Giám đốc điều hành JD.com vừa được trả tự do sau khi bị bắt vì tấn công tình dục. Ảnh: CNN.

"Liu có thể vô tội nhưng ông ta đáng bị điều tra vì đã lừa dối vợ mình", Zhang Zetian, vợ Liu cho cho biết.

"Liu Qiangdong vô tội, đó là phán quyết hợp pháp. Nhưng xét về đạo đức, nên có những đòi hỏi trách nhiệm cao hơn đối với lời nói và hành động của mình", trích bài viết được chia sẻ rộng rãi trên China Women's News.

Zhang, 25 tuổi, là một nhân vật nổi tiếng ở Trung Quốc. Trước khi gặp Liu, cô được biết đến trên Internet với bức ảnh cầm ly trà sữa. Từ đó Zhang có biệt danh "Cô gái trà sữa".

Trên mạng xã hội Weibo, một số người dùng cho rằng danh tiếng của vị giám đốc điều hành đã bị tổn hại và không thể khôi phục. Nhưng có nhiều ý kiến khác bảo vệ anh ta. Trong đó có một doanh nhân ngành công nghệ.

"Đó không phải là tấn công tình dục, chỉ là quan hệ tình dục ngoài hôn nhân, vô hại với các cổ đông và nhân viên", Li Guoqing, đồng sáng lập trang bán sách trực tuyến Dangdang viết.

"Đó không phải là một mối quan hệ ngoài hôn nhân, chỉ là tình dục. Điều này gây ảnh hưởng không quá lớn đến vợ của anh ấy", Li nói thêm trong một bài đăng thu hút sự chỉ trích từ cộng đồng mạng Trung Quốc.

Trong khi đó, giám đốc Liu cho biết, ông cảm thấy "hối hận sâu sắc" và hy vọng vợ mình "có thể chấp nhận lời xin lỗi chân thành" của ông.

Vợ Liu cho rằng ông đáng bị điều tra vì phản bội mình. Ảnh: CNN.

"Tôi sẽ tiếp tục cố gắng bằng mọi cách có thể sửa chữa những ảnh hưởng đối với gia đình và hoàn thành trách nhiệm của một người chồng", ông Liu nói thêm.

Sau khi vụ bê bối được giải quyết, cổ phiếu JD.com niêm yết trên Nasdaq tăng 6% vào hôm 22/12. Tuy vậy, giá cổ phiếu JD vẫn giảm 30% kể tự khi ông Liu bị bắt. 

Nhưng Bae Yong Joon vẫn còn sống đến tận ngày hôm nay, và minh chứng rõ ràng nhất cho sự sống của anh là "Bản Tình Ca Mùa Đông" ra mắt vào năm 2002. Ngay chính bản thân tôi khi nghe "Bản Tình Ca Mùa Đông" có Bae Yong Joon đóng cũng đã mắt chữ A mồm chữ O: "Tưởng ổng chết từ sau "Mối Tình Đầu" rồi mà?".

Như thế, chưa cần phải có Internet, tin giả đã hiện hữu trong cuộc sống của chúng ta từ rất lâu rồi.

Tin giả là gì?

Nói một cách đơn giản, tin giả là đối lập của tin thật: tin tức sai sự thật thì có thể coi là tin giả. "Bae Yong Joon chết vì tai nạn giao thông", "Samsung trả tiền bồi thường sáng chế cho Apple bằng tiền xu", "Tổng thống Obama là người Hồi Giáo đồng tính"... tất cả đều là tin giả.

Chiến dịch tranh cử Tổng thống Mỹ trong năm vừa qua được coi là thời khắc tin giả (fake news) chính thức trở thành một vấn đề nhức nhối khi ứng viên Donald Trump công khai gọi các nguồn tin phản đối mình là tin giả trong lúc nhân viên của ông vẫn đang... chia sẻ tin giả được cử tri đối lập viết với mục đích trào phúng.

Điều đáng nói là tin giả không hề dễ phân biệt. Có những tin đơn giản là hoàn toàn sai sự thật và bắt nguồn từ những trang làm giả giao diện hoặc làm giả địa chỉ như vn.express-vi.net chẳng hạn. Nhưng cũng có rất nhiều tin giả xuất phát từ kết quả thật của nghiên cứu, nhưng là nghiên cứu bị các nhà khoa học đánh giá là nhiều lỗi và/hoặc lừa đảo.

Ngay trong lĩnh vực báo chí, các trang báo nước ngoài được quyền trích dẫn các nguồn tin giấu tên – và như thế, Facebooker cũng có thể dùng "bà chị mình ở Bạch Mai" để lừa đảo câu like.

Muôn hình vạn trạng và vì sao tin giả lên ngôi?

Tại Việt Nam, "Ebola xuất hiện ở Bệnh viện Bạch Mai", "Máy bay rơi ở Đông Anh" hay "Cường đô la tặng thẻ cào" là 3 trong số những tin giả đình đám đến mức cơ quan chức năng phải vào cuộc và xử phạt trong 2 năm qua.

Nhưng tin giả đã xuất hiện trên bảng tin của Facebooker Việt từ rất lâu và đến bây giờ vẫn tiếp diễn theo cách này hay cách khác. Trong khi một vài tin giả chỉ là bịa đặt để gây bức xúc, tâm lý "tăng tương tác, tăng bán hàng" đã khiến một bộ phận bán hàng online chủ động tạo và lan truyền tin giả với mục đích kinh tế hết sức rõ ràng.

Điều khiến cho tin giả trở nên phức tạp là chính cả các nguồn tin "chính thống" cũng có thể trở thành nạn nhân của tin giả. Bae Yoon Jong là ví dụ của thời đại chưa có Internet, nhưng thực tế là đến cả những hãng truyền thông lớn tại Mỹ như ABC hay Fox cũng đã từng chia sẻ các tin trào phúng với góc độ... tin thật.

Tiếp đến, vấn đề tin giả trở nên đặc biệt lắt léo với các vấn đề gây tranh cãi. Tại Việt Nam, một số trang báo/đài truyền hình đã giật tít khá kêu khi nói về khả năng bột phấn rôm Johnson & Johnson gây ung thư với lời khẳng định "nhiều bác sĩ đã lên tiếng cảnh báo rằng". Trong khi thực tế, Johnson & Johnson đã thua trong vụ kiện cáo buộc bột phấn rôm từ Talc của hãng này đi sâu vào vùng kín gây ung thư tử cung, sự thật là ngành y vẫn đang tranh cãi về vấn đề này với một phần lớn bác sĩ/nhà khoa học khẳng định liên hệ giữa Talc với ung thư tử cung là không chính xác.

Dù muôn hình vạn trạng như vậy, tin giả vẫn có điểm chung: 99% lợi dụng phản ứng rất mạnh mẽ của bạn đến những giá trị cốt lõi (gia đình, đạo đức) hoặc các vấn đề thường trực trong cuộc sống (sức khỏe, giáo dục). Kết quả là từ những biến thể của "ông chú Viettel" như "Tony có anh bạn ở Singapore" hoặc "con bạn tớ đi đâu cũng có chồng" cho đến những tin nguy hại như "chị em ở Bạch Mai" đã đánh vào tâm lý "ngại đọc bài dài", tâm lý cả tin, tâm lý ngại Google cũng như những trở ngại về ngôn ngữ để lừa gạt những Facebooker nhẹ dạ cả tin.

Người đọc cũng có phần lỗi

Tin giả bị lan truyền bằng những câu nói đời thường dạng như "nhưng cái vaccine HPV đấy người ta nghiên cứu ra là gây chết người hay sao mà". Rõ ràng là chính chúng ta, những người đọc tin, cũng có trách nhiệm rất lớn khi like, comment và share để giúp tin giả lan truyền nhanh như virus.

Vậy thì làm thế nào để tránh tin giả? Hãy xem qua các bước được Hiệp hội các Liên hiệp Thư viện và Viện nghiên cứu IFLA (một tổ chức có liên hệ mật thiết với UNESCO) đưa ra:

- Kiểm tra nguồn tin. Các nguồn tin giả ở Việt Nam sẽ không bao giờ được cấp phép để sử dụng tên miền có đuôi .vn. Một số trang giả danh các nhà lãnh đạo bằng cách sử dụng tên của họ đi kèm với đuôi ".org" hoặc ".com" hoặc ".net", nhưng không bao giờ dùng .vn và thậm chí còn có liên hệ là... Gmail.

- Đọc nội dung bài chứ không chỉ là đề mục. "Các bác sĩ đã lên tiếng rằng" là một trong rất nhiều lỗ hổng có thể xuất hiện trong tin giả.

- Tác giả là ai? Liệu bạn có nên tin một tín đồ chống vaccine để bán các loại thực phẩm chức năng, các liệu pháp "tự nhiên" – hay nói cách khác là không có ai kiểm tra? Bạn có nên tin bài viết của những người bán hàng xách tay rằng sữa Việt Nam chứa chất nào đó bạn không muốn?

- Xem ngày xuất bản. Trong lĩnh vực khoa học, một nghiên cứu của ngày hôm nay có thể bị phủ nhận trong ngày mai.

Khi Satoshi Nakamoto mang Bitcoin đến thế giới vào năm 2008, mục đích của nhân vật bí ẩn này là sử dụng Bitcoin để chấm dứt quyền lực của chính quyền trung ương đối với lĩnh vực tài chính. Còn 10 năm sau, chính phủ Trung Quốc đang điều chỉnh các ý tưởng đằng sau Bitcoin để thực hiện mục tiêu ngược lại.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) có kế hoạch ra mắt một đồng tiền kỹ thuật số của riêng mình. Nhưng không giống như các nền tảng dựa trên blockchain phi tập trung, đồng tiền này có thể giúp Bắc Kinh kiểm soát hệ thống tài chính của nước này chặt chẽ hơn. Đồng tiền số này còn thúc đẩy quyền lực của PBOC trong việc khắc phục những rủi ro và triệt phá các hoạt động rửa tiền. Nó có thể mở ra một cánh cửa chưa từng có để đi vào cuộc sống riêng tư của các cá nhân.

Theo dự kiến ban đầu, đồng tiền số mới này sẽ thay thế cho tiền mặt, phó Thống đốc PBOC - Fan Yifei, viết trong một bài báo hồi đầu năm nay. Theo các bằng sáng chế được ngân hàng trung ương đăng ký, người tiêu dùng và doanh nghiệp sẽ tải một ứng dụng ví điện tử trên điện thoại di động và đổi NDT để lấy tiền kỹ thuật số mà có thể sử dụng để thực hiện và nhận thanh toán. Điều quan trọng là PBOC cũng có thể theo dõi quá trình trao đổi tiền. Ông Fan đề xuất trong bài viết của mình rằng, các ngân hàng cần gửi thông tin hàng ngày về các giao dịch và các giao dịch cá nhân sẽ được giới hạn. PBOC từ chối bình luận về việc này.

Cựu thống đốc PBOC mới nghỉ hưu hồi tháng 3, ông Zhou Xiaochuan, là người bắt đầu thực hiện dự án này. Ông quyết định phát triển loại tiền kỹ thuật số này để giúp Trung Quốc không cần phải áp dụng một số tiêu chuẩn công nghệ được những người đến từ quốc gia khác thiết kế và kiểm soát. Trung Quốc đã cấm các hoạt động trao đổi tiền số và ICO vào năm ngoái.