Việt Nam chúng ta có những thế mạnh riêng về con người, được cộng đồng thế giới đánh giá cao về tố chất thông minh, chịu khó. Chúng ta hoàn toàn có thể bước lên con tàu công nghiệp 4.0 để bắt đầu cho một hành trình hướng đến mục tiêu quốc gia phát triển 2045 được hiện thực hóa trong thời gian 23 năm tới thông qua một nền kinh tế sáng tạo.

Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương, chính sách nhằm thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia. Đã có những chuyển biến về nhận thức và tư duy trong phần lớn nhân dân, tuy nhiên chúng ta đang bị chậm trong tốc độ triển khai, hành động cụ thể trên mọi lĩnh vực.

Dù là mục tiêu quốc gia phát triển hay chiến lược chuyển đổi số quốc gia đã cụ thể, nhưng việc để chúng ta cán đích như đã hẹn cần phải có những chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong đời sống kinh tế xã hội. Mục tiêu quốc gia phát triển phải dựa trên nền kinh tế sáng tạo lấy công nghệ làm cốt lõi, chiến lược chuyển đổi số thành công phải dựa trên việc chúng ta phát triển và khai thác công nghệ rộng rãi.

Chúng ta đang nói đến các điều kiện để thành công cho các mục tiêu trên thông qua các nguồn lực: vốn, công nghệ, con người. Tuy nhiên nếu có một cách nhìn tổng quát hơn thì tất cả các nguồn lực nêu trên đều xuất phát từ con người. Con người tạo ra vốn, tạo ra công nghệ, tạo ra giá trị; vì vậy, tựu chung lại để đạt được mục tiêu quốc gia phát triển 2045 hay quốc gia số 2030 chúng ta đều xuất phát từ nâng cao tri thức, kiến thức, kỹ năng và tạo động lực sáng tạo trong kinh tế xã hội thông qua giáo dục đào tạo và quy tụ tài năng.

Về giáo dục đào tạo

Chúng ta cần nhanh chóng trang bị cho sinh viên đang ngồi trên giảng đường của các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, trung cấp nghề… hiện nay những năng lực mới: Nhận thức số, tư duy số, kiến thức số, kỹ năng số và tư duy sáng tạo thông qua các bước chuyển đổi số mạnh mẽ tại các nhà trường. Bởi chúng ta không thể truyền thụ những năng lực nêu trên cho sinh viên, học viên thông qua những tài liệu, bài giảng mà các năng lực đó chỉ có thể có được cho sinh viên, học viên thông qua quá trình trải nghiệm, thực hành.

Khi nhà trường thực hiện chuyển đổi số, tức là lúc toàn bộ lãnh đạo, giáo viên, sinh viên, học viên của nhà trường đã sẵn sàng trang bị các năng lực mới cho sinh viên, học viên. Thông qua các hoạt động học tập, nghiên cứu trong môi trường số chính là giai đoạn học viên được trang bị các năng lực mới, có đủ trải nghiệm để sẵn sàng tham gia vào các tổ chức kinh tế xã hội đang khát nguồn lao động có năng lực số hiện nay và tương lai không xa.

Khi nhà trường thực hiện chuyển đổi số, là lúc nhà trường có cơ hội chuyển đổi tổng thể hình thức dạy học và nghiên cứu khoa học. Khi nhận thức số, tư duy số đã sẵn sàng thì việc ứng dụng công nghệ số vào trong các hoạt động sẽ tạo ra đột phá về chất lượng và số lượng đào tạo là điều hoàn toàn khả thi. Chuyển đổi số hỗ trợ mạnh mẽ chuyển đổi trong giáo dục đào tạo, những từ khóa như sự thuận tiện trong tiếp cận và hợp tác học tập, trang bị kỹ năng tự học, tự nghiên cứu là nền tảng của tư duy sáng tạo – một điều kiện vô cùng quan trọng cho nguồn lực lao động trong nền kinh tế sáng tạo là cốt lõi trong mục tiêu quốc gia phát triển 2045.

Về quy tụ tài năng

Việt Nam chúng ta đang có một đội ngũ tri thức lớn đang sống, học tập và làm việc tại nước ngoài. Rất nhiều trong số đó có mong muốn được đóng góp năng lực của mình vào sự phát triển của đất nước. Công nghệ số đã và đang hỗ trợ kết nối chúng ta từ khắp nơi trên thế giới, xóa bỏ mọi hạn chế kết nối theo cách truyền thống.

Nếu theo cách trước đây chủ yếu chúng ta kêu gọi đội ngũ tri thức lớn về nước phục vụ, cống hiến trong khu vực Nhà nước thì ngày nay có thể mở ra đa dạng các hình thức hợp tác, hầu hết các hình thức có thể không bắt buộc các nhà tri thức về nước vẫn có những đóng góp lớn cho chúng ta.

Nếu trước đây đội ngũ tri thức chủ yếu đóng góp thông qua Nhà nước thì ngày nay chúng ta có thể có những cơ hội sâu rộng hơn. Đội ngũ tri thức dù ở nước ngoài đều có thể hợp tác với cơ sở đào tạo, các tổ chức kinh tế xã hội và đặc biệt hợp tác khởi nghiệp trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội sáng tạo đang diễn ra.

Một bài viết không thể diễn tả một vấn đề lớn mang tính tổng thể quốc gia. Tuy nhiên, tôi muốn đưa ra một bức tranh về không gian số Việt Nam hướng đến mục tiêu quốc gia phát triển 2045. Không là tất cả nhưng 2 hình thức đưa ra chuyển đổi số giáo dục và quy tụ tài năng sẽ là điều kiện quan trọng để chúng ta đẩy nhanh và cán đích các mục tiêu đã đề ra.

Hoàng Lê Minh, Chủ tịch – Giám đốc Công ty TNHH MV&PARTNERS

Báo VietNamNet trân trọng cảm ơn và mời độc giả tiếp tục tham gia viết bài chia sẻ kinh nghiệm, kể những câu chuyện, sáng kiến cho chuyển đổi số quốc gia. Các bài viết vui lòng gửi về địa chỉ: [email protected].

Khoảng 10h sáng 7/11, tại Công ty TNHH Cơ điện lạnh Tùng Nga (số nhà 250 phố Vĩnh Hưng, phường Vĩnh Hưng, quận Hoàng Mai, Hà Nội) xảy ra vụ nổ bình nén khí. Thời điểm xảy ra sự cố có ít nhất 3 người đang làm việc.

Vụ nổ đã khiến 3 người gặp nạn, trong đó có anh H., anh T. trên đây (được đưa vào Bệnh viện Thanh Nhàn) và 1 nam thanh niên 26 tuổi được đưa vào cấp cứu tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

Công an quận Hoàng Mai (Hà Nội) đang phong tỏa hiện trường để điều tra, làm rõ nguyên nhân vụ nổ.

Tuy vậy, nếu căn cứ theo dự thảo Đề án mới được Trung tâm Quản lý giao thông công cộng thành phố Hà Nội (Tramoc) báo cáo lên Sở Giao thông vận tải Hà Nội, tôi cho rằng vẫn còn nhiều điểm chưa thực sự thấu đáo, phù hợp, khiến cho dư luận không khỏi băn khoăn về tính khả thi của Đề án.

Trước hết, theo tôi, đối tượng áp dụng thu phí của Đề án chưa thực sự thuyết phục rằng, liệu khi triển khai có giúp giảm ùn tắc giao thông trong nội đô.

Cụ thể, theo đề xuất của Tramoc, các phương tiện ô tô cá nhân từ ngoại thành vào nội đô Hà Nội là đối tượng thu phí. Tuy nhiên, cá nhân tôi cho rằng thành phố vẫn cần có nghiên cứu để biết có phải lượng xe cá nhân từ ngoại thành Hà Nội là nguyên nhân chính gây ùn tắc hay không?

Bởi lẽ, vấn đề gây ùn tắc có thể nằm ở chính quy hoạch hạ tầng của Hà Nội không đáp ứng được nhu cầu của nội đô. Đó là chưa kể đến việc người lao động có những việc cấp thiết phải vào thành phố, họ sẽ sẵn sàng đóng phí để vào, khi đó mục tiêu giảm phát thải không đạt và mục tiêu giảm ùn tắc cũng không được giải quyết.

Mặt khác, với đề xuất của Tramoc, số lượng trạm thu phí phương tiện có thể tăng đến 100 trạm. Đây là điểm cho thấy mạng lưới giao thông nội đô Hà Nội rất phức tạp và thiếu quy hoạch, dẫn đến phải bố trí quá nhiều trạm thu phí làm tăng chi phí đầu tư ban đầu, đồng thời giảm đi tính hiệu quả của biện pháp thu phí.

Do vậy, Thành phố cần tính toán thật kỹ nguồn thu và chi phí đầu tư, cũng như mức độ ảnh hưởng tới phát triển kinh tế. Và liệu khi áp dụng biện pháp này, có xảy ra tình trạng người dân bị “phí chồng phí”, vì hiện nay phí môi trường đã được đánh trên xăng dầu.

Bên cạnh đó, bãi đỗ xe tại các cửa ngõ của nội thành Hà Nội hiện nay ra sao cũng là một vấn đề thành phố cần quan tâm, khi tính toán áp dụng giải pháp thu phí phương tiện vào nội đô. 

Bởi lẽ, mục tiêu của Đề án là giảm phương tiện giao thông ngoại thành vào nội đô nhằm giảm ùn tắc, thế nhưng việc quy hoạch các bãi đỗ xe, để xe ngoại tỉnh có thể gửi xe cá nhân, trước khi tham gia vào mạng lưới giao thông công cộng trong nội thành hiện đang rất khó. Nếu không sắp xếp được bãi xe để người dân có thể gửi xe cá nhân và tham gia giao thông đô thị, thì gần như việc giảm ùn tắc sẽ khó khả thi.

Ngoài ra, mức phí thế nào cho phù hợp cũng là vấn đề Hà Nội cần cân nhắc, tính toán kỹ lưỡng. Nếu mức phí thu lớn ảnh hưởng tới việc chi trả của người dân, còn mức phí thu nhỏ sẽ không đủ chi phí vận hành mạng lưới hàng trăm điểm thu phí. Không những thế, theo tôi, nếu tính cả phí gửi xe tại ngoại thành, phí tham gia mạng lưới giao thông công cộng có thể còn lớn hơn cả phí giảm ùn tắc mà Đề án đề xuất. 

Đưa thêm công nghệ vào hỗ trợ quản lý phương tiện 

Để có thể giải quyết tối ưu bài toán ùn tắc giao thông nội đô và giảm phát thải môi trường ở Hà Nội nói riêng và các đô thị khác nói chung, chúng ta cần thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp, từ quy hoạch đô thị, phát triển hạ tầng giao thông, mạng lưới các phương tiện giao thông công cộng, phương tiện sử dụng năng lượng sạch, cũng như cần thực hiện phân luồng, phân tuyến khoa học. Tiếp sau đó mới đến việc thu phí với các phương tiện vào nội thành, tùy theo nguy cơ phát thải và gây ùn tắc khác nhau mà có mức phí khác nhau.

Cụ thể, thành phố cần phải cải tiến mạng lưới giao thông đô thị, phân bổ luồng tuyến phù hợp và kết hợp với quy hoạch xây dựng khu dân cư để tối ưu mạng lưới giao thông.

Cùng với đó, cần khuyến khích chuyển đổi từ phương tiện tham gia giao thông sử dụng năng lượng sạch để giảm phát thải; nâng cao chất lượng của phương tiện và chất lượng phục vụ của mạng lưới giao thông công cộng như xe bus, tàu điện, BRT.

Đặc biệt, các siêu đô thị như Hà Nội nhất thiết phải đẩy mạnh đưa công nghệ vào để hỗ trợ quản lý các phương tiện, hệ thống giao thông một cách thông minh, đồng thời tận dụng những hạ tầng đã được trang bị thay vì đầu tư mới tránh lãng phí. 

Ví dụ như, hiện nay mỗi phương tiện ô tô đã được dán thẻ thu phí không dừng, nếu triển khai việc định danh điện tử các phương tiện thì cần tích hợp luôn vào thẻ thu phí không dừng, thay vì phát sinh ra những loại thẻ mới.

Ứng dụng các hệ thống camera dùng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) cũng là biện pháp thành phố nên cân nhắc triển khai. Với việc ứng dụng các hệ thống camera AI, thành phố sẽ có thể đo đếm được lưu lượng người tham gia giao thông để cảnh báo và dự báo ùn tắc, giúp cho người dân có thể tránh được những cung đường có nguy cơ ùn tắc. Ngoài ra, những số liệu thống kê từ các hệ thống này có thể giúp cho các nhà hoạch định chính sách và các nhà quy hoạch đô thị tham khảo để đưa ra giải pháp phù hợp.

Phan Bá Mạnh, Tổng giám đốc Công ty AN VUI