![]() ![]() |
![]() |
GS Nguyễn Văn Tuấn, viện Garvan, Úc |
Có lẽ đa số những ai làm khoa học đều biết rằng Y khoa là cách dịch từ chữ Medicine trong tiếng Anh. Sức khoẻ là dịch từ Health trong tiếng Anh. Trong thời gian gần đây, với sự phát triển của khoa học, khái niệm Health trong đào tạo được mở rộng thành Health Sciences hay Khoa học Sức khoẻ. Khoa học Sức khoẻ có thể bao gồm các chuyên ngành như điều dưỡng (nursing), y tế công cộng (public health), dinh dưỡng học, vật lí trị liệu (physiotherapy), thính học (audiology), âm ngữ trị liệu (speech pathology), y học hạt nhân (nuclear medicine), v.v. Các chuyên ngành này có khi còn được gọi chung bằng thuật ngữ allied health.
Một số đại học không có khoa y, nhưng có phân khoa chuyên đào tạo như điều dưỡng, y tế công cộng, và vật lí trị liệu. Tên của phân khoa đó được gọi là Health hay Health Science. Chẳng hạn như Đại học Công nghệ Sydney có phân khoa chủ yếu đào tạo điều dưỡng và y tế công cộng, và Đại học đặt tên là "Faculty of Health". Đa số (không phải tất cả) các đại học Mĩ và Úc thường dùng danh từ Health hay phổ biến hơn là Health Sciences để đặt tên phân khoa đào tạo các chuyên viên không phải là bác sĩ vốn chi được đào tạo bởi khoa y.
Do đó, cần phải phân biệt chữ medicine và health sciences. Medicine hay Y Khoa là chuyên ngành đặt nặng việc chẩn đoán, điều trị, và chăm sóc cho cá nhân bệnh nhân, dựa trên cơ sở những hiểu biết về sinh học. Các chuyên ngành khác như điều dưỡng, vật lí trị liệu và dược học cũng nhắm đến bệnh nhân nhưng trong vai trò hỗ trợ y khoa. Các chuyên ngành như y tế công cộng thì nhắm đến việc phòng ngừa bệnh tật ở qui mô cộng đồng dựa vào các thành tựu y khoa và các khoa học bổ trợ. Khái niệm "Health Sciences" hay "Khoa học Sức khoẻ" thương không bao gồm y khoa.
Do đó, tôi cho rằng ý tưởng dùng khoa danh "Khoa học Sức khoẻ" để bao gồm các chuyên ngành đào tạo nha khoa, dược khoa, y tế công cộng, điều dưỡng, v.v. là lí tưởng, nhưng làm lu mờ chuyên ngành y khoa. Y khoa là trung tâm và trọng tâm của khoa học sức khoẻ. Các chuyên ngành ngoài y khoa hoặc phục vụ cho hoặc bổ trợ y khoa. Đó chính là lí do các đại học phương Tây hay đặt tên "Medicine and Health Sciences" hay "Health and Medical Sciences" (Y khoa và Khoa học Sức khoẻ). Người ta không loại bỏ chữ "Medicine" hay "Medical" trong khoa danh khi phân khoa có chương trình đào tạo bác sĩ.
Có quan điểm bất thành văn nhưng phổ biến trong giới đại học là y khoa là một phân khoa "vương giả." Do đó, các đại học Mĩ thường đặt tên theo công thức "Tên Đại học + School of Medicine" (ví dụ như Harvard Medical School, Yale School of Medicine, UCSD School of Medicine, UNSW Medicine, Sydney Medical School, v.v.)
'Căn cước tính' có khi khá quan trọng trong cách đặt tên. Bởi vì chữ 'Health' được nhiều người trong ngành y sinh và sức khoẻ hiểu là tương đồng với điều dưỡng hay các chuyên ngành ngoài y khoa (medicine), nên ở một số trường tôi biết có vài chuyên ngành (như dược và y khoa) đòi tách ra khỏi phân khoa có tên Health hay Health Sciences để giữ cái căn cước tính dược khoa và y khoa.
Bởi vậy, tôi thấy cái danh "Đại học Sức khoẻ" là không đúng về khoa học tính, bởi vì 'sức khoẻ' là một trạng thái chứ không phải là một khoa học. Còn "Đại học Khoa học Sức khoẻ" thì tốt hơn, nhưng sẽ làm lu mờ chương trình đào tạo y khoa vốn là trọng tâm của khoa học sức khoẻ. Do đó, cần phải nghĩ đến một cái tên bao hàm cả trọng tâm và các chương trình đào tạo bổ trợ.
Tôi đề nghị nếu đổi tên thì có thể xem xét hai tên như "Đại học Y khoa và Khoa học Sức khoẻ TPHCM". Còn tiếng Anh có thể nghĩ đến "University of Medicine and Health Sciences at Ho Chi Minh City" hay "University of Heath and Medical Sciences at Ho Chi Minh City." Tôi dề nghị dù danh xưng mới là gì thì cũng cần phải giữ chữ "Y" hay "Y khoa" (Medicine hay Medical Science). Tôi nghĩ cách đặt tên như vậy sẽ không làm lu mờ y khoa mà còn mang tính hội nhập quốc tế.
GS Nguyễn Văn Tuấn
- Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng đổi tên Trường ĐH Y dược TP.HCM thành ĐH Sức khỏe để không tụt hậu so với Lào, Campuchia.
" alt=""/>Đổi tên Trường ĐH Y dược TP.HCM: Nên giữ lại một chữ yPhần mềm Pegasus là sản phẩm do tập đoàn NSO của Israel phát triển. (Nguồn: AFP/Getty Images)
Reuters đưa tin, phát biểu trên đài phát thanh France Inter ngày 30/7, Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cho biết điện thoại của ông đang được điều tra để xác minh xem liệu nó có bị ảnh hưởng bởi phần mềm gián điệp Pegasus hay không.
Ông Bruno Le Maire cho hay: "Chúng tôi đang trong quá trình điều tra, và không loại trừ cả thiết bị cá nhân của tôi."
Tuy nhiên, ông từ chối tiết lộ chi tiết về cuộc điều tra này.
Theo điều tra của 17 tổ chức truyền thông, phần mềm Pegasus, một sản phẩm do tập đoàn NSO của Israel phát triển, được sử dụng trong các vụ tấn công nhằm vào điện thoại thông minh của nhà báo, giới chức chính phủ và các nhà hoạt động nhân quyền trên khắp thế giới.
Trước đó, Tổ chức báo chí phi lợi nhuận Forbidden Stories, có trụ sở tại Paris, ngày 20/7 cho biết các số điện thoại của Tổng thống Emmanuel Macron và nhiều quan chức cấp cao trong Chính phủ Pháp nằm trong số các mục tiêu tiềm năng của phần mềm theo dõi Pegasus, do công ty NSO của Israel phát triển.
Phát biểu trên truyền hình LCI, người đứng đầu Forbidden Stories, bà Laurent Richard cho biết: "Chúng tôi đã phát hiện ra các số điện thoại này, nhưng không thể phân tích kỹ thuật liên quan đến số điện thoại của ông Macron" để xác định liệu ông có bị ảnh hưởng của phần mềm theo dõi này hay không.
Phản ứng về thông tin trên, người phát ngôn Văn phòng Tổng thống Pháp cho biết nếu đúng là tổng thống đã bị nghe lén, "việc này rất nghiêm trọng".
Theo Vietnam+
Trong khi tập đoàn NSO nhấn mạnh phần mềm Pegasus chỉ dùng để chống khủng bố và tội phạm, Tổ chức Ân xá Thế giới cảnh báo, "hậu quả rất lớn khi lĩnh vực phần mềm gián điệp không được quản lý tốt."
" alt=""/>Pháp tiến hành điều tra phần mềm gián điệp theo dõi Pegasus