Ngày bé mọi người trong nhà hay bảo lớn lên con thích làm gì.

Chẳng biết tôi học được ở đâu mà khẳng định như đinh đóng cột “Sau này con đi Mỹ, lúc về mang bốn vali tiền, một vali cho ba, một vali cho mẹ, một vali cho bà nội, một vali cho bà ngoại!”

Tôi còn nhớ ông ngoại dỗi ghê lắm vì chẳng có vali nào cho ông. Cả nhà cứ thế nhìn nhau cười. Ngày ấy kinh tế khó khăn, đến bữa ăn ba mẹ cũng nặng lòng, ai mà nghĩ sẽ cho tôi đi Mỹ thật.

Chỉ có trong đầu óc non trẻ của tôi, cái duyên tưởng tượng với một nơi mình chẳng biết dáng biết hình cứ vô thức bắt rễ lớn dần, đến cả tôi cũng chẳng thể ngờ. Ấy thế mà mẹ biết, mẹ lúc nào cũng biết hết mọi thứ.

Lúc tôi lên mười bốn thì mẹ sang châu Phi một mình, làm chuyên gia y tế. Mẹ gọi chị em tôi ra, bảo nhà khó khăn quá, mẹ đi vài năm thôi để xây được cái nhà, hai đứa chăm lo cho nhau, nghe lời ba.

Năm đầu tiên nhà bị nổ bình ga lúc mẹ đang đứng gần, đón mẹ ở sân bay về thấy tóc mái mới mọc được chút chút, ba bố con cười ra nước mắt luôn được.

Năm thứ hai thì ô tô tải giữa trưa đi lạc đâm vào khu nhà chuyên gia, máy nghe nhạc Walkman mẹ mang sang nghe nhạc Hà Nội để trong tủ đứng bị cán vụn, may mà người không làm sao.

Năm mẹ về nhà, có nhà mới, chị tôi tốt nghiệp đại học, mẹ mới gọi tôi ra tỉ tê, cho con đi du học như nguyên vọng của con. Con sang bên ấy chi tiêu tiết kiệm. Mẹ cho con vay tiền, học hành xong con trả lại hết cho mẹ.

Chỉ vì câu nói đó mà đến trước ngày lên máy bay, tôi giận dỗi cãi nhau với mẹ một trận rất to, đến lúc quay lưng cũng không nói lời nào với mẹ. Lúc ấy tôi chỉ nghĩ, sao mẹ coi trọng tiền còn hơn cả con gái mẹ?

Ngày 17/8/2011, tôi đến Mỹ. Tôi đến Mỹ. Như tất cả những gì trái tim mách bảo.

Về đến trường tôi ngủ quay quắt 12 tiếng liền mới thèm tỉnh dậy dỡ hành lí, mới phát hiện trong vali giữa những thức ăn khô, quần áo chật cứng, nằm gọn gàng những vỉ thuốc buộc ngay ngắn theo loại, mỗi loại có một tờ giấy bé tí xíu mẹ viết tay, ghi công dụng của thuốc, liều lượng, giờ uống.

Cho tất cả những bệnh vặt mà tôi hay bị.

Cho tất cả những bệnh vặt mà mẹ nghĩ tôi sẽ bị.

Mẹ con là bác sĩ. Mẹ ơi đến đón con về…

Tôi ngồi thụp xuống bên tủ thuốc khóc nức nở đến bao lâu tôi cũng không còn biết nữa. Tôi như già đi cả năm trời sau trận khóc ấy, trận khóc tôi chưa bao giờ kể cho mẹ.

Sau khi nước mắt khô rồi, mọi thứ bỗng trở nên rõ ràng biết mấy, tôi bỗng lại hiểu tất cả những điều mẹ nói mẹ làm, hiểu đằng sau giấc mơ Mỹ của mỗi người đều là sự hy sinh của một hay nhiều ai đó. Những ai đó thương yêu trong đời.

Tôi ưa cái tự do ở nước Mỹ vô cùng. Tự do di chuyển giữa những vùng trời mới. Yêu ở New York, ăn ở Philly. Chạy đuổi theo những bông hoa giấy lấp lánh trên 7th Avenue sau phút giao thừa. Trăng trên những nóc nhà vào buổi đêm ở miền ngoại ô, và những chiều nắng ấm nằm sưởi trên thảm cỏ dày.

Nhưng trong suốt những sự tự do, mà có khi là không thực ấy, tôi vẫn luôn nhớ những năm mẹ vất vả kiếm tiền cho tôi đôi cánh bay.

Và rồi khi đã mang về được bốn vali tiền từ nước Mỹ, tôi sẽ bảo mẹ rằng điều tôi nhớ nhất trong những tháng năm tuổi trẻ, là mùa hè về nhà, lúc mẹ đèo tôi đi mua đồ giữa lúc ban chiều nắng nỏ, dừng xe ở ngã tư, mẹ nhẹ nhàng buông hai tay xuống để che cho đôi chân con gái không chịu mặc quần dài. Tôi cứ nhớ mãi những thứ như vậy.

• Phùng Thị Mai Hương(sinh viên  năm thứ 3, Wesleyan College, Georgia)

Bài đoạt giải Khuyến khích cuộc thi "Hành trình nước Mỹ" do của Hội Thanh niên - Sinh viên Việt Nam tại Hoa Kỳ tổ chức.

Phòng lab của Ban Công nghệ bán dẫn, với những màn hình chi chít các dòng mã và sơ đồ mạch, là nơi đánh dấu thành công đầu tiên của Tập đoàn Viettel trong ngành công nghiệp mà cả thế giới đang quan tâm – bán dẫn. Tại đây, trước là Trung tâm vi mạch, nhóm kỹ sư do TS. Nguyễn Trung Kiên dẫn đầu đã thiết kế thành công chip 5G DFE, con chip phức tạp nhất trong khu vực Đông Nam Á cho đến nay.

Con chip xử lý tín hiệu vô tuyến trạm 5G, với khả năng xử lý 1.000 tỷ phép tính mỗi giây, đã được trưng bày tại Ngày hội Đổi mới Sáng tạo Quốc gia, nhưng không nhiều người biết rằng, đây là thành quả dựa trên hàng chục năm đầu tư cho nghiên cứu phát triển (R&D) và cũng đã để lại những “bài học Viettel” cho các sản phẩm tiếp theo.

Chế tạo một con chip bán dẫn đòi hỏi từ 4 đến 6 tháng và trải qua hơn 500 bước riêng biệt, từ thiết kế đến sản xuất và kiểm định, và các linh kiện di chuyển trung bình 70 lần qua các quốc gia trước khi đến tay người dùng cuối. Với độ phức tạp cao, ngành công nghiệp bán dẫn là cốt lõi cho các ngành quan trọng khác như điện tử, chuyển đổi số trị giá hàng chục nghìn tỷ USD. Trong trường hợp 5G, các con chip xử lý vô tuyến và băng gốc sẽ là thành phần không thể thiếu trong hàng trăm triệu các trạm thu phát mà thế giới cần để triển khai mạng viễn thông thế hệ mới.

Cũng vì giá trị chiến lược này mà Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 xác định bán dẫn giữ vai trò then chốt trong nền kinh tế số và được Đảng, Nhà nước đặt ưu tiên hàng đầu. Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam hình thành năng lực cơ bản trong tất cả các công đoạn từ nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, đóng gói và kiểm thử.

Thiếu tướng Nguyễn Đình Chiến, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Viettel, khẳng định: "Viettel là Tập đoàn công nghệ cao hàng đầu của quốc gia, xác định sứ mệnh là chủ lực phát triển công nghiệp bán dẫn”.

Bài học từ những thiết bị lớn để tạo ra con chip nhỏ

Một trong những bài học lớn nhất của Viettel là tích luỹ năng lực nghiên cứu phát triển (R&D).

“Công nghiệp bán dẫn là một ngành khó, đòi hỏi tri thức sâu về các lĩnh vực nghiên cứu, thiết kế, sản xuất các hệ thống điện tử, công nghệ thông tin, công nghiệp công nghệ cao. Các lĩnh vực này cũng là các nhiệm vụ lớn mà Viettel đã đặt ra cho mình trong suốt quá trình phát triển, và vì thế Viettel có đủ nền tảng để đi vào công nghiệp bán dẫn”, TS. Nguyễn Trung Kiên, Phó Ban Công nghệ bán dẫn của Tập đoàn Viettel, giải thích.

Những “bài học” dài hơi về các hệ thống điện tử, công nghệ thông tin được chính thức bắt đầu vào tháng 1/2011, thời điểm Viettel thành lập bộ phận R&D chuyên trách đầu tiên, Viện Nghiên cứu và phát triển Viettel.

9 năm sau, khi đã trải qua các hướng nghiên cứu về thiết bị điện tử, viễn thông, công nghệ mạng, vi mạch… đơn vị này (từ năm 2019 là Tổng Công ty Công nghệ cao Viettel - VHT) trở thành nơi đầu tiên thực hiện thành công cuộc gọi 5G trên thiết bị mạng do Việt Nam nghiên cứu chế tạo. Kết quả này đưa Viettel trở thành nhà mạng đầu tiên trên thế giới và là nhà sản xuất thứ 6 trên thế giới sản xuất thành công thiết bị 5G.

Ông Nguyễn Chí Linh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu thiết bị vô tuyến băng rộng VHT, người phụ trách nghiên cứu và phát triển trạm thu phát gốc vô tuyến 5G khi đó, chia sẻ: “Thành công này bắt nguồn từ nghiên cứu tiền khả thi về 5G và các nghiên cứu về thiết bị 4G bắt đầu từ 2016.”

Việc sẵn sàng đi vào lĩnh vực công nghiệp mới, thay vì chỉ chấp nhận các giải pháp sẵn có như hầu hết các nhà mạng trên thế giới, đã giúp Viettel chủ động trong việc triển khai mạng viễn thông và bây giờ tiếp tục đem lại “quả ngọt”, khi đem lại cho Viettel chuyên môn để tham gia vào công nghiệp bán dẫn.

“Lý do Viettel làm được các con chip 5G là vì đã nghiên cứu, nắm được nguyên lý của các thiết bị viễn thông 4G, 5G để có thể ‘thu nhỏ’ hệ thống lớn thành các thiết kế vi mạch”, TS. Kiên cho biết. “Đến nay, Viettel vẫn có ưu thế mà chưa nhà sản xuất nào trên thế giới có được: môi trường kiểm định, thử nghiệm sản phẩm thực tế nhanh của một nhà khai thác viễn thông.”

Với những lợi thế này, Viettel thiết kế chip từ những bước đầu tiên, bao gồm cả thiết kế kiến trúc, sơ đồ nguyên lý cơ bản, phát triển các công nghệ lõi đáp ứng yêu cầu xử lý của các lĩnh vực như viễn thông, công nghệ thông tin, AI… sau đó chạy thử trên phần mềm mô phỏng và tối ưu thiết kế.

Bài học từ con chip đầu tiên đến không gian tăng trưởng mới

“Quá trình phát triển các con chip 5G đến nay cũng đem lại những bài học kinh nghiệm trong nghiên cứu, thiết kế và sản xuất”,TS. Kiên cho biết. “Đầu tiên đó là kinh nghiệm về phát triển, mở rộng đội ngũ chuyên gia về bán dẫn để đáp ứng được nhanh hơn các nhu cầu về nghiên cứu, thiết kế chip. Ngoài ra, doanh nghiệp muốn tham gia vào ngành bán dẫn thì cũng cần tham gia vào hệ sinh thái thông qua các hoạt động hợp tác, nghiên cứu để dễ tiếp cận hơn với nguồn tri thức, công cụ”.

Ông Kiên chia sẻ, bộ phận bán dẫn của Viettel hiện làm việc cùng Học viện Viettel để thiết kế một chương trình đào tạo mới cũng như đào tạo cập nhật kỹ năng cho các kỹ sư, với mục tiêu đến 2030 có 1.000 kỹ sư bán dẫn, trong đó có 700 nhân sự khâu thiết kế, 300 nhân sự khâu sản xuất. Vào tháng 6, Ban Công nghệ bán dẫn của Viettel cũng đã có các trao đổi bước đầu với Trường Đại học Công nghệ Thông tin (Đại học Quốc gia TP.HCM) về hợp tác nghiên cứu, đào tạo trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn.

Nói về các sản phẩm tiếp theo của Viettel, ông Kiên thông tin, chip DFE chỉ là bước khởi đầu. Với các công nghệ đã làm chủ, Viettel tiếp tục phát triển các con chip phức tạp hơn, bao gồm chip xử lý băng gốc (baseband) - con chip phức tạp nhất trong hệ sinh thái thiết bị viễn thông 5G và chip xử lý AI tại biên.

Hiện nay, hầu hết các tương tác giữa người dùng với các mô hình AI đều được thực hiện thông qua đám mây, xử lý tại máy chủ và trả về phản hồi. Điều này kéo theo một số nhược điểm: cần truy cập internet và buộc người dùng chia sẻ dữ liệu. Khi mô hình AI ngày càng xử lý nhiều dữ liệu nhạy cảm về cá nhân, công việc, xử lý trực tiếp trên thiết bị hay xử lý tại biên trở thành nhu cầu lớn. Do đó, cần có các con chip xử lý AI nhỏ, hiệu năng cao và tiết kiệm năng lượng để có thể tích hợp trên điện thoại, laptop.

“Các sản phẩm bán dẫn mà Viettel tiếp tục nghiên cứu phát triển sẽ là các con chip có độ khó cao, phục vụ cho thị trường lớn. Hai điều kiện này đảm bảo cho việc phát triển công nghệ cũng như hiệu quả kinh doanh”, TS. Kiên cho biết.

Thiếu tướng Nguyễn Đình Chiến, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Viettel chia sẻ, “Viettel xác định đây là chặng đường dài, cần có một lộ trình tiếp cận hợp lý, vững chắc cả về nghiên cứu cơ bản và kinh doanh. Để phát triển công nghiệp bán dẫn, cần thiết kế, sản xuất các con chip đáp ứng được nhu cầu của các doanh nghiệp, các hệ thống điện tử trong nước, nhu cầu an ninh quốc gia. Đây là nền tảng để phát triển các công nghệ chip tiên tiến, thế hệ mới, mở rộng cung cấp ra nước ngoài”.

“Các thế hệ lãnh đạo Viettel từ trước đến nay luôn xác định R&D là nền tảng để tạo ra giá trị bền vững. Nhận những nhiệm vụ lớn của quốc gia, tìm cách giải những bài toán khó nhất là cách Viettel tìm ra những không gian tăng trưởng mới”,ông Chiến nói thêm.

Trong chương trình học, nhà trường cũng chú trọng tổ chức nhiều hoạt động ngoại khóa để thầy - trò có cơ hội giao lưu, đối thoại với nhau, rèn luyện kỹ năng giao tiếp, ứng xử. Ngoài đội ngũ giáo viên chủ nhiệm, nhà trường còn có Phòng Tư vấn tâm lý học đường và hộp thư điện tử với vai trò là những địa chỉ tin cậy để tiếp nhận thông tin từ học sinh, kịp thời tháo gỡ những nút thắt, vướng mắc trong tư tưởng, tâm lý cho các em. Ban Giám hiệu nhà trường thường xuyên kiểm tra việc thực hiện nền nếp của giáo viên, học sinh vào đầu giờ buổi sáng, buổi chiều và đột xuất trong giờ học

Tại Trường THCS Gia Thụy, cô Nguyễn Thị Mỹ Linh - hiệu trưởng cho biết, nhận biết được tầm quan trọng của văn hóa học đường nên nhà trường rất chú trọng trong việc giáo dục học sinh từ những việc nhỏ nhất như chào hỏi người lớn, chào hỏi các thầy cô.

Theo cô Linh, văn hóa chào hỏi mang những giá trị tốt đẹp và nhiều ý nghĩa trong cuộc sống cũng như tương lai sau này của các em. Học sinh khi thực hiện tốt văn hoá chào hỏi sẽ tạo dựng một thói quen tốt, một thái độ tốt trong cuộc sống và công việc. Khi đạo đức tốt thì ý thức học tập tốt, kết quả học tập trong năm cũng sẽ tốt.

TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch danh dự Hội Tâm lý giáo dục Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) cho rằng, văn hóa học đường thể hiện ở kỷ cương giáo dục là trường học phải gương mẫu về giờ giấc, nội quy... 

Học sinh và đội ngũ nhà giáo không những phải thực hiện kỷ cương, kỷ luật mà còn cần hỗ trợ nhau hoàn thành phần việc của mình. Thầy cô giáo phải gương mẫu, nền nếp, đúng giờ và làm sao để học sinh thấy rằng các em không chỉ bị yêu cầu thực hiện kỷ luật, kỷ cương mà còn được yêu cầu lại với thầy cô. 

Học sinh khi đến trường phải thực hiện đúng nội quy, nền nếp văn hóa của mỗi nhà trường đặt ra và coi đó là trách nhiệm, nghĩa vụ nhưng cũng là vinh dự. Mục tiêu của giáo dục là giúp mỗi người phát triển bản thân, nâng cao giá trị, phẩm chất. 

Mỗi địa phương phải quan tâm tới từng nhà trường để giúp thầy cô làm tốt nhất phần việc của mình, đặc biệt khi Chương trình giáo dục phổ thông 2018 yêu cầu rất nặng việc thực hành, tổ chức cho học sinh hoạt động, trải nghiệm.

Thực tế cho thấy, tại các nhà trường, xây dựng văn hóa học đường lành mạnh chính là yếu tố quan trọng giúp giữ vững kỷ cương giáo dục. 

Đại diện Sở GD-ĐT Hà Nội cho biết, thời gian tới sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các quy định của ngành, quy tắc văn hóa ứng xử của các cơ sở giáo dục tới đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và phụ huynh học sinh, tạo sự đồng thuận trong việc thực hiện.

Tại một số địa phương, để giáo dục văn hóa học đường trở thành hoạt động hữu ích thực sự đã ổ chức cho cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh ký cam kết thực hiện các nội quy, quy tắc văn hóa ứng xử trong trường học. 

Đồng thời, quán triệt tới mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh cần tuân thủ chuẩn mực về ngôn ngữ, thái độ, hành vi trong giao tiếp, ứng xử; đạo đức, lối sống, tác phong, phù hợp với thuần phong mỹ tục và truyền thống văn hóa của dân tộc; chuẩn mực về đạo đức nghề nghiệp; tinh thần, thái độ làm việc, học tập nghiêm túc, tích cực, trách nhiệm, cầu thị…

Cùng với sự nỗ lực từ ngành Giáo dục, rất cần sự phối hợp đồng bộ từ gia đình, phát huy vai trò, trách nhiệm của gia đình trong việc giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh, từ đó, tạo nên môi trường sư phạm an toàn, thân thiện, tích cực, hình thành hệ giá trị tốt đẹp cho các em học sinh, sinh viên - những chủ nhân tương lai của đất nước.

Trường đại học tuyên truyền, kiểm tra sinh viên thực hiện tốt văn hóa học đường