Đây là tựa sách mới nhất trong Tủ sách kiến thức di sản của NXB Kim Đồng về Hà Nội, gồm 300 trang, chia thành hai cuốn Thăng Long Kinh Kì - Kẻ Chợ(Thời Lê - Trịnh) và Thăng Long Kinh Kì - Kẻ Chợ(thời Tây Sơn và nhà Nguyễn). Tác phẩm phác họa bức tranh sống động về văn hóa, phong tục, lịch sử, con người của Hà Nội xưa, trong hai giai đoạn ấn tượng này.

Thời Lê Trung Hưng là thời kỳ đặc biệt khi đất nước vừa có vua, vừa có chúa. Không chỉ là trung tâm chính trị và văn hóa, Thăng Long còn là trung tâm kinh tế của đất nước, nơi tập trung 30 ngành sản xuất thủ công và là đầu mối thương nghiệp của cả nước, giao thương với các nước phương Tây lớn như Hà Lan, Anh, Pháp, Bồ Đào Nha... nên được gọi là Kẻ Chợ hoặc Thăng Long - Kẻ Chợ.

Đến thời Tây Sơn và nhà Nguyễn, Thăng Long mang diện mạo mới với tên mới là Hà Nội nhưng vẫn gìn giữ và phát huy văn hóa truyền thống trước đây.

Trong ấn phẩm này, các tác giả không chỉ biên soạn, tổng hợp nội dung từ các nguồn tư liệu về Thăng Long - Hà Nội xưa, mà vận dụng nhiều điểm nhìn để soi chiếu vùng đất này. Hai tác giả sử dụng lối viết ngắn gọn, ưu tiên đặc tả các sự kiện hoặc nhân vật lịch sử gắn với Thăng Long - Hà Nội giai đoạn từ thế kỷ XVI đến đầu thế kỷ XIX, kèm theo những bình luận hóm hỉnh, qua đó phục dựng bức tranh Hà Nội xưa sống động, dễ hiểu.

Ngoài các bài ngắn về con người, lịch sử, văn hóa, nghệ thuật..., Thăng Long Kinh Kì - Kẻ Chợ còn có phần niên biểu tóm lược các mốc thời gian quan trọng, gắn với các sự kiện nổi bật của Thăng Long - Hà Nội để bạn đọc tiện theo dõi và tra cứu.

Nhà văn, nhà khảo cứu văn hóa Hà Nội Nguyễn Trương Quý tại buổi ra mắt sách.

Chia sẻ tại buổi ra mắt sách, nhà văn, nhà khảo cứu văn hóa Hà Nội Nguyễn Trương Quý cho biết anh đánh giá cao 2 cuốn sách mỏng này ở góc nhìn rất cởi mở về lịch sử, viết về những nhân vật lịch sử không đơn giản, một chiều mà phản ánh thú vị, sinh động, có những mặt sáng, mặt tối.

Ví dụ như các chúa Trịnh trong cuốn sách này được phác họa tuy chuyên quyền với các vua Lê, tàn bạo với những người khác ý họ nhưng mặt khác họ cũng thúc đẩy sự phát triển kinh tế bằng cách mở cửa đón các thương nhân nước ngoài, mở các thương điếm ở Hà Nội… 

"Cuốn sách bắt đầu thoát ly dần khỏi cách diễn đạt sử thi theo hướng diễm lệ hóa lịch sử như trước đây mà bắt đầu đi theo hướng viết sử gần với những khảo sát nhân học, gần với con người, hành trạng, số phận. Lịch sử được làm nên từ những mảnh nhỏ như thế chứ không phải chỉ có những đại tự sự, những cảm hứng sử thi trùm lớp cuồn cuộn", nhà văn Trương Quý nói.

Tình Lê

'Một nét văn hóa Hà Nội' qua sách và nghệ thuật

Chào mừng Ngày sách Việt Nam lần thứ 8, sự kiện "Một nét văn hóa Hà Nội" vừa được khai mạc sáng 16/4 tại khu vực Hồ Văn, Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Sau chuyến đi đó, Hiền bắt đầu thích việc đi phượt và khát khao được phượt xuyên Việt một lần để không phải nuối tiếc những tháng năm tuổi trẻ. 

“Tiền có thể kiếm được nhưng tuổi trẻ thì không”, mang tư tưởng đó, cô gái trẻ 22 tuổi quyết định nghỉ việc để thực hiện đam mê đi phượt xuyên Việt. Hiền cho hay cô xuất phát từ Hà Nội hôm 11/5/2022. Đây là chuyến đi Hiền đã ấp ủ 2 năm nhưng vì dịch bệnh nên phải trì hoãn. 

Đối với Hiền, công việc rất cần nhưng đời người chỉ có một tuổi trẻ, đam mê cũng có giai đoạn nên khi tích đủ vốn liếng, 10X quyết định xin nghỉ việc. Đây cũng là lần thứ 2 Hiền xin nghỉ việc để đi phượt. 

"Tháng 5 năm ngoái, khi còn làm việc ở Hà Nội, mình xin nghỉ đi xuyên Việt. Nhưng vì dịch bùng phát nên mình phải gác lại kế hoạch và về quê 5 tháng. Khi tình hình ổn trở lại, mình lên Tây Bắc làm việc. Được 2 tháng, mình lại xin nghỉ để thực hiện ước mơ", cô gái 22 tuổi chia sẻ.

Nói về quyết định đi phượt một mình bằng xe máy, cô cho biết, ban đầu cô có ý định tìm bạn đồng hành nhưng không được nên mới tự đi. 

“Mình nghĩ đơn giản, con trai làm được thì tại sao mình không làm được? Mình coi đó là một thử thách đối với bản thân và cần thực hiện nó. Cho đến thời điểm hiện tại mình thấy chuyến đi này hoàn toàn đúng đắn vì nó khiến con người mình cởi mở hơn, vui vẻ hơn, học được rất nhiều điều mới mẻ. Mình khởi hành từ Hà Nội, đi theo đường ven biển tới Mũi Cà Mau rồi ngược về Tây Nguyên là kết thúc hành trình”, Hiền cho biết.

Chuyến đi phượt lần này ngoài chiêm ngưỡng phong cảnh của Việt Nam, Thu Hiền còn muốn khám phá văn hóa vùng miền ở những nơi mình đặt chân đến.

Kinh nghiệm đi phượt một mình thời bão giá

Trong 53 ngày độc hành xuyên Việt, cô gái 22 tuổi đi được 60 tỉnh thành, vượt qua 5600km.

Dù độc hành nhưng Hiền quyết định không tham khảo lịch trình của mọi người cũng không cố định hành trình bởi cô thích đi theo cách riêng. Nơi nào đẹp cô sẽ dừng chân lâu hơn để tận hưởng.  

Nói về hành trang cho chuyến đi, Hiền chỉ mang theo balo quần áo, bộ dụng cụ sửa xe, vá xe và một số vật dụng y tế cơ bản như thuốc giảm đau, hạ sốt, băng bó cá nhân… Cô cũng nhắc nhở những ai có ý định phượt không nên mang theo vali vì rất cồng kềnh, khó chở. 

“Nếu bạn đi Xuyên Việt một mình thì nên căn thời gian di chuyển và nên dừng chân trước 6h tối. Tuyệt đối không đi tối, vì một mình rất khó giải quyết nếu có vấn đề xảy ra. Bạn nên tìm phòng trước một hôm để đề phòng lúc đến hết phòng. Muốn tiết kiệm chi phí, bạn cũng nên xem phòng qua các app như agoda, booking, traveloka… , bên nào rẻ thì đặt. Thông thường các phòng mình đặt vào khoảng 150-200 nghìn đồng. Mình chọn ăn uống ở các quán bình dân để tránh bị ‘chặt chém’, đảm bảo tiêu chí ‘rẻ là được’ vì mình không quá quan trọng ăn uống”, Hiền chia sẻ kinh nghiệm.

“Ngoài ra, trước khi đi bạn nên bảo dưỡng lại xe máy, kiểm tra săm lốp, dầu xe, chú ý xem xích có bị chùng không để có một chuyến đi an toàn. Nếu bạn đi một mình cung đường Tây Nguyên thì nên xem trước hướng đi để chọn cung đường phù hợp. Nên chọn đường có nhà dân và không đi buổi tối, tránh nguy hiểm cho bản thân”, Thúy Hiền nói thêm. 

Để tiết kiệm chi phí, cô gái sinh năm 2000 tiết lộ nên mang theo bột giặt để tự giặt đồ khi ở nhà nghỉ, phơi qua đêm trước quạt, sáng hôm sau sẽ khô. 

Tự nhận mình từng là người rất tự ti, ngại giao tiếp nhưng từ khi đi phượt, gặp được những con người cùng chung sở thích, Hiền dần thấy bản thân cởi mở hơn. Cho đến hiện tại, Hiền không còn cảm giác ngại ngần khi gặp người lạ và khá tự tin khi nói chuyện với người mới. 

Dù nghỉ việc để đi phượt nhưng gia đình luôn ủng hộ Hiền. Ai cũng biết Hiền vốn đam mê du lịch, mỗi tháng đều dành vài ngày để đi chơi nên không hề cho chuyện đi phượt là lạ lẫm. Bố mẹ cũng rất ủng hộ đam mê của con gái nên Hiền càng tự tin nghĩ đến những chuyến đi phượt sau. 

“Nếu không thể tìm được bạn đồng hành, hãy cứ đi. Bởi khi đến nơi, bạn sẽ thấy họ ở đó”, Hiền tâm niệm. 

Ảnh: Nhân vật cung cấp

Liên vốn xuất thân trong gia đình khá giả. Nhà chỉ có mỗi cô con gái rượu nên cô được bố mẹ cưng chiều, muốn gì được nấy. Bất cứ ai làm trái ý Liên đều giận dỗi, làm mình làm mẩy. Bố mẹ Liên cũng đành bất lực chỉ biết khuyên Hưng thương con gái mình mà cố gắng chịu đựng.

Yêu nhau đã lâu, cũng dọn về sống chung hơn 1 năm nay mà không thấy Hưng đả động chuyện cưới xin, Liên ra sức thúc giục. Nhưng lần nào cũng thế, Hưng chỉ ậm ừ cho qua. Không phải là anh có đối tượng mới mà tính cách của Liên khiến Hưng bị lạc cảm giác, e ngại không dám tiến xa.

Dù vậy, nghĩ đến mối quan hệ đã gắn bó nhiều năm, Liên còn từng một lần vì anh mà phải bỏ thai ngoài ý muốn, cuối cùng Hưng cũng đưa Liên về quê giới thiệu với gia đình.

Nhưng buổi ra mắt đã trở thành một cơn ác mộng khi bố mẹ Hưng nhanh chóng nhận thấy tính tình đôi trẻ không thực sự hợp. Họ khuyên các con tạm hoãn việc cưới xin, dành thời gian tìm hiểu nhau thêm. 

Cho rằng Hưng và bố mẹ thông đồng với nhau chối bỏ trách nhiệm, Liên khóc lóc kể lể vì Hưng mà đánh mất 6 năm thanh xuân. Cô còn lôi cả chuyện phải phá thai ra nói. Sau đó Liên đặt câu hỏi: "Đến bây giờ gia đình vẫn còn muốn hai đứa tìm hiểu là thế nào?". 

Bố Hưng cảm thấy không vừa ý với cách cư xử của Liên nên bỏ ra ngoài. Mẹ anh dù không vui trong lòng nhưng cũng cố gắng giải thích cho Liên hiểu. Bà nói: “Gia đình biết hai đứa yêu nhau lâu rồi nhưng hôm nay Hưng mới đưa bạn gái về ra mắt. Giờ cháu đòi cưới ngay làm sao hai bác chấp nhận được”.

Liên nghe vậy nóng nảy bật lại: "Bác không chấp nhận cũng phải chấp nhận!" 

Thấy bạn gái có thái độ thiếu tôn trọng với mẹ mình, Hưng không nhịn được nữa quát lên: "Cô nói chuyện với mẹ tôi kiểu gì đấy, cô ra khỏi nhà tôi ngay!".

Cơn giận dữ bùng nổ khiến Liên phản ứng cực đoan. Cô vơ lấy con dao gọt hoa quả trên bàn kề vào cổ mình gào khóc: "Các người đừng ép tôi, hôm nay tôi sẽ chết ở đây cho các người xem…".

Cũng may vừa lúc đó bố Hưng về đến nhà, vốn là sĩ quan quân đội về hưu nên ông dễ dàng tước con dao trên tay Liên, kịp thời ngăn chặn sự việc đáng tiếc xảy ra. Ngày hôm sau Hưng cùng Liên về lại Hà Nội.

Chuyện xảy ra khiến bố mẹ Hưng nhất quyết từ chối Liên. Bản thân Hưng cũng đã nói hết tình cảm với Liên nhưng cô không đồng ý chia tay. Cực chẳng đã, anh đành lấy lý do chuyển công tác mà dọn ra ngoài ở. 

Tuy nhiên cơn ác mộng không dừng lại. Liên liên tục gọi điện và nhắn tin "khủng bố" bạn trai. Cô gái tuyên bố nếu chia tay sẽ tự vẫn trước cửa nhà Hưng ở quê.

Cảm thấy quá bế tắc, Hưng đành tìm đến chuyên gia tâm lý để được tham vấn, giúp thoát ra khỏi hoàn cảnh hiện tại.

"Thông thường, chúng ta luôn có những cảm nhận và phản ứng lại với diễn biến cuộc sống xung quanh mình. Tuy nhiên, một số người như trường hợp của Liên gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc và phản ứng thái quá đến mức cực đoan. Nếu vấn đề này lặp lại nhiều lần, gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống và các mối quan hệ tình cảm thì có thể là dấu hiệu gợi ý cho hội chứng tâm lý rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline Personality Disorder - viết tắt là BPD)", chuyên gia tâm lý Hoàng Hải Vân đưa ra nhận định, đồng thời lưu ý Hưng tính chất và mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

Chuyên gia tâm lý nói với Hưng: "Liên đe dọa tự vẫn sau khi chia tay nghĩa là cô ấy đang khủng bố bạn về mặt tinh thần và có thể mọi việc sẽ đi xa hơn nữa. Kể cả bạn cho rằng cô ấy sẽ không làm gì tổn thương mình, hãy luôn đặt sự an toàn của cả hai và gia đình lên hàng đầu. Hiện tại tâm lý cô ấy bất ổn, có hành vi tự ngược đãi bản thân, ngoài ra có thể làm tổn thương người khác khi cảm xúc ở trạng thái cực điểm...".

Hưng cũng thừa nhận vì Liên nhất quyết không chấp nhận lời chia tay, liên tục khóc lóc, đòi sống đòi chết nên anh cảm thấy tội lỗi, sợ hãi và thương hại mà không nỡ dứt khoát.

"Giữ vững lập trường và duy trì giới hạn trong thời điểm này là rất quan trọng. Nhắc lại lý do vì sao bạn muốn chia tay nếu cần thiết. Không thoả hiệp kể cả khi cô ấy nói: "Em sẽ ngừng (hành vi tự hại hoặc đe dọa tự vẫn) nếu anh đồng ý quay lại". Hãy đối xử tử tế với nhau nhất có thể nhưng đừng nói kiểu không rõ ràng khiến cô ấy tiếp tục nuôi hy vọng và níu kéo", chuyên gia tâm lý Hoàng Hải Vân nói với Hưng.

Nữ chuyên gia cũng khuyên Hưng hạn chế đôi co, tranh cãi hoặc có thái độ như  “Em muốn làm gì thì làm" hay "Anh cá là em không dám làm“ khi Liên đòi tự vẫn. Vì thực tế, nhiều tình huống đáng tiếc đã xảy ra khi đối phương cảm thấy người kia không coi lời mình nói là nghiêm túc.

Để giảm thiểu việc Liên tự làm hại mình, nữ chuyên gia khuyên Hưng nên nói những lời như: “Anh cảm thấy rất buồn khi em nói rằng sẽ làm tổn hại bản thân. Nếu bố mẹ và người thân của em biết được cũng sẽ đau lòng lắm. Cho dù tình cảm này không đi đến đâu, anh vẫn rất  quan tâm em, xin lỗi vì mọi thứ quá khó khăn với em như vậy...".

Chuyên gia cũng khuyến nghị Hưng cùng với gia đình Liên nên kết nối cô với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được giúp đỡ.

"Rất may mắn là sau đó Liên đã đồng ý tiếp nhận sự giúp đỡ chuyên môn. Thông qua trò chuyện  về tiền sử và các triệu chứng chuyên gia kết luận Phương bị mắc hội chứng rối loạn nhân cách ranh giới-BPD. 

Sau đó, nhờ thực tập thiền và các hoạt động tham vấn trị liệu tâm lý tích cực, Liên dần thấu hiểu suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của bản thân, bước đầu thuyên giảm một số triệu chứng và tác động tiêu cực của bệnh", chuyên gia Hoàng Hải Vân nhớ lại. 

Linh Giang (ghi)