(Dân trí) - Theo đại biểu Quốc hội và một số chuyên gia, cần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng thuốc lá nhưng phải đẩy mạnh chống buôn lậu mặt hàng này để bảo vệ doanh nghiệp sản xuất trong nước.

Tại tọa đàm "Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chống buôn lậu thuốc lá - những vấn đề đặt ra" chiều 19/11, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa - Phó chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Đồng Tháp - cho biết tại đợt 2 của kỳ họp thứ 8 bắt đầu từ ngày 20/11, Bộ Tài chính sẽ thay mặt Chính phủ trình dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi.

Mục tiêu của luật này nhằm mục đích tăng thuế tiêu thụ đặc biệt để đảm bảo chiến lược giảm thiểu hút thuốc lá đến năm 2030, đặc biệt với thanh thiếu niên từ 15 tuổi trở lên. 

"Tuy nhiên, các con số thống kê về tỷ lệ giảm tiêu thụ mặt hàng này sau khi tăng thuế chỉ ở mức tương đối, nhất là từ khi ban hành Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, nhìn chung tỷ lệ sử dụng giảm, nhưng con số cụ thể bao nhiêu thì không có số liệu chính xác", ông nói.

Nhiều người biết có hại sức khỏe nhưng vẫn hút

Ông Hòa cho rằng thực tế hiện nay, hút thuốc lá vẫn là nhu cầu thiết yếu của một bộ phận người dân. Nhiều người biết thuốc lá có hại cho sức khỏe, thậm chí ngoài bao thuốc lá đã có cảnh báo tác hại của mặt hàng này nhưng họ vẫn hút vì không bỏ được. 

"Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe, do đó tăng thuế tiêu thụ đặc biệt là điều dĩ nhiên. Nhưng điều này sẽ khiến giá thuốc lá tăng, người tiêu dùng là đối tượng chịu thiệt, không ít người dừng sử dụng vì giá bị đẩy lên cao. Từ đó khiến các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá trong nước phải phá sản", Phó chủ tịch Hội luật gia tỉnh Đồng Tháp nhìn nhận.

Tương tự, ông Hồ Lê Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội thuốc lá Việt Nam, cũng cho rằng trong điều kiện không có thuốc lá nhập lậu, tăng giá thuốc lá 2.000 đồng/bao vẫn sẽ có rất nhiều người tiếp tục sử dụng, bởi hiện nay, độ co giãn trong nhu cầu đối với sản phẩm thuốc lá gần như bằng 0. 

"Điều lo ngại nhất của doanh nghiệp là sự đổ bộ của thuốc lá nhập lậu sau khi áp thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá trong nước. Bên cạnh đó, phải thừa nhận rằng thuốc lá nhập lậu có nguyên liệu rất phức tạp và cao cấp, đặc biệt là sợi thuốc lá, hàng trong nước khó thể cạnh tranh về chất lượng", ông nói.

Đại biểu Quốc hội Tráng A Dương, Ủy viên Chuyên trách Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cho rằng cần đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá theo phương pháp hỗn hợp và có lộ trình.

"Việc điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình đến năm 2030, liệu lượng người hút có giảm không hay vẫn tăng. Bằng chứng là quá trình sửa Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt thời gian qua cho thấy lượng người hút không giảm mà vẫn tăng lên, nhất là trong bối cảnh, hiện nay tỷ lệ hút thuốc lá còn tăng ở cả đồng bào dân tộc thiểu số", ông nhìn nhận.

Ông Dương cho biết hút thuốc là sở thích của mỗi con người, nhưng một điểm đáng chú ý là ở Việt Nam mua thuốc lá rất dễ, thậm chí không cần tiền và giới hạn độ tuổi vẫn mua được. Trong khi đó ở nước ngoài, họ đều có quy định độ tuổi mua thuốc lá. 

Cần tăng thuế nhưng phải mạnh tay chống buôn lậu

Theo đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa, thuốc lá, rượu bia là 2 loại sản phẩm không khuyến khích đầu tư, do đó phải tăng thuế tiêu thụ đặc biệt. Nhưng ông lo ngại việc tăng 2.000 đồng/bao đến năm 2030 lên 10.000 đồng/bao có làm giảm được tỷ lệ hút? "Với những người nghiện thuốc thì giá bao nhiêu họ cũng hút. Nhưng với người thu thập thấp thì sẽ ảnh hưởng đến chi tiêu, thu nhập và sẽ hạn chế sử dụng", ông đặt vấn đề.

Theo vị này, điều quan trọng nhất là cơ quan chức năng, chính quyền địa phương là phải cương quyết, có trách nhiệm triệt tiêu thuốc lá nhập lậu, bao gồm cả thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào thị trường Việt Nam. Khi thuốc lá nhập lậu không còn tràn ngập thị trường, buộc người tiêu dùng phải tìm mua thuốc lá truyền thống, điều đó sẽ hỗ trợ các cơ sở sản xuất trong nước.

Tương tự, ông Tráng A Dương cho rằng cần thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ mới hạn chế được tỷ lệ sử dụng thuốc lá tại Việt Nam, bên cạnh biện pháp tăng thuế. Đặc biệt trong bối cảnh tỷ lệ phụ nữ hút thuốc lá cũng gia tăng. 

Tại Trung Quốc đã có quy định hút thuốc phải rời khỏi mái che, nếu không sẽ bị phạt. Ở Việt Nam, nhiều người lại không thực hiện dù đã có quy định. "Bên cạnh đó, doanh nghiệp sản xuất nên phối hợp với các đại lý tuyên truyền không nên bán thuốc lá cho trẻ em dưới tuổi quy định", ông Dương lưu ý.

TS Hoàng Minh Hiếu - Ủy viên thường trực, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội - cho rằng điều chỉnh thuế với thuốc lá cần bảo đảm có lộ trình hợp lý để hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước có thời gian thích nghi và ổn định sản xuất. Từ đó giảm tác động tiêu cực đến người lao động trong toàn chuỗi giá trị của ngành, đồng thời hỗ trợ sử dụng nguồn vốn Nhà nước hiệu quả... 

"Với bản chất thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng để điều chỉnh hành vi người tiêu dùng, cần có đánh giá định lượng xem xét liệu tăng thuế này lên mặt hàng thuốc lá có thực sự khiến giảm số lượng người hút thuốc, hay lại đẩy người tiêu dùng tìm đến các loại thuốc lá lậu, giá rẻ, chất lượng không đảm bảo", ông Hiếu nhấn mạnh.

Dự kiến, tại đợt 2 kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Quốc hội sẽ cho ý kiến 13 dự luật, trong đó có dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi.

Tại dự luật, Chính phủ đề xuất 2 phương án: Giữ nguyên tỷ lệ thuế suất hiện hành 75% và cộng 2.000 đồng/bao cho phương án 1, và 5.000 đồng/bao cho phương án 2, sau đó tiếp tục tăng hàng năm, hướng đến mục tiêu tăng thuế tuyệt đối tới 10.000 đồng/bao vào năm 2030.

(Dân trí) - Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết trong bối cảnh hiện nay việc bỏ hạn mức tín dụng tiềm ẩn rủi ro. Khi điều kiện thị trường cho phép Ngân hàng Nhà nước sẽ bỏ công cụ điều hành này.

Tại phiên chất vấn Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sáng 11/11, đại biểu Quốc hội Đỗ Đức Hồng Hà (đoàn Hà Nội) bày tỏ quan tâm đến việc bỏ công cụ điều hành hạn mức tín dụng. Ông đặt câu hỏi về lộ trình tiến tới xóa bỏ hạn mức tín dụng của Ngân hàng Nhà nước. 

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết sau phiên chất vấn Quốc hội vào tháng 5/2022 thì Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 62, Ngân hàng Nhà nước đã tổ chức đánh giá rà soát phân tích rất kỹ lưỡng tình hình nền kinh tế Việt Nam hiện nay cũng như hệ thống các tổ chức tính dụng.

Cơ quan này cũng đã tổ chức các buổi tọa đàm có sự tham vấn các chuyên gia kinh tế cũng như đại biểu Quốc hội. Trong quá trình phân tích đánh giá này, Ngân hàng Nhà nước nhận thấy với bối cảnh, điều kiện hiện nay thì chưa thể bỏ cách thức điều hành theo hạn mức tín dụng.

"Thực trạng nền kinh tế phụ thuộc rất nhiều vào vốn của hệ thống ngân hàng, nếu chúng ta không kiểm soát, mỗi tổ chức tín dụng tăng trưởng tín dụng vài chục phần trăm như những năm trước đây thì sẽ tiềm ẩn rủi ro", Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết.

Đặc biệt phân khúc thị trường tài chính để đáp ứng nhu cầu vốn trung dài hạn như trái phiếu chính phủ, phát hành cổ phần cổ phiếu chưa giải quyết được nhiều. Vì vậy, việc bỏ hạn mức tín dụng tiềm ẩn rủi ro. 

Nguyên nhân thứ 2 được Thống đốc nêu ra là tình trạng dư nợ tín dụng so với GDP của Việt Nam đang ở mức cảnh báo, trên 120%. Hiện nay ngân hàng thế giới, ngân hàng phát triển Châu Á hay hay các định chế tài chính, các chuyên gia quốc tế đều đánh giá ở tỷ lệ này ở mức cảnh báo.

Tại phiên chất vấn, Thống đốc cho biết nếu tăng trưởng kinh tế tiếp tục dựa vào chính sách tiền tệ sẽ tiềm ẩn rủi ro. Thời gian vừa qua Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt làm sao để phát triển các thị trường tài chính khác như trái phiếu doanh nghiệp.

Kênh tài chính này sẽ đáp ứng nhu cầu vốn dài hạn cho người dân, doanh nghiệp. Còn ngành ngân hàng cung cấp vốn ngắn hạn, vốn lưu động cho người dân. Khi giải quyết được nhu cầu vốn dài hạn trên thị trường chứng khoán, trái phiếu thì sẽ bớt rủi ro cho hệ thống các tổ chức tín dụng.

Trong bối cảnh dư nợ tín dụng so với GDP ở mức cảnh báo như hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đã xem xét và báo cáo Thủ tướng Chính phủ chưa thể bỏ công cụ room tín dụng. Trong quá trình chưa bỏ và tiếp tục sử dụng nhưng thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ thì Ngân hàng Nhà nước đã linh hoạt hơn và cũng đã có những giải pháp để đáp ứng được nhu cầu tín dụng.

Thống đốc lấy ví dụ về việc đánh giá, cấp hạn mức tín dụng này theo đánh giá xếp loại của cơ quan giám sát Ngân hàng Nhà nước. Theo đó, các tổ chức tín dụng khả năng mở rộng tín dụng nhưng đi đôi với kiểm soát rủi ro thì sẽ là một tiêu chí ưu tiên.

Thứ 2, công cụ hạn mức tín dụng sẽ cân nhắc mục tiêu ưu tiên của Chính phủ trong từng giai đoạn. Ví dụ như ưu tiên tín dụng đối với các lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, kiểm soát tín dụng với lĩnh vực rủi ro như bất động sản, chứng khoán.

Cuối năm 2023, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện thông báo tăng trưởng tín dụng của cả năm 2024 cho tất cả tổ chức tín dụng. Với mục tiêu định hướng khoảng 14-15%. Đến tháng 8 vừa qua, Ngân hàng Nhà nước chủ động thông báo tăng trưởng tín dụng, cho điều chỉnh theo nguyên tắc tổ chức tín dụng được vượt 80% mức tăng trưởng Ngân hàng Nhà nước đã thông báo.

"Khi điều kiện thị trường cho phép chúng tôi sẽ bỏ công cụ điều hành này", bà Hồng trả lời đại biểu.