Hội thảo ô nhiễm không khí vừa diễn ra tại Hà Nội công bố chất lượng không khí ở Việt Nam đang ở tình trạng báo động. Một tỉ lệ lớn dân số Việt Nam và hệ sinh thái của quốc gia đang bị phơi nhiễm với không khí ô nhiễm vượt quá tiêu chuẩn cho phép.

Trong đó lượng bụi PM2.5 - loại bụi nguy hiểm nhất tại Hà Nội lên tới 50,5µg/m3, cao gấp 2 so với quy chuẩn quốc gia và gấp 5 lần so với ngưỡng trung bình năm theo hướng dẫn khuyến nghị của WHO.

TS Đỗ Mạnh Cường

TS Đỗ Mạnh Cường, Phó trưởng phòng Sức khỏe cộng đồng, Cục Quản lý môi trường y tế, Bộ Y tế cho rằng: “Chúng ta chỉ có thể lựa chọn nguồn thực phẩm sạch, nước sạch nhưng không có khả năng lựa chọn không khí sạch”.

TS Cường cho biết, trung bình mỗi người cần 10.000 lít không khí để thở mỗi ngày. Do đó khi chất lượng không khí không đảm bảo có thể gây hàng loạt bệnh tật về đường hô hấp, tim, ung thư…

Trường hợp cấp tính nặng có thể dẫn đến ngạt do suy hô hấp, nhiễm độc máu, ảnh hưởng tim, phổi, thậm chí tử vong.

Trường hợp mãn tính là viêm phổi, viêm phế quản mãn tính và các bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính; hen suyễn; tim mạch; viêm da, kích ứng da; căng thẳng thần kinh…

Với các hạt bụi thô, sẽ gây tổn thương, viêm hệ hô hấp. Riêng bụi PM2.5 (có kích cỡ nhỏ hơn 2,5 micromet) có khả năng thẩm thấu, di chuyển, hấp thụ vào trong máu, đặc biệt nguy hiểm khi các bụi này là hợp chất hữu cơ, thuốc trừ sâu, kim loại nặng... có thể gây nhiễm độc, ung thư, hen...

“Đáng tiếc, đến nay Việt Nam chưa có những nghiên cứu cụ thể các ca bệnh liên quan trực tiếp đến ô nhiễm không khí. Đây là khoảng trống trong nghiên cứu sức khoẻ của Việt Nam”, ông Cường chia sẻ.

Còn theo số liệu WHO, ước tính năm 2012 thế giới có khoảng 6,5 triệu người tử vong do ô nhiễm không khí.

Việt Nam nằm trong nhóm nước có số ca tử vong liên quan đến ô nhiễm không khí cao nhất thế giới

Trong đó khu vực Tây Thái Bình Dương, Việt Nam và các nước Đông Nam Á có số ca tử vong liên quan đến ô nhiễm không khí cao nhất.

Theo niên giám thống kê y tế năm 2014 của Việt Nam, các bệnh đường hô hấp có tỉ lệ mắc cao nhất trong cơ cấu bệnh tật, tỉ lệ tử vong đứng thứ 2.

Sở TN&MT Hà Nội dự báo, tỉ lệ người dân mắc viêm phổi, nhập viện vì khó thở, tim mạch… có thể tăng gấp đôi vào năm 2020 nếu không có biện pháp giảm thiểu nguồn ô nhiễm.

Khẩu trang thông thường vô dụng

Cuộc khảo sát trực tuyến gần 1.500 người do tổ chức phi chính phủ GreenID thực hiện vào tháng 12/2016 cho thấy, 85% người Việt Nam được hỏi cảm thấy không hài lòng với môi trường không khí tại tại nơi họ sống, 70% cho rằng bản thân họ và con cái gặp phải vấn đề hô hấp, liên quan đến ô nhiễm không khí.

Tuy nhiên TS Cường cho biết, dù sống trong môi trường ô nhiễm nhưng không phải ai cũng mắc bệnh. Nguyên do phụ thuộc vào hệ miễn dịch, chức năng đào thải của cơ thể, chất độc hại và nồng độ vào cơ thể…

Nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất là người cao tuổi, phụ nữ có thai (có thể gây ảnh hưởng bào thai), trẻ em, người có sẵn các bệnh lý mạn tính…

“Những người khỏe mạnh có chức năng thông khí phổi lớn có thể đào thải phần lớn các chất gây ô nhiễm từ ngoài vào. Nhưng với những người có sẵn các bệnh lý hô hấp thì khả năng đào thải kém hơn, hấp thụ chất ô nhiễm trong không khí cao hơn nên dễ bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm không khí”, TS Cường phân tích.

Để tránh khói bụi, người Việt đeo khẩu trang mọi nơi, từ ngồi xe buýt, trong công viên hay bệnh viện, lớp học...

Tuy nhiên, bà Nguỵ Thị Khanh, Giám đốc GreenID cho biết, với bụi PM2.5, khẩu trang thông thường không có tác dụng do bụi này siêu nhỏ, chỉ bằng 1/30 sợi tóc. Để hiệu quả, phải đeo khẩu trang y tế N95.

“Chúng tôi đã thử nghiệm đeo N95 trong vòng 2 tuần thì loại khẩu trang này ngăn được 90% bụi PM2.5”, bà Khanh chia sẻ.

Bà Nguỵ Thị Khanh

Do Hà Nội đã có hệ thống quan trắc cung cấp thông tin về chất lượng không khí nên bà Khanh khuyến cáo, vào những ngày ô nhiễm nặng, các trường học nên hạn chế hoạt động ngoài trời do lượng khí trẻ em hít thở cao gấp đôi người lớn.

Nguy hiểm: Hầu hết khẩu trang vải vô tác dụng

Mỗi năm có gần 6 triệu người chết sớm vì tiếp xúc phải bụi lơ lửng. Hầu hết trong số này tử vong do các bệnh về tim, phổi và đột quỵ.

Và đến hôm nay, Nhật Bản thông báo dự định từ ngày 4/7 tới đây sẽ áp đặt các biện pháp hạn chế xuất khẩu một loạt các sản phẩm chuyên biệt mà Hàn Quốc rất cần đến để sản xuất chip và màn hình máy tính.

Nhật Bản sẽ yêu cầu giấy phép xuất khẩu đối với 3 nguyên vật liệu quan trọng: nhựa nhiệt dẻo (fluorinated polyimide) được sử dụng trong sản xuất tấm màn hình điện thoại thông minh, chất cản màu (resist) và hydro clorua có độ tinh khiết cao (high-purity hydrogen fluoride) được sử dụng làm khí ăn mòn (etching gas) trong sản xuất chất bán dẫn. Các công ty Nhật Bản hiện kiểm soát 90% thị trường nhựa nhiệt dẻo sử dụng cho tấm màn hình.

Theo Yoshio Tamura, chuyên gia của công ty nghiên cứu thị trường Display Supply Chain Consultants, Samsung và LG khó có thể sản xuất màn hình OLED linh hoạt (có thể cong hoặc phẳng tùy ý).

Thông báo nói trên ngay lập tức đè nặng lên cổ phiếu của các công ty sản xuất chip và màn hình ở Hàn Quốc. Các mặt hàng này chiếm tới 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của Hàn Quốc, trong khi hoạt động xuất khẩu chip vốn đang phải chịu nhiều áp lực (trong tháng 6 sụt giảm 26% so với 1 năm trước) do nhu cầu suy giảm và mối nguy chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Cổ phiếu LG Display mất 3,6% trong khi Samsung cũng giảm 1,6% mặc dù các cổ phiếu công nghệ dẫn đầu đà tăng của chứng khoán châu Á trong phiên hôm nay.

Nhật cũng xem xét loại Hàn Quốc ra khỏi "danh sách trắng" gồm 27 nước (phần lớn là các thành viên của NATO) mà nước này sẽ giao thương. Nếu điều này trở thành hiện thực, đây sẽ là điều chưa từng có tiền lệ. Hàn Quốc được bổ sung vào danh sách năm 2004.

Theo Deborah Elms, giám đốc của Trung tâm thương mại châu Á, Nhật Bản đang theo bước Mỹ trong việc sử dụng thương mại xuyên biên giới như 1 công cụ đàm phán khi có xung đột dù đó không phải là xung đột về thương mại. Bà gọi động thái này là "một dấu hiệu khác cho thấy thương mại toàn cầu đang sụp đổ".

Kể từ khi nhậm chức năm 2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã liên tục sử dụng thuế quan và các biện pháp giới hạn xuất khẩu để giải quyết mâu thuẫn với các quốc gia khác, ví dụ như vấn đề nhập cư trong trường hợp của Mexico hay với Trung Quốc là một loạt vấn đề, trong đó có cả an ninh quốc gia.

Căng thẳng giữa Nhật Bản và Hàn Quốc cũng được thể hiện ngay tại hội nghị G20 tại Osaka cuối tuần trước. Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in không có trong danh sách một loạt các lãnh đạo thế giới có cuộc hội đàm song phương với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe.