Kolberg viết, ngay khi hai mẹ con đến công viên: “Đã có ít nhất 6 đứa trẻ tiếp cận Carson, tất cả cùng một lúc yêu cầu Carson chia sẻ đồ chơi biến hình, hình Minecraft và xe tải. Thằng bé rõ ràng là bị quá tải và ghì chặt đồ chơi vào ngực khi các trẻ khác cố giằng lấy. Thằng bé nhìn tôi”.

Đó là khi người mẹ nói với con trai mình rằng cậu bé có thể nói “không” với những đứa trẻ khác.

“Tất nhiên ngay khi thằng bé nói không, những đứa trẻ khác chạy đến chỗ tôi mách rằng con tôi không chia sẻ. Tôi nói, bạn ấy không buộc phải chia sẻ với cháu. Bạn ấy nói không. Nếu muốn chia sẻ, bạn ấy sẽ làm”, Kolberg viết.

Những lời nói của người mẹ nhận được cái nhìn khinh khỉnh của những bậc cha mẹ khác. Nhưng Kolberg lý giải suy nghĩ của mình: “Nếu tôi, một người lớn, đang đi vào công viên và ăn một cái sandwich, tôi có buộc phải chia sẻ cái bánh với những người lạ trong công viên không? Không!”. 

Bà mẹ viết tiếp: “Cho nên, trong khi các bạn ném vào tôi cái nhìn khinh khỉnh, cứ đặt giả thuyết rằng bạn cho tôi và con trai tôi là thô lỗ, ai mới là người đang không cư xử đúng đây? Người lưỡng lự trước việc chia sẻ 3 món đồ chơi của mình với 6 người lạ, hay 6 người lạ đang đòi được chia sẻ những thứ không thuộc về mình, trong khi rõ ràng người sở hữu những món đồ đó không thoải mái?

Mục tiêu là dạy các con chúng ta làm sao để cư xử như người lớn. Tôi biết có vài người lớn rõ ràng là không bao giờ học cách chia sẻ khi còn là trẻ con, tôi còn biết nhiều hơn những người không biết cách nói không với người khác, hay không biết cách tạo ranh giới, hay cách quan tâm đến bản thân mình. Kể cả tôi.

Lần tới khi những đứa con của các bạn chạy tới bên bạn, tỏ vẻ thất vọng vì một đứa trẻ khác không chia sẻ, làm ơn nhớ rằng chúng ta đang sống trong một thế giới mà chẳng có lợi lộc gì nếu từ bỏ mọi điều mình có cho người khác chỉ vì họ yêu cầu thế, và tôi sẽ không dạy con mình làm thế là hiệu quả đâu”.

Không ít bà mẹ tán thành quan điểm của Kolberg. Một bà mẹ 3 con nói:

“Tôi thường nghĩ thật kỳ lạ khi chúng ta ép các con chia sẻ, trong khi, người lớn đâu có sẵn sàng chia sẻ mọi thứ với người khác. Ví dụ, tôi có buộc phải để cho một bà mẹ khác tôi không quen biết dùng điện thoại của mình ở công viên không? Hay thử dùng son của tôi? Tất nhiên là không. Tôi cũng đồng ý rằng việc vạch rõ giới hạn rất quan trọng, nhưng bài học này không dễ học, tôi gần 40 rồi mà vẫn còn đang phải học. 

Điều đáng chú ý là tôi muốn con mình học cách chia sẻ với nhau trong chính ngôi nhà của chúng. Nhưng ngoài phạm vi gia đình, và trong trường hợp người lạ ở công viên, tôi đứng về phía Kolberg!”.

Các bình luận trên bài viết của Kolberg cũng hình thành những ý kiến trái chiều:

- "Những người lớn biện hộ cho những đứa trẻ chạy đến chỗ trẻ khác hỏi/ cầu xin/ yêu cầu chúng chia sẻ đồ chơi mới là có vấn đề. Trẻ em được phép mang đồ chơi đến công viên. Trẻ em không phải chia sẻ với những đứa trẻ khác. Trẻ em không nên mong mọi người chia sẻ mọi thứ với chúng. Nghĩ khác đi là sai". 

- “Tôi chỉ hy vọng rằng con bạn cũng được dạy rằng những đứa trẻ khác cũng có ranh giới của chúng. Chúng cũng có thể nói không nếu con bạn muốn chơi với đồ chơi của chúng vào một thời điểm nào đó trong tương lai, còn tất nhiên con không buộc phải chia sẻ”.

Cũng có ý kiến gay gắt cho rằng chẳng hiểu sao phụ huynh lại nghĩ dạy con như vậy là đúng. Một đứa trẻ nếu không sẵn sàng chia sẻ với bất cứ ai thì sẽ chẳng có ai muốn chơi với chúng.

Còn bạn, bạn nghĩ sao về điều này?

4 điều bố mẹ nên tránh làm trước mặt con

Nếu bạn từng làm những điều này, hãy thay đổi ngay lập tức để không ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý của trẻ.

Dự báo thời tiết ngày 3/12, các vùng trên cả nước:

- Hà Nội:Nhiều mây, có mưa vài nơi, sáng sớm có sương mù và sương mù nhẹ rải rác, gió nhẹ. Đêm và sáng trời lạnh. Nhiệt độ thấp nhất 19-21 độ C. Nhiệt độ cao nhất 24-26 độ C.

- Phía Tây Bắc Bộ: Nhiều mây, có mưa vài nơi, sáng sớm có sương mù và sương mù nhẹ rải rác; riêng khu Tây Bắc có mây, đêm không mưa, ngày nắng, gió nhẹ. Đêm và sáng trời rét.

Nhiệt độ thấp nhất 17-20 độ C, riêng khu Tây Bắc 13-16 độ C. Nhiệt độ cao nhất 23-26 độ C, riêng khu Tây Bắc có nơi trên 26 độ C.

- Phía Đông Bắc Bộ: Nhiều mây, có mưa vài nơi, sáng sớm có sương mù và sương mù nhẹ rải rác, gió nhẹ. Đêm và sáng trời lạnh, vùng núi trời rét. Nhiệt độ thấp nhất 18-21 độ C, vùng núi có nơi dưới 17 độ C. Nhiệt độ cao nhất 23-26 độ C, có nơi trên 26 độ C.

- Thanh Hóa - Thừa Thiên Huế: Nhiều mây, phía Bắc có mưa vài nơi, sáng sớm có sương mù và sương mù nhẹ rải rác; phía Nam có mưa, mưa rào rải rác. Gió Bắc đến Tây Bắc cấp 2-3. Đêm và sáng trời lạnh. Nhiệt độ thấp nhất 18-21 độ C; cao nhất 25-28 độ C.

- Đà Nẵng - Bình Thuận: Nhiều mây, có mưa, mưa rào rải rác và có nơi có dông. Gió Đông Bắc cấp 2-3. Nhiệt độ thấp nhất phía Bắc 21-23 độ C; phía Nam 24-26 độ C. Nhiệt độ cao nhất 27-30 độ C.

- Tây Nguyên: Có mây, có mưa rào và dông vài nơi; riêng phía Nam có mưa rào rải rác và có nơi có dông. Gió Đông Bắc cấp 2-3. Nhiệt độ thấp nhất 17-20 độ C. Nhiệt độ cao nhất 26-29 độ C, có nơi trên 29 độ C.

- Nam Bộ: Có mây, có mưa rào rải rác và có nơi có dông. Gió Đông Bắc cấp 2-3. Nhiệt độ thấp nhất 23-26 độ C. Nhiệt độ cao nhất 29-32 độ C.

Rồi anh rủ tôi đến mấy đại lý xe cũ, chỉ ra những chiếc tương tự xe tôi, được chủ cửa hàng mua về, cho đi spa đánh bóng bẩy lên rồi bày bán lại. Khi chúng tôi hỏi, nhân viên sale chỉ cung cấp những thông tin như xe được giữ gìn tốt, một đời chủ, số dặm đi còn ít... tuyệt nhiên không nói đến việc có va chạm, thủy kích hay hư hỏng gì không.

Tôi không phải người kinh doanh, tôi chỉ muốn bán một chiếc xe cũ. Tôi biết rõ đặc điểm vận hành chiếc xe và những bộ phận từng phải sửa chữa, thay thế của nó. Những thông tin này sẽ hữu ích cho người mua, nên tôi muốn chia sẻ với họ, dù tôi cũng hiểu, thật thà như thế, chiếc xe của tôi sẽ bị trả giá thấp, thậm chí không bán được.

Tình trạng này xảy ra với hầu hết người bán hàng, với hầu hết mặt hàng trên thị trường. Người bán nắm rõ về hàng hóa của mình, còn người mua chỉ biết được sau khi đã sử dụng. Đặc biệt nó xảy ra nhiều hơn với những thị trường chưa minh bạch, thiếu thông tin hay những nơi mới xây dựng kinh tế thị trường. Ở đó, thông tin ít hơn, kiến thức người mua cũng ít hơn, công cụ giám sát của nhà nước chưa mạnh nên thông tin của hai bên chưa tương đồng. Đó chính là hiện tượng bất cân xứng thông tin - một trong những thất bại thị trường cơ bản.

Thông tin bất cân xứng xảy ra khi một bên trong giao dịch hoặc một bên trong thỏa thuận biết nhiều hơn bên kia. Người bán đưa ra những món hàng mà người mua không biết và không dễ đánh giá chất lượng.

Để giải quyết tình trạng bất cân xứng này, vai trò của nhà nước là đặt thêm các cơ quan giám sát, giúp thị trường minh bạch hơn, như lực lượng quản lý thị trường, hội bảo vệ người tiêu dùng. Nhà nước cũng đặt ra các quy định, nhãn mác, là cơ sở để các nhà cung cấp cam kết về chất lượng và có thể bị tẩy chay nếu hàng hóa không đáp ứng tiêu chuẩn.

Chi phí hoạt động của những cơ quan giám sát, các hội bảo vệ càng cao sẽ càng làm suy giảm phúc lợi xã hội và gây ra tổn thất vô ích. Nhưng nếu những cơ chế này không hiệu quả, hàng tốt có nguy cơ bị loại khỏi thị trường và hàng xấu lên ngôi.

Quay lại thị trường xe mà tôi đang bán. Giả định về hai loại xe trên thị trường này: loại hàng tốt(nhờ bảo quản tốt, số dặm xe không bị tua lại), tức là thông tin mà người bán đưa ra là chân thực; và loại hàng kém(do tai nạn nhiều, số dặm xe bị khai gian). Giá xe tốt là 500 triệu, giá xe kém thấp hơn, chỉ đáng 300 triệu. Nhưng người mua khó phân biệt hàng tốt và hàng kém. Vì thế, người bán luôn có động cơ để nói dối về tình trạng thật của chiếc xe và đòi giá của chiếc xe kém tương đương giá chiếc xe tốt. Người mua chọn giải pháp bảo vệ mình là trả giá thấp, với giao dịch đạt được ở mức giữa, tức 400 triệu đồng. Đây là trường hợp kinh điển về "lựa chọn bất lợi" (adverse selection) do thông tin bị che đậy.

Mức giá này làm cho người mua hài lòng vì tưởng mua được xe tốt với giá rẻ. Và nó làm cho người bán xe tốt không có khả năng kinh doanh và dần bị loại ra khỏi thị trường. Đấy là lúc "hàng giả đá hàng thật".

Báo Tuổi Trẻ vừa phản ánh việc những siêu thị, cửa hàng thực phẩm trưng biển bán rau tiêu chuẩn VietGap nhưng thực chất là rau được mua từ chợ, dán nhãn rồi bán với giá cao hơn. Đây cũng là một thực tế của hiện tượng bất cân xứng thông tin dẫn đến gian lận của các cơ sở kinh doanh.

Trong những thị trường bất cân xứng thông tin, vị thế của người tiêu dùng rất yếu ớt. Họ nhiều lần phải chi tiền để mua niềm tin và có thể bị lừa "trắng bụng". Tù mù về chất lượng rau và hàng hóa trên thị trường nói chung, họ chấp nhận một phần tiền thuế do mình đóng góp được dùng chi trả cho các hội quản lý thị trường, bảo vệ người tiêu dùng. Họ chấp nhận trả cao hơn giá trị thực của sản phẩm để mua mặt hàng dán nhãn tiêu chuẩn.

Câu chuyện về đường đi lắt léo của rau đã không còn là thực trạng mới, nó chỉ nhắc lại một tồn tại cũ: cơ quan quản lý thị trường thiếu năng lực, tắc trách hoặc vì cả hai lý do này, đã không hoàn thành chức phận của mình. Việc kiểm tra và xử phạt các cơ sở kinh doanh gian lận đáng lẽ cần thực hiện thường xuyên và công minh. Tội lừa dối khách hàng, quy định tại điều 198 Bộ luật Hình sự hiện hành là căn cứ có thể áp dụng cho những hành vi vi phạm trong trường hợp gian lận rau không rõ nguồn gốc.

Mớ rau con cá không phải là khoản thất thoát lớn nên người mua không dành thời gian để tố cáo đến hội bảo vệ người tiêu dùng. Chưa kể các hội này vốn cũng thường không có hành động nào đáng kể để đứng về những người mua yếu thế.

Trong bối cảnh đó - tức bối cảnh hoạt động yếu ớt của cơ quan quản lý thị trường và các hội bảo vệ người tiêu dùng - tôi muốn nhấn mạnh đến sự cần thiết hình thành cơ chế khuyến khích để người tiêu dùng, cộng đồng có thể tố cáo những cơ sở kinh doanh gian lận.

Nâng cao vai trò của cộng đồng mà cụ thể là sự giám sát của báo chí, giúp đặt những đơn vị kinh doanh dưới hàng triệu con mắt của người mua, của xã hội, sẽ làm người bán e ngại mà bớt gian lận đi, từ đó nâng cao tính minh bạch và làm giảm hiện tượng bất cân xứng thông tin.

Nhưng tất nhiên, mong đợi chính đáng của tôi là tình trạng bất cân xứng thông tin giữa phải được giải quyết bằng việc cơ quan quản lý thị trường thực hiện đúng và đầy đủ phận sự của mình. Những siêu thị, cửa hàng và người bán cần thiết lập hàng rào ngăn chặn hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc... Khi đó người tiêu dùng có kiến thức, kỹ năng sẽ tự tin lựa chọn những món hàng phù hợp với chất lượng và giá cả mong muốn.

Vũ Ngọc Bảo