Trong khuôn khổ Liên hoan phim Việt Nam 2023 tại Đà Lạt, hội thảoBảo hộ bản quyền trong phát triển công nghiệp điện ảnhđược tổ chức với sự tham gia của nhiều nhà quản lý, giới làm phim, chuyên gia luật cũng như các công ty cung cấp giải pháp công nghệ nhằm ngăn chặn nạn vi phạm bản quyền ngày càng nhiều như hiện nay.

Phim vừa ra rạp đã xuất hiện hàng trăm video vi phạm

Chuyên gia dự hội thảo nhận định các hình thức vi phạm ngày một nhanh và mới, vượt qua quy định của luật. Vì vậy, biện pháp phòng vệ sau phát hành ''như thả gà ra đuổi và thực tế không đuổi được''. Các cơ quan quản lý, hỗ trợ pháp lý chưa hình dung và phổ cập những lớp bảo vệ. Các đơn vị có quyền và liên quan chưa được trang bị cách thức bảo vệ trong điều kiện mới.

Do vậy, vào thời điểm diễn ra nội dung trực tiếp trên truyền hình gần như không bảo vệ nổi. Thực tế, từ khi có Internet việc vi phạm bản quyền diễn ra mọi nơi có kết nối và ngày càng khó ngăn chặn.

Các kênh chính thống đầu tư mua bản quyền và chuẩn bị nội dung nhưng nhanh chóng bị 'ăn cắp'. Sau đó, các đơn vị vi phạm che logo của nhà đài và phát lại. Phim vừa phát sóng hay chiếu rạp cũng dễ dàng bị vi phạm bản quyền đưa lên không gian mạng. Nhiều bộ phim vừa khai thác ngoài rạp đã bị cắt ghép nội dung và tóm tắt trong các mục review phim, hút lượng người xem lớn, ảnh hưởng đến các rạp cũng như nhà sản xuất.

Ông Đoàn Văn Việt - Thứ trưởng Bộ VHTTDL nói: "Sự phát triển không ngừng của khoa học và công nghệ, kỹ thuật số đã làm ra công cụ sáng tạo mới, tạo môi trường lưu giữ cùng với các phương thức phân phối, hình thức khai thác, sử dụng mới đối với các loại hình được bảo hộ nói chung, sản phẩm của ngành công nghiệp điện ảnh nói riêng. Môi trường số đã và đang đặt ra nhiều thách thức trong việc tự bảo vệ quyền của các chủ thể và hoạt động của các cơ quan quản lý, thực thi về quyền tác giả, quyền liên quan".

Tại hội thảo, nhiều ý kiến đóng góp được đưa ra như cách tham chiếu những biện pháp hữu hiệu để bảo hộ quyền tác giả vốn bị vi phạm trắng trợn suốt thời gian dài.

Đạo diễn Lương Đình Dũng cho hay, hai bộ phim của anh mới ra rạp gần đây là 578và Thành phố ngủ gật đều bị vi phạm bản quyền trên không gian mạng. Đội ngũ sản xuất tìm mọi cách và liên hệ nhiều nơi để được trợ giúp nhưng không hiệu quả. Theo tìm hiểu thì trang vi phạm bản quyền và đăng tải phim trái phép có máy chủ ở nước ngoài. Đạo diễn mong muốn Việt Nam sớm có trung tâm về bản quyền hỗ trợ các nhà làm phim như anh.

Còn đạo diễn Võ Thanh Hòa ngán ngẩm khi thông báo nếu tìm kiếm phim Siêu lừa gặp siêu lầydo anh đạo diễn sẽ thấy hàng trăm video clip xuất hiện. ''Giải quyết vi phạm bản quyền cần xuất phát từ hướng người xem thay vì hướng người làm phim”, anh nói.

Walt Disney chưa có đại diện tại Việt Nam vì tình trạng vi phạm bản quyền phổ biến 

TS. Ngô Phương Lan - nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh chia sẻ nhiều trang phim lậu đã tồn tại mà khi dẹp trang này thì mọc lên trang khác. Bà nói các nghệ sĩ lâu nay chỉ biết làm nghề, chưa biết cách bảo vệ đứa con tinh thần của mình.

Theo TS. Ngô Phương Lan, một số studio lớn ở Hollywood, trong đó có Walt Disney muốn có đại diện sản xuất ở Việt Nam nhưng thấy tình trạng vi phạm bản quyền tràn lan nên ngập ngừng chưa muốn vào. Năm 2021, trang web lậu đầu tiên bị khởi tố là phimmoi.com nhưng đến giờ vẫn chưa được xét xử.

Ông Đỗ Lệnh Hùng Tú - Chủ tịch Hội Điện ảnh nêu thực trạng các nhà làm phim tài liệu sử dụng tư liệu hình ảnh ở nhiều nguồn cho tác phẩm của mình nhưng khi ra mắt chỉ ghi vài dòng "Phim có sử dụng tư liệu của đồng nghiệp" một cách chung chung.

"Đó là thực trạng vi phạm bản quyền rất nhức nhối. Đáng ra trước khi đưa vào tác phẩm, các nhà làm phim phải xin phép, chú thích rõ ràng những tư liệu được lấy từ đồng nghiệp nào, phim nào. Đó mới là sự tôn trọng cần thiết với vấn đề tác quyền trong điện ảnh", ông Đỗ Lệnh Hùng Tú nói. 

Từ thực trạng vi phạm bản quyền tác phẩm điện ảnh trên không gian mạng hiện nay, đại diện Văn phòng Luật sư Phanlaw cho rằng: "Xuất phát từ thực tế lạm dụng cơ chế cảnh báo - gỡ bỏ dẫn đến xử lý hành vi xâm phạm không hiệu quả, chúng ta phải nâng cao nhận thức đối với các đơn vị trung gian, doanh nghiệp cung cấp mạng xã hội trực tuyến. Họ phải chủ động trong việc ngăn chặn các hành vi xâm phạm, chứ không chỉ lệ thuộc vào việc được chủ thể quyền hay cơ quan chức năng yêu cầu mới thực hiện một cách đối phó. Cần khích lệ áp dụng biện pháp khởi kiện dân sự''.

Luật sư Quản Văn Minh đề xuất: "Để giải quyết vấn nạn xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan, cần có thời gian và sự vào cuộc, triển khai đồng bộ, khoa học của các cơ quan chức năng, phối hợp kết nối với các tổ chức quốc tế, đặc biệt vai trò nòng cốt là Bộ VHTTDL. Bên cạnh đó, không thể thiếu vai trò của tổ chức xã hội - nghề nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bản quyền và điện ảnh". 

Ảnh: Anh Vũ 

Cha tôi rất tự hào vì mình là cán bộ, là "người của nhà nước". Có lẽ, bên cạnh các chế độ, chính sách tuy không cao, nhưng luôn được bảo đảm, thì chế độ biên chế suốt đời là nền tảng cho một niềm tự hào như vậy.

Nếu cha tôi còn sống, chắc ông sẽ rất tâm tư, khi chế độ biên chế suốt đời đó sắp không còn. Ít nhất là nó sẽ không còn với những người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công như ông.

Thời thế thay đổi, ngày nay nguồn nhân lực công đã được phân định thành cán bộ, công chức và viên chức. Sự phân định này mặc dù chưa đạt được mức độ mạnh lạc cần thiết, nhưng đã tinh tế hơn nhiều. Về cơ bản, theo định nghĩa của luật: cán bộ là những người được bầu và bổ nhiệm theo nhiệm kỳ và hưởng lương từ ngân sách; công chức là những người được tuyển dụng và bổ nhiệm theo ngạch bậc, hưởng lương từ ngân sách và có biên chế suốt đời; viên chức là những người được tuyển dụng theo vị trí việc làm và hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công.

Còn một sự phân định mạch lạc hơn là theo chuẩn mực của thế giới. Theo đó, nguồn nhân lực công được chia thành ba nhóm: nhóm một là các chính khách; nhóm hai là các công chức; nhóm ba là các viên chức.

Chính khách là những quan chức được bầu và có quyền ban hành chính sách công và pháp luật - hay còn gọi là ban hành các quyết định công, gồm: tổng thống và phó tổng thống, thủ tướng và phó thủ tướng, bộ trưởng, các nghị sĩ.

Những người này không nằm trong biên chế nhà nước, vì lần bầu cử sau họ có thể trúng cử mà cũng có thể không. Pháp luật cũng không quy định tuổi hưu cho những người này. Người dân còn tín nhiệm và họ còn sức khỏe thì còn tiếp tục làm việc. Thủ tướng Malaysia vẫn trúng cử và làm việc khi đã ngoài 90 tuổi.

Công chức là những người được bổ nhiệm và tuyển dụng vào biên chế để thi hành chính sách công và pháp luật - thực thi các quyết định công. Họ gồm: tổng thư ký hay quốc vụ khanh, tổng cục trưởng và tổng cục phó, cục trưởng và cục phó, vụ trưởng và vụ phó, các công chức khác như điều tra viên, kiểm toán viên... Họ nằm trong biên chế nhà nước, hưởng lương từ ngân sách và đến tuổi, họ phải về hưu.

Viên chức là những người được ký hợp đồng để cung cấp dịch vụ công cho người dân: giáo viên các trường công, nhân viên y tế các bệnh viện công, nhân viên dịch vụ xã hội... Họ không nằm trong biên chế nhà nước, nhưng hưởng lương từ ngân sách, nghỉ hưu theo tuổi hưu được luật định cho mọi người lao động.

Có người sẽ hỏi, vậy nguồn nhân lực của các đảng, đoàn thể sẽ được phân định ra sao theo chuẩn mực này? Đó là một phần của xã hội chứ không phải là một phần của nhà nước, nên các quy chuẩn về nguồn lực công sẽ không được áp dụng cho các đảng và đoàn thể.

Tuy nhiên, đảng cầm quyền luôn luôn có hầu hết các thành viên ban lãnh đạo trúng cử và trở thành các chính khách. Những chính khách này là nguồn nhân lực công quan trọng nhất. Vì vậy, tất nhiên, họ hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Những thành viên chuyên trách khác của đảng cầm quyền vẫn phải hưởng lương từ đảng phí và quỹ của đảng.

Với một khuôn khổ khái niệm như trên, chính sách lập pháp về việc xóa bỏ chế độ biên chế suốt đời đối với các viên chức đang được đưa ra tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ - Công chức, Luật Viên chức là hoàn toàn hợp lý và phản ánh đúng tinh thần hội nhập. Chính sách này một mặt tạo áp lực cần thiết để nâng cao chất lượng dịch vụ công cũng như tinh thần phục vụ của viên chức.

Việc áp dụng chế độ hợp đồng đối với các viên chức còn làm cho nguồn nhân lực của đất nước được luân chuyển dễ dàng hơn giữa khu vực công và tư. Nhờ đó, việc sử dụng nhân lực của quốc gia cũng hợp lý và hiệu quả hơn.

"Cháy nhà vạ lây", với tinh thần "thừa thắng xông lên", nhiều người, kể cả một số đại biểu Quốc hội đang đề xuất là bỏ luôn cả chế độ biên chế đối với các công chức. Sự hăng hái này rất đáng quý. Tuy nhiên, hăng hái quá đà không phải bao giờ cũng có ích. Chúng ta hãy thử tìm hiểu xem tại sao hầu hết các nước trên thế giới đều giữ chế độ biên chế cho các công chức của họ.

Một là, công chức đại diện cho quyền lực công. Thuế vụ, cảnh sát, kiểm lâm, hải quan... là các cơ quan quyền lực công. Họ có quyền áp đặt sự tuân thủ pháp luật đối với bất kỳ ai, kể cả các chính khách. Người có quyền áp đặt sự tuân thủ chỉ chính danh khi đại diện cho các cơ quan, chứ không phải là làm hợp đồng cho các cơ quan này.

Hai là, công chức là bộ nhớ thể chế và là lực lượng vận hành thể chế. Người ta có thể ký hợp đồng thuê người sửa chữa vòi nước cho tòa Nhà Quốc hội chứ không thể ký hợp đồng thuê người vận hành quy trình, thủ tục của Quốc hội.

Hơn thế nữa, các chính khách đều đến rồi đi sau mỗi lần bầu cử, nhưng năng lực tổ chức một phiên họp quốc hội, một phiên họp chính phủ như thế nào cho hiệu quả vẫn cần phải được bảo tồn. Đó là năng lực nội tại chứ không phải là thứ có thể mua được ở trên thị trường. Làm sao có thể bảo tồn năng lực này, nếu các công chức cũng làm theo hợp đồng và luân chuyển thường xuyên?

Ba là, nhà nước luôn luôn phải cạnh tranh với khu vực tư để thu hút người tài. Tuy nhiên, trả lương cao không phải là ưu thế của nhà nước. Với nhiều quy định chặt chẽ của pháp luật, đơn giản là nhà nước không thể cạnh tranh được với tư nhân trong việc trả lương. Chính vì vậy, biên chế là một ưu thế cần phải được tận dụng. Biên chế tạo ra sự ổn định nên có thể bù đắp lại bởi mức lương thấp hơn.

Công bằng mà nói, sự nhũng nhiễu và kém hiệu năng của các công chức đang là vấn đề rất lớn của xã hội ta. Rất tiếc, bỏ hoàn toàn mọi loại "biên chế" không phải là phản ứng chính sách phù hợp ở đây. Cải cách thi tuyển, áp đặt kỷ luật và đạo đức công vụ có vẻ là những giải pháp hợp lý hơn.

Nguyễn Sĩ Dũng

"Tôi nảy sinh ý định tìm hiểu, nuôi loài vật này nhằm mục đích phát triển thêm hương vị cho nghề nước mắm truyền thống của quê hương, gia đình", chị Thơ chia sẻ.

Nghĩ là làm, năm 2022, chị Thơ bàn với chồng nghỉ việc ở Hà Nội, về quê nuôi cà cuống.

Ban đầu, chị Thơ mua 10 cặp cà cuống tự nhiên ở Lào với giá 2,5 triệu đồng về nuôi thử nghiệm trong thùng xốp. Song, việc nuôi nhân tạo khiến 10 cặp cà cuống bỏ ăn, lần lượt chết hết.

Không nản chí, vợ chồng chị Thơ mua 10 tổ trứng giá 2,5 triệu đồng để ươm. Số trứng này nở ra khoảng 1.500-2.000 con cà cuống giống. Niềm vui ngắn chẳng tày gang, cà cuống do thiếu thức ăn nên quay ra cắn nhau gây thất thoát. Vợ chồng chị thất bại lần 2.

Sang lần thứ 3, chị Thơ mua 10 ổ trứng cà cuống để nuôi lại. Trong lần này, cà cuống giống cũng chết do không được thay nước sạch thường xuyên và đưa ra nuôi ở không gian rộng hơn.

Sau 3 lần thất bại, vợ chồng chị Thơ không nản chí mà tiếp tục học hỏi và đã tìm được phương án nuôi thành công.

Bí quyết thu nhập tiền tỷ

Chị Thơ bật mí, nuôi cà cuống vừa dễ vừa khó. Loài vật này nhạy cảm với môi trường nên cần khu vực sạch sẽ để sinh sống. Vì thế, vợ chồng chị chọn địa điểm xây dựng bể nuôi thoáng mát, tránh khu vực người dân phun thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu hoặc đốt rác.

Về nguồn nước, người nuôi cần theo dõi độ PH, độ phèn để đạt được kết quả tốt nhất. Người nuôi phải thay nước 2-3 lần/ngày và thường xuyên vớt thức ăn thừa ra ngoài, tránh ô nhiễm.

Nguồn thức ăn cho cà cuống là loại thực phẩm tươi sống như: cá, ếch con, nhái con nên cần phải chủ động được nguồn cung cấp thức ăn nếu chăn nuôi thương phẩm.

"Cà cuống là động vật săn mồi, chúng chỉ ăn được thức ăn tươi sống. Khi chúng ăn sẽ hút dịch từ con mồi, để lại xác. Nếu không đủ thức ăn, cà cuống sẽ tự cắn nhau, ăn thịt đồng loại", chị Thơ chia sẻ.

Cuối cùng, cà cuống từ khi nở đến trưởng thành phải trải qua 5 lần lột xác. Điều này đòi hỏi người nuôi phải theo dõi, dành thời gian để vớt xác con vật.

Cà cuống mỗi lứa đẻ chỉ cách nhau một tháng. Mỗi ổ cà cuống có khoảng 100 trứng, sau 5-7 ngày, trứng nở thành ấu trùng, tỷ lệ nở gần xấp xỉ 100%. Con vật này từ khi nở đến lúc xuất bán thương phẩm khoảng 45 ngày, còn nuôi để sinh sản khoảng 75 ngày.

Cà cuống được sử dụng để chế biến nước mắm là con đực vì chỉ giống đực mới chứa túi tinh dầu. Khi đạt tiêu chuẩn, con cà cuống đực sẽ được sơ chế, sau đó cho vào chai nước mắm nguyên chất để ngâm. Nước mắm cà cuống có hương vị thơm, cay đặc biệt.

Cơ sở của vợ chồng chị Thơ có diện tích khoảng 400m2, với 200 cặp giống, hơn 1.000 con giống và thương phẩm. Từ đầu năm 2023, chị Thơ bắt đầu bán lứa cà cuống đầu tiên, được người tiêu dùng ưa chuộng, giá thành cao, vượt ngoài mong đợi.

Cụ thể, một ổ trứng cà cuống có giá bán 200.000-250.000 đồng, cặp cà cuống giống giá 200.000-250.000 đồng, còn nước mắm cà cuống giá 400.000 đồng/lít.

Đến nay, các mặt hàng liên quan đến cà cuống luôn trong trình trạng "cháy hàng", giúp cơ sở của chị Thơ có nguồn thu 1 tỷ đồng/năm.

Trong tương lai, vợ chồng chị Thơ dự kiến sẽ mở rộng diện tích trang trại và khu chế xuất nước mắm.

"Thời gian qua, nhiều người đến để tham quan, học hỏi mô hình. Chúng tôi sẽ chuyển giao kỹ thuật nếu bà con địa phương có nhu cầu nuôi. Cơ sở chúng tôi sẽ bao tiêu sản phẩm, giúp họ có thêm nguồn thu nhập", chị Thơ bày tỏ.

Ông Nguyễn Văn Bắc, Chủ tịch UBND xã Mai Phụ, đánh giá vợ chồng chị Thơ là người trẻ, dám nghĩ, dám làm, nhạy bén trong kinh doanh. Họ đã tiên phong trong việc nuôi cà cuống để phát triển kinh tế ở địa phương.

Cùng với đó, việc phát triển sản phẩm nước mắm cà cuống, còn góp phần gìn giữ, phát triển ngành nghề nước mắm truyền thống.

"Ngoài làm giàu cho gia đình, cơ sở của vợ chồng chị Thơ, anh Hiệp còn tạo công ăn việc làm cho hơn 5 lao động địa phương", ông Bắc nói.

Cà cuống là một trong những nhóm côn trùng có kích thước lớn nhất, cơ thể dẹt, hình lá, màu vàng xỉn hoặc nâu đất, dài trung bình 7-8cm, có con lên đến 10-12cm.

Tinh dầu cà cuống có mùi thơm đặc biệt như mùi quế.

Cà cuống là loài háu ăn, có thể sống trên bờ hoặc khu vực hồ, ao, đầm hay ruộng lúa nước. Chúng có thể vừa bơi lội vừa biết bay vào ban đêm.

Hiện nay, cà cuống rất hiếm gặp trong môi trường tự nhiên ở nước ta do người dân lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật. Tại Campuchia hoặc Thái Lan, cà cuống được bán với giá khá đắt đỏ.