Công viên địa chất Đắk Nông có diện tích khoảng 2.000km2, nằm trải dài trên địa bàn 6 huyện, thị xã gồm: Krông Nô, Cư Jút, Đắk Mil, Đắk Song, Đắk Glong và thị xã Gia Nghĩa. Giá trị nổi bật của Công viên địa chất Đắk Nông đã được các nhà khoa học phát hiện từ năm 2007 chính là hệ thống hang động núi lửa phân bố tại khu vực dọc sông Krông Nô và vẫn còn nguyên nét hoang sơ, rộng lớn với kết cấu độc đáo.

Nếu được công nhận công viên địa chất Đắk Nông, Việt Nam sẽ có 3 công viên địa chất toàn cầu. 2 công viên đã được UNESCO công nhận là Cao nguyên đá Đồng Văn (2010) và Công viên Địa chất Non Nước Cao Bằng (2018).

Sau 7 năm nghiên cứu, năm 2014, Bảo tàng Địa chất Việt Nam và Hiệp hội Hang động núi lửa Nhật Bản công bố kết quả khẳng định: hệ thống hang động núi lửa Krông Nô (còn gọi là Công viên địa chất Đắk Nông) là hệ thống hang động núi lửa đạt kỷ lục về quy mô, độ dài cũng như tính độc đáo của Đông Nam Á. Các hang động còn ẩn chứa nhiều bí mật về lịch sử hình thành, các di chỉ khảo cổ, các tổ hợp khoáng vật và sự đa dạng sinh học. Mang giá trị đặc biệt về địa chất, Công viên địa chất Đắk Nông đang sở hữu những di sản địa mạo vô cùng quý giá như hồ và thác nước tự nhiên đẹp thơ mộng và hùng vĩ như: hồ Ea Snô, hồ Trúc, hồ Tây, thác Đ’ray Sáp, thác Trinh Nữ…

Công viên nằm giữa vùng đất có bề dày lịch sử văn hóa với những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể như: Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên, Sử thi Ót N'drong, cùng hệ thống các di tích, danh thắng … Các địa danh Khu Bảo tồn thiên nhiên Nam Nung, Vườn Quốc gia Tà Đùng, Rừng đặc dụng, cụm thác Đ’ray Sáp,Trinh Nữ, Gia Long và Vườn Quốc gia Yok Đôn (Đắk Lắk) phía nam chính là nơi lưu giữ các giá trị đặc trưng về đa dạng sinh học của khu vực Công viên địa chất Đắk Nông.

Điều quý giá là hệ thống hang động núi lửa Krông Nô vẫn còn khá nguyên vẹn. Trong quá trình khảo sát và nghiên cứu hệ thống hang động, các nhà khoa học đã phát hiện các dấu tích cư trú của các bộ lạc thời tiền sử cách đây khoảng 6.000 - 7.000 năm. Tháng 9/2018, các nhà khoa học công bố những dấu tích sinh sống của người tiền sử được tìm thấy. Phát hiện quan trọng này hồ sơ trình UNESCO công nhận đây là “Công viên địa chất toàn cầu” thêm giá trị và và giàu tính thuyết phục.

Trước đó, Đoàn chuyên gia UNESCO cũng đã tiến hành khảo sát, kiểm tra Công viên địa chất núi lửa Krông Nô để xem xét việc tỉnh chuẩn bị hồ sơ trình UNESCO công nhận đây là Công viên địa chất toàn cầu. 

Nếu được công nhận công viên địa chất Đắk Nông, Việt Nam sẽ có 3 công viên địa chất toàn cầu. 2 công viên đã được UNESCO công nhận là Cao nguyên đá Đồng Văn (2010) và Công viên Địa chất Non Nước Cao Bằng (2018).

Tình Lê

Tuy nhiên, chính quyền cơ sở khó khăn trong việc thi hành QĐ vì yếu tố lịch sử.

Quận cho thu hồi...

Theo nội dung phản ánh của bà Trần Thị Bằng, tại QĐ số 82 ngày 09/1/2013, UBND quận Hà Đông đã công nhận thửa đất số 28, tờ bản đồ số 57, diện tích 230m2 (đo đạc thực tế 103,1m2 – bản đồ đo đạc thực tế năm 1998) tại khu Văn Phú, phường Phú La thuộc quyền sử dụng của bà Trần Thị Bằng.

Mảnh đất tranh chấp.

Ông Đỗ Tiến Gia trú tại thôn Văn Phú (người bị tranh chấp) có trách nhiệm trả lại toàn bộ thửa đất nói trên cho bà Bằng.

QĐ ghi rõ, có hiệu lực sau 30 ngày ký. Tuy nhiên, từ đó đến nay, UBND phường Phú La vẫn không thực hiện theo QĐ 82 mà quận Hà Đông đã ban hành.

Theo lịch sử, vụ tranh chấp QSDĐ giữa bà Bằng và ông Gia đã kéo dài hơn 20 năm (từ năm 1990). Theo nguồn gốc, ông bà nội của bà Bằng thời kỳ Cải cách ruộng đất, một số tài sản đã ị trưng mua được liệt kê tại Công phiếu tạm thời (bao gồm 4 mẫu 6 sào ruộng; một con bò, 17 nông cụ, một cái nhà thừa, các tài sản khác gồm 38 cái).

Năm 1990, UBND xã (khi đó là xã Văn Khê) thông báo gửi Ban quản trị HTX, Ban kiểm soát HTX Văn Phú và thông báo cho bà Bằng, ông Chữ và ông Gia nếu có giấy tờ công nhận của đội Cải cách ruộng đất hoặc chính quyền thì mang lên UBND xã làm thủ tục công nhận. Nếu không ai có giấy tờ, UBND xã sẽ quyết định giao 4 thước ao này cho HTX quản lý sử dụng.

Năm 1996, UBND xã nhận được đơn của bà Trần Thị Bằng đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai với ông Đỗ Tiến Gia, xã tổ chức hòa giải nhiều lần nhưng không thành.

Ngày 08/9/1998, UBND xã Văn Khê tổ chức hội nghị hòa giải và kết luận: sự việc trên do lịch sử để lại và hiện nay gia đình ông Gia đang quản lý, sử dụng bốn thước ao nói trên.

Để đảm bảo có lý tình giải quyết chỗ ở cho con của bà Bằng đã trưởng thành, UBND xã sẽ đề nghị HTX Văn Phú khi xin cấp đất giãn dân sẽ đưa gia đình bà Bằng vào danh sách để cấp 01 tiêu chuẩn.

Phường nói khó thực hiện

Ngay sau khi có QĐ 82 về việc xử lý đất tranh chấp của UBND quận Hà Đông, gia đình ông Đỗ Tiến Gia đã khiếu nại QĐ này ra UBND TP. Hà Nội.

Theo trình bày của gia đình ông Gia: nguồn gốc thửa đất của gia đình được đội Cải cách ruộng đất chia cho từ năm 1956. Do đặc điểm lịch sử thời bấy giờ, người được chia đất không có giấy tờ gì, và ở ổn định lâu dài từ đó đến nay.

Trước đó, gia đình bà Bằng đã nhiều lần gửi đơn khiếu nại về việc đòi lại thửa đất mà gia đình ông Gia được chia. Rất nhiều cấp chính quyền đã xử lý, trong đó có phiên tòa dân sự năm 2007 của TAND tỉnh Hà Tây (cũ) phân xử tranh chấp xung quanh thửa đất này.

TAND tỉnh Hà Tây khi đó đã đi xác thực tới từng nhận chứng, vật chứng… để đi tới kết luận: bác nội dung khiếu kiện của gia đình bà Bằng về việc đòi lại 4 thước ao đã được HTX Văn Phú chia cho gia đình ông Gia từ thời kỳ cải cách ruộng đất.

Sau khi có QĐ 82 về việc phân xử của UBND quận Hà Đông, gia đình ông Gia đã tiếp tục khiếu nại QĐ 82 này. Hiện tại, ông Đỗ Tiến Gia đã chết và ủy quyền cho ông Nguyễn Văn Phú (con rể) khiếu nại cho mình.

Chủ tịch UBND phường Phú La, Nguyễn Khắc Huy cho hay: sự việc khiếu kiện của gia đình bà Bằng kéo dài, phường đã nhiều lần hòa giải nhưng không thành.

Về nội dung thi hành QĐ 82 của UBND quận Hà Đông, theo ông Huy, phường chưa thi hành được vì QĐ này vẫn đang bị người dân khiếu nại lên UBND TP Hà Nội.

“Gia đình ông Gia đề nghị dừng thi hành QĐ 82 của UBND quận Hà Đông cho đến khi có QĐ giải quyết cuối cùng, gia đình ông Gia sẽ tự nguyện chấp hành” – chủ tịch phường Phú La cho biết.

Vụ khiếu kiện, tranh chấp kéo dài gần 20 năm nhưng nhiều cấp chính quyền vẫn chưa xử lý được dứt điểm, một trong những nguyên nhân gây kéo dài, có nguyên nhân về nguồn gốc đất tranh chấp (từ thời cải cách ruộng đất) và vấn đề lịch sử.

Thái Linh