“Trách nhiệm của Bộ và giải pháp để giải quyết thực trạng này như thế nào để đảm bảo nguyên tắc mà Thủ tướng đã nhấn mạnh tại hội nghị ngành giáo dục toàn quốc 'ở đâu có học sinh, ở đó phải có giáo viên?'", ĐB Nguyệt chất vấn.

Bộ Nội vụ không có thẩm quyền giao biên chế viên chức hàng năm

Lý giải điều này, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết thực chất, Bộ không có thẩm quyền giao biên chế viên chức hàng năm mà chỉ thẩm định. Biên chế viên chức cụ thể do các địa phương thông qua HĐND.

Bộ Nội vụ chỉ đề xuất, tham mưu cho Chính phủ, báo cáo cấp có thẩm quyền bổ sung biên chế viên chức, nhất là viên chức giáo dục để đáp ứng yêu cầu “có học sinh thì phải có giáo viên”. Nhưng việc này phải đảm bảo hợp lý và theo định mức của Bộ GD-ĐT.

“Ví dụ, năm học 2021-2022, chúng tôi xác định số lượng viên chức ngành giáo dục còn thiếu 65.980 người. Trên cơ sở định mức của Bộ GD-ĐT, chúng tôi báo cáo với Ban Tổ chức Trung ương, Ban chỉ đạo Trung ương về quản lý biên chế để giao biên chế giáo dục cho giai đoạn 2022-2026.

Trước mắt, chúng tôi đề nghị việc giao biên chế phải căn cứ trên cơ sở định mức, còn nếu căn cứ theo từng điểm trường sẽ rất khó khăn”, Bộ trưởng Trà lý giải. Bà mong các địa phương cố gắng sắp xếp lại quy mô mạng lưới trường lớp, nhất là hệ thống trường liên cấp, dồn bớt các điểm trường lẻ.

Theo bà Trà, có nhiều tỉnh làm rất tốt việc này, giảm tới 700-800 điểm trường, có những tỉnh giảm được 400-500 điểm trường để đưa con em đồng bào dân tộc về học ở trường nội trú, bán trú. Qua đó, chất lượng được nâng lên và giảm được đầu mối, giảm biên chế, có tỉnh giảm hơn 1.000 biên chế giáo viên. 

“Tới đây, chúng tôi sẽ phối hợp với các địa phương, đặc biệt là Bộ GD-ĐT để phân bổ tiếp số còn lại của biên chế đã được Bộ Chính trị giao cho giai đoạn 2022-2026”, tư lệnh ngành Nội vụ cho hay.

Tạm tuyển giáo viên đạt tiêu chuẩn cũ nhưng chưa đạt tiêu chuẩn mới

Chia lửa cùng Bộ trưởng Nội vụ, Bộ trưởng GD-ĐT cho biết tổng số giáo viên thiếu tính đến năm 2026 là 107.000, chỉ tiêu được duyệt hơn 65.000.

“Ngành GD-ĐT cảm ơn Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ưu ái, bố trí được biên chế trong bối cảnh tinh giản biên chế” - ông Nguyễn Kim Sơn nói.

Để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên, ông Sơn cho rằng một trong các khâu cần làm ngay là rà soát, sắp xếp lại các cơ sở giáo dục từ mầm non đến phổ thông. Tới đây, việc sắp xếp cần đảm bảo khoa học, các học sinh có điều kiện học tập thuận tiện nhất, giáo viên cũng không quá khó khăn trong việc dạy.

Ngoài ra, ông cũng cho hay từ nay đến 2026, tuy có 65.000 chỉ tiêu nhưng ở một số địa phương vẫn còn những chỉ tiêu cũ.

Nhắc lại con số thiếu 1.700 giáo viên mà ĐB Nguyệt đề cập, ông Sơn thông tin hiện Đắk Lắk còn 2.358 biên chế chưa tuyển và phân bổ năm nay thêm 243 chỉ tiêu nữa. Vì vậy, nếu tỉnh tuyển hết số này sẽ giải quyết cơ bản việc thiếu giáo viên. 

Một trong những giải pháp cần thực hiện, theo Bộ trưởng GD-ĐT, là tiếp tục tuyển theo chỉ tiêu cũ, vừa khẩn trương tuyển theo chỉ tiêu mới.

Bộ GD-ĐT đã đề xuất tạm tuyển giáo viên đạt được tiêu chuẩn cũ nhưng chưa đạt tiêu chuẩn mới, đồng thời đề ra lộ trình bồi dưỡng, nâng chuẩn cho họ để đạt được tiêu chuẩn mới vào năm 2030.

Về giải pháp để giảm số lượng giáo viên nghỉ việc, chuyển việc đang diễn ra, ông Sơn cho hay việc tăng lương,  phụ cấp cho giáo viên mầm non, tiểu học cần được thực hiện cấp bách. Bên cạnh đó, cải thiện môi trường làm việc, hỗ trợ chuyên môn.

Bộ trưởng mong xã hội, phụ huynh và học sinh, cộng đồng xã hội có sự chia sẻ với các thầy cô, vì lợi ích của con em.

Thông tin tới PV VietNamNet, một số phụ huynh có con đang theo học tại Trường Liên cấp Tiểu học và THCS Ngôi Sao Hà Nội (quận Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết, cuối ngày 26/5, trường này đã dành hơn 2 tiếng đồng hồ để họp với phụ huynh học sinh xoay quanh vấn đề thu học phí dạy online giai đoạn nghỉ dịch Covid-19.

Cuộc họp được tổ chức sau khi một số phụ huynh bày tỏ sự không hài lòng khi nhận được thông báo của nhà trường về việc điều chỉnh học phí năm học 2019-2020 vào ngày 22/5 vừa qua.

Cụ thể, trong thông báo có nêu nội dung thu học phí của các tháng 2, 3, 4/2020 đến ngày 10/5/2020 (giai đoạn ảnh hưởng của dịch bệnh) là 8.750.000 đồng. Phần thu học phí này, nhiều phụ huynh cho rằng không hợp lý, bởi quãng thời gian đó chưa thấy rõ việc tổ chức học trực tuyến của trường, chưa kể chưa có sự thỏa thuận giữa nhà trường và phụ huynh.

Thông báo học phí của nhà trường.

Cuộc họp này có sự góp mặt của ban giám hiệu cùng tất cả giáo viên chủ nhiệm các lớp của trường.

Tại cuộc họp, nói về mức thu học phí, một phụ huynh chia sẻ: “Số tiền thì với người này cho rằng lớn, người cho rằng nhỏ. Nhưng với tôi, không quá quan trọng mà quan trọng là mong muốn có được sự giải đáp”.

Vị phụ huynh bày tỏ có được sự trao đổi 2 chiều.

“Tôi không mong muốn sau cuộc họp này chúng ta có một khoảng cách hay một sự đổ vỡ nào đó, bởi hậu quả cuối cùng vào con cái của chúng ta và chúng tôi không mong muốn điều đấy. Covid-19 đã làm chúng ta mệt mỏi, không phải chỉ riêng nhà trường mà cả chúng tôi cũng rất mệt mỏi nhưng hôm nay chúng ta ngồi đây với nhau để tìm ra một hướng đi tốt nhất cho cả nhà trường và chúng tôi”.

Chị P.M, đại diện phụ huynh lớp 4A5 cho rằng nếu có được sự đồng thuận của phụ huynh và nhà trường thì câu chuyện về học phí này sẽ kết thúc nhanh hơn và không đi xa như thế này. Chị P.M bày tỏ mong muốn khi đưa ra thông báo thu học phí, nhà trường cần kê khai chi tiết, rõ ràng hơn số tiền của từng tháng.

“Như vậy phụ huynh khi nhìn vào cũng sẽ hiểu rõ được. Ví dụ tháng 2 nhà trường thu bao nhiêu học phí, con học những cái gì? Hay tháng 3, 4 như thế nào,…?”

Vị phụ huynh này cũng dẫn chứng một thông báo học phí của trường khác – nơi đứa con thứ hai của chị đang theo học và cho rằng rất cụ thể và mạch lạc hơn rất nhiều so với thông báo thu học phí của Trường Ngôi Sao Hà Nội. “Phụ huynh không hề muốn đối đầu với nhà trường. Nhưng nhìn vào như thế, không so sánh thì không được. Tất cả chỉ muốn đối thoại trên tinh thần của sự hòa bình”, vị phụ huynh bình tĩnh chia sẻ.  

Tại cuộc họp, một phụ huynh tên Khuê, đại diện cho tập thể phụ huynh lớp 3A5 nêu ý kiến rằng:

Nhà trường nên chia thời gian nghỉ dịch dạy online làm 2 giai đoạn, gồm:

Giai đoạn từ 1/2 đến 22/3 - giai đoạn này Bộ GD-ĐT, Sở GD-ĐT chưa có hướng dẫn cụ thể, nhà trường bị động dẫn đến chưa có sự chuẩn bị kỹ càng cho việc dạy và học online, nên chủ yếu giao bài tập cho các con, thời gian học không đáng kể.

Giai đoạn tiếp là từ 23/3-10/5, đây là giai đoạn có sự chỉ đạo rõ ràng của Bộ và Sở, nhà trường có sự chuẩn bị kỹ lưỡng nên việc dạy và học online có quy củ hơn.

Kết thúc cuộc họp, một phụ huynh đứng lên phát biểu rằng, nếu chưa đạt được sự đồng thuận, các phụ huynh sẽ chưa làm thủ tục đóng tiền học phí. Do đó, nhà trường và phụ huynh cần thời gian suy nghĩ, nếu hai bên đi đến thống nhất thì mọi việc sẽ êm xuôi.

Chị H.L (một phụ huynh khối lớp 2) chia sẻ với VietNamNet: “Phụ huynh chúng tôi bức xúc bởi nhà trường không làm rõ tách bạch tháng không tổ chức học và những tháng có tổ chức. Tôi nghĩ nhà trường không nên thu học phí tháng 2, còn các tháng khác trong đợt học sinh nghỉ dịch thu 50% học phí là hợp lý”

Theo chị H.L, nhà trường có phát cho các phụ huynh đến họp mỗi người 1 tờ giấy yêu cầu viết tên con, lớp và đề xuất để nhà trường xem xét giảm cho các trường hợp này. “Nhưng mọi người không đồng ý và trả lại giấy vì vấn đề không phải phụ huynh đi xin giảm học phí mà vấn đề của phụ huynh là cần tách bạch lúc học và lúc không học”.

Trường liên cấp Tiểu học và THCS Ngôi Sao Hà Nội. Ảnh: website nhà trường.

Bà Phạm Bích Ngà - Chủ tịch HĐQT Trường Ngôi Sao cho hay, trước khi ra thông báo mức thu học phí dạy online, nhà trường đã tổ chức 4 cuộc họp lấy ý kiến đại diện phụ huynh của các lớp và đa phần ý kiến trong các cuộc đó là đồng ý. Sau đó mới đưa ra quyết định chứ không phải tự ý.

Kết thúc cuộc họp, bà Ngà nói: “Trong một số cuộc họp với đại diện ban phụ huynh, thực sự chúng tôi cũng nghĩ là các anh chị bầu ra ban đại diện phụ huynh thì đó là tiếng nói của lớp mình. Như vậy chúng tôi nghe ý kiến thì thấy đồng thuận, hài lòng,… Khi đó chúng tôi cũng rất vui vì nghĩ chắc là mọi người cũng ủng hộ. Nhưng có thể khi đó thì đồng ý nhưng về lớp lại không đồng ý. Chúng tôi chưa hình dung trước được việc này”.

Về chuyện học phí, bà Ngà cho hay có rất nhiều ý tưởng cho năm học tới đây (như chương trình STEM, hoạt động trải nghiệm,…) nhưng có thể sẽ phải cân nhắc bởi nếu làm có thể phụ huynh sẽ ý kiến. “Giờ đây tôi đang bị tụt cảm xúc và nghĩ liệu mình có nên tiếp tục làm những thứ đấy nữa hay không”, bà Ngà nói.

“Trong câu chuyện này hôm nay, tôi không biết các giáo viên của mình đang nghĩ gì nhưng tôi nghĩ chắc là họ không vui lắm và tôi cũng vậy. Chúng tôi thấy căng thẳng. Chúng tôi có thể làm được nhiều thứ cho con các quý vị hơn và vui hơn là như thế này. Nhưng đây sẽ là bài học và trong trường hợp tương tự như Covid-19 quay trở lại, chúng tôi phải làm cách khác để làm thế nào đó tạo được sự đồng thuận”, bà Ngà nói.  

Bà Ngà cho hay, sẽ ghi nhận các ý kiến và mong muốn của phụ huynh nhưng không có nghĩa là sẽ chốt nội dung gì tại cuộc họp này.

“Chúng tôi cần phải suy nghĩ về việc này. Chúng tôi nghĩ rằng chúng ta cũng phải tính cách nào đó để nói chuyện với nhau chứ không thể bằng cách này”, bà Ngà nói.

Một số phụ huynh cho hay họ muốn dự họp nhưng thông báo của nhà trường gấp quá họ không thể thu xếp tham dự.

Thanh Hùng

Bộ Giáo dục lên tiếng về việc thu học phí mùa dịch Covid-19

 - Bộ GD-ĐT yêu cầu nguyên tắc là chia sẻ khó khăn giữa các cơ sở giáo dục và phụ huynh.

Bao nhiêu đàn ông Trung Quốc vẫn còn muốn nhìn thấy những phụ nữ như thế này nữa? Ảnh: Reuters

Những phụ nữ còn sót lại

Deng là một trong số hơn 100.000 phụ nữ Trung Quốc bị cho là thế hệ tiếp theo của những bà cô không chồng. Theo những người chỉ trích, họ sống khép kín, thiếu hấp dẫn, chỉ quan tâm tới sự nghiệp - những người mà theo một số học giả và quan chức Trung Quốc, họ thậm chí gây ảnh hưởng không tốt tới yếu tố xã hội của nước này khi đặt giáo dục lên trên gia đình.

Bất chấp những thành kiến đó, Deng là một cô gái hay nói, giọng cao và nhẹ. Mái tóc ngắn khiến khuôn mặt cô trông nữ tính hơn. Hiện Deng đang nghiên cứu về điều kiện làm việc ở các nhà máy Trung Quốc với hi vọng cải thiện cuộc sống của công nhân. Một trong những công nhân cô phỏng vấn đã “sốc” khi biết cô đang học lên Tiến sĩ. “Dù là tiến sĩ nhưng cô không hề xấu” – Deng nhắc lại câu nói của anh ta.

Ngày nay, phụ nữ Trung Quốc đang có trình độ hơn bao giờ hết. Nhưng số lượng càng tăng thì những chỉ trích và chế giễu nhắm vào họ ngày càng nhiều. Các chuyên gia về giới cho rằng thật đáng lo ngại khi quan điểm của người Trung Quốc ngày càng bảo thủ ngay cả khi đời sống người dân đang ngày càng giàu hơn và có học thức hơn.

Những thành kiến về nữ nghiên cứu sinh đang ngày một đáng lo ngại ở Trung Quốc khi rất nhiều phụ nữ đang trở thành “shengnu” – “những phụ nữ còn sót lại” – những người đã đến tuổi 27 mà chưa kết hôn. “Phụ nữ chủ yếu bị xem như công cụ sinh sản, sinh con vì lợi ích quốc gia” – bà Leta Hong Fincher, tác giả cuốn “Những phụ nữ còn sót lại: Sự hồi sinh của bất bình đẳng giới ở Trung Quốc” nhận định.

Sự giễu cợt dành cho phụ nữ có bằng tiến sĩ – những người thường chưa học xong cho tới khi 28 tuổi - thì còn cay độc hơn. “Có một sự kỳ thị truyền thông xung quanh những phụ nữ có học vị cao” – bà Fincher nói, đặc biệt là truyền thông xã hội.

Sinh viên trong lễ tốt nghiệp ĐH Phục Đán, Thượng Hải. Ảnh: Reuters

Một chủ đề thảo luận mới đây trên một diễn đàn nổi tiếng của Trung Quốc giật tít: “Nữ tiến sĩ có xấu xa đến mức không thể kết hôn?” “Họ vô tâm, vô đạo đức, thô tục và yếu ớt” – một người dùng Weibo nói.

Theo một khảo sát trên Weibo vào tháng Giêng năm ngoái, có 30% trong số 7.000 người nói rằng họ sẽ không kết hôn với một phụ nữ có bằng tiến sĩ.

Ngoài việc bị gọi là “giới tính thứ ba”, nữ tiến sĩ còn bị gọi là “tu nữ lạnh lùng”, “UFO” (viết tắt của ugly – xấu xí, foolish – ngu ngốc và old – già nua). Ở ĐH Sun Yat Sen (Quảng Châu) mà Deng đang làm nghiên cứu sinh, các sinh viên nam thường ví ký túc xá của những nữ nghiên cứu sinh là Cung Trăng – nơi mà chị Hằng sống trong đơn độc, chỉ có một chú thỏ để làm bạn.

“Sự ngu dốt là đức hạnh của người phụ nữ”

Các cô gái trong buổi ghi hình một chương trình hẹn hò ở Thượng Hải. Ảnh: Reuters

Vào những ngày đầu tiên thành lập nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, Đảng Cộng sản đã rất tích cực đánh đổ tư tưởng Nho giáo cũ về phụ nữ. Mao Trạch Đông từng kêu gọi phụ nữ “nắm giữ một nửa bầu trời” bằng cách đi học và kiếm việc làm.

Kết quả là, tỷ lệ nữ giới học phổ thông đạt 40% vào năm 1981 – tăng 25% so với năm 1949, trong khi tỷ lệ học đại học tăng từ 20% lên 34% trong cùng kỳ - theo một nghiên cứu năm 1992 của Trung tâm Đông tây (Hawaii). Vào giữa những năm 80, có 90% phụ nữ đi làm.

Kể từ khi Trung Quốc bắt đầu bỏ nền kinh tế bao cấp trong những năm 80 và 90, nhiều doanh nghiệp nhà nước tuyển dụng phụ nữ hơn, cũng là lúc những giá trị bảo thủ bắt đầu quay trở lại. “Có vẻ như quan điểm ‘ngu dốt là đức hạnh của phụ nữ’ đang quay trở lại” – He Yufei, 27 tuổi, một trong những bạn cùng lớp của Deng ở ĐH Hồng Kông trích dẫn câu nói mang hàm ý rằng phụ nữ chỉ nên tập trung vào vai trò làm vợ, làm mẹ.

Một trong những quan điểm chủ đạo là phụ nữ không nên có chức vụ và trình độ cao hơn chồng mình. Theo Louise Edwards – một chuyên gia về giới và văn hóa ở ĐH New South Wales của Australia, sự đổ bộ văn hóa của các bộ phim truyền hình sướt mướt, nhạc pop và phim Hàn Quốc, Nhật Bản – những xã hội có truyền thống bảo thủ, chưa bao giờ đi qua giai đoạn giải phóng phụ nữ mà Trung Quốc đã trải qua – lại tiếp tục củng cố quan điểm này. “Với việc bạn có bằng tiến sĩ, bạn đang là kẻ thò mũi vào hệ thống này” – ông Edwards nói.

Ngoài ra, những định kiến truyền thống có vẻ đang rất tiện cho Chính phủ Trung Quốc trong thời điểm nước này đang phải đối mặt với vấn đề nhân khẩu học. Đến năm 2020, đàn ông Trung Quốc sẽ nhiều hơn phụ nữ ít nhất 24 triệu người – theo Cục Thống kê quốc gia. Một số nhà nghiên cứu cho rằng khái niệm “shengnu” (gái ế) đã được các cán bộ tuyên truyền của nước này dựng lên để buộc phụ nữ phải kết hôn càng sớm càng tốt.

“Chính phủ rất quan tâm tới những người đàn ông bị “dư thừa”, không tìm được vợ. Vì thế, họ buộc những phụ nữ có học thức phải kết hôn” – ông Fincher nói. “Chính phủ Trung Quốc không đề cập chút nào tới việc mất đi những phụ nữ có tiềm năng trong thị trường lao động, và điều đó phản ánh những lo ngại ngắn hạn về sự ổn định xã hội”.

“Họ đã già, giống như những viên ngọc trai vàng”

Sinh viên trong lễ tốt nghiệp ở ĐH Phúc Đán. Ảnh: Reuters

Tiến sĩ là một tấm bằng tương đối mới ở Trung Quốc. Cuối những năm 60, các chương trình sau đại học đều bị cấm trong suốt Cuộc Cách mạng Văn hóa Trung Quốc. Sau đó, tới năm 1982 bằng tiến sĩ mới được cấp lại. Hiện tại, sau khi mở rộng hệ thống giáo dục đại học nhằm vươn tới sự cạnh tranh trên tầm quốc tế, Trung Quốc lại cấp bằng tiến sĩ nhiều hơn bất cứ quốc gia nào. Nước này có 283.810 Tiến sĩ vào năm 2012 – so với 50.977 tiến sĩ của Mỹ cùng năm đó.

Phụ nữ Trung Quốc chiếm một nửa số cử nhân và gần một nửa số Thạc sĩ, tuy nhiên chỉ có 35% tiến sĩ là phụ nữ vào năm 2012 – so với 46% ở Mỹ. Phụ nữ trẻ Trung Quốc vượt trội hơn nam giới đến mức một số trường đại học bắt đầu yêu cầu điểm đầu vào của nữ sinh cao hơn nam sinh.

“Mặc dù phụ nữ học tốt ở đại học nhưng họ thường dừng lại ở bằng thạc sĩ và đó chính là lý do. Một phần là vì định kiến này” – ông Edwards nói.

Không chỉ các blogger vô danh hay các nam sinh đại học là hay nhạo bang phụ nữ học cao. Mới đây, hồi tháng Giêng, Chen Riyuan – một học giả ở Quảng Châu, cũng là một chính trị gia trẻ - đã nói rằng phụ nữ độc thân mà có bằng tiến sĩ thì giống như “sản phẩm hạ giá”.

Liên đoàn Phụ nữ Trung Quốc đã viết trên trang web của hội nhân ngày Quốc tế Phụ nữ năm 2011 rằng: “Khi phụ nữ có bằng Thạc sĩ hoặc tiến sĩ, họ đã già, giống như những viên ngọc trai màu vàng”.

Cũng có một số phụ nữ tin rằng học lên tiến sĩ sẽ làm họ mất cơ hội để ổn định cuộc sống. “Nhiều bạn bè tôi từ bỏ học vị tiến sĩ vì họ nghĩ rằng họ cần có bạn trai” – Meng Ni, một nghiên cứu sinh ở ĐH York, Anh cho biết.

Con đường học thuật bạc bẽo

Mặc dù con đường học thuật khó khăn, song thị trường việc làm quá khắt khe khiến cuộc sống của những phụ nữ chọn con đường này cũng không hề dễ dàng. Họ được trả khoảng 1.000 tệ (khoảng 160 USD)/ tháng, cộng thêm một chút thù lao từ việc làm trợ giảng hoặc quản lý ký túc xá.

Huang Yalan, cô gái 25 tuổi đang làm nghiên cứu sinh ngành truyền thông ở ĐH Thanh Hoa (Bắc Kinh) hiện đang sống trong một phòng ký túc xá nhỏ và dành hầu hết thời gian để nghiền ngẫm các bài viết về lý thuyết truyền thông – đề tài luận án của cô. Cô gặp bạn trai mỗi tháng một lần. Nếu xin được công việc làm giảng viên sau khi tốt nghiệp, cô có thể nhận mức lương khởi điểm từ 3.000 đến 6.000 tệ/ tháng. Và phải mất vài năm đến chục năm cô mới trở thành giáo sư.

He – một tiến sĩ nữ - kể rằng cô từng bị một giáo sư từ chối hướng dẫn vì ông chỉ muốn hướng dẫn nghiên cứu sinh nam. Một trường hợp khác là Carrie, 30 tuổi, tiến sĩ truyền thông ở một trong những đại học hàng đầu Trung Quốc cho biết cô đã bị “sốc” khi câu hỏi đầu tiên mà một nhà tuyển dụng hỏi cô là có định sinh con trong vòng một năm nữa hay không. “Tôi đã rất tức giận nhưng tôi phải kiềm chế”.

Cái gì không có lợi cho nữ tiến sĩ sẽ không có lợi cho Trung Quốc

Tỷ lệ nữ Tiến sĩ và nam Tiến sĩ ở Trung Quốc. Dữ liệu: Bộ Giáo dục Trung Quốc

Không khuyến khích phụ nữ đi làm hoặc học cao sẽ gây bất lợi cho nền kinh tế của bất cứ quốc gia nào, đặc biệt là Trung Quốc. Đất nước này đang phải đối mặt với dân số già đi nhanh chóng và lực lượng lao động dự kiến chỉ còn 10 triệu người trong năm nay. Dân số trong độ tuổi lao động bắt đầu giảm từ năm 2012 – giảm gần 4 triệu người vào năm ngoái. Trong khi 2 người hàng xóm sát cạnh là Nhật Bản và Hàn Quốc – những quốc gia đang gặp vấn đề nhân khẩu học tương tự - thì đang có những chiến dịch cộng đồng nhằm đưa nhiều phụ nữ hơn vào lực lượng lao động, thì Trung Quốc không hề có bất cứ chiến dịch nào.

Kết quả là, tỷ lệ lao động nữ của Trung Quốc – từng là một trong những quốc gia cao nhất thế giới – sụt giảm nghiêm trọng. Tỷ lệ phụ nữ thành thị trong độ tuổi lao động giảm xuống 60,8% vào năm 2010 – so với 77,4% vào năm 1990, vì ngày càng nhiều phụ nữ chọn ở nhà sau khi sinh con.

Trong xếp hạng bình đẳng giới của Diễn đàn kinh tế thế giới, Trung Quốc hiện đứng thứ 87 trong tổng số 142 quốc gia, dưới cả El Salvador, Georgia và Venezuela. Khoảng cách thu nhập cũng lớn hơn: Một nghiên cứu cho thấy từ năm 1995 đến năm 2007, thu nhập của phụ nữ so với thu nhập của nam giới giảm từ 84% xuống còn 74%.

Việc phụ nữ ít khi học cao cũng là lý do giải thích tại sao họ vắng mặt trong giới hoạch định chính sách và sau cùng là trong Chính phủ - nơi mà một nửa số thành viên trong cơ quan có quyền quyết định cao nhất là Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị (PSC) có bằng Tiến sĩ. Tỷ lệ phụ nữ giữ chức Bộ trưởng trở lên vẫn dưới 10% kể từ năm 1982. Chưa có bất cứ phụ nữ nào từng được đề cử vào PSC hay vị trí Bí thư Đảng Cộng sản.

Tuy vậy, các nữ tiến sĩ vẫn đang phấn đấu hết mình

Bất chấp mọi định kiến, các nữ tiến sĩ vẫn nhanh chóng bắt kịp các đồng nghiệp nam. Từ năm 2004 đến năm 2012, tỷ lệ nữ tiến sĩ đã tăng 19 lần.

Trong số hàng chục nghiên cứu sinh đang ngồi chung văn phòng với Deng ở ĐH Hồng Kông, hơn một nửa trong số đó là phụ nữ Trung Quốc. Deng nói rằng cô tin cô và các đồng nghiệp vẫn có ích cho Trung Quốc.

“Tôi nghĩ các nữ nghiên cứu sinh có thể chứng minh một cách sống khác của phụ nữ” – cô nói. “Không phải sống cuộc sống nhờ chồng con hay các anh em trai, mà là chứng minh phụ nữ cũng có thể học cao, độc lập và hạnh phúc”.

• Nguyễn Thảo (Theo QZ)