Cũng chỉ vì khá ưng cái miệng ít nhời của con dâu, mà khi vợ chồng anh cả chuyển nhà vào Sài Gòn, bà đã chọn nhà “anh ba” – chồng Thanh – để an hưởng tuổi già. Những ngày sống cùng cô con dâu cả “chưa thấy người đã thấy tiếng”, bà Hồng nhiều lúc cầu mong tai mình bị điếc, có lẽ sẽ đỡ nhức đầu hơn.

Mỗi khi con dâu đi làm về, bà bị “tra tấn” bởi hàng loạt những câu hỏi ồn ã của nàng dâu trưởng. Nào là mẹ ăn gì chưa, mẹ ở nhà có chuyện gì không, rồi thì một loạt những câu chuyện trên trời dưới đất của cô suốt cả một ngày được rổn rảng kể lể từ lúc cô nàng bước chân về nhà cho đến khi ai vào phòng nấy đi ngủ. Khổ nỗi, chỉ mỗi bà Hồng cảm thấy lạc lõng, nhức đầu với chuyện của con dâu, trong khi đó, con trai bà và lũ cháu lại là những khán giả nhiệt tình trong cuộc hùng biện ngày nào qua ngày khác của “người lắm miệng”.

Khi đến nhà Thanh, bà như được sống trong một “thế giới khác”. Những tuần đầu tiên bà cảm thấy khá thoải mái khi không bị tra tấn đôi tai bởi những câu chuyện đẩu đâu của nàng dâu trưởng. Nhưng cảm giác ấy dần dần biến mất. Bà bắt đầu cảm thấy như thiếu vắng thứ gì đó khó gọi tên mà mãi về sau bà mới nhận ra.

Đến nhà Thanh ở, ngoại trừ những lúc đi về chào hỏi, và những khi có chuyện gì đó cần bàn bạc, bà mới thấy Thanh mở lời. Còn hiếm khi bà thấy Thanh nói những câu chuyện vu vơ, chuyện cơ quan, chuyện bạn bè.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Giờ bà mới nhận ra, bà đã quên với sự rộn ràng của nhà con dâu trưởng. Bà bắt đầu thấy khó chịu. Những bữa ăn diễn ra trong lặng lẽ chẳng ai nói chuyện với ai, đặc biệt là không khí tẻ lạnh sau bữa ăn khi ăn xong ai về phòng nấy, bỏ lại bà già quen ngủ muộn với nỗi trống trải, khiến bà cảm thấy mình như bị ghẻ lạnh. Thấy như bị coi thường, thiếu sự chăm sóc khi không được hỏi han, chia sẻ

Từ ngày sang nhà Thanh ở, bà cụ 80 suốt ngày sống trong “chiếc hộp ở lưng chừng trời” – căn hộ trong một chung cư cao tầng của Thanh theo cách gọi của bà – chỉ chờ mong con cháu về quây quần trong bữa ăn tối, vui vẻ chuyện trò, ấy vậy nhưng sự im lặng của con dâu khiến bà… phát ốm. Đã từng chứng kiến con dâu ngồi cười trong đám “vịt giời” cười nói om sòm, bà vốn nghĩ con dâu chỉ khiêm tốn, ý tứ khi ra ngoài, ai ngờ sự “khiêm tốn” này đã được sử dụng triệt để trong không khí đáng ra cần phải rất thoải mái của một gia đình. Và nó đã khiến bà cảm thấy hạnh phúc như bị “đóng băng”.

Tối tối, cơm nước xong, thằng con trai bà ngồi ôm cái máy tính, những đứa cháu ngồi học bài, cô con dâu lặng lẽ dọn dẹp bếp núc, bà Hồng ngồi bên cái TV mà thầm nghĩ: Giá không có nó mình… thiếu tiếng người.

Khốn khổ nhất là khi có khách ở quê lên chơi. Dù không đón tiếp bằng khuôn mặt u ám, nhưng sự kiệm lời của con dâu bà khiến ai nấy đều cảm nhận một không khí rất nặng nề. Con dâu bà sẵn sàng nhường phòng cho khách, tất tả chuẩn bị những bữa cơm thịnh soạn không hề nề hà, nhưng bà Hồng vẫn muối mặt khi khách ra về nói nhỏ vào tai bà: Hình như chị Thanh không được hiếu khách lắm, có phải chị coi thường khách nhà quê chúng tôi?

Đã không ít lần bà đánh tiếng với con trai, bà cũng nhận thấy sự cố gắng của con trai trong việc gợi chuyện cho vợ. Chính bản thân bà cũng đã ân cần hỏi han trò chuyện nhưng cô con dâu vẫn chỉ “vâng dạ!” rồi đâu lại vào đấy. Khổ nỗi, cô con dâu quá chu toàn trong việc chăm sóc chồng con, chăm sóc mẹ già. Những chiếc áo thơm tho phẳng lỳ con trai bà mặc, những bữa cơm nóng hổi thơm, ngôi nhà sạch như lau như ly… đều một tay Thanh đảm đương sau giờ đi làm về, không khiến bà động tay vào bất cứ việc gì dù rất nhỏ. Cô cũng chẳng một nửa lời hỗn hào, hay có thái độ xấc xược với mẹ chồng. Cái sự hoàn hảo đến tròn trịa trong cái vẻ lặng câm của con dâu khiến bà ngột ngạt đến tột độ.

Vốn không phải là một bà mẹ chồng nanh nọc, nhưng chính bà phải công nhận rằng thì chính cái sự kiệm lời của con dâu đã khiến bà đổ bệnh. Ngày bà nhập viện, bác sỹ cũng chẳng tìm nổi một khiếm khuyết nào về thể trạng, chỉ nói tại bà suy nghĩ nhiều quá, tại “bệnh người già”, chỉ cần an dưỡng nghỉ ngơi, tinh thần thoải mái là bà sẽ khỏi.

Bà quyết rồi, ra viện, bà sẽ về quê ở. Bà cũng chẳng vào Nam theo cô con dâu suốt ngày nói cười rổn rảng, và nhất định, bà cũng sẽ chẳng trở lại ngôi nhà có cô con dâu nề nếp đến mức đếm được cả lời nói trong ngày với mẹ chồng. Bà sẽ đón Tết trong không khí thoáng đãng của làng quê, có tiếng gà gáy sáng, có tiếng nói cười, chào mời nhau nhộn nhịp trên đường làng.

"Nút thắt" trong quá trình học hỏi của AI

Giáo sư Leslie Valliant khẳng định vai trò của nhà toán học Alan Turing, người đặt nền móng cho khoa học máy tính với luận điểm rằng mọi tính toán của não người đều có thể được mô phỏng bởi máy móc.

Trí tuệ nhân tạo (AI) trong những năm qua đã phát triển vượt bậc, đạt được những tiến bộ đáng kể, từ nhận diện hình ảnh đến dịch ngôn ngữ.

Tuy nhiên, theo Giáo sư Leslie, AI vẫn chưa thể thực hiện được việc "giáo dục" theo nghĩa tổng quát. Giáo dục chính là yếu tố khác biệt cốt lõi của con người so với các loài khác, khả năng này bao gồm ba thành phần chính:

Học từ kinh nghiệm:Con người có thể nhận biết và tổng quát hóa từ các ví dụ cụ thể, máy học có thể học tương tự điều này.

Áp dụng kiến thức được học tập:Không chỉ ghi nhớ thông tin, con người còn suy luận và sáng tạo.

Học qua giảng dạy:Đây là yếu tố mà AI hiện nay chưa thể đạt tới, vì máy móc thiếu khả năng hiểu và áp dụng tri thức một cách linh hoạt.

Bổ sung ý kiến, Giáo sư Soumitra Dutta mô tả sự phát triển của các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) như một cuộc cách mạng trong giáo dục, tương tự như việc chuyển đổi từ xe ngựa kéo sang ô tô trong lịch sử. Các ứng dụng như Khan Amigo của Khan Academy đã chứng minh AI có thể hướng dẫn học sinh hiệu quả.

Ví dụ như việc ứng dụng Khan Amigo không đưa ra câu trả lời trực tiếp; thay vào đó, ứng dụng hướng dẫn người học thông qua quá trình tư duy.

"Nếu bạn hỏi "6 chia 2 bằng bao nhiêu?", ứng dụng sẽ không trả lời ngay là 3. Thay vào đó, Khan Amigo sẽ hướng dẫn bạn suy nghĩ về phép chia, về các nguyên tắc toán học, giống như cách một người thầy thực sự làm", Giáo sư Soumitra giải thích. 

Ông cũng đưa ra lời cảnh báo, dù AI đang tiệm cận độ phức tạp của não người, nhưng ngay cả chúng ta còn chưa thực sự hiểu hết về cách mà não bộ và trí thông minh của con người hoạt động, sự phát triển của các mô hình ngôn ngữ lớn đang gặp phải một thách thức.

Để AI đạt được "khả năng giáo dục", chúng ta cần một bước đột phá trong việc định nghĩa và mô phỏng trí thông minh, đồng thời sự phát triển của công cụ mạnh mẽ và sự hiểu biết sâu sắc về bản chất nhận thức của con người.

Cần một Việt Nam táo bạo theo lối riêng

Giáo sư Soumitra nhận định, với dân số trẻ và tốc độ tăng trưởng nhanh, Việt Nam có những cơ hội lớn để ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục.

"Hãy mạnh dạn, táo bạo và tham vọng. Đừng coi Harvard hay Oxford là hình mẫu trong tất cả mọi thứ. Hãy học hỏi một phần phù hợp và sáng tạo mô hình giáo dục riêng.

Các sáng kiến đột phá thường đến từ những trường đại học ít danh tiếng hơn, như Southern New Hampshire University hay Western Governors University tại Mỹ, thay vì từ các trường top đầu", Giáo sư Soumitra cho biết.

AI có thể thay đổi căn bản mô hình giáo dục đại học tại Việt Nam, thay vì chỉ đào tạo 30.000 sinh viên, một trường đại học có thể sử dụng hỗ trợ viên AI để mở rộng quy mô lên đến hàng triệu sinh viên, như cách Khan Academy đã làm.

Đây không chỉ là cơ hội đổi mới mô hình mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của cả quốc gia.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng không thể tránh khỏi những rào cản và thách thức, Giáo sư Leslie cảnh báo: "Hiệu quả của AI phụ thuộc hoàn toàn vào cách nó được đào tạo. Nếu thiếu kiểm soát, AI có thể mang lại rủi ro lớn".

Theo Giáo sư Soumitra, việc áp dụng đổi mới đột phá như AI đòi hỏi sự thay đổi từ gốc rễ văn hóa giáo dục, đây là điều vốn không dễ dàng.

Nhìn chung, trong tương lai, cả hai giáo sư đều đồng ý rằng sự phát triển của AI có thể vượt xa dự đoán hiện tại. Việt Nam cần tiếp cận AI với tư duy cởi mở, coi đây không chỉ là công cụ mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới.

Giáo sư Leslie chia sẻ, "Con người không mạnh nhất, cũng không nhanh nhất, nhưng nhờ khả năng học hỏi và sáng tạo, chúng ta đã xây dựng nên nhiều nền văn minh không đối thủ".

Nếu AI có thể đạt được khả năng giáo dục như con người, nhân loại sẽ bước vào một kỷ nguyên mới, nơi cơ hội và thách thức đan xen.

Bệnh nhân mắc viêm gan B, song bỏ điều trị gần một năm. Khi nhập viện, người bệnh mệt mỏi, ăn uống kém, thể trạng suy nhược, sụt cân, da sạm đen, màu mắt vàng sậm, cổ trướng, phù hai chi dưới. Các chỉ số xét nghiệm chức năng gan suy giảm nhanh trên nền bệnh xơ gan, đái tháo đường.

Sau hội chẩn, bác sĩ đưa ra giải pháp huyết tương và chờ ghép gan, "song hy vọng rất mong manh khi nguồn hiến tạng còn hạn chế và chi phí rất cao". Các bác sĩ quyết định dùng thuốc cải thiện và phục hồi chức năng gan, mục tiêu "còn nước, còn tát".

Sau 5 tháng, sức khỏe bệnh nhân cải thiện, các chỉ số xét nghiệm men gan bình thường ổn định, chức năng gan phục hồi tốt.