Nhiều nước thành viên EU và các quốc gia lân cận đã nhờ cậy Bắc Kinh với Moscow để có thêm nguồn vắc xin ngừa Covid-19 bổ sung, giữa lúc phải đối mặt với sự chậm chạp trong triển khai chiến dịch tiêm chủng đại trà của liên minh, tình trạng thiếu hụt nguồn cung, chậm trễ trong bàn giao các lô vắc xin đã đặt hàng cùng những lo ngại về các biến thể mới của virus SARS-CoV-2.Chiến lược đi trước một bước
Trung Quốc đã tài trợ vắc xin Covid-19 miễn phí cho hơn 50 quốc gia khác. Bắc Kinh cũng hướng đến mục tiêu cung cấp vắc xin sớm cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Tính tới cuối tháng 3, đại lục đã chuyển giao 115 triệu liều khắp thế giới, trong khi EU mới xuất khẩu 58 triệu liều.
Tại châu Âu, Trung Quốc đã cung cấp vắc xin cho Hungary, nước thành viên EU và 2 ứng viên gia nhập khối gồm Serbia và Thổ Nhĩ Kỳ. Thủ tướng Hungary Viktor Orban từng cho đăng tải một bức ảnh chụp ông đang được tiêm vắc xin của hãng dược Trung Quốc Sinopharm.
Trong khi đó, vắc xin Sputnik V của Nga ngày càng được chấp nhận rộng rãi hơn trong khu vực. Cơ quan quản lý dược châu Âu (EMA) đang xem xét hiệu quả của loại vắc xin này, trong khi chế phẩm đã giành được sự khen ngợi từ người đứng đầu ủy ban thường trực của Đức về tiêm chủng. Bộ trưởng Y tế Đức đã đề cập đến việc khắc phục tình trạng thiếu nguồn cung ở EU bằng vắc xin do Trung Quốc và Nga phát triển, sau khi chúng được EMA phê duyệt.
Thủ hiến Bavaria Markus Söder thông báo đã đặt hàng sơ bộ 2,5 triệu liều Sputnik V, được sản xuất ngay tại vùng lãnh thổ này. Hồi tháng 3, Thủ tướng Đức Angela Merkel từng tuyên bố có "dữ liệu tốt" về Sputnik V và rằng tất cả các loại vắc xin đều được chào đón khi chúng được cơ quan quản lý y tế bật đèn xanh.
Bà Merkel và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã thảo luận với Tổng thống Nga Vladimir Putin về việc hợp tác sản xuất Sputnik V.
Nga đã không bỏ lỡ cơ hội gắn các đề nghị cung ứng hoặc hợp tác sản xuất vắc xin cho Đông Âu và vùng Balkan với thông điệp quyền lực mềm, nêu bật sự hỗ trợ của Moscow đối với các quốc gia nằm trong chính sách mở rộng và khu vực lân cận của EU. Hơn 50 quốc gia đã đặt hàng Sputnik V.
Nga đã xúc tiến chuyển giao vắc xin cho Serbia và Montenegro, trong khi Croatia đã bắt đầu đàm phán với Nga về việc thu mua Sputnik V. Bộ trưởng Y tế Croatia được cho là đã yêu cầu nhà chức trách trong nước cho phép tiêm vắc xin của Nga mà không cần đợi sự chấp thuận của EMA.
CH Séc và Slovakia cũng tìm tới Nga để được cung ứng Sputnik V. Tuy nhiên, Thủ tướng Slovakia Igor Matovic đã từ chức vào tháng 3 sau khi không giành được liên minh cầm quyền chấp nhận quyết định của riêng ông về việc mua 2 triệu liều vắc xin Nga.
Hungary trở thành quốc gia châu Âu đầu tiên tiêm Sputnik V cho dân vào tháng 2/2021, sau khi phê duyệt khẩn cấp việc sử dụng vắc xin này. Áo cũng đàm phán với Moscow về việc mua vắc xin Nga sau khi được EMA hoàn tất đánh giá về chế phẩm. Thủ tướng Áo Sebastian Kurz cáo buộc EMA quá chậm trễ trong việc phê duyệt Sputnik V.
Tham vọng mở rộng cánh cửa địa chính trị
Việc triển khai muộn kế hoạch thu mua và phân phối vắc xin của EU đã mang lại cho Bắc Kinh và Moscow cơ hội thương mại và ngoại giao phù hợp với chiến lược và thông điệp về quyền lực mềm của họ. Trước đó, ngay giai đoạn đầu của đại dịch, Trung Quốc và Nga đã tham gia cung ứng khẩu trang và thiết bị bảo hộ y tế cá nhân cho các nước châu Âu trong bối cảnh nguồn cung khan hiếm trầm trọng.
Theo tổ chức tư vấn địa chính trị GIS, đối với Trung Quốc, việc xuất khẩu và tài trợ vắc xin cho châu Âu là một phần của "Con đường Tơ lụa y tế", phần mở rộng của Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), thể hiện sức mạnh y tế của đại lục cũng như sự tận tâm của họ vì những điều tốt đẹp hơn cho công chúng toàn cầu. Bắc Kinh đồng thời tìm cách chống lại các quan điểm chỉ trích đại lục, thông qua chiến lược ca ngợi thành công kinh tế, các thành tựu khoa học và y tế, văn hóa và ngôn ngữ.
Bắc Kinh đang hoàn tất việc xây dựng Viện Khổng Tử lớn nhất châu Âu ở Serbia, một trong những nước sớm nhận được vắc xin tài trợ từ Trung Quốc.
Tương tự, Moscow cũng muốn tạo dựng ấn tượng rằng nền y học của họ đang vượt trước phương Tây một bước, bất chấp tỷ lệ chủng ngừa bên trong lãnh thổ Nga vẫn còn thấp. Cái tên Sputnik V gợi nhắc tới vệ tinh nhân tạo đầu tiên trên thế giới, do Liên Xô phóng vào không gian năm 1957. Ngày 11/8/2020, Nga đã nhanh chóng trở thành nước có vắc xin Covid-19 đầu tiên trên thế giới được phê chuẩn sử dụng.
Trong khi đó, EU vẫn thiếu một chiến lược địa chính trị đáng tin cậy cho Balkan, một khu vực bao quanh bởi các nước thành viên EU, vốn vừa là các nhà tài trợ vừa là những nhà đầu tư chính của họ. Cho đến nay, EU đã cung cấp 70 triệu Euro từ các quỹ hiện có để hỗ trợ các nước Balkan mua vắc xin cũng như mang tới gói tài trợ 3,3 tỷ Euro nhằm giải quyết khủng hoảng y tế, trợ giúp đầu tư và kích thích phục hồi.
EU gần đây cũng tăng gấp đôi đóng góp của khối lên 1 tỷ Euro cho COVAX, chương trình chia sẻ vắc xin toàn cầu COVAX do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đứng đầu, vốn dự kiến hỗ trợ cả các nước Balkan và các quốc gia đối tác phía đông. Song, những nỗ lực này không đáp ứng được nhu cầu của các nước láng giềng và các chương trình phòng chống dịch triển khai trong chính EU.
Hồi tháng 3, Ủy ban châu Âu đã chấm dứt quyền miễn trừ áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu vắc xin của EU dành cho các nước Balkan, càng làm giảm khả năng tác động sức mạnh mềm của liên minh đối với khu vực.
Lựa chọn chiến lược
Trên chuyên trang phân tích của GIS, cây bút Michael Leigh tin rằng EU chưa hẳn đã mất "quyền lực mềm" ở sân nhà về tay Nga và Trung Quốc. Nếu một số chính phủ ở Balkan và Đông Âu dường như ưu tiên vắc xin Covid-19 của hai nước này thì đó chỉ nhằm đối phó với sự chậm trễ trong giao hàng của các nhà cung ứng phương Tây, không phải một lựa chọn chiến lược.
Song, EU được khuyến nghị nên củng cố vị thế của liên minh trong khu vực bằng các chính sách bao trùm hơn, bày tỏ tín hiệu rõ ràng hơn và các biện pháp mạnh mẽ hơn nhằm chống lại thông tin sai lệch.
EU cũng cần đẩy nhanh việc cung cấp vắc xin thông qua COVAX và bổ sung các khoản tài trợ khác khi việc triển khai chủng ngừa bên trong khối đang tăng tốc. Liên minh được đề nghị nên cân nhắc khôi phục miễn trừ cho phía tây Balkan khỏi cơ chế kiểm soát xuất khẩu vắc xin.
Tuấn Anh
Putin lên án các nước không duyệt vắc xin ngừa Covid-19 của Nga
Tổng thống Vladimir Putin lên án một số nước nhất quyết không phê duyệt lưu hành Sputnik V, vắc xin ngừa Covid-19 do Nga phát triển, đồng thời gọi đó là biện pháp hạn chế phi lý, mang động cơ chính trị.
" alt=""/>Ngoại giao vắc xin Covid
Từ khi lên nhậm chức vào cuối năm 2017, bà Ardern đã nhiều lần phủ sóng truyền thông phương Tây bằng những hình ảnh mà người ta không thường thấy ở một nguyên thủ quốc gia. |
| Hình ảnh bà Ardern được chiếu lên tòa nhà cao nhất thế giới. |
Jacinda Ardern là ai?
Là người đứng đầu đảng Lao Động New Zealand, bà Ardern chính thức trở thành thủ tướng thứ 40 của quốc gia này vào tháng 10/2017, sau khi đảng đối lập đồng ý lập liên minh và đưa bà lên vị trí cầm quyền cao nhất. Bà Ardern trở thành nữ nguyên thủ quốc gia trẻ nhất thế giới, nhậm chức khi mới chỉ 37 tuổi.
Quan điểm chính trị & chính sách
Bà Ardern tự miêu tả mình là một người theo chủ nghĩa xã hội dân chủ, có quan điểm chính trị cấp tiến ôn hòa, và một người đấu tranh cho nữ quyền. Về chính sách nhập cư, bà kêu gọi giảm tỉ lệ cho phép nhập cư vì lí do cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng được với mức tăng dân số. Tuy nhiên, bà lại mong muốn tăng số lượng người tị nạn New Zealand nhận vào mỗi năm.
Về những vấn đề xã hội, bà Ardern là người ủng hộ hôn nhân đồng tính, và muốn hợp pháp hóa quyền phá thai. Bà phản đối kết án hình sự những người sử dụng cần sa và hứa sẽ tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý về việc hợp pháp hóa cần sa trong nhiệm kì đầu tiên làm thủ tướng. Đầu năm 2018, bà Ardern trở thành thủ tướng New Zealand đầu tiên tham gia vào một cuộc diễu hành của người đồng tính và chuyển giới.
 |
| Bà Ardern đi diễu hành cùng người đồng tính và chuyển giới. |
Ngoài ra, bà Ardern ủng hộ chính sách phi hạt nhân của New Zealand và rất tích cực trong các hành động chống biến đổi khí hậu.
Gia đình nhỏ đáng ngưỡng mộ
Tháng 6/2018, Jacinda Ardern trở thành nguyên thủ quốc gia thứ hai trên thế giới, và đầu tiên của New Zealand, sinh con trong lúc đương chức. Con gái bà, Neve, được sinh ra tại bệnh viện thành phố Auckland vào 21/6/2018.
Tháng 9/2018, bà Ardern lại một lại một lần nữa trở thành tâm điểm của truyền thông thế giới khi trở thành lãnh đạo đầu tiên đưa cô con gái ba tháng tuổi đến một phiên họp của Đại hội đồng LHQ.
Những hình ảnh của bé gái Neve trong vòng tay bố khi bà Ardern phát biểu trước hội đồng LHQ đã gây bão trên mạng xã hội, không chỉ vì sự đáng yêu của chúng, mà còn như một biểu tượng cho sự đấu tranh vì quyền phụ nữ. Bà Ardern có lẽ cũng đã muốn gửi đi một thông điệp rằng phụ nữ hoàn toàn có thể có được thành công trong sự nghiệp mà vẫn xây dựng được một gia đình hạnh phúc.
 |
| Bạn trai và con gái bà Ardern trong phiên họp của Hội đồng LHQ |
“Tôi có khả năng đưa con đi làm, không có nhiều nơi cho phép bạn làm điều đó”, bà Ardern đã nói trong một buổi tọa đàm của UNICEF. “Những gì chúng ta có thể làm là tạo điều kiện tối đa cho phụ nữ bằng cách cho họ những môi trường làm việc linh hoạt nhất.”
Ngoài ra, người bạn đời của bà Ardern, người dẫn chương trình Clarke Gayford cũng đã nghỉ làm để ở nhà làm nội trợ và chăm sóc bé Neve toàn thời gian. Đáng chú ý, bà Ardern và ông Gayford chưa hề kết hôn, một lần nữa cho thấy nét “không truyền thống” trong con người và lối sống của bà Ardern. Nhưng không cần phải tuân theo những giá trị bảo thủ truyền thống, gia đình nhỏ của bà Ardern cũng khiến hàng triệu người phải ngưỡng mộ khi hình ảnh của họ được phát đi trên toàn thế giới.
"Đầu lạnh, Tim nóng" trước thảm họa
Ngày 15/3 vừa qua, 50 người đã thiệt mạng trong vụ thảm sát ở hai nhà thờ Hồi giáo ở thành phố Christchurch, phía nam New Zealand. Trong tuyên bố phát sóng trên kênh truyền hình quốc gia, bà Ardern nhận được những lời tán dương khi ngay lập tức gọi đây là một “cuộc tấn công khủng bố”, mặc dù nghi phạm là một người da trắng.
Đây là một điều khá hi hữu khi trước đó, sau rất nhiều các cuộc thảm sát quy mô lớn có động cơ từ chủ nghĩa dân tộc cực hữu, truyền thông và ngay cả lãnh đạo của nhiều quốc gia đã không dám dán nhãn “khủng bố” lên những kẻ gây án là người da trắng, thay vào đó sẽ dùng những từ như “tâm thần”, “rối loạn nhân cách” hay “kẻ gây án độc lập” để miêu tả hung phạm.
 |
| Bà Ardern trong cuộc họp báo sau vụ xả súng ở Christchurch. |
Những ngày sau vụ thảm sát tàn khốc, hình ảnh của bà Ardern liên tục phủ sóng truyền thông thế giới. Hình ảnh bà trong chiếc khăn trùm đầu, ôm chặt an ủi gia đình các nạn nhân với đôi mắt nhắm nghiền, hay khuôn mặt trầm tư đầy đau xót khi lắng nghe trong buổi họp của cộng đồng người Hồi Giáo ở Christchurch, đã được lan truyền với tốc độ chóng mặt. Một người lãnh đạo với trái tim nhân ái và biết cách thể hiện tình cảm với người dân thay vì những hình ảnh cứng rắn, gai góc, là một thứ người ta không còn thấy nhiều ở các nguyên thủ quốc gia. Ban biên tập của tờ New York Times đã đăng bài viết với tựa đề: “Nước Mỹ xứng đáng có một lãnh đạo tốt như Jacinda Ardern.”
Thậm chí, trong những ngày qua, đã có những bàn tán về việc đưa bà Ardern vào danh sách đề nghị trao giải Nobel Hòa Bình và rất nhiều lời kiến nghị được mở ra để thu thập chữ kí giúp đưa bà vào danh sách cao quý này.
 |
| Những cái ôm đầy xúc động của bà Ardern với gia đình nạn nhân vụ xả súng. |
Rơm rớm nước mắt trước gia đình nạn nhân, nhưng khi trở lại công việc, bà Ardern đã không ngần ngại thể hiện sự cứng rắn của mình. Ngày 19/3, một lần nữa cái tên Jacinda Ardern có mặt trên các headline khi bà thề sẽ không bao giờ gọi tên kẻ khủng bố trong vụ thảm sát. Trong bài phát biểu trước quốc hội, bà nói: “Anh ta có thể đã muốn có tiếng tăm, nhưng ở New Zealand chúng ta sẽ không cho anh ta thứ gì hết, ngay cả tên của anh ta.“Anh ta là một tên khủng bố. Một tội phạm. Một kẻ cực đoạn. Nhưng khi tôi phát biểu, anh ta sẽ luôn vô danh”, bà Ardern nói với giọng đầy đanh thép. Thay vào đó, bà đã gọi tên và tôn vinh những người vô tội thiệt mạng trong vụ thảm sát.
 |
| Bà Ardern phát biểu trước Quốc Hội sau vụ xả súng. |
“Cái đầu lạnh” của bà Ardern còn được khẳng định mạnh mẽ hơn khi chỉ 24 giờ sau vụ xả súng, bà cam kết sẽ thay đổi luật vũ khí ở New Zealand.Và bà đã làm được điều này chỉ 72 giờ sau vụ thảm sát mà theo bà là đã “mãi mãi thay đổi lịch sử đất nước”. Nội các của bà Ardern đã đồng ý thông qua luật cấm tất cả các loại súng trường tấn công và súng trường bán tự động kiểu quân sự, có hiệu lực bắt đầu từ giữa tháng 4. Một lần nữa, cả thế giới đã phải ngả mũ thán phục New Zealand và bà Ardern vì những hành động quyết liệt, thể hiện sự quan tâm chân thành đến các nạn nhân và an toàn của người dân nói chung. Ngay lập tức, đã có hàng loạt những so sánh được đưa ra với Mỹ, đất nước mà các cuộc xả súng đẫm máu diễn ra thường xuyên nhưng chỉ được đáp lại bằng những lời “chia buồn và cầu nguyện” từ các nhà chức trách.
Lời kết
Chỉ mới mười tháng trước, Jacinda Ardern còn bị gọi là “một đứa con gái ngu xuẩn” bởi một thành viên của Quốc Hội. Kể từ khi lên nhậm chức, đã có rất nhiều nghi ngờ và chỉ trích hướng đến bà, khi trở thành nữ nguyên thủ quốc gia trẻ nhất thế giới. Ngay cả việc tách đoàn tùy tùng đi riêng khi đưa chồng con đến LHQ để giành thời gian bên con nhiều hơn, bà cũng bị chỉ trích với lí do tiêu tốn ngân sách quốc gia.
Việc bà Jacinda sinh con khi đương chức cũng tăng thêm những nghi ngờ về khả năng lãnh đạo của bà.Nhiều nhà phân tích đã chỉ ra rằng điều này xuất phát từ những suy nghĩ phân biệt giới tính vẫn ngầm hiện hữu trong chính trị thế giới nói chung và ở New Zealand nói riêng. Khi phụ nữ đảm nhận các chức vụ cao, vẫn luôn có những nghi ngờ với căn cứ không thỏa đáng về khả năng cầm quyền của họ.
 |
| Bà Ardern lắng nghe trong buổi gặp mặt của cộng đồng người Hồi Giáo ở Christchurch. |
Tuy nhiên, những gì bà Jacinda Ardern đã và đang làm được, là ngày càng khẳng định được khả năng lãnh đạo của mình. Bà làm điều đó bằng một trái tim nóng, từ tình yêu thương và sự quan tâm chân thành đến người dân New Zealand. Bà cũng được lòng người dân khi thể hiện một hình ảnh gần gũi, bình dị với gia đình nhỏ của mình. Mặt khác, khi đối mặt với thử thách trong công việc và những đối thủ lăm lăm hạ bệ mình, bà Ardern lại thể hiện được cái đầu lạnh cần thiết của một chính trị gia và một nhà lãnh đạo. Nhìn vào Jacinda Ardern, người ta có niềm tin rất lớn vào New Zealand, đất nước nhỏ bé vốn bình yên, dù là ngay sau khi nó vừa trải qua một cơn địa chấn.
Linh Nguyễn
" alt=""/>Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern: Một cái đầu lạnh và một trái tim nóng
