"Phe xe điện" bị dồn ép đến mức tuyệt vọng, khi phía bên kia tuyên bố sẽ kiến nghị Ban quản trị phá dỡ các trạm sạc hiện có và cấm gửi xe điện qua đêm để đảm bảo an toàn, phòng chống cháy nổ.Cuộc tranh luận lại ào lên lần nữa, khi đầu tháng 8 này, ai đó ở "phe xe điện" hả hê thả link một bài báo vào nhóm cư dân. Bài báo đưa tin, từ 1/8, chung cư được xếp hạng cao nhất (hạng 1) theo tiêu chí mới sẽ phải đáp ứng nhiều điều kiện, trong đó cần có điểm sạc cho xe điện. Lần này, gió đảo chiều, phe đi xe điện thừa thắng xông lên. Phe "sợ xe điện" ấm ức, nhưng không còn biết nói gì, vì giấy trắng mực đen, Nghị định đã ban hành.
Minh đứng giữa, không biết ngả về phe nào. Nhưng trong câu chuyện kể lại với tôi, anh nói anh có nhiều lo lắng.
Xe điện đã trở thành dòng sản phẩm ngày càng phổ biến ở nhiều thị trường, trong đó có Việt Nam, với nhiều ưu điểm như tiết kiệm chi phí, thân thiện với môi trường. Việc chuẩn bị hạ tầng, trong đó có lắp đặt, phân bố trạm sạc, là cần thiết và tất yếu, đáp ứng xu thế phát triển của dòng sản phẩm từ ngành công nghiệp xanh này. Vấn đề thiếu trạm sạc đang xảy ra ở nhiều quốc gia. Tại các nước có nhiều xe điện như châu Âu, ngoài hệ thống trạm chuyên biệt, các trạm sạc cũng được bố trí tích hợp dưới hầm xe của các tòa nhà văn phòng, trung tâm thương mại và khu chung cư. Tuy nhiên, các trạm sạc này thường phải đi kèm với những yêu cầu rất khắt khe, nhằm hạn chế tối đa rủi ro về cháy nổ.
Pin của ôtô điện có dung lượng và kích thước lớn hơn rất nhiều bình ắc quy trên xe máy chạy xăng. Nếu xảy ra cháy nổ - dù chỉ với xác suất 0,0012% (theo thống kê của công ty EV FireSafe của Australia cho giai đoạn 2010 đến 2023) - đám cháy sẽ khó bị khống chế hơn nhiều. Cháy pin liên quan đến cháy hóa chất nên các bình chữa cháy CO2 thông dụng không có tác dụng, mà cần các bình chữa cháy chứa dung dịch gốc nước cùng foam đặc biệt (theo thử nghiệm của Hiệp hội Phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ Việt Nam vào cuối năm 2023). Liệu loại bình này đã được trang bị cho những khu dân cư có trạm sạc xe điện? Minh nói, chung cư của anh có trạm sạc nhưng chưa có loại bình chữa cháy mà tôi vừa đề cập tới.
Kế đến, hiện nay pin của ôtô điện có dung lượng nhỏ nhất vào khoảng 18,64 kWh. Với chuẩn đầu sạc cấp độ 1 (công suất 1kW), giả sử công suất phản kháng và mọi hao phí được bỏ qua, người dùng cần 18 giờ để sạc đầy. Điều này không phù hợp với thực tế cần sử dụng xe cũng như giải phóng sự chiếm dụng tại các trạm sạc chung. Với chuẩn đầu sạc cấp độ 2 (công suất từ 7 kW đến 19 kW), xe có thể được sạc nhanh (đạt 90% dung lượng chỉ trong khoảng 3 giờ).
Tuy nhiên, hệ thống điện sinh hoạt của một hộ gia đình khó lòng đáp ứng cường độ dòng điện lên tới 30A khi hệ thống sạc hoạt động ở chế độ như vậy. Lúc đó, nơi có bố trí trạm sạc xe điện phải sử dụng hệ thống điện 3 pha với khả năng chịu đựng dòng điện lên tới ít nhất 36A. Những con số rất cao về dòng điện ấy là một nguy cơ lớn dẫn tới cháy nổ do quá tải hệ thống điện. Nó cũng đặt ra thách thức lớn cho ngành điện, vốn đang ở thể trạng rất mong manh vào những tháng cao điểm.
Với tình hình thiếu hụt điện do những diễn biến phức tạp của thời tiết, việc bố trí các trạm sạc xe điện ngay trong khu dân cư - cụ thể là các chung cư - là điều gây lo lắng về mặt an toàn cháy nổ lẫn điều độ hệ thống điện.
Nhưng không thể vì bài toán khó quá, mà lờ đi nhu cầu chính đáng của người sử dụng xe điện. Vậy đâu là giải pháp?
Theo tôi, trong bối cảnh của Việt Nam, chuẩn bị trạm sạc cho xe điện là điều tất yếu nhưng cần triển khai thận trọng, chậm mà chắc; lưu ý đến khả năng đáp ứng của hạ tầng thực tế để ban hành các điều kiện chặt chẽ đi kèm khi thực thi.
Trước mắt, quy định xây dựng trạm sạc xe điện chỉ nên áp dụng cho các trạm dừng nghỉ - điều đã được văn bản hóa trong Thông tư 09/2024 của Bộ Giao thông Vận tải. Kế đến, các khu trung tâm mua sắm có thể là nơi lý tưởng để bố trí trạm sạc xe điện với việc khống chế thời gian sạc cho mỗi xe. Trung bình khách thường lưu lại các trung tâm mua sắm khoảng 3 giờ, tương ứng thời gian xe ôtô điện thực hiện chế độ sạc nhanh với 90% dung lượng pin. Ngoài ra, tùy vào bản đồ tải trên các địa bàn, ngành điện sẽ chủ động quy hoạch khu vực bố trí trạm sạc xe điện.
Việc triển khai lắp đặt sạc pin ở các khu chung cư cần đi kèm nhiều điều kiện khắt khe hơn nữa và phải đặt dưới sự giám sát đặc biệt của các đơn vị phòng cháy chữa cháy.
Khiên cưỡng áp dụng các quy định nhằm thúc đẩy sự phát triển một lĩnh vực - cụ thể là ôtô điện - mà không cân nhắc đầy đủ các yếu tố đồng bộ khác có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng. Bài học về sự kẹt xe do mật độ xây dựng chung cư tăng cao trong khi hệ thống đường sá và các tiện ích khác không phát triển kịp là một ví dụ.
Hơn nữa, khi chưa có giải pháp với nguy cơ gây tai nạn, sự vội vàng áp đặt thực hiện có thể phải trả giá bằng mạng sống của nhiều người.
Võ Nhật Vinh
" alt=""/>Sạc xe điện ở chung cư
