TS Stuart hướng dẫn các học viên chuẩn bị các dụng cụ thí nghiệm từ những nguyên liệu đơn giản. Ảnh: Lê Văn.

Đó là buổi chia sẻ chuyên môn và kinh nghiệm giảng dạy của TS Stuart Kohlhagen, nguyên là giám đốc Khoa học và học tập của Trung tâm Khoa học và Công nghệ Quốc gia Australia. Những người tham dự chủ yếu là giảng viên, học viên sau đại học và sinh viên của Trường ĐH Giáo dục, ĐHQG Hà Nội.

Buổi chia sẻ nặng tính chuyên môn về nội dung phương pháp sư phạm lại trở nên vô cùng sôi động với những thí nghiệm nho nhỏ, đơn giản song rất thú vị dành cho những người tham gia.

Thay vì giới thiệu về phương pháp của mình thông qua những slide trên máy chiếu như thông thường, vị tiến sĩ đến từ Australia mở ba lô lấy ra hàng loạt những "dụng cụ thí nghiệm" của mình.

Hầu hết là những thứ người ta có thể mua ở bất cứ cửa hàng tạp hóa nào: Chiếc cốc nhựa uống nước dùng một lần, cuộn chỉ sợi to, băng keo, kéo, dao cắt giấy,…

Ông Stuart cho biết, ông sử dụng những nguyên liệu đơn giản này để dạy nhiều chủ đề khoa học cho học sinh. Và vị tiến sĩ đã thực hành ngay tại lớp.

Để giới thiệu những nguyên lý quang học, ông Stuart đã yêu cầu các học viên tự tay chuẩn bị những chiếc cốc được bịt một đầu bằng giấy bạc còn một đầu bằng giấy thường rồi đục một lỗ nhỏ trên tờ giấy bạc.

Tiếp đó, ông Stuart cầm trên tay chiếc đèn màu đỏ, màu xanh lá và màu xanh lam lần lượt chiếu để các học viên nhìn thông qua chiếc lỗ nhỏ trên miếng giấy bạc bịt ở miệng cốc. Học viên sẽ tự so sánh sự khác biệt khi ông thay đổi vị trí đèn, tự đặt câu hỏi và tự trả lời.

Hầu hết những người tham gia buổi chia sẻ chuyên môn đều thích thú thực hiện thí nghiệm do ông Stuart đưa ra.

Ông Stuart cho biết, việc sử dụng những nguyên liệu đơn giản kết hợp với những tìm tòi khám phá mang tính mở nhằm mục tiêu thu hút cũng như thách thức những bộ óc trẻ là cốt lõi của phương pháp giảng dạy mang tính tương tác mà ông muốn chia sẻ.

Với phương pháp này, học sinh không chỉ học tốt hơn những môn khoa học mang tính học thuật như Toán, Vật lí, Hóa học, Công nghệ, Kỹ thuật… mà còn giúp học sinh trang bị những kỹ năng quan trọng như kỹ năng giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo và phản biện.

"Ở trung tâm của chúng tôi có một khẩu hiệu rất nổi tiếng, đó là, nếu bạn nghe thì bạn dễ quên, bạn nhìn thì bạn có thể nhớ còn bạn làm thì bạn sẽ thực sự hiểu" - ông Stuart nói.

Các học viên trải nghiệm trực tiếp phương pháp giảng dạy mang tính tương tác mà TS Stuart chia sẻ. Ảnh: Lê Văn.

Theo vị tiến sĩ đến từ Australia, điểm quan trọng của phương pháp dạy mang tính tương tác này là hướng tới trang bị kỹ năng cho học sinh thông qua việc thu hút các em tham gia vào cùng suy nghĩ và giải quyết một vấn đề hay tình huống đặt ra chứ không nhấn mạnh vào cơ sở vật chất.

Những thí nghiệm đơn giản vẫn có thể kích thích trí tò mò, sáng tạo và tư duy phản biện của học sinh mang đến cho chúng những kỹ năng cần thiết trong suốt cuộc đời của các em sau này.

Từ đó, ông Stuart cho rằng, các chính phủ nên đầu tư vào giáo viên để họ chắc chắn và tự tin đứng lớp dạy các em thay vì đầu tư trang thiết bị công nghệ mà chỉ 1-2 năm sau sẽ lạc hậu.

"Đầu tư vào con người sẽ mang lại lợi ích lâu dài hơn" - TS Stuart khẳng định. Đây cũng là mục đích của chuyến chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy của ông Stuart lần này.

Lê Văn

Nước giải khát có đường với hàm lượng từ 5 g/100 ml được đề nghị áp thuế tiêu thụ đặc biệt 10%. Ảnh: F&B Marketing.

Dự án sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) sẽ trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 diễn ra trong tháng này. Trong đó, đề xuất bổ sung nước giải khát có đường với hàm lượng từ 5 g/100 ml vào đối tượng chịu thuế TTĐB với mức thuế suất 10% vẫn nhận nhiều ý kiến trái chiều giữa cơ quan soạn thảo, cơ quan góp ý, chuyên gia lẫn doanh nghiệp.

Điển hình như Bộ Y tế cho rằng thuế suất 10% là chưa đủ để làm thay đổi hành vi tiêu dùng, giảm tỷ lệ thừa cân béo phì, các bệnh không lây nhiễm. Do đó, Bộ này đề xuất áp mức thuế cao hơn lên đến 40%. Dẫn thống kê từ Tổ chức HealthBridge Canada, Bộ Y tế cho biết mức thuế trên sẽ giúp ngân sách thu về khoảng 17.400 tỷ đồng.

Trong khi đó, Bộ Tài chính đề nghị giữ nguyên đề xuất mức 10% để khuyến khích doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu loại đồ uống có lượng đường thấp, nâng cao nhận thức, điều chỉnh hành vi người tiêu dùng.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng cả kỳ vọng tăng nguồn thu thuế hay nâng cao nhận thức và điều chỉnh hành vi người tiêu dùng đều không đạt được vì nhiều lý do.

Hụt thu ngân sách về lâu dài

Nghiên cứu mới đây của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) chỉ ra nếu áp dụng thuế TTĐB 10% đối với nước giải khát thì số thu ngân sách từ thuế gián thu (thuế TTĐB) năm đầu tiên áp dụng sẽ tăng khoảng 8.507 tỷ đồng nhưng thu ngân sách từ thuế trực thu sẽ giảm 2.152 tỷ đồng.

Từ những năm tiếp theo, số thu ngân sách cả từ cả thuế gián thu và thuế trực thu đều bắt đầu suy giảm 0,495%/năm, tương ứng 4.978 tỷ đồng/năm. Tình trạng này dẫn tới giảm giá trị tăng thêm, giảm giá trị sản xuất, giảm lợi nhuận, kéo theo làm giảm tổng nguồn thu ngân sách ở các chu kỳ sau.

Bên cạnh đó, báo cáo đánh giá việc áp dụng chính sách thuế TTĐB này không những tác động trực tiếp lên ngành đồ uống mà còn tác động lan tỏa tới 25 ngành trong nền kinh tế và dẫn đến sụt giảm khoảng 0,448% GDP, tương ứng 42.570 tỷ đồng. Do vậy, CIEM đề xuất chưa áp dụng thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường.

Nếu áp dụng mức thuế cao hơn, ví dụ 40%, tác động đối với các doanh nghiệp trong ngành cũng như trong chuỗi cung ứng nước giải khát sẽ lớn hơn. Đồng thời, số thu ngân sách cũng sẽ giảm khi nguồn thu từ thuế VAT và thuế thu nhập doanh nghiệp eo hẹp hơn.

Một số quốc gia đánh thuế nước ngọt nhưng tỷ lệ thừa cân béo phì vẫn gia tăng. Ảnh: Cointelegraph.

Theo, CIEM, việc áp thuế suất 40% như đề nghị của Bộ Y tế sẽ làm giá bán lẻ sản phẩm tăng đáng kể, theo đó có thể làm giảm tiêu thụ mặt hàng này nhưng không có căn cứ đảm bảo rằng tỷ lệ thừa cân béo phì sẽ giảm. Nguyên nhân vì người tiêu dùng vẫn có thể tiêu thụ các loại thực phẩm khác có chứa đường như trà sữa, bánh kẹo... mà không chịu thuế TTĐB.

Trên thực tế, kinh nghiệm quốc tế cho thấy một số quốc gia đánh thuế đồ uống có đường đã ghi nhận tỷ lệ tiêu thụ giảm nhưng tỷ lệ thừa cân béo phì vẫn tiếp tục gia tăng.

Ngay tại Đông Nam Á, Philippines áp dụng thuế TTĐB đối với đồ uống có đường từ năm 2018. Tỷ lệ thừa cân béo phì năm 2015 tại nước này là 31,1% đã tăng lên 37,2% vào năm 2019 và đạt 38,6% trong giai đoạn 2021-2022.

Tương tự, Thái Lan áp dụng thuế TTĐB từ năm 2017. Hai năm sau áp thuế, dù mức tiêu thụ đồ uống có đường trung bình hàng ngày tại quốc gia này đã giảm từ 474 ml trong năm 2018 xuống còn 453,8 ml năm 2019 (-2,5%), tỷ lệ thừa cân béo phì vẫn tăng từ 28,7% vào năm 2014 lên 33,2% vào năm 2019.

Ngành nước giải khát lo gặp khó

Theo các chuyên gia và Hiệp hội Rượu - Bia - Nước giải khát (VBA), quá trình phục hồi và phát triển sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành đang chịu ảnh hưởng tiêu cực không chỉ từ các yếu tố về kinh tế - xã hội mà còn các chính sách mới ban hành.

Luật Đất đai 2024 mới có hiệu lực từ ngày 1/8 cho phép công bố bảng giá đất mới sát với giá thị trường, áp dụng từ ngày 1/1/2026 và sẽ được điều chỉnh hàng năm. Việc áp dụng quy định mới sẽ khiến bảng giá đất mới tại các địa phương tăng 2-7 lần so với hiện tại, dẫn đến chi phí thuê đất hàng năm của các doanh nghiệp tăng lên tương ứng.

Luật Bảo vệ môi trường và các văn bản hướng dẫn pháp luật về trách nhiệm tái chế, kiểm kê, giảm phát thải khí nhà kính cùng các loại phí môi trường cũng làm chi phí tuân thủ, chi phí hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành nước giải khát tăng lên đáng kể.

Giá mặt hàng đường, nguyên liệu đầu vào của ngành sản xuất nước giải khát, cũng tăng do thuế VAT đối với mặt hàng đường đã điều chỉnh từ 5% lên 10%.

Hay dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) đề xuất loại bỏ các ưu đãi thuế đối với nhóm mặt hàng chịu thuế TTĐB. Khi các luật này được thông qua và có hiệu lực từ năm 2026, các doanh nghiệp ngành nước giải khát sẽ không được hưởng các ưu đãi thuế nếu mặt hàng nước giải khát có đường thuộc diện chịu thuế TTĐB.

Với sự gia tăng chi phí sản xuất và chi phí hoạt động do những thay đổi về chính sách nêu trên, các doanh nghiệp trong ngành này buộc phải tăng giá bán sản phẩm để đảm bảo cân đối doanh thu và chi phí. Điều này có thể khiến lạm phát gia tăng khi mặt hàng đồ uống cũng nằm trong rổ hàng hóa và dịch vụ được dùng để tính chỉ số CPI.

Theo VBA, trước áp lực chi phí sản xuất, hoạt động trong khi nhu cầu tiêu dùng đang trên đà giảm, các doanh nghiệp ngành sản xuất đồ uống, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn đã suy yếu nay lại phải chịu nhiều tổn thất hơn so với các ngành khác.