George Saunders. Ảnh: Damon Winter/The New York Times

Với người già, ngoài chuyện bạn có thể vay tiền họ hay đề nghị họ khiêu vũ một điệu nhảy cổ lỗ sĩ cho các bạn xem và tha hồ cười, họ còn hữu dụng ở một điểm, ấy là bạn có thể hỏi họ: “Nghĩ lại những chuyện ngày xưa, bác có tiếc nuối day dứt điều gì chăng?” Và họ sẽ kể bạn nghe. Đôi khi như bạn biết đấy, họ tự kể ra dù bạn chẳng hỏi. Thậm chí có khi bạn yêu cầu rành rọt là thôi đừng có kể ra, thế mà họ vẫn cứ kể.

Vậy điều gì khiến cho tôi tiếc nuối day dứt?

Nghèo túng ngày này qua tháng khác? Không phải. Hay những công việc tồi tệ, như nghề “bẻ khuỷu chân giò trong lò mổ?” Không, tôi chẳng day dứt chuyện đó. Cởi truồng nhảy lộn đầu xuống sông ở Sumatra, đầu óc choáng váng, rồi nhìn lên thấy khoảng 300 con khỉ ngồi trên một đường ống, đang đại tiện xuống dòng sông mà tôi đang há mồm bơi trần như nhộng? Hay là chuyện bị ốm gần chết sau đó, và dính bệnh tật trong suốt bảy tháng tiếp theo? Không, những chuyện đó chẳng sao cả. Hay là liệu tôi có day dứt về những trường hợp đáng xấu hổ? Như cái lần chơi khúc côn cầu trước một đám đông, trong đó có người con gái tôi thực sự si mê, thế mà chẳng hiểu bằng cách nào tôi bị té xuống, miệng ọe ra một tiếng, lóng ngóng tự làm cho bóng bay vào khung thành của mình, đồng thời đánh văng cây gậy vào đám đông và suýt nữa thì bay trúng người cô ấy? Không. Tôi thậm chí cũng chẳng day dứt gì chuyện đó.

Nhưng có chuyện này làm tôi day dứt:

Hồi tôi học lớp Bảy, có một đứa trẻ mới trong lớp. Để bảo toàn danh tính cho cô ấy, trong diễn từ này tên cô được mặc định là “ELLEN.” ELLEN rất bé, hay xấu hổ. Cô đeo đôi mục kỉnh, loại mà vào thời ấy chỉ những bà già mới đeo. Những khi bối rối hồi hộp, tức là hầu như lúc nào cũng vậy, cô bé có thói quen cho một dẻ tóc vào mồm nhai.

Cô bé nhập trường, đến sống trong khu dân phố của chúng tôi, và hầu như chẳng được ai coi trọng, nhiều khi còn bị trêu chọc (“Tóc mày ngon nhỉ”– kiểu như vậy). Tôi có thể thấy chuyện đó làm cô bé bị tổn thương, và vẫn nhớ hình ảnh của cô sau mỗi lần bị trêu như thế: mắt nhìn xuống, chạnh lòng một chút, như thể nhận ra vị trí nhạt nhòa của mình trong đời sống, và cô chỉ biết ráng hết sức để mình tự biến mất. Một lúc sau cô bé dạt đi chỗ khác, dẻ tóc vẫn còn ngậm trong miệng. Tôi hình dung khi tan trường cô bé về nhà, mẹ cô sẽ hỏi: “Ngày hôm nay thế nào con yêu?” và cô sẽ nói, “Tốt ạ”. Rồi mẹ cô sẽ nói, “Con chơi với nhiều bạn không?” và cô trả lời: “Có ạ, nhiều lắm”.

Có khi tôi thấy cô bé quanh quẩn trước sân nhà, như thể sợ phải rời khỏi đấy.

Và rồi – họ chuyển đi. Chỉ vậy thôi. Chẳng có bi kịch, cũng chẳng xảy ra một vụ bắt nạt gớm ghê cuối cùng.

Hôm trước cô bé còn ở đó, ngày hôm sau đã không còn nữa.

Hết chuyện.

Vì sao tôi day dứt việc này?Vì sao bốn mươi hai năm sau tôi vẫn nghĩ về nó? So với đa số những đứa trẻ khác, thực ra tôi khá tử tế với cô bé. Tôi chưa bao giờ nói điều gì không hay với cô ấy. Thậm chí, đôi khi tôi còn bảo vệ cô ta (một cách vừa phải).

Thế mà. Chuyện ấy vẫn làm tôi băn khoăn.

Vậy nên đây là sự thật mà tôi biết, dù nó có hơi cổ lỗ, và tôi cũng không thật rõ mình phải làm gì với nó.

Đó là, điều khiến tôi tiếc nhất trong đời mình là những lần để lạc mất lòng tốt.

Đó là những khoảnh khắc khi thấy một người nào đó, chịu đau khổ ngay trước mặt mình, và rồi tôi đã hành xử một cách … hợp lý. Dè dặt. Vừa phải.

Nếu ta nhìn qua lăng kính từ phía ngược lại và đặt câu hỏi: Ai, trong cuộc đời bạn, khiến bạn nhớ đến một cách dễ chịu nhất, với cảm giác quý mến thật rõ ràng?

Chắc chắn đó những người đối xử với bạn tốt nhất.

Nói ra thì có phần dễ dãi, và chắc là khó thực hiện, nhưng tôi cho rằng chúng ta nên đặt ra một mục tiêu trong cuộc đời: cố gắng tử tế hơn.

Câu hỏi mấu chốt đầu tiên là: Vấn đề của chúng ta là gì? Vì sao chúng ta không tử tế hơn?

Mỗi người trong chúng ta sinh ra với một chuỗi những mê lầm cố hữu, có lẽ chúng là một phần trong bản năng sinh tồn hình thành do chọn lọc tự nhiên: (1) cho rằng mình là trung tâm vũ trụ (nghĩa là cho rằng câu chuyện đời mình là chính yếu và đáng quan tâm nhất, hay thực chất là duy nhất); (2) cho rằng mình tách biệt khỏi thế giới (kiểu như chúng ta chỉ cần biết là đang sống trong đất nước của mình, còn bên ngoài kia chẳng đáng quan tâm), và (3) cho rằng ta bất diệt (cái chết là có thật, nhưng nó chỉ đến với người khác, còn với ta thì không).

Tuy chúng ta không thực sự tin vào những điều mê lầm này – hiểu biết của chúng ta hẳn là sâu sắc hơn thế – nhưng ta vẫn tin vào chúng một cách âm thầm, và để chúng chi phối lối sống của mình, khiến ta luôn ưu tiên nhu cầu của mình cao hơn nhu cầu người khác, mặc dù điều chúng ta vẫn mong muốn trong thâm tâm là cố gắng trở nên bớt ích kỷ, hiểu biết và tỉnh táo hơn, cởi mở hơn, nhân ái hơn.

Do đó, câu hỏi mấu chốt tiếp theo sẽ là: Ta phải LÀM như thế nào? Làm sao để ta trở nên nhân ái, cởi mở, bớt vị kỷ, tỉnh giác hơn, bớt mê lầm hơn, v.v?

Vâng, đó quả là câu hỏi quan trọng.

Nhưng thật không may, tôi chỉ còn lại ba phút [cho bài diễn từ này].

Vậy nên cho phép tôi nói điều này. Có một số cách. Điều ấy hẳn bạn cũng đã biết, vì trong cuộc sống của mình, bạn đã trải qua những lúc Giàu Nhân ái và cả những lúc Kém Nhân ái, và bạn cũng tự biết điều gì giúp mình đến gần với lòng nhân ái hơn. Giáo dục; đắm mình trong một tác phẩm nghệ thuật; nguyện cầu; thiền định; nói chuyện thẳng thắn với một người bạn thân; tham gia vào những truyền thống tâm linh – qua đó ta nhận ra đã có vô vàn những nhà thông thái để lại những câu trả lời cho các câu hỏi mà ngày nay chúng ta thắc mắc.

Tuy nhiên tử tế thực chất là điều khó – ban đầu thì nó dễ dàng, nhưng rồi nó phức tạp và đòi hỏi ở ta đủ thứ.

Nhưng có một điều giúp ích cho chúng ta: đó là việc “trở nên tử tế” có thể xảy ra tự nhiên theo tuổi tác con người. Có thể đơn giản chỉ vì sự mệt mỏi: khi ta già hơn, ta nhận ra sự ích kỷ thật vô ích – hay thật ra là vô lý. Chúng ta trở nên nhân ái và tự xét lại thói vị kỷ của mình. Chúng ta bị cuộc đời vùi dập, rồi được ai đó bảo vệ, giúp đỡ, và học được rằng chúng ta không tách rời nhau, và cũng không muốn tách rời. Chúng ta chứng kiến những người gần gũi thân thiết với mình rơi rụng đi, và dần dần nhận thấy bản thân ta cũng sẽ một ngày phải rơi rụng. Đa số mọi người khi có tuổi đều bớt ích kỷ và nhân ái hơn. Tôi tin chuyện đó là thật. Nhà thơ Hayden Carruth người Syracuse từng nói trong một bài thơ ông viết lúc gần cuối đời, rằng “bây giờ gần như chỉ còn lại Tình Yêu”.

Cho nên, một dự đoán, cũng là lời chúc chân thành của tôi tới các bạn: khi bạn già đi, cái tôi của bạn sẽ nhỏ lại và bạn sẽ trưởng thành lên trong tình yêu. BẠN sẽ dần dần bị thay thế bởi TÌNH YÊU. Nếu bạn có con, đó sẽ là khoảnh khắc to lớn trên tiến trình tự tiêu trừ cái tôi. Bạn sẽ không còn quá chăm lo cho bản thân BẠN, chỉ cần các con bạn được hưởng điều tốt đẹp là được rồi. Đó cũng là lý do phụ huynh của các bạn tự hào và hạnh phúc biết bao trong ngày hôm nay. Một trong những ước mơ trìu mến nhất của họ đã thành hiện thực: đó là bạn đã đạt được một điều khó khăn và bền vững, nó sẽ giúp bạn trở nên một người lớn hơn và sẽ giúp cuộc đời bạn tốt đẹp hơn, từ nay trở đi và mãi mãi - tiện đây, tôi xin chúc mừng các bạn.

Khi còn trẻ, chúng ta thường lo ngại – cũng là điều dễ hiểu – liệu mình có đủ phẩm chất hay không. Chúng ta có thể thành đạt hay không? Liệu ta có thể dựng xây một cuộc sống đầy đủ cho chính mình? Nhưng chúng ta – đặc biệt là các bạn trong thế hệ ngày nay – chợt nhận ra có một vòng lặp trong sự tham vọng. Bạn cố gắng học giỏi trung học, mong sao được vào một trường đại học tốt, để rồi bạn có thể học giỏi đại học, mong sao tìm được một công việc tốt, để rồi bạn có thể làm tốt công việc, đề rồi …

Điều này thực chất là tốt. Nếu chúng ta trở nên tử tế hơn, tiến trình ấy phải bao gồm cả sự nghiêm túc với chính bản thân mình – trong vai trò là một người làm việc, một người thành đạt, một người mơ mộng. Ta phải như vậy, để đạt đến bản thể tốt đẹp nhất của mình.

Thế nhưng sự thành đạt vốn không bền vững. “Thành công”, trong việc gì cũng vậy, luôn khó, và luôn đặt ra cho ta những đòi hỏi mới (thành công giống như một ngọn núi luôn tự vươn cao trong quá trình bạn trèo lên), và có một nguy cơ rất thật là “thành công” sẽ nuốt trọn toàn bộ cuộc đời bạn, trong khi bạn vẫn để ngỏ những câu hỏi lớn lao trong cuộc đời.

Vì vậy, lời khuyên cuối bài diễn từ của tôi cho bạn: vì với cách nhìn của tôi, cuộc đời bạn là một tiến trình dần dần trở nên tử tế và nhân ái hơn, cho nên bạn hãy: nhanh chân lên.Phải khẩn trương. Bắt đầu ngay từ bây giờ. Có một thứ mê lầm trong mỗi người chúng ta, một thứ bệnh tật: sự ích kỷ. Nhưng cũng tồn tại cả phương thuốc giải. Hãy là một bệnh nhân tích cực và chủ động, thậm chí lo lắng một chút vì chính bản thân mình – nỗ lực tìm ra những liều thuốc chống ích kỷ có hiệu quả nhất, cho toàn bộ phần còn lại cuộc đời mình.  

Hãy cứ làm tất cả những đự định khác, những điều to lớn – du lịch, giàu có, trở nên có tên tuổi, sáng tạo, lãnh đạo, yêu đương, kiếm được hay để mất một mớ tiền, hay là cởi truồng bơi trong rừng (sau khi đã kiểm tra và đảm bảo không có phân khỉ)– nhưng đồng thời trong phạm vi khả năng cho phép, hãy hướng mình theo sự tử tế. Làm những điều giúp hướng bạn theo những câu hỏi lớn, và tránh những điều làm bạn nhỏ bé và tầm thường. Phần tỏa sáng trong bạn, nằm sâu hơn cả cá tính – ta có thể gọi là linh hồn – cũng sáng lạn như của bất kỳ ai. Sáng như của Shakespeare, sáng như của Gandhi, sáng như của Mẹ Teresa. Hãy dọn quang mọi thứ ngăn cách bạn với ánh sáng bí mật ấy. Tin rằng nó tồn tại, hiểu về nó nhiều hơn, nuôi dưỡng nó, chia sẻ những quả ngọt của nó một cách không mệt mỏi.

Một ngày kia, 80 năm sau, khi bạn 100 tuổi, còn tôi 134, khi cả hai ta đã tử tế và nhân ái quá mức, hãy viết cho tôi đôi dòng, kể tôi nghe về cuộc đời bạn. Tôi hi vọng bạn sẽ nói: nó quá tuyệt vời.

—

George Saunderslà một nhà văn nổi tiếng, đồng thời là giáo sư Đại học Syracuse ở Mỹ. Ông viết truyện ngắn, tiểu luận, truyện dài, và truyện cho trẻ em, dành được nhiều giải thưởng uy tín.

• Thanh Xuânlược dịch theo New York Times

Các đối tượng xấu giả mạo yêu cầu pháp lý của các cơ quan để lấy trộm thông tin. Ảnh: Forbes.

Họ sử dụng những dữ liệu này để xâm nhập vào các tài khoản mạng xã hội hoặc giả vờ kết bạn với nạn nhân, sau đó buộc họ gửi ảnh nhạy cảm. Nếu nạn nhân không đồng ý, nhóm người này sẽ liên tục quấy rối và tìm cách trả đũa họ.

Ngoài ra, nhóm hacker sau khi giả mạo yêu cầu dữ liệu cũng có thể chọn cách làm lộ những thông tin như số điện thoại, địa chỉ của nạn nhân và gia đình ra ngoài. Họ thậm chí còn đe dọa gửi những nội dung nhạy cảm đến gia đình, bạn bè hoặc trường học của nạn nhân nếu họ không làm theo yêu cầu của chúng. Nhiều người vì quá sợ hãi đã nghe lời và xăm tên của kẻ xấu lên cơ thể mình, sau đó chụp hình lại.

Đây là cách thức lừa đảo mới nhằm thu thập trái phép thông tin cá nhân của người dùng, sau đó dùng chúng để tống tiền, quấy rối các nạn nhân hoặc gian lận tài chính. Trong đó, điều đáng quan ngại là các đối tượng xấu đã có thể giả mạo yêu cầu pháp lý. Điều này khiến người dùng không biết cách phản kháng. Cách duy nhất họ có thể làm là ngừng sử dụng các dịch vụ mạng xã hội bị tấn công.

Số lượng các vụ lừa đảo dựa trên hình thức này đang có dấu hiệu tăng cao.

“Mặc dù biết rõ những yêu cầu cung cấp dữ liệu này sẽ được sử dụng cho các trường hợp khẩn cấp ngoài đời thực, nhưng thật trớ trêu là phương thức này lại bị nhóm người xấu lợi dụng để tống tình, tống tiền trẻ em”, Alex Stamos, cựu Giám đốc mảng an ninh của Facebook, chia sẻ.

Các hãng công nghệ lên tiếng

Phản hồi về vấn đề này, người đại diện của Google cho rằng hãng đã nhận ra vấn đề trong năm 2021 và đang cải thiện khâu xác thực.

Hàng loạt Big Tech là nạn nhân của trò lừa đảo. Ảnh: Panda Security.

"Hiện chúng tôi vẫn liên tục làm việc với các cơ quan luật pháp cũng như các tổ chức có liên quan để nhận diện và ngăn chặn tình trạng làm giả các yêu cầu pháp lý”, Bloomberg dẫn lời phản hồi của Google.

Về phía Facebook, nhân viên của hãng sẽ đánh giá từng yêu cầu dữ liệu một nhằm đảm bảo tính chính thống, đồng thời sử dụng các hệ thống tân tiến để xác thực yêu cầu và nhận diện các hành vi sai phạm. Bên cạnh đó, Rachel Racusen, đại diện của Snap, cho biết công ty này cũng áp dụng cách thức đánh giá tương tự để bảo đảm tính hợp lệ và cảnh giác trước những yêu cầu giả mạo.

Thông thường, những yêu cầu thông tin chỉ được phép thông qua nếu có lệnh và chữ ký từ thẩm phán. Tuy nhiên, các yêu cầu khẩn cấp lại không tuân theo quy định trên.

Đầu tháng 4, Bloombergtừng tiết lộ Apple và Meta đã cung cấp nhầm những dữ liệu người dùng như địa chỉ, số điện thoại và IP cho hacker từ năm 2021. Tin tặc đã xâm nhập vào email của các cơ quan pháp luật để yêu cầu 2 công ty cung cấp dữ liệu người dùng nhằm mục đích quấy rối và các âm mưu gian lận tài chính.

Có thể thấy, những nhóm hacker trong vụ việc gần đây hay hồi đầu tháng 4 dùng chung một cách thức tấn công. Đó là xâm nhập vào hệ thống email nhằm giả danh cơ quan thực thi pháp luật, sau đó thu thập dữ liệu trái phép.

(Theo Zing)

Dưới đây là những lời chúc 20/11 hay và ý nghĩa.

Ảnh: Nguyễn Như Sỹ

* Nhân Ngày nhà giáo Việt Nam 20/11, em xin gửi đến thầy/ cô lời chúc chân thành nhất. Cảm ơn thầy cô đã dìu dắt chúng em trong thời gian qua. Kính chúc thầy cô luôn luôn mạnh khỏe và hạnh phúc.

* Ngân ngày 20/11, em xin được chúc cô những gì tốt đẹp nhất. Chúc cô luôn trẻ trung, xinh đẹp để mãi là người thầy, người chỉ đường gần gũi và yêu thương nhất đối với mọi học sinh. Mong cô luôn nhớ tới em.

* "Nghĩa thầy cô như nước biển khơi/ Công mẹ cha con luôn tạc dạ/ Ơn thầy cô con mãi ghi lòng”. Nhân ngày nhà giáo Việt Nam, con xin kính chúc thầy cô mạnh khỏe, thành công trong sự nghiệp trồng người.

* Ngày 20/11 là một ngày thật sự ý nghĩa. Càng trưởng thành em lại càng thấy thấm thía những gì thầy cô đã chỉ dạy! Nhân ngày 20/11, em xin chúc các thầy các cô sức khỏe, luôn tràn đầy nồng nàn nhiệt huyết với sự nghiệp "Trồng người".

* Nhân ngày nhà giáo Việt Nam em xin kính chúc cô thật nhiều sức khỏe, may mắn và thành công. Em xin hứa sẽ không quậy phá, trốn tiết để cô phải buồn nữa!

* Chúc mừng thầy cô nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11. Chúc các thầy cô luôn đủ tâm - trí - lực để ngày càng cống hiến nhiều hơn nữa cho sự nghiệp "trồng người"!

* Chúc mừng thầy cô nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11. Ở nơi phương trời xa, em xin kính chúc các thầy, các cô luôn vui khỏe, hạnh phúc. Chúc cho mọi lời chúc của tất cả học trò dành cho thầy cô đều trở thành hiện thực.

* Dẫu đi khắp 4 phương trời, cũng không quên nổi lời thầy khắc ghi “tiên học lễ, hậu học văn”. Con không thầy con không lớn nổi thành người. Kính chúc thầy ngàn lời tốt đẹp, con mong thầy mạnh khỏe để chở thêm những chuyến đò sớm mai.

* Nhân ngày nhà giáo Việt Nam, với tất cả tấm chân tình con muốn gửi đến thầy cô lời chúc luôn vui vẻ tràn ngập niềm tin trong cuộc sống. Chúc thầy cô luôn gặp may mắn và thành công trên con đường dạy học của mình.

* Bài giảng của thầy cô luôn phong phú nhiều màu sắc, mỗi chương mỗi tiết đều tựa như mở ra một cửa sổ trước mắt, khiến em thấy một thế giới rực rỡ sắc màu. Hàng nghìn ngày tìm tòi nghiên cứu, chưa bằng một ngày học hỏi từ người thầy giỏi. Nhân ngày 20/11 em xin được gửi lời cảm ơn chân thành.

* Em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến thầy vì tất cả những gì thầy làm cho chúng em. Thầy không chỉ dạy học, định hướng nghề nghiệp mà còn là người giúp chúng em trở nên tốt đẹp hơn. Chúc thầy mạnh khỏe, vui vẻ và công tác tốt.

* Dành tặng những tình cảm sâu sắc và tôn kính nhất đến các thầy cô giáo trong ngày 20/11 . Em xin chúc các thầy cô luôn mạnh khỏe, thành đạt, hạnh phúc và công tác tốt.

• Chúc các thầy cô dồi dào sức khỏe, hạnh phúc để tiếp tục dìu dắt nhiều thế hệ học trò đến với những bến bờ tri thức!

• Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, em xin gửi đến thầy cô lời cảm ơn chân thành. Kính chúc thầy cô luôn luôn mạnh khỏe và hạnh phúc để luôn mang đến cho chúng em ngày càng nhiều bài học hay và bổ ích.

* Hành trình học tập của con người không dừng lại ở năm lớp 12, kết thúc đại học, hay cao học, mà là cả đời. Con hiểu rằng, cuộc đời nhiều sóng gió, mỗi bước đường con đi, không thể thiếu sự chỉ bảo, quan tâm của những người thầy. Nhân ngày 20/11, con xin gửi đến thầy cô những lời chúc tốt đẹp nhất. 

* Em chúc tất cả các thầy cô luôn mạnh khỏe, trẻ trung, vui tính, luôn luôn giữ vững niềm tin và ngày càng nâng cao sự dũng cảm trước những đứa học trò nghịch như quỷ sứ bọn em. Happy Vietnam’s Teacher Day!

* Em không là học trò xuất sắc nhất của Thầy, nhưng Thầy là người mà em yêu quý nhất. Trong ngày lễ này, em kính dâng Thầy tấm lòng tôn kính của em.

* Sự dạy dỗ ân cần của Cô như gió mùa xuân, như cơn mưa lành, khắc sâu mãi trong lòng em. Em thành kích chúc Cô: Vui khỏe, như ý!

* Bài giảng của thầy cô luôn phong phú nhiều mầu sắc, mỗi chương mỗi tiết đều tựa như mở ra một cửa sổ trước mặt em, khiến em thấy một thế giới rực rỡ sắc màu.

* Con luôn cảm thấy bản thân may mắn vì được là học trò của cô. Cảm ơn cô vì không chỉ mang đến cho chúng con những bài học hay, mà còn là sự chăm sóc, dạy dỗ như người mẹ. Con xin lỗi vì đôi lúc đã khiến cô phải phiền lòng. Nhân ngày 20/11, con chúc cô luôn thật nhiều sức khỏe, luôn tràn đầy nhiệt huyết với sự nghiệp trồng người.

Ngân Anh (tổng hợp)

Cô giáo trẻ đánh thức sự rung động của học trò

Trần Thị Quỳnh Anh tạo cho người đối diện cảm giác về những nhà giáo thật sự sống với niềm đam mê sáng tạo với nghề.