Ông đã có một trận chiến với bệnh viêm phổi nặng sáng hôm đó, nhưng trong suốt cuộc đời mình, ông đã giành chiến thắng nhiều trận chiến khác.

 Có những cuộc chiến sống còn đã được lưu lại trong những cuốn sách giáo khoa lịch sử của chúng ta. 

Ông lãnh đạo một quốc gia nghèo tài nguyên thiên nhiên, không có nội địa, gần như là không có thứ gì. Cũng có sự trừng phạt thẳng tay với những người bất đồng chính kiến, những chính trị gia đối lập – việc mà ông cho là cái giá cần thiết cho trật tự xã hội và thành tựu về kinh tế.

Chính sách song ngữ của ông là thứ mà tôi muốn nói đến. Là một người trẻ tương đối thành công – đủ để kiếm được một suất ở trường đại học Mỹ, tôi thấy bản thân và khả năng ngôn ngữ của mình được gói gọn trong tầm nhìn của ông.

Khi Singapore giành được độc lập từ Malaysia vào năm 1965, Lý Quang Diệu đã biết rằng đất nước nghèo tài nguyên này cần có một mô hình kinh tế độc nhất.

“Chúng tôi biết rằng nếu chúng tôi giống như những người láng giềng, chúng tôi sẽ chết” – ông Lee chia sẻ với New York Times vào năm 2007. Khi các cường quốc thực dân từ bỏ sự cầm quyền, nhiều người muốn củng cố bản sắc của mình như một quốc gia độc lập bằng cách loại bỏ sự ảnh hưởng của phương Tây.

Năm 1966 Thủ tướng Diệu đã ra chỉ đạo tất cả học sinh cần phải học tiếng mẹ đẻ của mình.

“Nếu chỉ đơn ngữ trong tiếng mẹ đẻ của chúng ta, chúng ta sẽ không kiếm sống được. Còn nếu đơn ngữ tiếng Anh sẽ là một trở ngại” – ông viết trong hồi ký của mình. “Chúng ta sẽ mất bản sắc văn hóa, sự tự tin về bản thân và về vị thế của mình trong thế giới này”.

Chính sách song ngữ của ông Diệu đã gây ảnh hưởng vì nó giúp Singapore trở nên chuyên nghiệp với lực lượng lao động toàn cầu hóa.

Lý Quang Diệu là người rất quan tâm tới giáo dục

Trong một bức thư gửi con trai Thủ tướng Diệu – Thủ tướng Lý Hiển Long, Tổng thống Trần Khánh Viêm có viết: 

“Người Singapore ngày nay có thể tận dụng tình trạng song ngữ và song văn hóa để nắm bắt những cơ hội thể hiện bản thân mình khắp thế giới”. Một lực lượng lao động nói tiếng Anh sẽ trở thành nguồn lực tốt nhất của Singapore, tôi biết được điều này trong các lớp học lịch sử ở trường trung học, bởi vì lúc đó chúng ta có thể thu hút đầu tư trực tiếp của nhiều quốc gia ở phương Tây. Với uy thế về kinh tế của Trung Quốc, nhiều người Singapore nói tiếng Trung (người Trung Quốc chiếm ¾ dân số Singapore) cũng có thể tận dụng các cơ hội của mình. Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của Singapore vào năm 2013, với hợp tác thương mại song phương lên tới 91,4 tỷ đô la.

Trong những năm đầu lập quốc, đây cũng là một công cụ gắn kết xã hội đối với một quốc gia được tạo thành từ người Trung Quốc, người Malay và người Ấn Độ gốc Do Thái.

 Tiếng Anh cho họ một nền tảng để giao tiếp xã hội cũng như cạnh tranh ở trường học trên cơ sở bình đẳng, nhưng tiếng mẹ đẻ giúp họ giữ được gốc gác. Nó giúp xoa dịu những căng thẳng về sắc tộc – yếu tố có thể cản trở sự phát triển về kinh tế.

Thủ tướng Diệu được báo chí gọi là “cha đẻ” của Singapore – với tôi, đó là một sự đánh giá công bằng, bởi vì tôi thấy hành trình cuộc đời tôi gói gọn trong quan điểm của ông. 

Kể từ khi tốt nghiệp phổ thông, vốn tiếng Trung của tôi trở nên mai một – nhưng những năm tháng học ngôn ngữ này đã giúp tôi có được cảm giác trực quan về thứ mà một số người gọi là ngôn ngữ khó học nhất thế giới. 

Khả năng đọc các tài liệu tài chính bằng tiếng Trung và dịch các bài báo (dù là với một cuốn từ điển Trung-Anh bên cạnh) không chỉ giúp tôi trong công việc, mà còn định hình hướng đi trong sự nghiệp của tôi - một nhà báo theo dõi các nền kinh tế mới nổi của châu Á.

Ở trường, khi bạn bè người Ấn và người Malay của tôi bỏ các lớp học tiếng mẹ đẻ, tôi vẫn luôn nhắc nhở mình rằng hoàn cảnh và văn hóa khác biệt cần được hiểu và tôn trọng. Việc học song ngữ dạy tôi một bài học quan trọng về việc sống giữa các nền văn hóa khác biệt. Nó giúp tôi rất nhiều khi sống ở một quốc gia đa văn hóa như Mỹ.

Nhưng có lẽ điều thú vị nhất trong chính sách song ngữ của Thủ tướng Diệu là cá nhân ông đã rất khó khăn trong việc vật lộn với tiếng Trung. Bố mẹ nói tiếng Anh hoàn toàn. ông kể lại những khó khăn của mình khi học thứ tiếng này trong cuốn sách “Thách thức cả đời tôi: Hành trình song ngữ của Singapore”. 

Với ông, học tiếng Trung là một trận chiến khó khăn – giống như những thử thách trong sự nghiệp chính trị của ông để giúp một hòn đảo nhỏ bé sống sót và sau đó là phát triển mạnh mẽ. Tôi thực sự biết ơn sự kiên trì của ông.

Bài viết của Yunita Ong – nhà báo phụ trách khu vực châu Á của Forbes.

• Nguyễn Thảo (Theo Forbes)

Từng có những vai diễn phản diện khiến khán giả muốn tắt tivi

- Minh Khuê có thể chia sẻ về vai diễn của mình trong 'Thương ngày nắng về', nghe nói là một nhân vật xuất hiện có nhiệm vụ tạo drama và động chạm đến rất nhiều người? 

Trong phần 2 củaThương ngày nắng vềMinh Khuê sẽ đảm nhận vai Nhật Mai, nhân vật phản diện, xinh đẹp, sắc sảo, nặng tình nhưng đầy hận thù và toan tính. Như bản gốc của Hàn Quốc mọi người cũng đã biết nhân vật xuất hiện sau cùng chính là mẹ kế của Duy, vợ hai của Chủ tịch Hoàng Kim và Nhật Mai chính là bà mẹ kế phiên bản Việt. Đây là một nhân vật có đủ sức nặng để làm rối tung mọi thứ và gây nhiều khó dễ cho các nhân vật chính. Và phiên bản Việt có rất nhiều tình tiết thú vị, cuốn hút người xem. 

- Xuất hiện khi phim đã bước vào giai đoạn cuối lại là nhân vật sẽ tạo khó chịu cho người xem, điều gì thuyết phục chị đảm nhận vai này? 

Lý do thứ nhất, đây là lần đầu tiên Minh Khuê có cơ hội được hợp tác cùng VFC và được trở ra Bắc cống hiến nghệ thuật nên cho dù không phải Nhật Mai hoặc Thương ngày nắng vềthì Minh Khuê cũng sẽ nhận. Lý do thứ hai, Minh Khuê rất thích những vai phản diện, bởi đây là dạng vai có nhiều chuyển biến tâm lý, nhiều cái để làm. 

Khuê đã từng có những vai diễn phản diện khiến khán giả muốn tắt tivi mỗi khi cô ấy xuất hiện. Nhưng Khuê không ngại điều đó, ngược lại Khuê thấy vui vì mình đã làm tròn vai, thành công với vai diễn của mình. Nên khi nghe đạo diễn Bùi Tiến Huy nói đây là một vai phản diện, có nhiều đất diễn Khuê rất háo hức. 

- 'Thương ngày nắng về' có nhiều diễn viên được chú ý và đã tạo dấu ấn cho khán giả như: NSND Minh Hòa, Lan Hương, Trung Anh, Thanh Quý, Huyền Lizzie... so với các diễn viên trong phim chị ít được biết đến hơn, chị có sợ mình sẽ bị khán giả so sánh và lu mờ trước dàn diễn viên cũ của phim?

Khuê hoàn toàn không có chút lo sợ nào cho điều đó vì điều Khuê quan tâm nhất đó chính là hoàn thành tốt mảnh ghép của mình để bức tranhThương ngày nắng về được hoàn hảo nhất. Hơn nữa, khán giả miền Bắc đã từng rất yêu mến Minh Khuê với vai diễn Hương trong bộ phim Cô gái xấu xínên Minh Khuê tin khi mình xuất hiện trở lại khán giả sẽ phần nào nhớ tới mình và dành tình cảm cho Nhật Mai. 

- Có cảnh quay nào gây khó hoặc khiến chị thích thú? Đóng phim với ê kíp phía Bắc có gì khác biệt và thách thức chị?

Khuê thích thú với tất cả những phân đoạn phản diện của Nhật Mai. Và có một phân đoạn khiến Khuê hơi tiếc đó là cảnh cuối của Nhật Mai nên tâm lý khá nặng nhưng lúc đó trời đang chuyển mưa nên không đủ thời gian và sự bình tĩnh để lấy cảm xúc nên tâm lý chưa thực sự căng như mình mong muốn. Khuê khá là tiếc phân đoạn đó.

Còn về việc đóng phim với ekip phía Bắc thực sự có rất nhiều sự khác nhau, về cả cách làm việc lẫn diễn xuất. Thời gian đầu Khuê khá bỡ ngỡ, thậm chí có lúc mình cảm giác như mình và mọi người có một khoảng cách rất xa. Nhưng may mắn sau vài tuần mọi thứ đã bắt đầu ổn định và đi vào quỹ đạo.

'Thương ngày nắng về' là áp lực rất lớn 

- Lúc nhận vai chị có biết trước nhân vật của mình sẽ bị khán giả ghét và chị chuẩn bị tinh thần như thế nào để đón nhận phản ứng trái chiều từ người xem?

Thực ra kiểu phản diện như Nhật Mai không đáng ghét mà đáng thương nhiều hơn, vì cô từng có tổn thương sâu sắc nên mới trở nên như vậy. Nên nếu là những bộ phim khác Minh Khuê không cảm thấy lo lắng. Nhưng vì là Thương ngày nắng về nên đây là áp lực rất lớn đối với Minh Khuê bởi tình yêu mà khán giả dành cho Trang và Duy là vô cùng lớn, sẽ chẳng cần biết đúng hay sai, miễn nhân vật nào ảnh hưởng tới Trang và Duy khán giả sẽ vô cùng ghét. Minh Khuê đã chuẩn bị tinh thần cho điều này.  

- Từ lâu chị đã chuyển vào TP.HCM hoạt động nghệ thuật nên nhiều khán giả bất ngờ vì chị trở lại HN đóng phim lần này. Có ý kiến cho rằng chị nhận vai Nhật Mai là vì mối quan hệ thân thiết với nhà sản xuất và vì không ăn khách ở phía Nam nên đành ra Bắc đóng phim, chị phản hồi sao về ý kiến này?

Khuê bắt đầu hoạt động nghệ thuật khi vào TP.HCM nên không quen biết với bất cứ nhà sản xuất nào tại Hà Nội. Với đạo diễn Huy Bùi 2 anh em đã biết nhau được 6 năm. Nếu như thực sự Khuê được ưu ái thì anh Huy đã mời Khuê hợp tác từ rất lâu rồi chứ không phải đợi tới tận bây giờ. 

Khuê ngừng hoạt động nghệ thuật 1 quãng thời gian dài, từ khi mẹ mất, nên có lẽ đó là lý do có người nghĩ rằng Khuê không ăn khách ở thị trường phía Nam nữa. Nhưng câu trả lời là, tuy Khuê mới quay trở lại showbiz được 4 tháng thôi nhưng đã kịp hoàn thành 3 bộ phim và 1 gameshow ca hát. 

- 'Thương ngày nắng về' có phải là sự khởi đầu cho việc chị ra HN đóng phim và phát triển sự nghiệp?

Đây là duyên lành để Khuê phát triển thêm ở thị trường phía Bắc. Và Khuê vẫn phát triển song song tại thị trường phía Nam. Năm nay trở lại, Khuê cũng có những kế hoạch của riêng mình và hy vọng sẽ được sự đón nhận của khán giả. 

- Đến giờ nhiều người vẫn khó nhớ tên thật của chị mà số ít đã xem 'Cô gái xấu xí' còn nhớ chị đóng vai Hương. 14 năm sau khi phim phát sóng Lan Phương đã đi một bước dài, còn chị có thể lý giải vì sao vẫn chưa thể vượt qua cái bóng của 'Cô gái xấu xí' và chưa được biết đến rộng rãi hơn?

Minh Khuê không nghĩ số người xem Cô gái xấu xílà số ít. Đây là bộ phim từng là bộ phim quốc dân ngày đó, nhắc tới gần như không ai ngày đó là không biết. Còn nếu để đặt câu hỏi vì sao chưa vượt qua được cái bóng đó và chưa được biết đến rộng rãi chắc là rất nhiều nghệ sĩ khác không trả lời được. Bởi mọi thứ tới với mình là cái duyên, độ nổi tiếng không có công thức để tính toán. Có rất nhiều nghệ sĩ đóng rất nhiều phim nhưng để nói về vai diễn để đời mà ai cũng nhớ tới thì không phải ai cũng có.

Nên với Minh Khuê, lần đầu tiên chạm ngõ điện ảnh đã có được vai diễn mà khiến khán giả nhớ tới tận bây giờ và vẫn gọi tên nhân vật thì đã là một điều quá hạnh phúc rồi. Và biết đâu Nhật Mai sẽ là một cái tên tiếp theo để khán giả nhớ tới Minh Khuê trong tương lai. 

- Có điều gì chị tiếc nuối trong suốt những năm tháng tuổi trẻ vừa qua đã không tận dụng được để bứt phá thành tên tuổi gây chú ý trên màn ảnh? Chị nghĩ mình thiếu điều gì? 

Điều Khuê tiếc nuối nhất đó là mình thành công khi còn quá trẻ, chưa có bất cứ sự chuẩn bị nào cho việc đó, chưa biết sức mạnh của truyền thông là gì. Nếu như ngày đó Khuê có thể gặp được một người quản lý định hướng cho mình chắc chắn Minh Khuê bây giờ sẽ khác rồi. 

Mỹ Anh