Những chia sẻ, bàn bạc tại Davos, một “ngôi làng toàn cầu” (global village) đã mang đến những niềm tin, những trao đổi tích cực, những kết nối mở cho tất cả mọi người, mọi tầng lớp và mọi tiếng nói của cuộc sống.

Trong bài phát biểu khai mạc của mình [1], GS Schwab nhấn mạnh đến cuộc cách mạng công nghệ lần 4, những tác động to lớn đối với công việc, xã hội, quan hệ đa chiều giữa các tầng lớp khác biệt về thu nhập.

Đồng thời, ông cũng nêu ra những mô hình với các chính phủ, các tổ chức những trách nhiệm của xã hội, đặc biệt là vai trò của những nhà lãnh đạo trẻ, của những doanh nghiệp xã hội.

Vậy, trong bối cảnh thách thức này, những kỹ năng nào sinh viên cần có ở Thế kỷ 21?

Hình ảnh chụp từ WEF

Sau đây là 3 nhóm kỹ năng mà WEF khuyến cáo sinh viên thế kỷ 21 cần phải có:

Nhóm 1: Những kiến thức nền tảng (bằng cách nào sinh viên áp dụng các kỹ năng này vào trong từng công việc hàng ngày)

Nhóm này gồm 6 kỹ năng và kiến thức nền tảng:

1. Kiến thức ngôn ngữ

2. Số và Toán

3. Kiến thức khoa học

4. Kiến thức ICT – Công nghệ thông tin và truyền thông (Information and communication technology)

5. Kiến thức tài chính

6. Kiến thức văn hóa và dân sự

Nhóm 2: Những kỹ năng (bằng cách nào sinh viên tiếp cận và giải quyết các thách thức phức tạp)

7. Tư duy phản biện và giải quyết vấn đề

8 Sáng tạo

9 Giao tiếp

10 Hợp tác và liên kết

Nhóm 3: Những tính cách chất lượng

11. Tò mò

12. Sáng kiến

13. Kiên trì

14. Thích ứng hoàn cảnh

15. Năng lực lãnh đạo

16. Có khả năng nhận thức năng lực xã hội và văn hóa

Trong 16 nhóm kiến thức và kỹ năng nêu trên, hầu hết (ngoài các kiến thức nền tảng), các kỹ năng “mềm” được ghi nhận là chủ đạo trong năng lực cá nhân sinh viên cần phát triển trong thế kỷ 21.

Với các nền giáo dục tiên tiến, sẽ không có môn học nào chỉ để nói về năng lực lãnh đạo hay phát triển trí tò mò, mà bản thân tất cả các kỹ năng mềm được lồng ghép trong yêu cầu về dạy và học của từng môn kiến thức cơ bản, đặc biệt hữu dụng trong việc giảng dạy các môn tích hợp.

Yêu cầu về sáng tạo và giải quyết vấn đề qua những tư duy phản biện là một phần then chốt của giáo dục mới, giáo dục cho con người của thế kỷ mới.

Những nhà giáo và cơ quan quản lý giáo dục cần thực sự đặt học sinh vào trung tâm của chương trình, coi học sinh là đối tác trong quá trình giảng dạy, và qua đó, nhiệm vụ khó khăn nhất không chỉ là truyển tải kiến thức, mà làm sao học sinh có thể đặt ra những câu hỏi nằm ngoài kiến thức đã học, có khả năng giải quyết những mâu thuẫn, những thách thức thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày của các em.

Theo GS. Linda Darling-Hammond [3], hiện tại, một trong những thách thức đối với dạy và học, nhằm giúp cho học sinh có được các kỹ năng trên là “do bởi các kỳ kiểm tra trước đây đã được thiết kế không phải để đo lường các kỹ năng (kỹ năng lao động cho thế kỷ 21 – ND), chúng ta cần nỗ lực để xây dựng hệ thống đánh giá mới mà có thể đánh giá tiến bộ của học sinh hướng đến những đánh giá mà đại học và nghề nghiệp, công việc yêu cầu sau này đòi hỏi”.

Với việc Bộ Giáo dục – Đào tạo hiện đang chuẩn bị thay đổi chương trình giáo dục phổ thông [4], tôi hy vọng là chương trình mới và cách đánh giá mới học sinh của chúng ta có thể phản ánh được những kiến thức và kỹ năng cơ bản mà WEF và các chuyên gia giáo dục thế giới đã nêu ra.

Chúng ta không thể “lại chậm” trong chuyến tàu giáo dục cho tương lai của đất nước.

• Nguyễn Thị Lan Hương(NewAsia Global Learning)

Tài liệu tham khảo:

[1] Bài phát biểu khai mạc của GS. Klaus Schwab – Giám đốc Điều hành WEF. Tham chiếu https://www.weforum.org/events/world-economic-forum-annual-meeting-2017/sessions/welcome-message-by-the-executive-chairman-2017

[2] WEF – 21st century skills future jobs students need – Tham chiếu https://www.weforum.org/agenda/2016/03/21st-century-skills-future-jobs-students/

[3] Linda – Darling- Hammond – Now we confront real equity challenge: Providing access 21st century learning - Tham chiếu https://learningpolicyinstitute.org/blog/now-we-confront-real-equity-challenge-providing-access-21st-century-learning

[4] Công bố về Đề Án Đổi Mới Giáo dục Phổ thông – Vietnamnet. Tham chiếu http://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/tuyen-sinh/80-trieu-usd-ho-tro-doi-moi-giao-duc-pho-thong-352445.html

Các giáo viên phổ thông sẽ được đào tạo lại bằng chương trình thống nhất trong toàn quốc để điều chuyển về dạy ở bậc mầm non.

Theo Cục Nhà giáo, Bộ GD-ĐT, hiện nay, đang xảy ra tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ giữa các bậc học. Trong khi giáo viên phổ thông thừa khoảng hơn 40 ngàn thì ở bậc mầm non, theo tính toán của các địa phương thì thiếu tới hơn 30 ngàn giáo viên.

Để giải quyết tình trạng này, một số địa phương đã điều chuyển các giáo viên phổ thông xuống dạy ở các trường mầm non. Tuy nhiên, do yêu cầu của giáo viên mầm non khác với giáo viên phổ thông nên trong thực tế đã xảy ra nhiều bất cập.

Cô Nguyễn Thị Vân, từng là giáo viên dạy môn toán tại THCS Bảo Thành, huyện Yên Thành, Nghệ An vừa qua đã được "dàn xếp" để chuyển về làm giáo viên mầm non cùng với 75 giáo viên khác trên địa bàn.

Mặc dù chế độ không có nhiều thay đổi, thu nhập cũng cao hơn, song cô Vân cho biết, khó khăn nhất đối với những giáo viên diện điều chuyển như cô là thiếu nghiệp vụ sư phạm đối với bậc mầm non.

“Dù chúng tôi có kiến thức nhưng lại chưa có phương pháp sư phạm. Khi dạy cấp hai yêu cầu về mặt kiến thức rất cao, nhưng dạy mầm non thì cần phải có phương pháp sư phạm và năng khiếu. Nếu giáo viên nào không có năng khiếu thì việc dạy mầm non là một “cực hình”- cô Vân nói.

Tại Thanh Hóa, hơn 100 trường hợp giáo viên THCS dôi dư của huyện Thạch Thành đã được điều chuyển xuống dạy tiểu học và mầm non. Tuy nhiên, hơn 40 trường hợp chuyển về mầm non đều được sắp xếp làm công tác hậu cận, nấu cơm, rửa bát.

Trao đổi về thực trạng này trong một hội nghị diễn ra hôm 7/1 vừa qua, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết, hiện nay, một số địa phương sử dụng giáo viên thừa để đắp vào nơi thiếu là một giải pháp tình thế nhưng xét về tiềm ẩn nhiều rủi ro về mặt chất lượng vì bậc học mầm non yêu cầu rất khác với bậc phổ thông.

Cũng theo ông Nhạ, chất lượng giáo viên ở bậc mầm non là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng bạo hành ở các lớp học mầm non hiện nay. 

Ông Nhạ cho biết, để giải quyết tình trạng này, Bộ GD-ĐT đang giao cho các trường sư phạm xây dựng chương trình cử nhân mầm non và cao đẳng mầm non văn bằng 2 để đào tạo lại số giáo viên phổ thông dôi dư và đưa về dạy ở cấp mầm non vốn đang thiếu giáo viên. Theo ông Nhạ, chương trình này sẽ được thiết kế bài bản, khoa học để nâng cao chất lượng giáo viên và sẽ được sử dụng chung cho cả nước.

Các thầy cô giáo sau khi được đào tạo sẽ có một văn bằng riêng độc lập với bằng đã có. Tuy nhiên, những nội dung kiến thức đã được đào tạo trước đó sẽ được chuyển đổi sang văn bằng mới. Bộ trưởng Nhạ cũng chỉ đạo, để giảm khó khăn cho các thầy cô giáo và địa phương, chương trình sẽ được thiết kế để có thể học từ xa, học online để giảm tải cho các trường sư phạm.

Bên cạnh việc xây dựng chương trình, Bộ GD-ĐT cũng làm việc với các sở giáo dục và các địa phương để thống kê chính xác số lượng giáo viên thừa thiếu ở các cấp học ở từng địa phương. Trên cơ sở này, Bộ sẽ giao nhiệm vụ cho hệ thống các trường sư phạm trong cả nước để phối hợp với địa phương đào tạo lại số lượng giáo viên dôi dư ở bậc phổ thông để về dạy ở mầm non.

Theo kế hoạch, việc xây dựng chương trình sẽ do Trường ĐH Sư phạm Hà Nội chủ trì và sẽ hoàn thành trong trong tháng 1/2017. Kể từ tháng 2 sẽ bắt đầu triển khai sau khi thống nhất với các trường cũng như có số liệu thống kê chính thức từ các địa phương.

Không phải giáo viên nào cũng có thể dạy mầm non

GS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, đơn vị chủ trì xây dựng khung chương trình cử nhân, cao đẳng mầm non văn bằng 2 cho biết, sau khi trao đổi với các trường sư phạm thì thấy đối tượng đào tạo lại khác nhau, do vậy, chương trình sẽ được thiết kế linh hoạt.

"Một sinh viên khoa văn ra thì đã học văn học trẻ em nhưng sinh viên khoa toán thì không. Vì vậy, chúng tôi đã cân nhắc rất kỹ, rà soát từng tí một" - ông Minh cho hay. Ông Minh cho biết, theo chương trình đang được thiết kế thì sẽ bao gồm 54 tín chỉ và học trong 3 học kỳ.

"Thuận lợi là các thầy cô đều đang làm việc trong hệ thống do đó thời gian thực tập có thể làm ngay với các trường nên có thể cân nhắc. Với những trường hợp ngành học gần với hệ sư phạm mầm non cỡ 80% thì thời lượng đào tạo có thể rút ngắn hơn nữa".

Theo ông Minh, các chương trình sẽ được xây dựng thành module và xây dựng trang web để giáo viên tham gia đào tạo có thể tải về học từ xa. Khi nào kiểm tra làm được thì sẽ được thi để cấp bằng.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ trong buổi làm việc với các trường ĐH sư phạm về việc xây dựng chương trình để đào tạo lại các giáo viên phổ thông đưa về dạy ở bậc mầm non hôm 7/1. Ảnh: Lê Văn.

Theo kế hoạch, nhóm xây dựng chương trình sẽ hoàn thành khung chương trình trong tháng 1 và bắt tay ngay vào triển khai. Tuy nhiên, ông Minh cũng kiến nghị Cục Nhà giáo cân nhắc xem xét chế độ đối với các giáo viên chuyển đổi vì xếp hạng của giáo viên phổ thông khác với giáo viên mầm non, cơ hội thăng tiến cũng khác.

Trong khi đó, ông Hoàng Đức Minh, Cục trưởng Cục Nhà giáo, Bộ GD-ĐT cho rằng, việc thừa thiếu cục bộ không diễn ra như nhau ở tất cả các tỉnh. Có tỉnh thừa nhiều giáo viên phổ thông nhưng không thiếu giáo viên mầm non do đó việc tính toán số liệu phải cân nhắc trên số liệu của nhiều tỉnh.

Bên cạnh đó, ông Minh cho rằng, cũng phải tính toán đến xu hướng của việc thừa thiếu này. Việc thiếu giáo viên mầm non có thể chững lại do các trường CĐ hiện nay vẫn đang đào tạo giáo viên bậc học này.

Cho rằng giáo viên mầm non có những yêu cầu đặc thù, PGS-TS Phạm Hồng Quang, Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Thái Nguyên nêu quan điểm cần phải tuyển chọn đầu vào để đảm bảo chất lượng cho bậc mầm non.

"Giáo viên mầm non chủ yếu là giáo dưỡng là chính. Vì vậy, cô giáo mà không biết múa, biết hát, không biết tiếp cận với trẻ bằng ngôn ngữ, tình cảm thì chắc chắn không thể làm giáo viên mầm non được" - ông Quang khẳng định.

Từ đó, ông Quang cho rằng, việc chuyển giáo viên từ cấp trên xuống cấp tiểu học thì có thể không nhưng làm giáo viên mầm non thì phải "test" kỹ đầu vào để đo, thậm chí phải phỏng vấn để có thể tuyển được.

Bên cạnh đó, ông Quang cho rằng, chương trình đào tạo lại các giáo viên phổ thông dôi dư phục vụ cho bậc mầm non ngoài phần kiến thức mang tính chất lý thuyết, có thể học online thì phải chú ý tới việc thực hành.

"Các trường phải xuống trực tiếp tại các địa bàn cầm tay chỉ việc thì giáo viên mầm non, tiểu học mới tốt được chứ đánh gia theo kiểu gọi là công nghệ quản lý đào tạo thì chưa ổn lắm" - ông Quang kiến nghị.

Ông Quang cũng cho rằng, việc đào tạo lại giáo viên chỉ mang tính chất tình huống trong một giai đoạn nhất định. Do vậy, cần phải tính đến chương trình dài hạn đối với các trường sư phạm, nhất là việc chuyển đổi sang chương trình đào tạo các giáo viên tích hợp để phù hợp với việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa phổ thông sắp tới.

Lê Văn - Lê Huyền

Sẽ rà soát, đào tạo lại giáo viên được điều chuyển dạy mầm non và tiểu học

Bộ GD-ĐT vừa có công văn đề nghị Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phối hợp thực hiện rà soát, chuẩn hóa đội ngũ giáo viên THCS và THPT được điều chuyển dạy mầm non và tiểu học trong thời gian tới.