Trả lời câu hỏi của giới truyền thông về vấn đề trong 6 tháng đầu năm 2023, doanh thu toàn ngành TT&TT ước đạt 1.614.206 tỷ đồng, giảm 8,66% so với cùng kỳ năm 2022, đạt 39,6% so với kế hoạch năm 2023, ông Nguyễn Thiện Nghĩa, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Công nghiệp CNTT-TT cho biết: hiện nay, doanh thu công nghiệp ICT đang đóng góp tới 90% doanh thu ngành TT&TT và 100% giá trị xuất khẩu, chủ yếu phụ thuộc vào các doanh nghiệp FDI. Trong 6 tháng đầu năm 2023, do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế và cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine làm đứt gãy chuỗi cung ứng. Thêm vào đó, hoạt động cắt giảm nhân sự CNTT toàn cầu làm cho xuất khẩu sản phẩm, dịch vụ CNTT sụt giảm mạnh. Cụ thể, xuất khẩu phần cứng, điện tử bị sụt giảm khoảng 9,6%. Khó khăn tại thị trường Mỹ và châu Âu sẽ ảnh hưởng đến ngành CNTT của Việt Nam.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Thiện Nghĩa cho biết, một điểm sáng của thị trường CNTT Việt Nam là mảng xuất khẩu phần mềm duy trì vẫn tăng trưởng tốt tại thị trường Nhật Bản và khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

Ví dụ, trong quý I/2023, FPT đạt doanh thu dịch vụ CNTT nước ngoài tăng 32% và số lượng hợp đồng ký mới tăng 44,1%. Thị trường Nhật Bản và APAC đóng góp tích cực nhất với tăng trưởng doanh thu lần lượt đạt 31,2% và 65,7% nhờ xu hướng đầu tư cho chuyển đổi số mạnh mẽ. Dù vậy, mức xuất khẩu này còn khá khiêm tốn so với toàn ngành và tỷ giá Yên Nhật xuống thấp, kéo theo doanh thu cả lĩnh vực công nghiệp ICT vẫn sụt giảm khoảng 9,8% so với cùng kỳ 2022.

Đại diện Cục Công nghiệp CNTT-TT cho rằng, sụt giảm thị trường thiết bị điện tử phần cứng là xu hướng chung của thế giới. Thị trường thế giới sụt giảm thì Việt Nam cũng có cùng xu hướng, do doanh thu từ thị trường xuất khẩu điện tử chiếm tỉ trọng hơn 90% doanh thu công nghiệp ICT.

Trong nửa cuối năm 2023, Việt Nam có thể tập trung duy trì tốc độ phát triển tích cực của lĩnh vực phần mềm, nhất là ở các thị trường Nhật, Mỹ, EU. Công ty tư vấn CNTT Gartner của Mỹ dự báo chi tiêu cho lĩnh vực phần mềm toàn cầu trong năm 2023 và 2024 tăng trưởng mạnh, lần lượt đạt 12,3% và 13,1%. Đó là những cơ hội phát triển.

Cục Công nghiệp CNTT-TT cho hay, Việt Nam đang đặt mục tiêu doanh thu phần mềm của các doanh nghiệp Việt Nam ở thị trường nước ngoài đạt hơn 2 tỉ USD vào cuối năm 2023. Bà Nguyễn Thị Thu Giang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VINASA cho biết, hợp tác với thị trường Nhật có tốc độ tăng trưởng nhanh chóng. Tiềm năng thị trường còn rất lớn do tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực CNTT ở Nhật. Mặt khác, các hệ thống CNTT tại Nhật đã phát triển từ lâu nên cần cập nhật công nghệ mới, bảo trì, bảo dưỡng. Vì thế, nguồn công việc thuê ngoài từ Nhật sẽ rất lớn.

Trong Báo cáo Chỉ số dịch vụ toàn cầu (GSLI) năm 2021, Hãng tư vấn AT Kearney xếp hạng Việt Nam ở vị trí thứ 6 về sức hấp dẫn trong lĩnh vực gia công xuất khẩu phần mềm, sau các điểm đến truyền thống Ấn Độ, Trung Quốc, Malaysia, Indonesia và Brazil. Không thể phủ nhận, cơ sở hạ tầng CNTT tại Việt Nam đang được chú trọng đầu tư và phát triển vượt bậc nhằm giúp Việt Nam xuất hiện trên bản đồ công nghệ cao thế giới. Mặt khác, lợi thế cạnh tranh lớn nhất của dịch vụ xuất khẩu phần mềm Việt Nam vẫn chủ yếu nằm ở chi phí nhân công thấp, rẻ hơn đến 20-30% so với các nước Ấn Độ, Đông Âu hay Mỹ Latinh.

Tuy nhiên, những năm gần đây, năng lực cạnh tranh của các công ty xuất khẩu phần mềm Việt Nam đang được khẳng định không chỉ nằm ở sự tăng trưởng số lượng các khách hàng lớn từ nhiều khu vực, mà còn ở giá trị gia tăng trong từng dự án.

Ghi nhận của VietNamNet cho thấy, tên các thực thể thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam trên phần bản đồ của Grab được thể hiện bằng cả tiếng Việt và tiếng Trung. 

Một số hòn đảo như đảo Sơn Ca, đảo Sinh Tồn, đảo Song Tử Tây được ghi bằng tên tiếng Việt. Tuy vậy, một số thực thể khác như đá Subi, đá Châu Viên, đá Vành Khăn lại được thể hiện bằng tiếng Trung theo cách mà Trung Quốc sử dụng để gọi tên các thực thể này. 

Đáng chú ý, trên đá Chữ Thập của Việt Nam bị Trung Quốc chiếm đóng và cải tạo phi pháp, thực thể này được thể hiện với chú thích “Nansha District” hay “quận Nam Sa”, vốn là đơn vị hành chính trái phép do Trung Quốc thành lập và Việt Nam đã nhiều lần lên tiếng phản đối mạnh mẽ. 

Không chỉ vậy, trên tính năng bản đồ của ứng dụng Grab, đảo Ba Bình và bãi Bàn Than của Việt Nam cũng bị hiển thị sai tên với thông tin chú thích về Đài Loan. Đây là những vi phạm nghiêm trọng của Grab đối với chủ quyền của Việt Nam ở biển Đông. 

Khi VietNamNetliên hệ để hỏi về vấn đề này, đại diện Grab Việt Nam cho biết: "Grab Việt Nam đã nắm được những phản hồi xung quanh việc hiển thị bản đồ trên ứng dụng Grab, và đang tích cực làm việc với đối tác cung cấp bản đồ để xử lý".

"Sự việc này hoàn toàn không liên quan đến sự tôn trọng của Grab đối với đất nước và nhân dân Việt Nam. Chúng tôi tiếp nhận các ý kiến đóng góp một cách rất nghiêm túc và chân thành xin lỗi về những quan ngại có thể phát sinh", đại diện Grab chia sẻ.

Theo Grab Việt Nam, doanh nghiệp này cam kết gắn bó lâu dài với thị trường Việt Nam và luôn mong muốn đóng góp nhiều hơn nữa cho sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Phạt Grab 60 triệu đồng vì bản đồ vi phạm chủ quyền biển đảo Việt Nam

Beanstalk nổi lên và sụp đổ chỉ sau một vụ hack. Ảnh: New York Times.

Trước sự ngạc nhiên của họ, Beanstalk đã trở thành một hiện tượng tiền số chỉ sau một đêm, thu hút được số lượng các nhà giao dịch tiền số chuyên nghiệp (trader) với kỳ vọng nó sẽ là một mảnh ghép quan trọng ở hình thức tài chính phi tập trung (DeFi).

Cái giá của tốc độ phát triển quá nhanh

Thế nhưng, Beanstalk sụp đổ với tốc độ không ai ngờ tới. Vào tháng 4, một tin tặc đã khai thác lỗ hổng của Beanstalk để đánh cắp hơn 180 triệu USD từ người dùng. Đây chỉ là một phần nhỏ trong số hàng loạt vụ trộm trong năm nay nhắm vào liên doanh DeFi.

Vào buổi sáng xảy ra vụ hack, Weintraub đang ở nhà để dự Lễ Vượt qua. Sau khi nhận tin dữ, anh bước vào phòng ngủ của bố mẹ mình. "Beanstalk đã chết thật rồi", Weintraub thất thần nói.

Thực tế trong nhiều năm qua, các hacker đã liên tục khủng bố ngành công nghiệp tiền số bằng việc đánh cắp Bitcoin từ các ví trực tuyến và tấn công nhiều sàn giao dịch. Tuy nhiên, sự gia tăng nhanh chóng của các công ty khởi nghiệp lĩnh vực DeFi như Beanstalk đã làm nảy sinh một mối đe dọa mới.

Những liên doanh được quản lý lỏng lẻo này cho phép mọi người vay, cho vay và thực hiện các giao dịch khác mà không cần ngân hàng hoặc nhà môi giới. Thay vào đó, chúng dựa vào một hệ thống được điều chỉnh bởi các đoạn mã.

DeFi cho phép mọi người vay và cho vay một cách dễ dàng. Ảnh: CoinCu.

Chỉ với một phần mềm DeFi, các nhà đầu tư có thể vay tiền mà không cần tiết lộ danh tính hoặc thậm chí không cần trải qua khâu kiểm tra tín dụng.

Khi thị trường DeFi phát triển vũ bão trong năm 2021, lĩnh vực mới nổi này được ca ngợi là tương lai của tài chính, một giải pháp thay thế cho Phố Wall sẽ cho phép các trader nghiệp dư tiếp cận nhiều nguồn vốn hơn. Cộng đồng tiền số đã ủy thác khoảng 100 tỷ USD tài sản mã hóa cho hàng trăm dự án DeFi.

Vì được xây dựng dựa trên các đoạn mã máy tính, những phần mềm này không thể tránh khỏi những lỗ hổng chết người. Theo dữ liệu của Chainalysis, có khoảng 2,2 tỷ USD tiền điện tử đã bị đánh cắp từ các dự án DeFi, đẩy ngành công nghiệp mới này vào năm thua lỗ nặng nề nhất.

Phần lớn vụ trộm bắt nguồn từ sai sót trong các phần mềm máy tính. DeFi cho phép hàng triệu nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia giao dịch thông qua các hợp đồng thông minh (smart contract). Đây là một giao thức đặc biệt, có khả năng tự động thực hiện các điều khoản hay thỏa thuận giữa các bên nhờ công nghệ blockchain.

Vấn đề nằm ở chỗ các phần mềm trong nhiều DeFi thường được xây dựng một cách vội vàng. Để đẩy nhanh tốc độ triển khai, các smart contract thường sử dụng mã nguồn mở, đồng nghĩa với việc bất kỳ ai cũng có thể xem và chỉnh sửa chúng.

Lợi dụng lỗ hổng này, các hacker có thể dễ dàng dàn dựng các cuộc tấn công vào chính cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, thay vì phải tốn công xâm nhập vào tài khoản của ai đó trong nội bộ. New York Timesnhận định, đây chính là sự khác biệt giữa việc cướp của một ai đó và làm rỗng toàn bộ kho tiền trong ngân hàng.

Các dự án trả giá đắt vì xây dựng phần mềm trên smart contract mã nguồn mở. Ảnh: ZinetroN.

“DeFi đã giới thiệu một cấp độ hoàn toàn khác biệt về cách cách tin tặc có thể truy cập vào một nền tảng. Nó đang tạo ra rất nhiều áp lực và hạn chế sự đổi mới có thể”, Erin Plante, phó chủ tịch điều tra tại Chainalysis cho biết.

Như một hệ quả tất yếu, hàng loạt vụ rò rỉ đã làm lung lay niềm tin vào DeFi trong một thời kỳ vốn đang rất nghiệt ngã đối với ngành công nghiệp tiền số sau giai đoạn tăng sốc vừa qua.

Cú sập vào mùa xuân này đã thổi bay gần 1 nghìn tỷ USD và buộc một số công ty nổi tiếng phá sản. Đến tháng 8, những hacker đã khai thác lỗ hổng để rút 190 triệu USD từ một công ty có tên là Nomad. Gần đây nhất công ty tiền số Wintermute cho biết bộ phận DeFi của họ đã bị tấn công, dẫn đến thiệt hại 160 triệu USD.

“Mất bò mới lo làm chuồng”

Việc theo dõi chuyển động của tiền số bị đánh cắp khá đơn giản. Toàn bộ giao dịch đều được ghi lại trên sổ cái công khai được gọi là blockchain mà bất kỳ ai cũng có thể phân tích để tìm ra. Tuy nhiên, không dễ để lấy lại quyền truy cập vào số tiền đã mất.

Các vụ tấn công đã thúc đẩy nhiều công ty khởi nghiệp DeFi tìm các biện pháp phòng ngừa thông qua việc tuyển dụng lập trình viên để tìm ra mọi lỗ hổng trong đoạn mã của họ. Trái ngược với các công ty tiền số đang phải cắt giảm chi phí trong thời kỳ suy thoái, những công ty bảo mật đang chứng kiến ​​sự tăng trưởng mạnh mẽ trong hoạt động kinh doanh.

Năm 2022 chứng kiến số lượng bùng nổ các vụ tấn công lỗ hổng, cướp đi hàng tỷ USD tiền số của các dự án. Ảnh: The Verge.

“Năm nay là thời điểm tuyệt vời cho các hacker. Điều đó chắc chắn đã ăn sâu vào tâm trí của mọi người rằng bảo mật là thứ mà họ nên coi trọng”, Goncalo Sa, người sáng lập ConsenSys Diligence, công ty chuyên kiểm tra các đoạn mã máy tính cho biết.

Ngay từ khi mới thành lập, các công ty trong lĩnh vực này đã phải vật lộn với vấn đề bảo mật. Đầu năm 2014, sàn giao dịch Mt.Gox của Nhật - một trong những sàn giao dịch Bitcoin lớn đầu tiên chịu tổn thất lớn khi bị hacker tấn công và lấy đi lượng Bitcoin trị giá khoảng 460 triệu USD (thời điểm năm 2014). Vụ tấn công này khiến Mt.Gox nhanh chóng sụp đổ và làm thị trường chao đảo, gây thiệt hàng tỷ USD.

Vào thời điểm ấy, thị trường tiền số vẫn còn tương đối nhỏ và không phức tạp như hiện tại. Giờ đây, tin tặc có thể tấn công một hệ sinh thái rộng lớn hơn, bao gồm nhiều hình thức như mạng lưới tiền số của các tựa game, dự án cho vay phi tập trung hay coin mới.

Năm 2021, một hacker đã đánh cắp 600 triệu USD từ nền tảng DeFi Poly Network. Kẻ trộm sau đó đã trả lại tiền sau khi thương lượng với ban lãnh đạo của dự án.

Quy mô các vụ tấn công trong năm nay đã gây ra thiệt hại nặng nề hơn nhiều. Vào tháng 3, vụ hack lớn nhất trong lịch sử DeFi đã diễn ra. Mạng Ronin được phát triển cho game Axie Infinity đã bị hacker tấn công và lấy đi lượng tiền mã hóa trị giá hơn 600 triệu USD.

Cũng trong khoảng thời gian đó, một hacker đã khai thác một lỗ hổng phần mềm trong dự án DeFi có tên là Wormhole để bỏ trốn với 320 triệu USD.

"Trong một môi trường có quá nhiều mục tiêu, tội phạm sẽ trở thành những kẻ cơ hội", Chris Tarbell, một cựu đặc vụ FBI đang điều hành công ty an ninh mạng NAXO nhận định.

Hacker tấn công mạng Ronin được phát triển cho game Axie Infinity, gây ra vụ hack lớn nhất trong lịch sử DeFi. Ảnh: BeInCrypto.

Đáng chú ý, vụ hack Wormhole đã khai thác thêm một lỗ hổng về hình thức mới nổi của công nghệ tiền số có tên gọi cầu nối Cross-chain.

Cầu nối Cross-chain là một dịch vụ cho phép chuyển giao các tài sản kỹ thuật số, NFT hay dữ liệu từ blockchain này sang blockchain khác. Nhằm khuyến khích người dùng giao dịch nhiều hơn, một số nền tảng DeFi làm mọi cách để tạo điều kiện thuận lợi nhất.

Khi không bị ràng buộc nhiều, lượng tiền số chảy qua Cross-chain ngày càng nhiều, khiến chúng trở thành mục tiêu cực kỳ giá trị. Theo Chainalysis, trong năm 2022 đã có tổng cộng khoảng 10 vụ hack liên quan đến cầu nối Cross-chain, dẫn đến thiệt hại 1,3 tỷ USD.

"Công nghệ rất phức tạp và sự phức tạp là kẻ thù của bảo mật”, Steve Walbroehl, nhà sáng lập công ty bảo mật tiền số Halborn nói.

(Theo Zing)