Nhiều đơn vị đã bị tấn công mà không biết

Là một trong những đơn vị cung cấp giải pháp và dịch vụ ATTT lớn nhất tại Việt Nam, VCS đã tổ chức nhiều buổi chia sẻ về nguy cơ mất ATTT và các giải pháp cho các nhóm ngành khác nhau, trong đó bán lẻ, thương mại điện tử luôn là ngành được quan tâm nhiều vì lượng dữ liệu người dùng lớn và xu hướng mở rộng cung cấp các dịch vụ trực tuyến kéo theo nhiều rủi ro an ninh mạng. 

Trong bài chia sẻ, ông Trần Minh Quảng, Giám đốc Trung tâm phân tích chia sẻ nguy cơ an ninh mạng VCS, đã nêu chi tiết về các mối đe dọa, đi sâu vào các lĩnh vực gồm bán lẻ, thương mại điện tử và logistics - những lĩnh vực có vai trò quan trọng trong nền kinh tế. 

Thời gian qua, Việt Nam chứng kiến hàng loạt vụ tấn công mạng, nổi bật nhất là mã hoá dữ liệu tống tiền ransomware. Theo ông Quảng, hậu quả có thể đã tăng gấp nhiều lần khi ghi nhận có ít nhất 40 tổ chức “bước đầu bị tấn công", tức tin tặc đã xâm nhập vào hệ thống của các đơn vị nhưng chưa kích hoạt mã độc mã hóa dữ liệu. Đây cũng chính là cơ hội để các doanh nghiệp thực hiện kiểm tra xâm nhập hệ thống, xử lý mã độc trước khi bị tấn công.

Báo cáo của Viettel Threat Intelligence trong 6 tháng đầu năm, ngành bán lẻ đã chịu ít nhất 8 chiến dịch tấn công APT, gây ra 24 sự cố lộ lọt dữ liệu với 4,5 triệu bản ghi bị rò rỉ. Bán lẻ, hay các ngành cung cấp các dịch vụ trực tuyến như thương mại điện tử cũng đối mặt với các cuộc tấn công giả mạo, từ chối dịch vụ (DDoS). Trong đó có những cuộc tấn công với lưu lượng hơn 5Gbps, vượt qua năng lực phòng chống DDoS thông thường, gây tê liệt hệ thống. Trên thị trường chợ đen vào tháng 6 vừa qua, một lượng lớn dữ liệu người dùng của nhiều đơn vị bán lẻ Việt Nam bị rao bán, với đầy đủ thông tin về tên, mật khẩu, số điện thoại. 

Theo chuyên gia của VCS, nguy cơ trên đang ảnh hưởng đến tất cả thành phần tham gia vào những lĩnh vực này, từ nền tảng, đến người bán, người mua, nhà cung cấp, đối tác vận chuyển. Do đặc thù của các nhóm ngành này tiếp cận với người dùng cuối, lượng người dùng gia tăng kéo theo bề mặt tấn công ngày càng lớn và nguy cơ ngày càng cao. Nhiều hình thức tấn công tinh vi đã được ghi nhận, nhắm đến cả tài sản của người dùng, đặc biệt khi các hình thức thanh toán trực tuyến được được tích hợp sâu. “Không chỉ thiệt hại về kinh tế, uy tín, mà các đơn vị có thể đối mặt và nguy cơ khủng hoảng truyền thông và rủi ro pháp lý“, ông Quảng nhấn mạnh. 

Thách thức ngày càng tăng

Sự tham gia và thảo luận tích cực của gần 100 doanh nghiệp bán lẻ, sàn thương mại điện tử, doanh nghiệp logistic tại hội thảo là một tín hiệu tích cực cho thấy mức độ quan tâm đến an toàn thông tin của các doanh nghiệp trong nước. Tuy nhiên theo các chuyên gia, vẫn có sự bất đối xứng về năng lực an toàn thông tin của các bên. 

“Đối đầu với nhà bán lẻ không chỉ là 1-2 hacker, mà là những nhóm tin tặc chuyên nghiệp, được đầu tư bài bản và có quy mô còn lớn hơn cả các nạn nhân”, ông Quảng nói, dẫn ví dụ về các nhóm phổ biến như Lock Bit, Lazarus với doanh thu hàng tỷ USD mỗi năm.

Với xu hướng cung cấp ransomware dưới dạng dịch vụ RaaS, các nhóm hacker duy trì hạ tầng quản trị, công cụ tấn công, sau đó đóng gói thành dịch vụ cung cấp ra bên ngoài để bất cứ ai cũng có thể thực hiện các cuộc tấn công, sau đó "ăn chia". Trên các chợ đen, dịch vụ tấn công ransomware, DDoS được rao giá vài chục USD mỗi tháng. Đây là lý do số vụ tấn công tăng hàng trăm lần, xuất hiện nhiều ở những thị trường mới như Việt Nam.

Ngành bán lẻ hay thương mại điện tử, với đặc thù không phải đơn vị chuyên sâu về ATTT, trong khi lại cần duy trì hệ thống ổn định, nắm trong tay nhiều dữ liệu người dùng và lượng giao dịch trực tuyến khổng lồ mỗi ngày đã trở thành con mồi yêu thích. 

Theo ông Quảng, thách thức mà các doanh nghiệp Việt nói chung, đặc biệt là các doanh nghiệp bán lẻ, thương mại điện tử, logistics đang phải đối mặt đến từ cả con người, quy trình và công nghệ. Đó là tình trạng thiếu hụt nhân sự ATTT nhận thức từ người dùng cuối còn chưa cao. Việc thiếu các biện pháp giám sát liên tục, chậm cập nhật nguy cơ ATTT khiến họ không kịp thời đưa ra các giải pháp phòng chống, dễ dàng trở thành nạn nhân khi nằm trong tầm ngắm của hacker. 

Trước những thách thức này, chuyên gia của VCS khuyến nghị việc đồng hành cùng với các đơn vị có năng lực chuyên sâu về ATTT sẽ giúp các doanh nghiệp có thể cân bằng lại vị thế trên. Hiểu rõ được các mối đe dọa cũng sẽ giúp các doanh nghiệp có thể đưa ra phương án đối phó phù hợp, thay vì đầu tư nhiều mà không đúng trọng tâm, giảm hiệu quả. 

“Sự đổi mới mạnh mẽ của công nghệ đòi hỏi các doanh nghiệp cần dành sự quan tâm nhiều hơn tới an ninh mạng. Ngăn chặn các mối đe dọa là cách để có nền tảng vững chắc, giúp doanh nghiệp phát triển một cách an toàn”, ông Nguyễn Đức Tuân, nhấn mạnh. 

Hồng Nhung

Trường ĐH Bách khoa cũng được xếp thứ 577 trong bảng xếp hạng chung của hơn 5.000 trường ĐH, viện nghiên cứu trên toàn thế giới, tăng 40 bậc so với năm 2015 (617).

Kết quả xếp hạng các trường ĐH, viện nghiên cứu của Việt Nam trong bảng xếp hạng SCImago.

Đây là lần thứ 2 Trường ĐH Bách khoa được bảng xếp hạng SCImago xếp ở vị trí số 1 Việt Nam. Lần đầu tiên là năm 2014 với vị trí 606 thế giới.

Đơn vị xếp thứ 2 trong bảng xếp hạng SCImago năm nay là Đại học Quốc gia Hồ Chí Minh ở vị trí 608, tăng 9 bậc so với năm ngoái.

Việt Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam tụt từ vị trí thứ nhất xuống vị trí thứ 3 của Việt Nam. Ở bảng xếp hạng chung của thế giới, Viện này cũng tụt 10 bậc từ 610 xuống 620.

Đại học Quốc gia Hà Nội tiếp tục ở vị trí thứ 4 của Việt Nam, tuy nhiên, thứ hạng trong bảng xếp hạng chung đã tăng 2 bậc từ 634 lên 632.

Trong bảng xếp hạng chung, Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp xếp ở vị trí số 1. Xếp thứ 2 là Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc.

Đại học Harvard của Mỹ xếp ở vị trí thứ 3. Viên Sức khỏe Quốc gia của Mỹ cũng chiếm vị trí thứ 4 trong bảng tổng sắp.

Bảng tổng sắp năm nay tiếp tục sự ghi nhận đóng góp của công ty công nghệ Google với vị trí thứ 5. Đây là năm thứ 2 Google giữ vị trí này. Vào năm 2015, vị trí của Google tụt xuống thứ 195 còn các năm trước đó công ty này thường giữ vị trí 60-70.

Điều này cho thấy sự đầu tư đáng kể của Google vào công tác nghiên cứu và phát triển (R&D) trong một vài năm trở lại đây.

Bảng xếp hạng SCImago là bảng xếp hạng các trường đại học, viện nghiên cứu, cơ sở nghiên cứu trên toàn thế giới. Bảng xếp hạng này dựa trên 3 tiêu chí chính là: Nghiên cứu khoa học công nghệ (50%), Đổi mới sáng tạo (30%) và mức tác động xã hội (20%).

Bảng xếp hạng này bắt đầu được thực hiện từ năm 2009, tới nay đã có 8 lần công bố.

Lê Văn

TS Đỗ Tuấn Minh, Hiệu trưởng Trường ĐH Ngoại ngữ, ĐHQG HN. Ảnh: Lê Văn

Tại hội thảo nâng cao năng lực sử dụng tiếng Anh trong lớp học cho giáo viên tổ chức mới đây, TS Đỗ Tuấn Minh, Hiệu trưởng Trường ĐH Ngoại ngữ, ĐHQG HN cho biết, trong môi trường sử dụng ngoại ngữ còn nhiều hạn chế như hiện nay thì việc tiếp xúc của học sinh với giáo viên (GV) trong lớp học là cơ hội rất tốt cho học sinh sử dụng ngoại ngữ.

Do đó, nếu như năng lực sử dụng ngoại ngữ của GV đảm bảo thì sẽ là kênh rất tốt để tạo cơ hội cho người học sử dụng và tiếp cận ngôn ngữ mà mình đang học. Từ đó, ông Minh cho rằng, để bồi dưỡng năng lực cho GV thì việc đầu tiên và cần phải nhấn mạnh chính là bồi dưỡng năng lực sử dụng ngôn ngữ trong lớp học.

Ông Châu Văn Thùy, Sở GD-ĐT Quảng Nam cho rằng, kết quả khảo sát giáo viên tiếng Anh thuộc địa bàn tỉnh cho thấy, kỹ năng nghe và nói tiếng Anh của giáo viên yếu hơn các kỹ năng khác. Đây là lý do giáo viên tiếng Anh không sử dụng nhiều tiếng Anh trong lớp học. Từ đó, học sinh cũng không có nhiều cơ hội để nghe tiếng Anh.

Ông Thùy cũng cho rằng, việc bồi dưỡng tất cả các giáo viên đạt chuẩn và giữ được chuẩn là quá trình thường xuyên, lâu dài và tốn kém. Do đó, trước mắt cần tập trung vào bồi dưỡng năng lực ngôn ngữ sử dụng trong lớp học, tập trung vào các dạng tiếng Anh giao tiếp phổ biến và hiệu quả trong các giờ học.

Trong khi đó, PGS Đỗ Văn Xê, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Cần Thơ cũng cho rằng, trong suốt nhiều chục năm qua, chúng ta đang dạy tiếng Anh bằng tiếng Việt, và đây chính là nguyên nhân chính khiến việc dạy và học tiếng Anh trong nhà trường không hiệu quả.

Xuất phát từ thực trang trên, ông Đỗ Tuấn Minh cho rằng, trong việc bồi dưỡng cho giáo viên tiếng Anh hiện nay có 4 từ khóa cần phải quan tâm: Thường xuyên, Hệ thống, Sát thực và Hiệu quả.

Ông Minh cho biết, hoạt động bồi dưỡng giáo viên hiện nay cần phải tiến hành thường xuyênthay vì theo kiểu mùa vụ như hiện nay, nhất là thường tập trung vào mùa hè.

"Quá cực cho GV khi mà người người nhà nhà hỏi nhau đi nghỉ ở đâu thì họ lại là đi tập huấn ở đâu, bao giờ" - ông Minh nêu vấn đề. "Hoạt động bồi dưỡng GV cần phải được thay đổi để làm sao để làm sao nó trở thành hoạt động diễn ra thường xuyên trong cả năm học".

Bên cạnh đó, nội dung bồi dưỡng giáo viên phải được thiết kế theohệ thốngnhất định. Các chương trình phải được sắp xếp thành các module để người GV sau khi được bồi dưỡng module ấy thì tích lũy tất cả kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ có thể áp dụng trong giảng dạy.

"Cần tránh tình trạng cũng người GV ấy nhưng nội dung bồi dưỡng của năm này lại lặp lại cái mà họ được bồi dưỡng đây đó một vài năm trước. Có khi nội dung bồi dưỡng năm sau dễ hơn, đơn giản hơn bồi dưỡng năm trước" - ông Minh nói.

Thứ ba, ông Minh cho rằng, nội dung các khóa bồi dưỡng cần phải thiết kế sát thực tếhơn.

"Bản thân chúng tôi là những người tổ chức bồi dưỡng GV cũng thấy mình đâu đó chưa làm được cái GV cần. Chúng tôi vẫn tổ chức các khóa bồi dưỡng với nội dung do mình nghĩ ra, mình nghĩ GV cần mà không khảo sát thực tế, đánh giá thực thế sau khóa bồi dưỡng".

Muốn sát với thực tế hơn thì phải làm thế nào? Theo ông Minh, hiện nay lý thuyết đã có, quan trọng là có dám hành động hay không?

Thứ tư, ông Minh cho rằng, nếu những điều trên làm tốt thì hiệu quảcông tác bồi dưỡng giáo viên sẽ tốt lên. Tuy nhiên, ông Minh cho rằng, cần phải thay đổi việc đánh giá công tác bồi dưỡng giáo viên trong đó đặc biệt quan tâm tới khâu "hậu bồi dưỡng".

Hiện nay, ít có đơn vị tổ chức các lớp bồi dưỡng cso cơ hội theo dõi giáo viên của mình khi họ quay trở về địa phương giảng. Hầu hết chỉ dừng lại ở các phiếu đánh giá mà phần lớn điền cho đủ thủ tục hoặc đánh giá theo hướng tích cực dù trong lòng không thấy thoải mái lắm.

Ông Minh cũng cho rằng, các hoạt động thanh tra, dự giờ hiện nay cần phải theo hướng đánh giá, khuyế khích các yếu tố tích cực để các giáo viên sau khi bồi dưỡng có thể thể hiện hay áp dụng những gì mình được học.

Bên cạnh đó, ông Minh cũng đề xuất, cần phải thành lập các đơn vị chuyên trách bồi dưỡng cho giáo viên tiếng Anh để hoạt động này hiệu quả hơn. "Hầu hết các đơn vị đều cử các giảng viên tham gia các lớp bồi dưỡng ên họ chỉ coi đó là công việc thứ 2 bên cạnh công việc giảng dạy ở đại học".

Để có được một trung tâm như vậy, theo ông Minh cần có đủ các yếu tố từ đội ngũ cán bộ cơ hữu, cơ sở vật chất, nội dung và phương thức tổ chức.

Điều quan trọng nhất, theo ôn Minh là giữa các đơn vị tham gia bồi dưỡng cho GV tiếng Anh cần có sự thống nhất với nhau để tạo ra mặt bằng chung trong công tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng cho các GV.

Lê Văn