GS Võ Quý đã qua đời ngày 10/1, thọ 88 tuổi.

Trong sự nghiệp hơn nửa thế kỷ của mình, GS Võ Quý được biết đến với các nghiên cứu tiên phong về động vật hoang dã của Việt Nam và những nỗ lực của mình để khôi phục lại môi trường sống nhiệt đới đã bị phá hủy.

"Có thể gọi ông là người cha bảo tồn thiên nhiên ở Việt Nam" - David Hulse, phụ trách văn phòng Hà Nội của tổ chức môi trường WWF quốc tế 1992 - 1999 nói với phóng viên  The New York Times như vậy.

GS Võ Quý là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế như Hội đồng Vườn quốc gia và Khu bảo tồn quốc tế (WCPA/IUCN), Hội đồng quốc tế về Bảo vệ các loài nguy cấp (SSC/IUCN).

GS Võ Quý làm việc ở Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội (sau này là ĐHQG Hà Nội); tham gia giảng dạy ở nhiều trường ĐH trong nước và Anh, Mỹ.... Ông còn là người đứng đầu hoặc là người sáng lập và thành viên tích cực của nhiều tổ chức như Tổng hội Các nhà sinh học Việt Nam, Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam, Hội Sinh thái học Việt Nam, Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam…

GS Quý theo chuyên ngành Điểu loại học ngay từ khi bắt đầu giảng dạy tại Khoa Sinh học, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (1956). Ông đã cùng các đồng nghiệp, học trò lập hồ sơ cho 1.000 loài và phân loài chim ở nước ta.

Ông là tác giả của 14 cuốn sách, tiêu biểu như: "Chim Việt Nam" (tập 1, 2), "Cuộc sống các loài chim", "Danh mục các loài chim Việt Nam"...; là dịch giả chính của ba cuốn sách về môi trường đồng thời cũng là tác giả của hơn 100 công trình khoa học đã công bố trong nước và nước ngoài.

Ông được trao tặng nhiều phần thưởng quý giá. Dưới đây là một số hình ảnh ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ trong cuộc đời ông – nhà sinh học hàng đầu Việt Nam.

GS. Võ Quý và phu nhân năm 1955

Đại tướng Võ Nguyên Giáp và GS. Võ Quý, một trong nhiều lần Đại tướng về thăm và làm việc tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội

Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng tham gia chủ trì Hội nghị khoa học sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường

Thủ tướng Phạm Văn Đồng trong một lần về thăm và làm việc tại Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, GS. Võ Quý đứng bìa phải của ảnh

Hình ảnh GS. Võ Quý đi thực địa trong các khu bảo tồn thiên nhiên Việt Nam

Ông đã tiến hành nghiên cứu thực địa của mình trong suốt chiến tranh và cho xuất bản cuốn sách đầu tiên vào năm 1975

Kỷ yếu 100 năm ĐHQG Hà Nội ghi nhận: "Ông dành nhiều tâm sức để nghiên cứu về đa dạng sinh học, các loài có nguy cơ tuyệt chủng, thiết lập và quản lý các khu bảo tồn, giúp đỡ các cộng đồng địa phương trong việc sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên để phát triển bền vững.

Trong sự nghiệp hơn nửa thế kỷ của mình, GS Võ Quý được biết đến với các nghiên cứu tiên phong về động vật hoang dã của Việt Nam và những nỗ lực của mình để khôi phục lại môi trường sống nhiệt đới đã bị phá hủy.

GS. Võ Quý giới thiệu một số phần thưởng cao quý do các tổ chức quốc tế trao tặng

Ông được trao tặng nhiều phần thưởng quý giá: Huy chương vàng về thành tích bảo vệ động vật hoang dã và xây dựng khu bảo vệ thiên nhiên do Quỹ Bảo vệ Thiên nhiên Quốc tế (WWF) trao tặng (1988)

Ông có huy chương John Philipps của Hiệp hội Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (IUCN)

GS Võ Quý cũng là người Việt Nam đầu tiên và duy nhất cho đến ngày hôm nay nhận bằng Danh dự Global 500 của Chương trình Môi trường của Liên hiệp quốc (1992). Bên cạnh đó, còn có giải thưởng hạng nhất của Đức về bảo vệ môi trường sinh thái (1994); nhận giải thưởng về môi trường của Trường đại học Michigan, Hoa Kỳ (1995)....

Hai trong nhiều cuốn sách khoa học làm nên tên tuổi của GS. Võ Quý

Ngân Anhtổng hợp

Ảnh: Bùi Tuấn(ĐHQG Hà Nội)

Kiến Học - một dự án giáo dục mở ở bậc đại học và sau đại học với các khóa học  từ các trường đại học tên tuổi như MIT, Harvard, Yale, Stanford… được Việt hoá và miễn phí - đang thu hút hàng nghìn bạn trẻ có nhu cầu học trực tuyến. 

Dự án khởi đầu từ một nhóm cựu du học sinh, nghiên cứu sinh mong muốn xóa bỏ rào cản về chi phí học tập và ngôn ngữ, tạo cơ hội cho người Việt Nam phát huy hết khả năng, giúp cho cuộc sống tốt đẹp hơn.

"Người ta thường nói, Kiến tha lâu cũng đầy tổ, Kiến sẵn sàng tha lâu và tin rằng sẽ có ngày tổ đầy..."

Chưa làm được điều to lớn, thì cứ làm điều nhỏ trước

Nhóm quen nhau khi được nhận học bổng đi du học và học chung trường tại Hàn Quốc, sau đó một vài người sang Thuỵ Sĩ, Úc, Đức... để học tiếp, và quen thêm vài thành viên mới. 

Có điều kiện tiếp cận với các nền giáo dục hàng đầu thế giới, họ đều cảm thấy rằng mình may mắn hơn rất nhiều người.

Tháng 9/2015, Nguyễn Văn Trung (tốt nghiệp tiến sĩ tại Đại học quốc gia Úc, hiện là trưởng nhóm) liên lạc với mọi người, nêu ra ý tưởng ban đầu về việc xây dựng các khóa học trực tuyến miễn phí. Cả nhóm đều đồng tình và chọn lĩnh vực giáo dục chất lượng cao, vì tin rằng giúp đỡ về giáo dục là cách giúp đỡ bền vững nhất, tuy rằng cũng khó khăn nhất.

Sau nhiều lần điều chỉnh phương hướng và tham khảo các ý kiến từ nhiều chuyên gia, từ vấn đề kỹ thuật đến các quan ngại về bản quyền, nhóm đã chốt cách thức vận hành và bắt tay vào xây dựng trang web cũng như chọn các khóa học đầu tiên để dịch.

Tháng 10/2015, nhóm bắt đầu tìm kiếm các tình nguyện viên dịch thuật đầu tiên. Nhóm may mắn nhận được sự ủng hộ của khá đông tình nguyện viên là sinh viên từ các trường đại học trong và ngoài nước. Cùng thời gian này, Kiến Học nhận được tài trợ từ Microsoft cho một phần chi phí máy chủ.

Ngày 24/2/2016, khóa học đầu tiên về Khoa học máy tính (của Đại học Harvard) và Sinh học (của Học viện Công nghệ Massachusetts - MIT) ra mắt. 

Kinh nghiệm từ việc triển khai 2 khóa học này đã giúp Kiến Học định hình thêm về phương hướng phát triển, cũng như nhu cầu người học và cách thức vận hành cho hiệu quả.

Trên cơ sở đó, ngày 1/6/2016, Khoá Nhập môn tâm lý học ra mắt và ngay lập tức có gần 2.000 người đăng ký học chỉ sau 1 tuần….

TS Mai Hải Thanh - thành viên của nhóm hiện đang sống và làm việc tại Việt Nam, nhớ lại “Cách đây vài tháng, chúng tôi có một cuộc tranh luận nhỏ với một số người Việt đang sống và làm việc ở nước ngoài. Họ phản đối việc Kiến Học đang làm, và cho rằng mọi người cứ học tiếng Anh giỏi đi sẽ tự học được các khóa học, không việc gì phải dịch ra như thế. Ai cố gắng thì sẽ có cuộc sống tốt đẹp.

Chúng tôi thì nghĩ rằng các anh, chị, cô bác nói không sai. Ai cũng cần tiếng Anh, như bản thân chúng tôi giỏi tiếng Anh nên chẳng phụ thuộc ai. 

Nhưng chúng tôi cũng chẳng sai. Có những việc mình thấy đúng nhưng lớn quá chưa làm được, thì làm cái nhỏ trước...”. 

Anh Thanh cho rằng sự thông minh, may mắn của mỗi người là trời cho. Không phải ai sinh ra cũng đủ thông minh hay có điều kiện học hành, hay đơn giản là bố mẹ chưa biết định hướng cho con như thế nào để thành công. 

“Trong cuộc sống, những người lười biếng hẳn thì ráng chịu. Cũng có những người ở nhóm giữa, không làm hại ai, nhưng chưa ai giúp họ một cái cần câu cá, hoặc nói với họ rằng đừng câu cá ở bên này nữa mà hãy sang bên kia câu đi. Bên đấy đang vắng người, nhiều cá hơn... Ngay cả ở thành phố cũng đâu phải ai cũng có điều kiện, trong khi họ vẫn xứng đáng học tập để giỏi hơn, tốt đẹp hơn. 

Chúng tôi là người may mắn biết được cả hai bên. Nên cứ chỉ cho người ta để người ta có cuộc sống tốt đẹp hơn mà mình cũng chẳng mất mát gì”.

Một số thành viên chủ chốt của Kiến học

Mong làm được nhiều hơn, nhanh hơn, tốt hơn

Với quan điểm như vậy, nên các thành viên và cộng tác viên hiện vẫn đang cần mẫn với việc phát triển các khóa học.

Thành phần người học ngày càng đông đảo, cho dù ban đầu mọi người chưa quen với hình thức khóa học MOOCs nên hiệu quả học tập chưa tốt như mong muốn.  Nhiều người thậm chí nghi ngờ khi nghe tên “khóa học quốc tế miễn phí”, và cho rằng đó chỉ là chiêu marketing câu khách.

Ban đầu, nhóm hướng đến phục vụ đối tượng người học không biết tiếng Anh, nhưng hiện nay cũng có rất nhiều người học biết tiếng Anh sử dụng Kiến Học để kết hợp học thêm tiếng Anh chuyên ngành. Nhờ đó, đối tượng người học được mở rộng ra rất nhiều.

Chỉ trong một thời gian ngắn, Kiến Học đã cho ra mắt hơn 20 khoá học với hàng trăm nghìn lượt xem bài giảng, thu hút hơn 11.000 người học với hơn 17.000 lượt ghi danh.

Những bài giảng hấp dẫn ở nhiều lĩnh vực như khoa học máy tính, sinh học, hóa hữu cơ, tâm lý học, kinh tế vi mô, tài chính, phân tích dữ liệu... từ các trường đại học tên tuổi như MIT, Harvard, Yale, Stanford… đã mang lại trải nghiệm học tập mới mẻ và nhận được rất nhiều phản hồi tích cực từ người học.

Điểm đặc biệt của các khóa học này là khuyến khích sự tương tác, tranh luận giữa các học viên, tránh tình trạng học thụ động. Các khóa học có phụ đề tiếng Việt cũng sẽ là tiền đề giúp người học có cơ sở vững chắc để hướng tới việc tự theo học bằng tiếng Anh trên những trang web học tập trực tuyến khác.

Thanh chia sẻ trên thế giới mỗi chuyên ngành có ít nhất 20 – 30 khóa học hay và cần thiết, nhóm mong muốn đưa được nhiều hơn để ai bước vào Kiến Học cũng thấy điều có ích cho bản thân.

Tuy nhiên, trung bình hơn 1 tháng Kiến Học mới có thể cho ra mắt một khóa học. “Trong khi đó, kiến thức cập nhật hàng ngày hàng giờ, với tốc độ này không biết đến chừng nào Kiến học mới có kho kiến thức đủ lớn để giúp ích cho mọi người”. 

Lý do của tốc độ không mong muốn này là nguồn tài chính eo hẹp.

Kiến Học đang vận hành với chi phí cực thấp, tất cả các cố vấn và tình nguyện viên hiện giờ đều không nhận gì về mình. 

Tuy nhiên, nguồn lực này cũng có giới hạn. Nhiều cố vấn và tình nguyện viên đã phải bỏ dở giữa chừng. 

“Rất nhiều hướng phát triển, nhiều khoá học rất hay mà học viên đề xuất Kiến học chưa thể thực hiện được, trải nghiệm học tập nhiều khi chưa được như ý” – anh Thanh bày tỏ.

Không có tiền nên kéo lùi mọi thứ. Để tìm kiếm nguồn tài trợ, các thành viên của nhóm đã đến gặp một số nhà đầu tư. 

“Họ chỉ ra rằng Kiến Học có hai điểm yếu. Thứ nhất là Kiến học không kiếm ra tiền, mà họ đầu tư để kiếm ra tiền chứ không phải vì cộng đồng. 

Điểm yếu thứ hai, theo họ, là đội Kiến Học chưa nghiêm túc, vì chưa có ai làm toàn thời gian cho công việc này. 

Họ nói không sai ở chỗ toàn thời gian, nhưng bảo chúng tôi vì thế mà chưa nghiêm túc thì không đúng” – anh Thanh khẳng định.

“Chúng tôi cũng không phải làm cho vui, mà đây là một việc nghiêm túc, vì cộng đồng. Ví dụ, để làm từ thiện, việc quyên góp 5, 10 triệu đồng là không nhỏ nhưng cũng dễ thôi. Quyết định chỉ trong một vài phút, ào một cái là xong.

Nhưng chúng tôi đã và đang dành rất nhiều thời gian cho Kiến Học. Với năng lực của các thành viên trong nhóm, thì thời gian dành cho Kiến Học nếu dành để kiếm tiền sẽ tốt hơn nhiều.

Hiện nay, chúng tôi hy vọng hai điều. Là những cái mình đã và sẽ làm ra đến được với càng nhiều người càng tốt, và làm sao để dự án tồn tại và phát triển lâu dài hơn”.

Kiến Học đang đặt mục tiêu tạo ra 50 khoá học trong 1 năm tới và nâng số người học lên 30.000.

Như các thành viên sáng lập đều đồng lòng: "Đây là dự án dựa trên sức mạnh của cộng đồng và vì cộng đồng, nên sự tham gia hỗ trợ của cộng đồng sẽ đem lại nhiều điều tốt đẹp cho xã hội".

Ngân Anh

Cuộc thi “Ý tưởng Trẻ thơ”

Cuộc thi “Ý tưởng Trẻ thơ” được Honda triển khai lần đầu tại Nhật Bản năm 2002, và 2016 là năm thứ 9 cuộc thi được phối hợp tổ chức tại Việt Nam. Cuộc thi được phổ biến tại các trường tiểu học trên cả nước nhằm khuyến khích các em nhỏ thể hiện khả năng tư duy, quan sát, sáng tạo và dám mơ ước thông qua các ý tưởng, phát minh mà các em gửi gắm qua tranh vẽ.

Ông Kiwamu Kayano - Phó TGĐ Công ty Honda Việt nam trao tặng trang thiết bị thư viện cho trường Chế Cu Nha tại tỉnh Yên Bái

Trong năm 2016, số lượng tranh dự thi gửi về tiếp tục là con số kỷ lục với gần 450.000 bức. Qua các vòng thi, Ban tổ chức đã chọn và trao giải thưởng cho các em trong tháng 8 vừa qua. Để nhân rộng thông điệp ý nghĩa Cuộc thi, Honda Việt Nam đã trích ra số tiền 2,5 tỷ đồng giành tặng cho các hoạt động khuyến học ý nghĩa bao gồm trao tặng 680 suất học bổng cho 68 trường tiểu học có số lượng tranh dự thi hợp lệ cao nhất của 63 tỉnh trên cả nước và hỗ trợ trang thiết bị thư viện cho 12 trường tiểu học nghèo thuộc 12 tỉnh bao gồm Yên Bái, Nam Định, Thừa Thiên Thuế, Quảng Trị, Lâm Đồng, Gia Lai, Tây Ninh, An Giang, Vĩnh Long, Bến Tre, Sóc Trăng, và Bạc Liêu.

Đây là năm thứ 5 chương trình trao tặng thư viện “Ý tưởng trẻ thơ” đến với các trường nghèo trên cả nước, nâng tổng số trường nhận thư viện lên con số 48 trường. Các trường được hỗ trợ thư viện mới đều là các trường còn khó khăn và thiếu thốn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học. Việc có thêm tủ sách mới khang trang, đẹp đẽ, phòng đọc rộng rãi cùng tivi, máy tính sẽ cho các em có thêm động lực tới trường mỗi ngày. Những thư viện mới với nhiều đầu sách sẽ mở ra cho các em những thế giới mới diệu kỳ.

Đại diện HVN chia sẻ niềm vui cùng các em học sinh tiểu học TT Giồng Trôm thuộc tỉnh Bến Tre

Mở rộng số lượng trường được trao tặng

Để nhân rộng hoạt động ý nghĩa và nhân văn này, Ban Tổ chức Cuộc thi “Ý tưởng trẻ thơ” quyết định mở rộng số lượng trường được trao tặng từ 10 trường năm 2015 lên 12 trường năm 2016, bao gồm: PTDTBT TH&THCS Chế Cu Nha (huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái); Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc (huyên Ia Pa, tỉnh Gia Lai); Tiểu học Vinh Hà (huyện Phú Vang, Thừa Thiên-Huế); Tiểu học Trị trấn Giồng Trôm (huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre); Tiểu học Tà Rụt (huyện Đăkrông, tỉnh Quảng Trị);

Ông Kiyokazu Sasabe - Phó TGĐ HVN cắt băng khánh thành thư viện tại trường tiểu học ở Vĩnh Long

Tiểu học Tân Mỹ A (huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long); Tiểu học Phước Vinh (huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh); Tiểu học Tuân Tức 1 (huyện Thanh Trị, tỉnh Sóc Trăng); Tiểu học Cửu Long 2 (huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu); Tiểu học A Nhơn Hội (huyện An Phú, tỉnh An Giang); Tiểu học Trực Đạo (huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định); Tiểu học Liêng Srônh (huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng).

Thư viện mới ở tiểu học Tân Mỹ A, tỉnh Vĩnh Long được trang bị đầy đủ bàn ghế, máy tính, ti vi, đầu DVD và đa dạng các đầu sách

Mỗi thư viện sẽ được trang bị đầy đủ các thiết bị đồng bộ và đảm bảo chất lượng, bao gồm: bàn ghế học sinh, bàn ghế máy tính, bàn ghế thủ thư, tivi và đầu đĩa DVD, máy tính bàn, kệ sách, cùng khoảng 2.300 đầu sách với nội dung đa dạng, hấp dẫn dành cho lứa tuổi thiếu nhi, trị giá cho mỗi thư viện lên đến 180 triệu đồng.

Sau ngày thư viện mới chính thức được mở cửa, mỗi ngày tới trường với các em nhỏ sẽ trở nên ý nghĩa hơn khi được khám phá với nhiều đầu sách khác nhau, từ sách giáo khoa, sách khoa học, truyện cổ tích, đến những sách về kĩ năng sống, câu chuyện về những nhân vật, tâm gương điển hình... Các em cũng sẽ được thầy cô hướng dẫn sử dụng thư viện đúng cách, lựa chọn và đọc sách hiệu quả.

Ông Nguyễn Đức Hữu-Vụ phó Vụ GD Tiểu học, Bộ GD&ĐT (giữa) cắt băng khánh thành thư viện tại tiểu học Trực Đạ

Hy vọng thư viện sẽ không chỉ đơn thuần là nơi đọc sách mà sẽ là “góc học tập” yêu thích. Ban Tổ chức tin rằng, việc xây dựng thói quen đọc sách mỗi ngày sẽ giúp các em nhỏ học thêm nhiều kiến thức bổ ích, nuôi dưỡng tâm hồn, từ đó hoàn thiện bản thân và hình thành kĩ năng sống, chuẩn bị những hành trang tốt nhất cho tương lai.

Minh Ngọc