Trong khám chữa bệnh, mỗi người lại có mặt bệnh khác nhau, cách thể hiện triệu chứng, điều trị để đi đến thành công là hoàn toàn khác nhau. Vì vậy, mỗi một ca bệnh là một ca lâm sàng, nên khám chữa bệnh nhiều sẽ tích lũy được nhiều kinh nghiệm và được đem ra áp dụng vào bài giảng, từ đó, bài giảng phong phú, sinh động hơn qua những bệnh án thực tế. 

-          Phó giáo sư suy nghĩ thế nào trước đánh giá của “học trò” về mình: “Với học trò, phó giáo sư là cô giáo nghiêm khắc, yêu cầu chuyên môn cao, nhiệt tình chỉ dạy và không ngại bảo ban để học trò có tâm, có tầm với nghề”?

Bản thân tôi, tôi thấy mình nghiêm khắc! Đó là sự nghiêm khắc với chính bản thân mình. Hàng ngày, để buổi làm việc đạt được yêu cầu, tôi luôn đến sớm và chỉ đến khi xong xuôi hết cả công việc mới về. Trong khám bệnh, tôi không bao giờ cho phép ra một đơn thuốc hời hợt.

Với cách làm của bản thân như thế, tôi cũng yêu cầu các học viên là bác sĩ phải như vậy, cho nên tôi bị coi là nghiêm khắc! Theo tôi trong ngành y, sự nghiêm khắc đó hoàn toàn chấp nhận được. Bởi nếu đào tạo ra một bác sĩ không tốt, hoặc khám chữa bệnh hời hợt sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng người bệnh. 

Trong đào tạo, tôi đòi hỏi các em rất cao về trình độ chuyên môn và sự tâm huyết với nghề. 

Làm nghề y chịu rất nhiều áp lực, nếu bác sĩ không tâm huyết với nghề, thì stress đến rất nhanh. Vì vậy, trong mỗi bài giảng, tôi lồng rất nhiều kinh nghiệm của bản thân, những thành công trong điều trị để hun đúc lòng yêu nghề của các sinh viên, bác sĩ. Tôi mong muốn mỗi bài giảng của mình sẽ luôn đi cùng các em theo năm tháng.

Yêu nghề và không biết… “chém gió”!

-          Dù ở tuổi nghỉ ngơi nhưng phó giáo sư vẫn say sưa khám bệnh, đào tạo, nghiên cứu… Động lực nào giúp bà hoàn thành mọi việc?

Để làm được như vậy cần sự yêu thích với nghề, tôi cảm thấy rất vui và phấn khởi khi được làm công việc mình yêu thích, đặc biệt những công việc liên quan tới chuyên môn tiêu hóa. Với mong muốn được cống hiến, nên bất kể đề bài gì liên quan đến mảng tiêu hóa, tôi luôn sẵn sàng dành thời gian đọc sách, soạn bài giảng để đưa ra những kiến thức cập nhật mới nhất, sâu nhất cho một vấn đề.

Đánh giá về mình, tôi có thiên hướng về một vấn đề chuyên về y khoa, đặc biệt là y tiêu hóa. Bất kể vấn đề gì về tiêu hóa tôi rất hào hứng, có thể nói suốt được. Tuy nhiên, ngồi ở quán cà phê mà “chém gió” về bất kể chủ đề gì thì tôi không có khả năng nên những câu chuyện có vẻ rất khô khan. 

-         Từng điều trị thành công hàng vạn ca bệnh khó ở khắp mọi miền đất nước, bà có thể chia sẻ những câu chuyện ấn tượng nhất?

Có hai bệnh nhân tôi nhớ nhất trong thực hành lâm sàng, bởi đây là những ca để lại trong tôi nhiều suy nghĩ!

Đó là trường hợp nam bệnh nhân 55 tuổi, đến khám trong tình trạng viêm dạ dày nặng. Trong lần nội soi phát hiện một vùng tổn thương có dấu hiệu nghi ngại, nên ngay khi nội soi tôi đã cắt hết tổn thương làm sinh thiết với chẩn đoán ung thư dạ dày. Mặc dù được giải thích về phương pháp chữa trị, theo dõi, nhưng do quá lo lắng và nghĩ rằng đi cắt dạ dày là phương pháp tối ưu để loại bỏ an toàn khối u, bệnh nhân quyết định sang Singapore thực hiện phẫu thuật. 

Sau khi toàn bộ dạ dày cắt ra thành nhiều mảnh làm mô bệnh học thì không thấy tế bào ung thư nào. Khi đó, bệnh nhân quay lại xin khối nến, tiêu bản sang Singapore đọc lại thì họ cũng công nhận đó là tế bào ung thư. 

Trường hợp này tôi rất tiếc, vì thực chất tế bào ung thư đó là vùng tế bào phát hiện ở giai đoạn rất sớm và toàn bộ tổn thương này được lấy ra ngay trong nội soi mà không phải cắt một phần nào ở dạ dày. Đến nay, sau 10 năm theo dõi sát sao, hiện tại sức khỏe của bệnh nhân ổn.

Ca bệnh thứ hai tôi ấn tượng là bệnh nhân nữ đến khám lúc 15 tuổi, khi đó bệnh nhân có chẩn đoán bệnh Wilson, đây là bệnh ứ đồng bẩm sinh và ở giai đoạn xơ gan. Từ đó đến nay, sau 15 năm theo dõi, bệnh nhân hiện 30 tuổi nhưng sức khỏe khá ổn. Tất nhiên việc uống thuốc thải đồng, thải gan phải duy trì cả đời, nhưng thật may mắn bệnh nhân đã lập gia đình và có hai con hoàn toàn khỏe mạnh.

Niềm vui lớn nhất là sức khỏe và niềm tin của người bệnh

-          Là thầy thuốc cứu người, đâu là niềm vui, động lực cho phó giáo sư trong suốt những năm tháng cống hiến hết mình đó?

Mỗi dịp Lễ/Tết, tôi thường nhận được nhiều tin nhắn, thư gửi của bệnh nhân và gia đình họ. Ngoài thăm hỏi, lời chúc sức khỏe thì cũng có những tin nhắn rất cảm động… nhưng với tôi món quà quý nhất, niềm vui lớn nhất chính là sức khỏe và niềm tin của người bệnh.

-          Nếu làm phép so sánh về cường độ làm việc thời gian trước và hiện nay, thì cường độ đó có sự khác biệt nhiều không, thưa phó giáo sư?

Trước đây, tôi làm việc với cường độ rất cao, thường chia làm 3 ca gồm: Buổi sáng là điều trị ở bệnh phòng, sau đó đến giờ giảng dạy; Buổi chiều làm tiếp công việc giảng dạy, hoặc tham gia điều trị; Buổi tối hay tham gia chủ tọa đoàn, hoặc làm báo cáo viên cho các hội nghị, hội thảo, tham gia phỏng vấn truyền hình, các chương trình giảng dạy sức khỏe cộng đồng. 

Do những kiến thức không phải đem ra mãi để khám chữa bệnh mà phải cập nhật không ngừng, nên buổi tối là thời gian đọc sách vở và nghiên cứu để cập nhật và làm phong phú hơn.   

Đến nay, dù ở tuổi nghỉ hưu, nhưng tôi vẫn mong muốn tiếp tục giữ ngọn lửa yêu nghề với tâm niệm: còn sức thì còn giúp người dân nâng cao sức khỏe hệ tiêu hóa, nên guồng quay của công việc vẫn giữ cùng nhịp.

-          Trước sự vất vả của “bóng hồng” mang trọng trách lớn lao trong hoạt động chuyên môn và là người “giữ lửa” gia đình, làm thế nào để bà cân bằng công việc và giữ gìn hạnh phúc gia đình?

Tôi không coi đó là vất vả! Thực sự được làm công việc yêu thích, đó là làm bác sĩ, giảng dạy và khám chữa bệnh nên tôi không thấy có chút vất vả nào. Tuy nhiên, với gia đình có sự thiệt thòi, vì thời gian dành cho gia đình không nhiều. Tôi may mắn bởi luôn được sự đồng hành, sẻ chia của gia đình. Nhưng ngược lại, tôi cũng phải làm việc với cường độ cao hơn để hoàn thành thiên chức của mình trong gia đình. Khi có dịp vui chơi bên ngoài, tôi thường dành toàn bộ thời gian đó bên gia đình.

-          Sự phát triển của y khoa hiện đại đã tạo ra cuộc “cách mạng” trong khám chữa nói chung và lĩnh vực tiêu hóa riêng. Tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, những trang thiết bị hiện đại được ứng dụng chẩn đoán ung thư đường tiêu hóa thế nào, thưa chuyên gia?

Đúng là những kỹ thuật chẩn đoán hiện đại đã tạo ra cuộc cách mạng trong khám chữa bệnh nói chung và ngành Tiêu hóa nói riêng, thể hiện ở sự toàn diện, đa chuyên khoa. 

Tại Hệ thống Y tế MEDLATEC, bên cạnh đội ngũ bác sĩ chuyên môn nâng cao, giàu kinh nghiệm, còn có sự hỗ trợ đồng bộ các kỹ thuật chẩn đoán hiện đại như dàn máy xét nghiệm hiện đại bậc nhất, hay những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, CT, MSCT, MRI…) cho phép nhìn nhận mặt bệnh theo không gian ba chiều, cũng như ghi nhận thông tin đầy đủ hơn trong chẩn đoán và quá trình theo dõi.

Riêng với chuyên khoa Tiêu hóa, hệ thống trang bị đồng bộ dàn máy nội soi thế hệ mới nhất tiêu biểu như dàn Olympus EVIS X1 CV 1500 có sử dụng nhuộm màu NBI, phóng đại hình ảnh hàng trăm lần nên phát hiện được ung thư giai đoạn sớm.

-          Nhân dịp Ngày Sức khỏe Tiêu hóa Thế giới 29/5, chuyên gia muốn gửi thông điệp gì tới mọi người?

Thông điệp mà tôi muốn gửi tới mọi người là ung thư tiêu hóa hay gặp, nguy hiểm, nếu phát hiện sớm có cơ hội điều trị triệt để, không cần phẫu thuật, khi phải phẫu thuật là ung thư chuyển giai đoạn muộn. Để phát hiện sớm, người dân cần:

-          Đi khám ngay nếu xuất hiện bất thường ở hệ tiêu hóa như đau bụng, chán ăn, ăn uống không ngon miệng, sụt cân, thiếu máu, rối loạn tiêu hóa (đầy bụng, ậm ạch)... 

-          Đi khám ngay nếu trong gia đình có người ung thư tiêu hóa mà không chờ đợi tuổi.  

-          Đi khám thường xuyên, sàng lọc định kỳ, đặc biệt là người trên 40 tuổi bắt buộc phải nội soi tiêu hóa ít nhất một lần/năm, nếu bình thường có thể an tâm, nếu có dấu hiệu bất thường thì tùy theo mức độ mà bác sĩ sẽ tư vấn lịch kiểm tra cụ thể.

-          Nếu bệnh nhân có chẩn đoán ung thư thì nên nghe theo lời bác sĩ giải thích để điều trị triệt để, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Thế Định

Cái gì quan trọng nhất với con người? Nghĩ kĩ thì là hạnh phúc, chứ không phải thành công. Vậy con cái học trường tốt là hạnh phúc ư? Hạnh phúc đó của con cái hay của bố mẹ?

Bố mẹ nào cũng muốn con mình học trường có tên tuổi, đảm bảo cho thành công sau này. Theo tôi đó là sự ngộ nhận.

Cái gì quan trọng nhất với con người? Nghĩ kĩ thì là hạnh phúc, chứ không phải thành công. Vậy con cái học trường tốt là hạnh phúc ư? Hạnh phúc đó của con cái hay của bố mẹ?

Buồn cười nhỉ, học trường tốt để ấm vào thân nó chứ?

Chưa chắc, nếu nó 4 tuổi, đang học mẫu giáo thì biết gì?

Kể cả khi 15 tuổi, chuẩn bị vào cấp 3, nó không quan tâm việc chọn trường nào, hoặc nếu được chọn, nó sẽ chọn trường nào càng ít phải cố gắng càng tốt.

Vây ép con học trường này nọ là bố mẹ mưu cầu hạnh phúc cho mình và nghĩ rằng đang vun đắp hạnh phúc cho con, cái đứa rất ghét chuyện học hành.

Trước đây, khi được tuyển vào chuyên toán tổng hợp, danh giá nhất thời đó, đảm bảo 100% suất đại học và 70% suất học nước ngoài, tôi chẳng mảy may xúc động. Đúng hơn là không thích vì phải xa gia đình, xa bạn bè, sống trong môi trường cạnh tranh vô cùng khốc liệt. Mỗi năm 3 bạn cuối lớp sẽ bị đuổi học.

Về trường cũ là một sự nhục nhã.

Nhiều bạn tôi rơi vào cảnh đó và bị shock. Đang đứng đầu ở tỉnh, nay về Hà Nội học không ra gì, bị đuổi học. Nhiều người không hiểu còn thì thào hay là bị này, bị nọ?

Ừ thì chọn trường là cho bố mẹ, nhưng vấn đề còn đấy - trường nào?

Nếu bạn hỏi tôi - "Nên chọn trường nào cho con?", tôi sẽ nói thế này:

Mẫu giáo, nếu có điều kiện thì chọn trường khá một chút, vì lí do an toàn chứ không vì học hành, tuổi ấy học gì. Chọn trường nào mà cô giáo không đánh học sinh, không nhồi ăn như người ta nhồi đất sét vào diều con gà để mang bán là được.

Phổ thông thì trường nào cũng được. Trừ khi con bạn bị tự kỉ, là học sinh cá biệt, còn trường nào cũng thế. Càng gần nhà càng tốt.

Nếu con thích thì cứ để con thi vào chuyên Tổng hợp, Sư phạm. Được thì tốt, không cũng chẳng sao. Đừng ép con.

50 năm trước tôi và nhiều bạn học cấp 1, 2 trường làng, nhưng kiến thức chẳng khác gì trường chuyên tốt nhất ở Hà Nội, hay Moscow (Nga).

Ảnh minh họa

Kiến thức là đồng nhất ở mọi nơi.

Tôi có đứa cháu con bà chị. Cháu học một trường Phổ thông ở tỉnh lẻ. Bố phải đi tù vì một chuyện lãng xẹt, mẹ buôn thúng bán mẹt. Vì chẳng thần thế gì nên cháu bị phân vào lớp mà ngoại ngữ là tiếng Pháp, còn những cháu con nhà khá giả được vào lớp tiếng Anh.

Năm 1999, hội Francophony tổ chức thi tiếng Pháp. Cháu tham gia và được giải cao, chính phủ Pháp cho cháu học bổng học đại học ở Pháp. Trong khi những người khác đi học bằng tiền ngân sách chọn tỉnh lẻ như Toulouse, Lyon, Marseille cho nhẹ thì nó chọn trường ở Paris, khó hơn. Cháu luôn đứng đầu lớp và luôn được cấp học bổng. Cháu tiết kiệm tiền, thuê nhà, tự nấu ăn đến mức còn thừa tiền nuôi được cả anh trai sang học ké. Tốt nghiệp xuất sắc, cháu được một tập đoàn viễn thông của Đức nhận làm việc ở Paris, lương cao, đủ mua căn hộ đẹp.

Một cháu nữa con bà chị khác, học một trường phổ thông rất bình thường ở Hà Nội. Bố mất sớm, mẹ cũng chỉ buôn bán nhỏ. Cháu bằng tuổi con gái tôi. Hết lớp 11 con gái tôi đi Anh học. Cháu cũng muốn đi nước ngoài, nhưng mẹ nghèo, không có tiền cho đi. Cháu hỏi tôi. Tôi bảo cháu cứ lên mạng, hỏi tất cả các trường, nhất là các trường Mỹ. Trong khi chờ đợi thì học thêm tiếng Anh. Một trường nhận cháu vào lớp cơ bản. Cháu bảo chỉ có đủ tiền mua vé 1 chiều. Trường cho toàn bộ học phí và nhà ở, mẹ phải cho tiền ăn.

Cháu thoả thuận với bà chủ nhà là sẽ cắt cỏ trong vườn vào cuối tuần, bà đỡ phải thuê người cắt, dần dần cháu cắt cỏ cho cả hàng xóm. Tiền cắt cỏ thừa tiền ăn. Chương trình đại học 4 năm cháu chỉ học trong 2 năm rưỡi. Bây giờ cháu là Giám đốc bộ phận của một ngân hàng lớn ở Việt Nam, lương cũng tầm 90 triệu. Cháu mới 32 tuổi nhưng đã đi làm 11 năm, mua được nhà riêng ở Hà Nội, và thêm 1 bằng MBA với hàng chục chứng chỉ đào tạo các ngành cần cho công việc ở một ngân hàng. Chẳng cần ai giúp cả.

Từ đáy lòng tôi rất khâm phục 2 cháu này.

Tiện thể cũng nói rằng những thông tin kiểu như cháu nọ cháu kia đỗ đầu vào 5-6 trường đại học của Anh, Mỹ là nổ thôi. Người ta có bắt thi đâu mà đỗ đầu hay đuôi. Bạn chỉ cần tốt nghiệp phổ thông, biết tiếng Anh ở mức nghe hiểu, nộp hồ sơ là các trường đại học nhận tuốt. Trừ một số trường danh giá như Harvard, Stanford, Cambrige ... phải có thêm tiểu luận, phỏng vấn.

Khi con tôi chuẩn bị học đại học nước ngoài, tôi thử làm vài bộ hồ sơ gửi nhiều trường hàng đầu của Mỹ, Anh. Kết quả là cháu được nhận.

Thực ra, bộ phận tuyển sinh đánh giá cao việc bạn tham gia các hoạt động tập thể như đội trưởng đội bóng, ban nhạc của trường hơn hẳn các thành tích cá nhân như huy chương olimpique toán quốc tế.

Vậy nên nếu con bạn có ý thức học hành thì học ở bất cứ trường nào cũng được!

Minh Chiết

Nếu như đến Đà Nẵng, Hội An, bạn bị "đốn tim" bởi món mỳ Quảng ngon trứ danh với những sợi mỳ vàng óng, thịt gà thơm ngon, vài con tôm đỏ au và nước dùng được pha chế chuẩn với công thức riêng biệt thì ngay giữa Thủ đô, bạn cũng dễ dàng tìm thấy món ăn chuẩn vị này tại những nhà hàng, quán ăn của người miền Trung.

Để nấu được mỳ Quảng ngon ở Hà Nội, người chế biến phải qua rất nhiều công đoạn, phải cẩn thận ngay từ khâu chọn nguyên liệu. Sợi mỳ muốn ngon và dai phải được chế biến từ loại gạo Phú Chiêm, đem ngâm khoảng một tiếng cho gạo ngấm nước rồi mới đem xay mịn và tráng thành từng lớp bánh mỏng.

Món mỳ được dọn ra với màu sắc bắt mắt (Ảnh: Internet).

Bánh sau khi được tráng sẽ được thái với kích cỡ mỏng. Cũng tùy từng quán có những sợi mỳ khác nhau, màu nâu đỏ, màu vàng đậm hay màu trắng. Ở Hà Nội, những sợi mỳ thường là màu trắng, sau đó bày biện các nguyên liệu khác lên nền trắng, trông rất nổi bật.

Các thành phần khác của bát mỳ bao gồm: thịt gà, tôm, thịt lợn, trứng, lạc và rau sống. Thịt gà phải là gà nuôi tự nhiên, thịt chắc và dai. Thịt được lóc riêng, xắt miếng nhỏ vừa ăn; tôm bóc tách giữ đầu, làm sạch để nguyên con ướp cùng với gia vị...

Linh hồn của món mỳ Quảng chính là nước dùng, thứ nước ngọt đậm, ngầy ngậy dùng để chan vào bát nguyên liệu đã được trình bày đẹp mắt. Nấu nước dùng cũng rất kỳ công mới ra được vị, vì vậy nó không lẫn với bất cứ thức nước dùng nào khác. Chính vì vậy món ăn này khiến thực khách khó lòng quên nếu được thưởng thức.

Nếu ăn ở miền Nam, bạn sẽ cảm nhận vị chua chua ngọt ngọt thì mỳ Quảng ở Hà Nội lại ngậy, ngọt đậm, thơm, và nước được rưới lên chứ không chan xâm xấp mặt bát. Ngoài ra, bánh đa vừng giòn chấm cùng nước dùng béo ngọt làm nên cảm giác ngon miệng mà không hề ngấy cũng thứ làm nên sự đặc biệt của món ăn này. Mỳ Quảng sẽ không tròn vị nếu không ăn kèm rau sống như rau húng, xà lách và hoa chuối thái nhỏ.

Rau sống và bánh đa ăn kèm trong tô mì Quảng (Ảnh: miquang).

Khi tô mỳ Quảng được bày ra, bạn sẽ bị thu hút bởi trông như một bức tranh đa sắc với màu xanh của rau xà lách, vàng của trứng luộc, đỏ au của tôm, nâu đất của những miếng gà...

Thưởng thức món ăn này cũng cần phải nhẩn nha để cảm nhận được trọn vị. Trộn đều các thành phần trong bát, vắt thêm chút chanh và vài lát ớt nhỏ (hoặc ớt trưng), mùi thơm của các nguyên liệu quyện với nước dùng và rau thơm sẽ khiến thực khách ăn rồi chỉ muốn ăn thêm nữa.

Bạn có thể tìm quán mỳ Quảng ngon ở Hà Nội như trên phố Quang Trung, Nguyên Hồng, Ngọc Khánh, Duy Tân... đây những nơi được nhiều thực khách đánh giá là chuẩn vị nhất.