1 giờ chiều, sau thời gian nghỉ trưa, lũ trẻ tại Trung tâm huấn luyện trẻ tự kỷ xã Chuyên Mỹ (Phú Xuyên, Hà Nội) lại rồng rắn thức dậy để chuẩn bị cho bài tập luyện tung bóng và đi xe đạp một bánh. Chúng thích thú biểu diễn cho các bạn xung quanh mình xem. Nhưng sự vui vẻ ấy chỉ kéo dài chừng 30 phút.

Cậu bé nằm sõng soài ra giữa lớp, cơ thể co quắp lại. Em đi vệ sinh ngay trên sàn nhà, xung quanh lớp học đầy mùi nước tiểu. Cô giáo Lê Kim Dung (25 tuổi) ngồi kế bên nhẹ nhàng dỗ dành. Một ngày tại đây diễn ra như đã thành mặc định. Học trò tè dầm, thầy cô lau dọn. Học trò la hét, thầy cô vỗ về.

39 đứa trẻ đa phần mắc chứng tự kỷ, tăng động. Có những em khi mới được đưa đến trung tâm, dù đã ở độ tuổi lên mười nhưng vẫn im bặt khi được hỏi khiến cuộc hội thoại rơi vào bế tắc. Khoảng thời gian đầu, cô giáo Dung thường xuyên bị ám ảnh vì bị học trò quấy phá.

“Có khi đang ngồi chơi, con đột nhiên tát mạnh vào mặt cô giáo”. Lần đầu, cô giáo trẻ bật khóc ngay tại chỗ vì đau và quá bất ngờ. “Nhưng bây giờ chuyện bị trẻ đánh, cào cấu hay cắn vào tay không còn gì lạ với em nữa”, Dung nói.

Học trò của Dung mỗi người mang một nét tính cách khác nhau. 18 thầy cô cứ thế phải “đánh vật” với lũ trẻ. Có con lúc mới đến thường cắn hay phì thức ăn mỗi khi được thầy cô giáo đút cho. Có con lại tha thẩn đi khắp nơi, moi gạch đá trong vườn để ném gà vịt, chim bồ câu. Thậm chí, chúng còn cầm cả xe đạp ném xuống ao nếu thầy cô không kịp ngăn cản.

Nhiều trẻ lại có sở thích… “vặt đồ”. “Giai đoạn mới đến, tất cả các vòi nước trong nhà vệ sinh của trung tâm hay ghế ngồi đều bị con bẻ gãy hết. Điện thoại của thầy cô nếu sơ hở, con cũng có thể cắn nát”, cô Dung kể.

Trẻ không kiểm soát được hành vi. Vì vậy nhiều đêm, các thầy cô phải dậy không dưới ba lần. Cứ khoảng 2-3 giờ sáng trẻ lại bắt đầu khóc lóc, đập phá hoặc đi vòng quanh nhà như người mộng du.

Dù thận trọng nhưng thầy Nghị - giáo viên trung tâm có lần bị các con đánh tới mức phải vào viện khâu 5 mũi.

“Bạn nhỏ này luôn có hành vi muốn tấn công thầy giáo. Ví dụ như khi thầy đang làm việc, con sẽ mở cửa phòng lao tới đánh thầy. Khi thầy đang ngủ, con cũng xông đến lật chăn đánh vào đầu thầy mới thỏa. Tới mức, thầy Nghị ám ảnh mỗi khi gặp cậu học trò này. Để an toàn, nhiều lần thầy Nghị phải đội mũ bảo hiểm để … đi ngủ”, cô Dung kể.

Nhưng theo cô Dung, đó là điều không thể tránh được khi dạy trẻ tăng động, tự kỷ. Thầy cô giáo tại trung tâm dường như cũng đã quá quen với những “tai nạn” kiểu này.

“Các con có thể cáu giận nhưng tập luyện nhiều sẽ khiến trẻ bình tĩnh hơn”, cô Dung nói. Ngoài ra, những đứa trẻ ở đây sẽ được đi chân đất, đầu trần để tăng khả năng miễn dịch.

Dù đứa trẻ có “méo mó” thế nào, cô giáo Dung vẫn mang một niềm tin mãnh liệt, mỗi đứa trẻ tại đây khi lớn lên sẽ là một nhân tố có ích cho cuộc đời.

“Những đứa trẻ tự kỷ luôn thích gây sự chú ý. Ngôn ngữ duy nhất của chúng là la hét, đập phá hay tự hành hạ bản thân. Nhưng nếu mình nhẫn nại cùng các con luyện tập, em tin chúng vẫn làm được những điều phi thường”, Dung khẳng định.

Những điều “phi thường” hiếm ai tin tưởng, ngay cả chính bố mẹ của trẻ tự kỷ, lại được các thầy cô giáo như Dung coi như kim chỉ nam. Vì thế, những đứa trẻ khi bước chân vào trung tâm luôn được khen ngợi, tự hào thay vì quát mắng.

“Các con khi ở ngoài xã hội vẫn thường bị coi thường, miệt thị. Cho dù chúng có nỗ lực để đi xe hai bánh thì vẫn không được ai công nhận. Nhưng khi vào đây chúng lại trở thành những người giỏi nhất. Các con có thể đi xe một bánh, đội chai đứng trên con lăn và tung bóng. Khi được bạn bè khen “Bạn thật tuyệt vời” sẽ khiến chúng tự tin lên”.

Cũng nhờ kiên trì với phương pháp này, nhiều đứa trẻ khi đến với trung tâm ban đầu chỉ thích la hét, đập phá thì nay đã trở thành kỷ lục gia Việt Nam. Cô giáo Dung kể về học trò Khánh Hưng vốn mắc hội chứng tự kỷ. Hơn 6 tuổi Hưng chưa biết nói. Ngôn ngữ của con chỉ là nghiến răng, đập phá đồ đạc và cáu gắt với cha mẹ, ông bà.

Sau khi tới trung tâm, Hưng được cùng các bạn tập đi xe đạp một bánh, giữ thăng bằng trên con lăn, sống trong môi trường tách biệt hoàn toàn khỏi công nghệ. Chỉ trong vòng một tháng, Hưng đã có thể đứng trên 3 con lăn – điều mà bố mẹ Hưng chưa bao giờ ngờ tới.

Trẻ tại trung tâm có thể đi xe đạp một bánh rất giỏi

Tháng 5/2017, thầy giáo Phan Quốc Việt đã đăng ký cho Hưng dự thi Kỷ lục Việt Nam. Cậu đã thực hiện thành công tiết mục xiếc “Đội chai đứng trên 3 con lăn” trong 15 phút và trở thành người nhỏ tuổi nhất thực hiện màn trình diễn này.

Thầy Việt tin tưởng rằng, những đứa trẻ như Hưng luôn tiềm ẩn một khả năng đặc biệt. Điều quan trọng, người dạy phải kiên trì tìm thấy điểm mạnh và tìm cách phát huy được điểm mạnh đó.

“Bản chất của trẻ không thể tập trung vì não bộ không có nhiều xung thần kinh. Nếu vận động được toàn bộ, các nhóm cơ sẽ kích thích noron thần kinh của trẻ. Khi trẻ cùng làm 4 kỹ thuật một lúc thì thần kinh trung ương sẽ hoạt động bình thường”.

Tuy nhiên, trẻ tự kỷ thường dễ xúc động. Nếu không đáp ứng được nhu cầu, cảm xúc sẽ bùng nổ ra thành hành động. Do vậy, khi dạy trẻ tự kỷ cần phải dùng lời lẽ dịu ngọt thay vì chửi mắng, dọa nạt khiến trẻ mất kiểm soát.

Cũng nhờ nguyên tắc này, trẻ khi tới trung tâm đã có sự thay đổi rõ rệt. Thay vì ăn uống, vệ sinh tùy tiện, thậm chí tranh cướp đồ ăn, giờ đây trong mỗi bữa ăn, lũ trẻ đã biết ăn từ tốn và nhường nhịn người khác.

Mặc dù vẫn còn những tiếng la hét; hàng đêm cô giáo vẫn phải đánh vật để dỗ dành học trò; mặc dù có những đêm cả bốn thầy cô vẫn phải khiêng học trò về giường vì chúng nằm lăn ra giữa sân “giả chết”, nhưng nhớ lại từng gương mặt ngày đầu đến trung tâm và sự đổi thay của học trò, cô Dung tin rằng “chỉ cần hết lòng, mọi việc sẽ trở nên tốt đẹp”.

Thúy Nga

Buộc bé 4 tuổi vào cửa số: "Cô giáo sai nhưng không ác ý"

Liên quan đến thông tin bé trai 4 tuổi bị buộc dây vào áo và cột vào cửa sổ lớp tại Trường Mầm non B Trực Đại (huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định), Sở GD-ĐT Nam Định đã xác minh làm rõ vụ việc.

Tuy nhiên, sau khi tốt nghiệp THCS, Thương đã quyết định nộp hồ sơ vào trường Trung cấp Nghề miền núi Yên Thế (Bắc Giang), theo học chương trình đào tạo nghề 9+.

Cô gái Nguyễn Ngọc Thương - khoa May và Thiết kế Thời trang trường Trung cấp Nghề miền núi Yên Thế.

Đây là chương trình đào tạo học sinh sau khi tốt nghiệp THCS có thể lên thẳng Trung cấp của Bộ LĐ-TBXH. Học sinh chỉ cần 3 năm là có thể nhận bằng tốt nghiệp THPT và bằng trung cấp nghề.

Hướng đi này thể hiện rõ chính sách phân luồng đào tạo nghề sau THCS của Nhà nước. Học sinh khi tốt nghiệp đã hoàn toàn chủ động gia nhập thị trường lao động.

Trở lại câu chuyện của Thương, em cho biết, gia đình làm nông nghiệp. Mặc dù bố mẹ không khá giả nhưng luôn khuyến khích các con tiếp tục học văn hóa.

Hai chị gái của Thương cũng vào THPT sau khi hết lớp 9 nên gia đình hi vọng em cũng theo bước các chị.

Thế nhưng, em đã lựa chọn hướng đi hoàn toàn khác. Khi chuẩn bị tốt nghiệp THCS, ban tuyển sinh trường Trung cấp nghề Miền núi Yên Thế đến trường Thương tư vấn, định hướng nghề. Thương thấy tò mò về loại hình đào tạo kết hợp giữa học văn hóa và nghề. 

Bản thân Thương cũng thích nghề may - thiết kế thời trang từ nhỏ. Khi biết trường có nghề may và sau khi ra trường học viên đều có việc làm, em đã quyết định khá nhanh.

“Ngay sau buổi tư vấn em đã xác định được đường đi của mình và nói chuyện với người nhà. Hoàn cảnh gia đình nghèo, em nghĩ lựa chọn của mình không chỉ bảo đảm được tương lai mà còn được sống đúng với sở thích”, Thương chia sẻ.

Sau 2 năm học tập ở đây, Thương có thể may được chiếc áo sơ mi thành thục, nắm bắt được nhiều kỹ thuật khó. Môi trường và cơ sở vật chất tương đối đầy đủ cho việc thực hành.

Khu vực thực hành nghề may của trường.

“Các thầy cô ở đây đào tạo rất bài bản, tâm huyết. Em thấy quyết định của mình là đúng đắn”, cô gái sinh năm 2004 bộc bạch.

Bên cạnh học nghề, Thương cũng chú trọng đến học văn hóa. Thời gian giữa học văn hóa và học nghề được nhà trường phân bổ đều nên em không gặp áp lực. Sáng em lên lớp học nghề, chiều học văn hóa. 

Thương ước mơ, sau này đi làm có thể phấn đấu lên những vị trí quan trọng hoặc có điều kiện mở một thương hiệu thời trang riêng cho mình.

“Em nghĩ, không ai đánh thuế ước mơ nên cứ mơ thật lớn. Đó là động lực để bản thân em phấn đấu học tập mỗi ngày. Trước mắt, em sẽ chăm chỉ trau dồi kỹ năng và tay nghề. Tiếp đến là đi làm, tự nuôi sống được bản thân. Cuối cùng mới tích lũy, bắt tay vào các dự định đã ấp ủ”, Thương chia sẻ.

Một lớp học văn hóa tại trường Thương theo học.

Theo Thương, mỗi hình thức học sẽ có ưu, nhược điểm khác nhau. Tuy nhiên, em khẳng định, hướng đi học nghề kết hợp văn hóa là giải pháp tốt cho thanh niên hiện nay.

Nếu lựa chọn học THPT rồi chuyển tiếp lên đại học như bao bạn bè khác, em phải mất 8 năm mới có thể đi làm, kiếm ra tiền. Với hình thức 9+, Thương chỉ cần 3 năm vừa hoàn thành chương trình văn hóa, vừa có tay nghề.

“Nhà trường có sự liên kết với các doanh nghiệp. Quá trình học, em được đưa đến các cơ sở thực tập, cọ sát với nghề. Em tự tin mình sẽ đáp ứng được yêu cầu công việc tại doanh nghiệp”, Thương khẳng định.

Giống như Thương, Nguyễn Đức Mạnh (SN 2004) - học viên khoa sửa chữa ô tô trường Trung cấp Nghề miền núi Yên Thế lựa chọn học nghề thay vì thi vào THPT. Mỗi ngày, Mạnh vượt quãng đường gần 20 km để đến trường. Buổi trưa, Mạnh ăn cơm ở căng-tin với bạn cùng lớp. Buổi tối mới về nhà.

Học viên thực hành trong xưởng sửa chữa.

Mạnh chia sẻ: “Em thấy chương trình đào tạo nghề 9+ phù hợp với năng lực của mình. Nghề sửa chữa ô tô cũng có nhiều tiềm năng trong tương lai nên quyết định theo đuổi. Anh trai em từng học sửa chữa ô tô ở đây và đang đi làm, có thu nhập rất tốt. Trung bình mỗi tháng anh được 10 triệu đồng”.

Nam sinh này cho biết thêm, nghề sửa chữa ô tô không dễ học nhưng nhờ thầy dạy tận tình, có trình độ cao, cách giảng dễ hiểu nên học sinh dễ nắm bắt được kiến thức từ cơ bản đến khó. 

Ông Nguyễn Văn Thắng, Phó hiệu trưởng trường Trung cấp Nghề miền núi Yên Thế thông tin, mô hình tiếp cận học nghề sớm sau khi học sinh tốt nghiệp THCS được một số nước như Đức, Nhật Bản áp dụng từ lâu và rất thành công. 

Người học sớm được tiếp xúc với hoạt động sản xuất tại doanh nghiệp nên khả năng và năng lực thực hành tốt, khả năng ra trường có việc làm cao. Ngoài ra, hình thức đào tạo này mang tính mở, học viên có thể học tiếp để lấy bằng cao đẳng, đại học nếu có nhu cầu.

"Ngay từ năm đầu mới đưa mô hình này vào giảng dạy, trường chúng tôi đã thu hút được lượng hồ sơ đăng ký tuyển sinh lớn. Hiện, đào tạo hệ 9+ là một thế mạnh không chỉ của trường tôi mà còn là của các trường trung cấp, cao đẳng khác", ông Thắng nói. 

Nguyễn Sơn

Ngay sau khi gắp được dị vật ra, bệnh nhân đã hết các triệu chứng ngứa ngáy và khó thở, tình trạng sức khoẻổn định.

Theo bác sĩ Châu, đỉa sống trong đường thở của người bệnh trong thời gian dài và có thể di chuyển lên trên thanh quản hoặc xuống dưới khí phế quản, gây ra các triệu chứng ho theo cơn, khàn tiếng, khạc nhổ ra máu, khó thở. Tại vị trí vật hút bám, gây ra chảy máu kéo dài, khó đông máu nguy hiểm đến tính mạng.

Các bác sĩ cho biết con đỉa, con vắt khi mới chui vào cơ thể theo đường nước vào mũi, họng thường có kích thước bé, nhưng khi vào cơ thể một thời gian ngắn, chúng sẽ hút máu và phát triển rất nhanh.

Vì vậy, các bác sĩ khuyến cáo người dân không nên sử dụng nguồn nước không đảm bảo ở các khe suối để uống, sinh hoạt, đề phòng đỉa, vắt chui vào người.