Tôi hiểu ông ám chỉ điều gì. Là người phụ trách các sự kiện tập thể cho công ty, tôi đã nhận nhiều bản chào tổ chức hoạt động team building. Thời kỳ đầu, các trò chơi tập thể dừng ở mức độ giải trí nhẹ nhàng như kéo co, chui bao tải thi chạy, giải mật thư, cướp cờ. Những trò này chủ yếu giúp tăng cường vận động, giải phóng sức ỳ của giới dân văn phòng vốn thường tiếp xúc thường xuyên với máy tính và giam mình trong môi trường máy lạnh.

Nhưng dần dần, mức độ dạn dĩ của các trò chơi tăng lên. Chúng được quảng cáo là "rất mới mẻ và đầy thử thách". Trò "bú bia" yêu cầu nhân viên nữ kẹp nách một bình sữa chứa bia để nhân viên nam hút. Trò "hít đất đôi" cho nhân viên nữ nằm dưới để nhân viên nam thực hiện thử thách chống đẩy. Mẫu số chung của các trò chơi này là khai thác triệt để việc mô phỏng các khu vực cơ thể nhạy cảm, tạo ra sự đụng chạm vô tình giữa người nam và người nữ, kích thích liên tưởng tới các hành vi tình dục.

Nhiều tổ chức nhầm lẫn hoạt động xây dựng đội nhóm (team building) với ăn chơi nhảy múa. Đây là một hoạt động tập thể, được thực hiện thông qua việc chia nhóm tham gia các trò chơi, nhằm gắn kết các cá nhân trong một tổ chức.

Tôi đã gạt nhiều đơn vị tổ chức sự kiện ra khỏi danh sách nhà cung cấp dịch vụ vì họ đề xuất team building thành các trò đùa giới tính. Ở những nơi tôi từng làm việc, các trò chơi mang hơi hướng lạm dụng giới tính là điều cấm kỵ. Nhân viên được giáo dục rất kỹ và nhận thức rõ về các hành vi quấy rối hay tấn công tình dục nơi công sở. Các lãnh đạo cấp cao cũng coi việc duy trì sự đa dạng, bình đẳng và tôn trọng giới là yếu tố quyết định tạo niềm tin và sự gắn kết của nhân viên.

Năm đó, đơn vị được tôi chọn đồng hành trong chuyến dã ngoại do một người nước ngoài làm chủ. Họ dành nhiều ngày tìm hiểu về các ưu tiên và hoài bão kinh doanh của công ty, sau đó thiết kế hoạt động tập thể phù hợp nhất. Các chuyên viên chủ động đưa ra thông điệp sau mỗi trò chơi, giúp mọi người hiểu được vai trò của mỗi cá nhân trong quá trình tiến tới các mục tiêu chiến lược.

Ở góc độ quản lý, các chuyến dã ngoại kết hợp trò chơi tập thể được tổ chức định kỳ sẽ tăng cường sự gắn kết giữa nhân viên, nâng cao tính sáng tạo cũng như thúc đẩy năng suất làm việc nhóm.

Tuy nhiên, nhiều đơn vị cung cấp dịch vụ team building không thiết kế trò chơi gắn với nhu cầu phát triển đội nhóm cụ thể của tổ chức, ví dụ tăng cường truyền thông nội bộ, trao quyền chủ động cho nhân viên hoặc kích thích khả năng lãnh đạo. "Nhân viên chỉ thích ăn chơi nhảy múa. Chị không nên tốn công nghĩ các trò động não", một chuyên viên tổ chức sự kiện khuyên tôi.

Trong quản trị tổ chức, chiến lược được coi là bộ óc, còn văn hóa tổ chức được xem là linh hồn. Giá trị của một tổ chức được xây dựng nên từ văn hóa giao tiếp, quy tắc ứng xử, phong cách quản lý, hành vi và thái độ của con người trong tổ chức đó. Với tầm quan trọng như vậy, văn hóa của tổ chức, trong đó có các hoạt động team building, nếu được đầu tư đúng cách sẽ giúp nâng cao hiệu suất, góp phần tạo ra hiệu quả cho đơn vị.

Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận rõ ràng, các ứng xử dưới chuẩn liên quan tới văn hóa tổ chức, bao gồm các trò team building lệch lạc, nếu có, nên được góp ý với mục đích nâng cao nhận thức hơn là chụp mũ bằng những phán xét mơ hồ như "phản cảm", gây "dư luận xấu". Việc dựa vào áp lực dư luận để xử phạt hành chính với các hoạt động không có yếu tố làm sai quy định pháp luật là điều không cần thiết và tạo thói quen ứng xử tùy tiện với những gì không "vừa mắt".

Sự trưởng thành của cộng đồng đến từ nhiều phía, không chỉ đến từ các tổ chức riêng lẻ.

Cẩm Hà

Không ai trong khu vực Long Châu, phường Tân Lộc, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ biết về ông Bé lại có thể nghĩ rằng một ngày ông hết mù và lại nói chuyện sang sảng. Ông bây giờ còn có bằng Trung cấp Đông y, rành rõ từng cây thuốc nam có trong vườn nhà.

Sáng sớm cuối tuần, ông Bé sang nhà bạn, nhấp vài ly rượu, lên kế hoạch cho buổi nấu nước bông sen trắng tặng bà con bị bệnh hở van tim vào hai ngày tới tại phường Thới Thuận, quận Thốt Nốt.

Vỗ vai ông bạn, ông Bé nhắc đi nhắc lại: 'Đợt này có một hồ sen bị chết nhiều, tui mới rải phân tuần trước đang chờ nó lên lại. Mấy anh em mình ráng gom sao cho đủ 5 bao, để nấu được 250 lít nha chú Mười, nếu mà thiếu mấy bả la làng lên đó à nghen'.

Ông Mười Huệ (bạn của ông Bé) cười: 'Anh Hai dặn kỹ quá, có tuần nào mà nấu không đủ 250 lít nước chưa. Anh Hai lo về nghỉ để mai còn cưa đống củi to nữa'.

Làm việc thiện giúp đỡ bà con là cách mà ông Bé giữ lời hứa với bản thân mình khi ông gặp tai họa. Bởi 'tui từng cầu trời đất cho tui hết câm, hết mù, tui nguyện đi làm từ thiện suốt đời để trả ơn', ông Bé nhớ lại.

Khi khỏe lại thì ông Bé cũng lớn tuổi, con cái đã có việc làm ổn định, lại được vợ ủng hộ nhiệt tình nên 18 năm nay, ông Bé chỉ đi làm từ thiện để 'giữ trọn lời hứa năm xưa với đất trời'. Ảnh: Thanh Nghi

Năm 1977, ông Bé 27 tuổi là người đàn ông khỏe mạnh, ai thuê gì làm nấy nuôi vợ và con trai. Một buổi trưa khi đang cuốc đất thuê cùng vài người, ông ngã xuống đất và ngất xỉu. Mọi người khiêng ông vào nhà và đưa đi bệnh viện, ông nằm bất tỉnh 3 ngày. Tỉnh dậy, nhìn thấy mọi người xung quanh, ông muốn hỏi chuyện nhưng không thể thốt ra lời.

Ông thò vào túi áo bác sĩ đứng bên cạnh, lấy cây bút viết vào tay mình: 'Cho tui tờ giấy'. Nhận tờ giấy, ông viết tiếp: 'Tui muốn nói nhưng không phát âm được', ông Bé nhớ lại. Lúc đó ông vẫn chưa nghĩ mình bị câm.

Ở bệnh viện thành phố Cần Thơ điều trị gần một tháng nhưng bác sĩ không tìm ra nguyên nhân dẫn đến việc ông không nói được, trong khi sức khỏe của ông bình thường và tai vẫn nghe được. 

'Thời đó mới giải phóng, thiết bị y tế còn thiếu thốn, bác sĩ bảo tôi về, 'chờ thêm một thời gian bệnh viện sắm sửa các thiết bị hiện đại hơn thì sẽ báo để anh lên kiểm tra lần nữa', ông Bé nhớ lại.

Nhưng ông chờ gần 20 năm không nhận được tin tức gì. 

Suốt 20 năm giao tiếp với mọi người qua giấy bút, ông Bé còn lạc quan bởi nghĩ mình may mắn biết chữ và còn nghe được. Ông vẫn đi làm thuê nhưng 'hễ có việc gì nặng nhọc là anh em giành làm hết'. 

'Trong nhà từ dạo đó quen dần với tiếng vỗ tay bốp bốp của ông. Mỗi lần muốn nói chuyện, ông ấy vỗ tay là tui chạy tới, rồi ông ấy lấy giấy bút ghi ra, riết rồi tui quen', bà Mai Thị Dễ, 71 tuổi, vợ ông Bé nhớ lại.

Khi chứng câm chưa có lời giải thì tháng 10/1997, một buổi sáng ông Bé thấy mệt, đau nhức hai vai nên nhờ người cạo gió, lim dim ngủ. Cạo gió xong, mở mắt ra thì ông không nhìn thấy gì, 'mọi thứ trước mắt tối sầm lại và tôi ngã xuống đất', ông Bé nhớ lại.

Ông được đưa vào bệnh viện thành phố Cần Thơ, nhưng bác sĩ một lần nữa bó tay. Cố gắng mở to mắt ra nhưng ông Bé không nhìn thấy gì, dù đôi mắt vẫn đen nháy.

'Hằng ngày tui tự hỏi lòng mình, tại sao ông trời lại bắt tui trở nên như vậy. Bỗng nhiên tui bị câm, rồi bỗng nhiên bị mù mà không một chút đau đớn. Nghe tiếng con cười nhưng không nhìn thấy mặt, nó ngồi trong lòng tui mà sao tui nhớ nó quá', ông Bé ngậm ngùi nhớ lại. 

Cha ông cho đất, ông bán bớt một công lấy tiền chữa bệnh thuốc thang và trả nợ bà con vì kinh tế gia đình đã kiệt quệ. 'Lúc ấy tui không còn sợ chết nữa, ngày nào cũng nghĩ hay vùi mình xuống đất cho xong', ông Bé nói.

Từ đó ông không đi đâu, chỉ quanh quẩn trong nhà, tới bữa cơm vợ múc cơm đưa đến tận tay, thỉnh thoảng được vợ đưa sang nhà bạn chơi cho khuây khỏa. Gia đình sợ ông nghĩ quẩn, đem cất hết những chai thuốc trừ sâu, chai dầu hỏa và mấy con dao.

Ông Bé (trái) và ông Nguyễn Văn Mười (63 tuổi) trong nhóm từ thiện nấu nước bông sen trắng. Ảnh: Thanh Nghi.

Một buổi tối tháng 8/2001, bốn năm sau khi bị mù, ông Bé được vợ dìu ra thắp nhang cúng rằm, lúc quay vào nhà thì ngã sấp xuống, bất tỉnh nhân sự. Bà Dễ hô hoán, hàng xóm chạy lại nhà đông nghẹt.

'Chúng tôi lập tức kiểm tra coi ông ấy còn thở không thì không thấy. Ông ấy nằm im nên ai cũng nghĩ ông chết rồi', ông Lê Văn Trường, hàng xóm của ông Bé, là một trong hai người có mặt đầu tiên khi ông Bé bất tỉnh kể lại.

Bà Dễ ôm lấy chồng, vừa khóc vừa đòi đưa chồng đi bệnh viện, thì có người nói, 'Ông chết rồi đưa đi bệnh viện làm gì nữa'. Gia đình ngỡ thật, bắt đầu dọn dẹp chuẩn bị lo hậu sự. Khoảng 20 phút sau ông Bé tỉnh lại trước sự sợ hãi của mọi người.

'Thằng Bé chết rồi' là câu đầu tiên tui nghe được khi tỉnh lại, thấy mẹ và vợ con đang ôm nhau khóc. Tui chợt nghĩ không biết mọi người làm gì ở nhà mình đông thế, vừa nghĩ tui vừa bật ra câu nói đó thành lời', ông Bé nói.

Cơn sửng sốt thấy chồng tỉnh lại nhường chỗ cho việc bất ngờ khi thấy ông Bé câm, mù bỗng nói thành tiếng, chỉ từng người kể tên vanh vách. 'Tui tưởng ông chết rồi, mà ông có chết tui cũng ở vậy nuôi con!', bà Dễ nhào đến ôm chồng, khóc rưng rức làm ông Bé cũng khóc theo. 

Trở về từ cửa tử, lại nhìn và nói được, ông Bé hạnh phúc vô ngần nên quyết giữ lời hứa 'nếu mình khỏi bệnh, sẽ phát tâm đi làm từ thiện để trả ơn', điều ông nhẩm trong đầu bao lần trong những ngày dài đằng đẵng chìm trong bóng tối. 

Ông tham gia vào phòng thuốc đông y của một cây xăng tại phường Thới Thuận, quận Thốt Nốt, sau đó được cử đi học Trung cấp Y học Cổ truyền tại Cần Thơ.

Vài tháng, ông cùng anh em trong nhóm từ thiện đi Phú Quốc, Tây Ninh hay Bình Thuận vào rừng kiếm cây thuốc nam về tặng cho phòng khám đông y.

Ông Trần Quang Tuấn, trưởng Khu vực Long Châu, phường Tân Lộc, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ cho biết: 'Tôi có biết ông Bé trước đây bị câm, bị mù, đột nhiên bất tỉnh thì gia đình tưởng chết chuẩn bị lo hậu sự. Tỉnh lại, ông Bé hết câm, hết mù, sinh hoạt bình thường và tham gia làm từ thiện tại địa phương'.

Bác sỹ CKI Y học cổ truyền Nguyễn Hữu Trường (TP. HCM) thì nói: 'Có thể ông Bé chỉ ngưng thở 1-2 phút, trong lúc người nhà hoảng loạn, không kiểm tra lại nên tưởng ông ấy chết. Chứ không thể có chuyện ngưng thở 20 phút mà vẫn sống được. Còn về việc ông ấy bỗng nhiên hết câm, hết mù sau khi tỉnh lại thì cần phải có nghiên cứu khoa học rõ ràng mới giải thích được'.

Sắp tới giờ cơm trưa, vợ ông Bé từ trong bếp lật đật ra sân nói: 'Tui nấu cơm xong rồi, ông ăn cơm rồi đi đâu thì đi'. Ông Bé cầm chìa khóa xe máy trên bàn, xỏ đôi dép đáp lại: 'Tui chạy ù qua ao sen coi nay được nhiều bông chưa rồi về ăn sau, đang sợ thiếu bông nấu đây bà ạ'.

Vừa dứt lời, ông đi nhanh ra sân, quay đầu chiếc xe máy, nổ máy chạy ù đi. Cái biển số xe rơi một bên ốc vít, kêu lẻng kẻng trên con đường gập ghềnh sát mé sông. 

Chuyện nhói lòng phía sau sổ tiết kiệm 50 triệu đồng của người mẹ câm

  Mười năm bỏ mặc người mẹ tật nguyền nhưng tôi không ngờ, đến lúc sa cơ, lại nhận được món quà từ bà. 

Về nhà anh làm dâu, tôi mới biết, anh từng có mối tình sâu nặng với một chị gần nhà. Tuy nhiên, chuyện kết hôn của hai người bị phản đối vì chị ta từng phá thai khi còn đang học cấp 3.

Không thể thuyết phục được gia đình, chị ta đi xuất khẩu lao động rồi kết hôn với một người đàn ông ở nước sở tại. Khi cưới tôi, anh vẫn chưa quên được chị ta nên thường nhắc đến bằng giọng tiếc nuối khiến tôi cảm thấy rất bất an.

Một lần, khi đang mang thai ở tháng thứ 3, tôi phát hiện anh nhắn tin với chị ta. Nội dung tin nhắn cho thấy, chị ta đã về nước và đang tìm việc tại thành phố nơi vợ chồng tôi ở.

Tôi đã cãi nhau rất to với chồng. Thậm chí, tôi còn thưa chuyện với bố mẹ hai bên về hành động quá đáng của chồng tôi. Tất cả đều trách anh. Thậm chí, chị gái tôi còn gọi điện mắng anh, bảo anh đang làm chuyện thất đức trong lúc vợ mang bầu.

Anh đã giải thích với tôi và mọi người rằng, anh chỉ giúp đỡ cô ấy trong lúc cô ấy đang khó khăn về chỗ ở và việc làm. Ngoài ra, anh không có ý gì khác. Chuyện tình cảm ngày trước đã chấm dứt lâu rồi.

Tuy nhiên, làm sao tôi có thể tin lời anh trong khi cứ thỉnh thoảng, tôi lại không thể liên lạc được với anh. Nhóm chụp ảnh cùng anh cũng không biết anh đang ở đâu.

Để có bằng chứng khiến anh không thể chối cãi, tôi đã thuê thám tử theo dõi mọi động thái của anh mỗi khi ra khỏi nhà. Chỉ 1 tuần sau khi theo dõi, thám tử báo cho tôi biết, anh thường xuyên ra vào một căn hộ chung cư.

Lúc đó, tôi đang bầu ở tháng thứ 8 nhưng vẫn gọi anh trai và vài người bạn đến đánh ghen. Hóa ra, căn hộ đó là do anh thuê cho người yêu cũ và con trai của chị ta ở.

Việc đến nước đó thì tôi không còn gì để níu kéo nữa. Sau khi quậy tung căn hộ của chị ta, tôi yêu cầu chồng về ký đơn ly hôn.

Bố mẹ đẻ của tôi vì quá bức xúc nên cũng bắt anh trả lại chiếc ô tô mà ông bà mới cho tiền chúng tôi mua. Anh không dám cãi lời nhưng tỏ ra rất cay cú.

Đêm đó, anh về nhà và nói với tôi rằng, chính tôi đã phá nát gia đình, khiến đứa con chưa kịp trào đời đã không có đủ cha mẹ. Lỗi tày trời này là do tôi chứ không phải anh. Sau đó, anh lấy quần áo, đồ đạc rồi bỏ đi.

Ít ngày sau, tôi hẹn gặp người phụ nữ của anh. Mục đích là để sỉ vả chị ta, khiến chị ta phải đau đớn. Tuy nhiên, chị ta khá điềm tĩnh.

Sau khi nghe tôi chửi bới, thóa mạ. Chị ta xin lỗi rồi nói rằng, tôi đã quá ghen mà khiến mọi chuyện rắc rối. Thực chất, bây giờ, chị ta chỉ coi chồng tôi là ân nhân.

Cuộc hôn nhân của chị đã tan vỡ nhưng chị không có ý muốn tái hợp với chồng tôi. Cách đây mấy tháng, con trai chị bị ốm, chị phải đưa con đến thành phố này để sống và giúp con chữa bệnh. Chồng tôi biết chuyện nên giúp đỡ bằng cách tìm nhà cho chị thuê, giới thiệu việc làm và thỉnh thoảng mang cho đứa trẻ chút quà...

Tôi không biết câu chuyện chị ta nói có bao nhiêu phần trăm là sự thật. Tuy nhiên, sau nhiều ngày suy nghĩ, tôi đã nhắn tin cho chồng và hỏi anh ấy có điều gì giấu tôi không? Thực chất, mối quan hệ của anh với cô ta đã đi đến đâu? Thế nhưng, chồng tôi không trả lời.

Từ đó đến nay, anh ta không về nhà, cũng không hỏi han đến mẹ con tôi.

Hôm tôi nhập viện để mổ cấp cứu, bố mẹ chồng gọi và nhắn tin cho anh ta, nhưng anh không trả lời. Đến hôm nay là ngày thứ 3 tôi mổ đẻ, anh vẫn không đến. Có lẽ, anh đã quyết định ly hôn và không muốn nhìn mặt con.

Tôi cũng không còn gì níu kéo nữa nhưng sao nước mắt tôi cứ chảy dài. Có phải tôi đã trách nhầm anh hay không?

Về nhà lúc nửa đêm, vợ giật mình nghe tiếng động trong phòng giúp việc

Sau chuyến công tác kéo dài 4 ngày, tôi về nhà vào lúc nửa đêm. Vì không muốn mọi người thức giấc, tôi nhẹ nhàng mở cửa bước vào.