Bà Nguyễn Thị Lâm - vợ hoạ sĩ Nguyễn Cương xúc động vì sau 4 năm ấp ủ, cuốn sách đã thành hình. Bà hy vọng đây là ấn phẩm tốt, đáp ứng được sự trông đợi của gia đình, bạn bè cũng như nhu cầu của bạn đọc yêu nghệ thuật muốn tìm hiểu về hội hoạ Việt Nam và các hoạ sĩ khác. 

Cuốn sách song ngữ dày 150 trang bắt đầu bằng việc giới thiệu tác phẩm sơn mài Xưởng đóng tàu Hải Phòng, sáng tác năm 1974. Đây là bài thi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam của Nguyễn Cương. Tác phẩm đầu tay này đã vượt qua sự thẩm định, đánh giá khắt khe, thận trọng của giới mỹ thuật để đưa vào bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Gần 50 năm qua, giới mộ điệu khi vào bảo tàng đều thấy sự hiện diện của tác phẩm này. Bức tranh được xếp vào di sản của phong trào nghệ thuật hiện thực xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Với Nguyễn Cương, đó cũng là tác phẩm nổi tiếng nhất, được biết đến sớm nhất của ông.

Với Xưởng đóng tàu Hải Phòng, tác giả chỉ sử dụng mấy màu gốc của sơn mài truyền thống như đen, cánh gián và vàng phủ hoàn kim để vẽ trên nền bạc mà vẫn diễn tả được mọi sắc thái tương phản về đậm nhạt, sáng tối, nóng lạnh, trong đục; các đường tiếp giáp khi mềm khi cứng cùng những hình diện gợi đầy tính xúc giác đặc trưng cho một quang cảnh công nghiệp. 

Khác hẳn bức vẽ Xưởng đóng tàu Hải Phòng, sau 6 năm, với tác phẩm Những cô gái thông tin, ông không bận tâm đến những gì ngẫu nhiên mà rút gọn tất cả vào một lối vẽ cách điệu phong cách hoá duy nhất, đặt các hình tượng và mô típ trên nhiều tầng nhiều lớp, theo nhiều góc hướng nhìn, tạo ra một bố cục ước lệ liên hoàn đầy nhịp điệu như có cả vũ, cả nhạc trong đó.

Qua bức tranh này, Nguyễn Cương đã thể hiện đầy đủ một năng lực khá xuất sắc trong nghệ thuật tập hợp và chuyển hoá “tư liệu sống” thành một tác phẩm quy mô đồng bộ về không gian và tạo hình bằng giá trị thực, độc lập của thể loại, đề tài và chất liệu. Giải Đồng tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 1980 cho tác phẩm này chính là sự ghi nhận và tôn vinh đóng góp quan trọng của ông trong mỹ thuật.

Nhà phê bình nghệ thuật Quang Việt cho biết, khi được hai mẹ con bà Nguyễn Thị Lâm ngỏ lời nhờ viết cuốn sách về hoạ sĩ Nguyễn Cương, ông khá e dè vì “cuốn sách lúc đó đã lên sơ bộ, làm lại sợ khó, sợ gia đình thất vọng”.

“Viết những trang đầu của cuốn sách, tôi hơi lúng túng vì chỉ biết hoạ sĩ Nguyễn Cương thôi, không thân, không có tình cảm. Cơ duyên lần đầu biết tới tranh ông là năm 1994. Tôi ấn tượng với bức ông vẽ về một chú bộ đội đã mất bên chiếc áo trấn thủ và cuốn nhật ký. Bức tranh thực sự ám ảnh. 

Tôi viết sách khá nhiều nhưng đây là lần đầu tiên viết về hoạ sĩ ở lứa tuổi đã đi qua hai cuộc kháng chiến, lại có phong cách hội hoạ rất phức tạp. Tôi thực sự gặp sức ép lớn. Nhưng khi cuốn sách hoàn thành, mang tới Nhà xuất bản Mỹ thuật in, chị biên tập viên nói: Đọc cuốn sách này thấy một Nguyễn Cương vĩ đại một cách rất giản dị.Thế là tôi yên tâm. Tôi không dám khẳng định mình viết hay nhưng đã cố gắng đạt yêu cầu của gia đình. Quy mô cuốn sách không quá lớn nhưng cũng không hề nhỏ”, ông Quang Việt chia sẻ.

Một số túi nôn in hình họa là "phiên bản giới hạn". Ảnh: Paul Mundy.

“Mỗi chiếc túi có thể phản ánh nhiều điều về hãng hàng không của nó. Có chiếc không khác nào túi nylon đựng thực phẩm thêm dây buộc. Có chiếc lại có thể giành chiến thắng trong các cuộc thi thiết kế quốc tế. Liệu những túi nôn có phải nghệ thuật? Tôi thì nghĩ vậy đó”, ông Silberberg (61 tuổi, bang Maine, Mỹ) chia sẻ trên webiste bảo tàng của mình.

Ông Silberberg không phải người duy nhất. Nhiều nhà sưu tầm khác trên khắp thế giới cũng có chung niềm đam mê với ông.

Bên cạnh việc đăng tải hình ảnh bộ sưu tập lên Internet, họ tìm kiếm và thực hiện giao dịch để sở hữu vật phẩm mới, thậm chí giao lưu trực tiếp tại các sự kiện của hãng hàng không ở thời điểm trước Covid-19.

Túi nôn được cho là lấy từ một chiếc chuyên cơ Air Force One chở thổng thống Mỹ. Ảnh: Paul Mundy.

Bảo tàng SFO trực tuyến, thuộc sân bay quốc tế San Francisco, có hơn 600 mẫu túi nôn. Trong số đó, nhà thiết kế đồ họa Henry Steiner đã quyên tặng 368 chiếc được sưu tầm từ những chuyến công tác của ông.

Paul Mundy (64 tuổi, Đức), chuyên gia truyền thông làm việc trong lĩnh vực quan hệ quốc tế, bắt đầu sưu tầm túi nôn từ chính nhu cầu sử dụng chúng. Đến nay, ông có gần 2.500 chiếc.

Có một số lý do khiến nhiều người thích sưu tập túi nôn. Vật phẩm này nhỏ và tương đối dễ bảo quản; có thể được coi là kỷ vật về cuộc hành trình của một người; và nó có thể phản ánh sự phát triển của hãng hàng không và các dòng máy bay thông qua logo, nhãn hiệu và một số thiết kế khác.

Nhưng trên thực tế, cộng đồng sưu tầm túi nôn khá nhỏ và không có dấu hiệu phát triển.

Một phần do họ đã lớn tuổi, một phần bởi người hâm mộ nói rằng những chiếc túi không còn thú vị như xưa. Thay vì chăm chút thiết kế bao bì, nhiều hãng hàng không chỉ đơn giản cung cấp một túi trắng trơn cho hành khách.

Mặt khác, nhà sưu tầm Silberberg vẫn muốn đưa bảo tàng túi nôn từ không gian trực tuyến ra ngoài đời thực.

“Tôi không biết liệu có thể thực hiện điều đó không. Nhưng một ngày nào đó, tôi rất muốn có một bảo tàng nhỏ gồm 1-2 gian trưng bày”, ông nói.

Theo Zing

Triển lãm giới thiệu 70 tác phẩm tranh, tượng của các họa sĩ, nhà điêu khắc về đề tài Chiến thắng Điện Biên Phủ, đất nước con người, lịch sử dựng nước và giữ nước, những thành tựu đổi mới của dân tộc Việt Nam. Các tác phẩm trong triển lãm được tập hợp từ nhiều nguồn: Bộ sưu tập của Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, Hội Mỹ thuật Việt Nam và một số tác phẩm của tác giả được BTC mời tham gia. 

Phát biểu khai mạc triển lãm, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh: "Triển lãm là dịp để công chúng yêu nghệ thuật ôn lại những bài học lịch sử giá trị của dân tộc; phát huy tinh thần yêu nước của các văn nghệ sĩ trong sáng tác, đóng góp tài năng sáng tạo của mình trên mặt trận văn hóa; đồng thời giáo dục thế hệ trẻ nâng cao hiểu biết và phát huy tinh thần yêu nước".

Hoạ sĩ Lương Xuân Đoàn - Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam cho rằng: "Các tác phẩm được lựa chọn trưng bày có giá trị về lịch sử. Nhiều thế hệ nghệ sĩ cùng có tác phẩm trưng bày thể hiện những góc nhìn từng thời kỳ khác nhau về đề tài rất rộng - Chiến thắng Điện Biên Phủ. Qua góc nhìn của hoạ sĩ, nhà điêu khắc, chúng ta thấy được các sự kiện lịch sử, con người góp phần làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 và những thành tựu đổi mới của đất nước; từ đó khơi dậy tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc và ý chí quyết tâm xây dựng, bảo vệ Tổ quốc của quân và dân ta".

Triển lãm kéo dài từ ngày 3-9/5/2024.

Ảnh: Tình Lê