Thời nay, nhiều người bận rộn và không có thời gian để tự làm bánh thì có thể ra ngoài mua bánh làm sẵn. 

Tuy nhiên nếu bạn có thể bỏ ra chút thời gian cùng cả nhà quây quần nặn bánh, làm bánh trôi bánh chay, chắc hẳn dịp Tết Hàn thực sẽ trở nên vui và ấm áp vô cùng đấy!

Hãy cùng tham khảo cách làm bánh trôi, bánh chay chuẩn vị nghệ nhân qua hướng dẫn của nghệ nhân ẩm thực ưu tú Phạm Ánh Tuyết dưới đây:

Nghệ nhân ẩm thực ưu tú Phạm Ánh Tuyết. Ảnh: NVCC

Theo nghệ ân ẩm thực ưu tú, Tết Hàn thực là một ngày Tết cổ truyền của người Việt  từ xa xưa. Lúc thời tiết hết xuân chuẩn bị sang hè, vào ngày 3/3 âm lịch hằng năm là có Tết Hàn thực.

Đặc trưng chủ yếu của Tết Hàn thực là làm bánh trôi bánh chay, ngày xưa các cụ có thêm bánh nhót (hình quả nhót).

Bánh trôi, hoa bưởi

Nghệ nhân Ánh Tuyết cho biết, để làm được bánh chay, bánh trôi rất đơn giản. Nhưng để làm ngon, thì đòi hỏi sự cầu kỳ và công phu trong cách chế biến.

Trước tiên, gạo làm bánh trôi, bánh chay phải kén được nếp cái hoa vàng, dẻo. Ta cho ngâm lên, để ráo nước rồi mang đi xay ra thành bột. Cứ chín phần nếp cho một phần tẻ hoặc non hai phần tẻ.

Xay cho mịn ra, xong thì lấy túi vải phin bọc lại, treo lên 1 ngày, nước sẽ chảy xuống hết, lúc đó là còn lại bột. 

Nhân bánh trôi bằng đường phên. Đường làm nhân bánh trôi ngon nhất là đường phên Dương Liễu, Cát Quê, những miếng đường vuông thành, sắc cạnh, đỏ thắm, rắn đanh và giòn, hương thơm mát.

Nhân bánh trôi bằng đường phên. Ảnh: VietNamNet

Bánh nặn xong, được thả vào nồi nước sôi. Bánh chìm xuống rồi nổi lên, “ba chìm bảy nổi, chín lênh đênh” thì vớt ra và ngâm trong nước lã đun sôi để nguội cho săn trở lại rồi lại vớt ra bày vào đĩa. Đĩa bánh trôi được rắc thêm mấy hạt vừng trắng rang thơm.

Bánh chay cũng làm bằng bột nếp nhào nặn với nước và cũng có nhân, nhưng nhân bằng đậu xanh còn vỏ, đặc biệt là phải xanh loại đậu xanh xanh lòng. Như vậy nhân mới ngon và thơm, ít hạt hỏng. 

Đậu để làm nhân bánh là giống đỗ tiêu, hạt nhỏ, thơm; được hấp chín tới, giã mịn, trộn với đường kính trắng.

Ta cho ngâm đậu xanh, đãi vỏ, ráo nước thì ta cho vào đồ. Khi đồ phải đồ to lửa, đậu mới bở và mềm. Sau đó cho ra giã, xào với đường. Dừa thì chọn loại dừa già, bào nhỏ, xào lẫn với đậu xanh, ta cho vani vào trộn.

Bánh chay. Ảnh: Khám phá

Khi nặn bánh chay, ta lưu ý công thức 2 phần vỏ thì 1 phần nhân. Cuối cùng mang đi luộc. Vớt ra cho vào nước sôi để nguội, cuối cùng là vớt bánh chay ra đựng trong bát. 

Bao giờ cho bánh chay vào bát ta cũng phải lấy ngón tay cái, ấn vào bát một cái, tạo thành vết lõm. Và công đoạn cuối là chan thêm một chút chè đường quấy với bột đao hay bột sắn dây ướp hoa bưởi.

Đặc biệt, với ẩm thực của người Hà Nội xưa, vào mỗi độ tháng 3 là mùa hoa bưởi, nên khi làm bánh chay cho Tết Hàn thực thì nhất định phải có hoa bưởi với bột sắn. 

Sản phẩm hoàn thiện là khi ăn phải có vị ngọt thanh, mùi thơm, mùi mát của hoa bưởi.

Nghệ nhân ẩm thực ưu tú Ánh Tuyết cho biết: "Nền ẩm thực Việt Nam đã có truyền thống hàng nghìn năm nay. Mỗi một món ăn là một nghệ thuật và có đặc trưng riêng.

Từ xa xưa cha ông ta đã biết kết hợp nhuần nhuyễn các hương vị, món ăn với nhau, mùa nào có thức gì thì phối hợp các thức đó với nhau. Đỉnh cao của nghệ thuật ẩm thực chính là ở chỗ đó. Nó đã làm nên "quốc hồn quốc túy" trong các món ăn truyền thống dân gian Việt Nam.

Như người Hà Nội xưa, Tết Hàn Thực là phải có bánh trôi bánh chay. Tuy nhiên, bánh trôi bánh chay Tết Hàn thực khác với bánh trôi bánh chay của ngày mùng 5/5 âm lịch (diệt sâu bọ - nv).

Vì chỉ có tháng 3 mới có hoa bưởi, nên bánh trôi bánh chay của Tết Hàn thực có ướp hoa bưởi, còn bánh trôi của 5/5 sẽ không có.

Kinh nghiệm làm cỗ cúng Rằm tháng Giêng 'chuẩn' nghệ nhân

Rằm tháng Giêng (15/1 âm lịch) là một trong những ngày lễ quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt. Việc làm mâm cỗ cúng sao cho tươm tất luôn được các gia đình quan tâm.

- “Để kiếm được chút tiền gửi về cho gia đình, chúng tôi phải chấp nhận đánh đổi sức khỏe, đánh đổi tình cảm và rất rất nhiều thứ khác...”, anh Nguyễn Khánh Toàn, công nhân ngành CN nặng tại tỉnh Hiroshima, Nhật Bản, tâm sự.

Năm 29 tuổi, anh Toàn rời Việt Nam đi khuất khẩu lao động (XKLĐ) tại Nhật Bản khi con trai đầu lòng mới tròn 1 tuổi. Đến nay, hơn 3 năm đã trôi qua, anh vẫn nhớ như in cái khoảnh khắc vợ chồng, cha con chia tay bịn rịn.

“Tôi ôm con trong tay mà không nỡ rời xa. Đến khi phải quay lưng đi, vợ khóc, chồng khóc, chỉ có con trai là cười vì chẳng biết bố sẽ vắng nhà trong thời gian dài …”, anh Toàn xúc động kể.

Sự khác biệt về thời tiết, văn hóa, tác phong lao động... khiến nhiều công nhân gặp khó khăn trong thời gian đầu mới sang

Anh cho biết: “Trước khi quyết định nộp hồ sơ đi XKLĐ, tôi đã suy nghĩ rất nhiều. Tôi băn khoăn sau 3 năm, tôi sẽ được gì và mất gì? Cái được đầu tiên và lớn nhất là kinh tế bởi tôi sẽ có một khoản tiền kha khá khi trở về. 

Nhưng 3 năm tôi đi, ở nhà, bố mẹ vợ con tôi sẽ sống thế nào khi vắng tôi? Ở nơi đất khách quê người, ngôn ngữ bất đồng, không bạn bè người thân, tôi sẽ trải qua ra sao? Chưa kể đến vô vàn những khó khăn, rủi ro khác mà tôi chưa mường tượng hết… Nhưng rồi cuối cùng, tôi vẫn quyết định đi”.

Anh chia sẻ tiếp: “Sau khi sang Nhật, chúng tôi được đưa đến vùng nông thôn ven biển thuộc tỉnh Hiroshima, một tỉnh miền Trung của nước Nhật.

Tại đây, chúng tôi làm công việc của một công nhân cơ khí đóng tàu. Đồng lương được trả cùng tiền tăng ca, sau khi trừ chi phí ăn uống, nhà cửa… mỗi người chúng tôi có thể gửi về cho gia đình 20 - 30 triệu/tháng. 

Đây là số tiền hậu hĩnh và có thể nói là cao so với thu nhập nói chung ở Việt Nam hiện tại. Nhưng cái giá để có được số tiền lương đó là không hề rẻ”.

Theo lời anh Toàn, tại tỉnh Hiroshima, anh phải làm việc ngoài trời và địa điểm làm việc gần biển. Mùa hè thời tiết ở đây nắng nóng, còn mùa đông rét khủng khiếp. 

Cái lạnh xuống đến -1, -2 độ C, tuyết rơi cả xuống mặt, xuống đầu nhưng các công nhân vẫn cứ phải hoàn thành công việc. Thậm chí trời mưa, công nhân cũng phải mặc áo mưa để làm chứ không được nghỉ.

“Chỉ khi gió to, bão lớn, công ty sợ ảnh hưởng đến tính mạng con người, họ mới cho công nhân nghỉ”, anh Toàn nói.

Tại Nhật, mọi quy định nơi làm việc đều chặt chẽ và rất nghiêm ngặt

Theo anh Toàn, bên cạnh sự khác biệt về thời tiết khiến nhiều người Việt mới sang bị ốm liên tục thì nguyên tắc làm việc nghiêm khắc, chuyên nghiệp và yêu cầu cao của người Nhật cũng là thử thách rất lớn đối với họ.

“Người Nhật rất chuyên nghiệp, họ yêu cầu mọi thứ phải chỉn chu, ngay cả giờ giấc cũng phải chuẩn đến từng phút. Ở Việt Nam, đến muộn 10 - 15 phút, nhìn thấy sếp có khi chỉ cần cười xòa nhưng ở đây thì khác”, anh Toàn nói.

Anh cho biết, quy định của công ty bắt đầu làm việc từ 8 giờ sáng nhưng đúng 8 giờ kém 10 phút, tất cả các công nhân phải có mặt để chấm công. Những người đi sau giờ này sẽ không được chấp nhận. 

Sau đó, tất cả công nhân cùng tập thể dục trong 5 phút. 8 giờ, người quản lý sẽ đọc công việc phải làm cho từng người trong ngày. 8 giờ 5 phút, cả công ty ai vào việc nấy.

Trong quá trình làm việc, tất cả các công nhân đều phải nghiêm túc, không được tùy tiện ngồi nghỉ như khi làm việc ở Việt Nam.

Tại công ty, bên cạnh hệ thống camera, người quản lý công nhân luôn cầm trên tay cuốn sổ và chiếc máy ảnh loại tốt. Từ xa, người này có thể chụp cận mặt những công nhân đang vi phạm quy định nơi làm việc. 

Sau đó, anh ta chuyển ảnh và thông tin lên phòng quản lý. Hôm sau, phòng quản lý sẽ mời những người vi phạm đó đến giải quyết.

“Tất cả đều rất rõ ràng và chuyên nghiệp nên không ai có thể chối cãi. Cũng vì sự chuyên nghiệp này mà tôi thay đổi tư duy và đã cải thiện năng suất, chất lượng cũng như hiệu quả công việc được rất nhiều”, anh Toàn nói.