ảnh, tranh vẽ và các câu chuyện. Chị giải thích cho con vì sao người ta lại khóc, vì sao lại cười hay ngạc nhiên thì khuôn mặt sẽ thế nào…

Trong quá trình chị Hạnh dạy con, H.C không bao giờ nhìn thẳng vào mặt mẹ. Bé không thể hiện cảm xúc, không phản hồi. Chị cảm giác mình gần như phát điên, thất vọng, chị nghĩ rằng mãi mãi con gái mình sẽ không bao giờ nhận biết được cảm xúc… Cho đến một ngày, giọt nước mắt của chị đã thức tỉnh trái tim con.

Lúc đó, chị mang thai cháu thứ 3 và sắp đến ngày sinh nở. Thời gian đó, H.C học cấp 1, cứ học ở đâu khoảng 1 tuần đến 1 tháng là ban lãnh đạo trường lại gọi chị đến. Họ trả học bạ và từ chối nhận H.C vì không thể dạy và sợ H.C gây ảnh hưởng đến các bạn khác.

Lần đó, H.C học ở một trường tiểu học mới ở Hà Nội. Sau 1 tuần, bé rất thích đi học ở đây. Nhưng một lần nữa, nhà trường lại gọi điện yêu cầu chị đón con về.

Chị đến trường, cô hiệu trưởng ném quyển sổ học bạ vào mặt chị và mắng té tát. Hiệu trưởng bảo: "Chị không biết dạy con, con chị không ra gì. Trường này không nhận những đối tượng như thế. Chị muốn đưa con đi đâu thì đi". 

Nghe cô hiệu trưởng nói, tự nhiên trong lòng người mẹ ấy trào lên một nỗi tủi thân.

Chị tâm sự: “Khi đó tôi vừa uất vừa thương con. Tôi thấy tuyệt vọng với mình, với con, với cuộc đời. Tôi không nói được gì, chỉ cầm quyển sổ học bạ nhẹ nhàng bảo H.C: “Đi thôi con ạ”. H.C ngạc nhiên, vì con rất thích ngôi trường đó, con liên tục hỏi tôi: “Đi đâu hả mẹ?”.

Ra đến bãi giữ xe, ngưỡng chịu đựng của người mẹ khốn khổ đã quá giới hạn. Chị thấy tương lai của con tăm tối quá, trong lúc này, chị lại bụng mang dạ chửa sắp đến ngày sinh, chị khóc òa. Chị khóc như một đứa trẻ ngay giữa sân trường. 

Đúng lúc ấy, một tờ khăn giấy trắng phấp phới trong gió được chìa ra trước mắt chị. Chị cầm lấy và định quay lại cảm ơn một người lạ đã có cử chỉ quan tâm mình. Nhưng không ngờ người đó là con gái chị. 

Chị bất ngờ vừa xúc động. Đang khóc, chị bật cười, rồi một cảm giác hạnh phúc ngập tràn ùa lấy chị. Bấy lâu nay, con chị không có cảm giác đau buồn nay cháu bắt đầu cảm nhận thấy nỗi đau người khác. 

Chị hét lên: “Sống rồi”. Chị nghĩ con mình còn có khả năng cải thiện hội chứng. Cháu sẽ hòa nhập với cộng đồng, như những đứa trẻ khác. 

"Tôi hiểu rằng những gì mình dạy con không hề uổng phí. Năm đó con 8 tuổi”, chị nói. 

(Còn nữa)

'Sự cố' tái mặt trong lớp học của cô gái ở tuổi dậy thì

Trẻ tự kỷ khó kiểm soát được cảm xúc và hành vi của bản thân. Có lần theo bản năng, H.C hồn nhiên vén áo lên, xoa ngực ngay giữa lớp học...

Ngại nói về bản thân nhưng khi được hỏi về nghệ thuật cho tới sân khấu thì Vạn Nguyễn nói một cách say mê và trau chuốt tỉ mẩn như những đêm diễn của mình vậy.

Đạo diễn Vạn Nguyễn

Nhiều chương trình không có nghĩa khán giả Hà thành dễ tính hơn

Hiện tại sân khấu ca nhạc phía Bắc rất nở rộ, bằng chứng là tuần nào cũng có show lớn diễn ra. Theo anh, thị hiếu Hà Nội đã “dễ tính” hơn xưa?

Xét từ góc độ nhu cầu thưởng thức, có thể nói người Hà Nội mang đặc trưng của cư dân đô thị tại một nơi là thủ phủ văn hóa trên một ngàn năm qua. Vì vậy tìm hiểu và thưởng thức nghệ thuật là nhu cầu hằng trong đời sống tinh thần, nó rất mạnh mẽ và phong phú, nên người Hà Thành có một tình yêu khá đặc biệt với những chương trình biểu diễn nghệ thuật nói chung và các chương trình ca nhạc nói riêng. 

Trong bối cảnh từ những năm 2015, 2016 trở lại đây, sự nở rộ của các liveshow âm nhạc tại các trung tâm biểu diễn lớn tại Hà Nội như Cung Hữu Nghị, Nhà Hát Lớn, Trung tâm Hội nghị Quốc gia hay Nhà hát Âu Cơ là một minh chứng thuyết phục cho nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của người dân Thủ Đô ngày càng phong phú. Tuy nhiên điều này không có nghĩa là người dân Hà Thành đã dễ tính hơn xưa.

Chỉ những liveshow nghệ thuật với sự đầu tư nghiêm túc, gu âm nhạc tinh tế và sự dàn dựng tốt, ca sĩ được mời là những giọng ca thành danh đúng với dòng nhạc đó thì mới “cháy vé”, khách đến chật rạp, còn những chương trình làm theo “phong trào” của những công ty chưa thực sự chuyên nghiệp, format chương trình không đúng thị hiếu thì vẫn còn nhiều show diễn thừa vé, trống ghế... 

Đó là sự chọn lọc rất tinh tế từ phía khán giả. Điều này càng làm cho các nhà tổ chức qua mỗi chương trình đều phải nhìn lại và có sự đánh giá, rút kinh nghiệm nghiêm khắc cho các show diễn sau.

Anh cũng là gương mặt được các nghệ sĩ tên tuổi đặt hàng làm show.

So với mặt bằng TP.HCM thì có thể chưa bằng, nhưng nhiều đơn vị phía Bắc đã đầu tư cho âm nhạc và bối cảnh sân khấu. Có thể nói tới sự kiện lên ngôi của những “sân khấu tiền tỉ”, “đêm nhạc kim cương”. Là đạo diễn chuyên nghiệp anh nhìn nhận thế nào về điều này?

Không thể phủ nhận rằng mặt bằng chung của sân khấu ca nhạc thời gian gần đây đẹp hơn lên rất nhiều so với trước. Một số nhà tổ chức đã rất quan tâm tới sự đầu tư cho phần “nhìn” thay cho chỉ chú trọng phần “nghe” như trước đây. 

Có câu là “xem ca nhạc” chứ không chỉ đơn thuần là đi “nghe ca nhạc”, điều này có nghĩa là ngoài nhu cầu thưởng thức giọng ca, bản phối hay với một chất lượng âm thanh tốt, sân khấu hiện nay đã chiếm một vị trí rất quan trọng trong thưởng thức nghệ thuật của khán giả. 

Tất nhiên không phải đơn vị nào cũng tập trung đầu tư cho sân khấu, điều này cũng là dễ hiểu vì một thực tế là đầu tư cho hạng mục này sẽ không có giới hạn, dao động từ một hai trăm triệu cho đến vải tỉ tùy thuộc vào các thiết bị kỹ thuật, các bối cảnh dàn dựng và những vật liệu sử dụng. 

Do sự tốn kém kinh phí nên những chương trình có doanh thu không cao sẽ rất khó để đáp ứng điều này, dẫn đến có chương trình công phu, hoành tráng đến từng tiết mục (đôi khi còn cầu kỳ quá tới rườm rà), nhưng cũng có nhiều chương trình chỉ duy nhất một bối cảnh đó và ca sĩ cứ theo thứ tự giới thiệu của MC ra hát đều đặn đến hết. 

Đó là một thực tiễn của sân khấu ca nhạc hiện nay, mỗi nhà tổ chức đều có lí do riêng để lựa chọn kiểu xây dựng sân khấu của mình. Tuy nhiên trên tinh thần chúng ta đều thấy một cách tổng quan là đẹp hơn, công phu hơn và thẩm mỹ hơn trên bình diện chung so với trước.

Sân khấu lạm dụng công nghệ

Những mảng miếng mà các đạo diễn thường đưa liệu có giống nhau khi sân khấu đôi khi bị trùng nhau về ý tưởng? Đặc biệt sự xuất hiện của những màn hình led đôi khi làm mất sự tập trung của khán giả trên sân khấu khi ca sĩ đang hát live?

Đạo diễn Vạn Nguyễn và ca sĩ Tùng Dương.

Có một yếu tố mà nhiều đạo diễn hoặc các nhà tổ chức hay ưu tiên sử dụng hiện nay trong dàn dựng sân khấu là màn hình điện tử - Led. Đây là một sản phẩm của khoa học kỹ thuật trong ứng dụng ở lĩnh vực nghệ thuật. Nó có một ưu thế đặc biệt là trình diễn được mọi khung hình - Visual - theo ý đồ của người dàn dựng, từ ngọn núi, mặt biển, dòng sông cho đến tòa nhà chọc trời, những cơn giông tố hay cánh rừng cuối chiều, hoàng hôn lá vàng hay đêm mưa tuyết trắng... tất cả đều thể hiện được với độ nét ngày càng cao.