Link xem trực tiếp Hà Lan vs Thổ Nhĩ Kỳ, 2h ngày 6/7 - Vòng tứ kết EURO 2024

Một trong những sở trường của giới tình báo Israel là “chui sâu, leo cao”, tức là phái khiển gián điệp dưới các bình phong khác nhau xâm nhập vào nước đối tượng, xây dựng quan hệ xã hội, từ đó thu thập tin tức tình báo cần thiết.

Về mặt này, Israel có ưu thế rất rõ ràng. Sau khi thành lập Nhà nước Israel, những người Do Thái vốn sinh sống ở châu Âu đua nhau trở về quê hương, và từ một ý nghĩa nào đó, họ vẫn là những người châu Âu.

Thứ hai, một bộ phận lớn người Do Thái Israel từng sinh sống nhiều năm ở các nước Ảrập, hiểu rất rõ tập tục văn hoá, ngôn ngữ Ảrập, có cơ sở rộng rãi trong xã hội Ảrập. Những yếu tố này đã tạo điều kiện nguỵ trang tự nhiên cho hành động của người Israel khi trở lại hoạt động tình báo ở các nước khác.

Biểu tượng của tình báo Mossad, Israel. Ảnh: Wikipedia

Thứ ba, người Do Thái sống phân tán ở các nơi trên thế giới, song vẫn hướng về và sẵn sàng giúp đỡ Israel, kể cả cung cấp tin tức tình báo, điều đó càng tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các cơ quan tình báo Israel.

Một trong những điệp viên chui sâu xuất sắc nhất của Israel là Wolfgang Lotz. Với kinh nghiệm sống nhiều năm ở Đức dưới vỏ bọc một cựu sĩ quan phát xít, sau khi đứng chân ổn định ở Ai Cập, Lotz đã nhanh chóng chui sâu leo cao vào xã hội thượng lưu của Ai Cập, thu thập được rất nhiều tin tức tình báo quan trọng cho AMAN (Cơ quan Tình báo quân sự Israel).

Một điệp viên nổi tiếng khác là Ile Coen. Dưới sự chỉ đạo, tổ chức và sắp xếp cẩn thận của AMAN, Coen đã cắm rễ lâu dài ở Syria, tìm cách tiếp xúc với tầng lớp lãnh đạo cao cấp của nước này, được tin cậy đến mức suýt trở thành Bộ trưởng Quốc phòng Syria.

Coen không những thu thập được nhiều tin tức tình báo quân sự liên quan đến khu vực cao nguyên Golan, mà còn thu thập được các tin tức tình báo chiến lược về hoạt động chỉ huy, tình hình động viên quân đội và thực lực quân sự của Syria.

Chính hoạt động gián điệp của Lotz và Coen đã góp phần cực kỳ quan trọng cho việc Israel giành thắng lợi nhanh chóng trong cuộc “Chiến tranh 6 ngày” (1967).

Gián điệp Israel không những có kỹ năng “chui sâu” tương đối tốt, mà về mặt dụ dỗ, lôi kéo họ cũng tỏ ra khá thành thục. Tình báo Israel từng vận dụng thành công phương thức tấn công tâm lý và mua chuộc bằng tiền bạc, tuyển mộ được công trình sư của một công ty Thuỵ Sĩ, qua đó có được bản thiết kế máy bay chiến đấu Mirage III.

Nhờ bản thiết kế này, Israel đã tận dụng kỹ thuật của Pháp, nghiên cứu phát triển thành công loại máy bay chiến đấu “Kfir” của riêng mình.

Tình báo tín hiệu hàng đầu thế giới

Trinh sát vô tuyến điện luôn là một lĩnh vực cực kỳ bí mật trong hoạt động tình báo của Israel. Ngay sau khi Israel thành lập nhà nước, Phòng thu thập tình báo tín hiệu của AMAN đã xây dựng những trạm trinh sát do thám cỡ lớn trong nước, đặc biệt là ở các khu vực gần biên giới.

Ngày nay, phạm vi thu thập của những trạm trinh sát này có thể bao quát các nước Syria, Iraq, Jordan và Ai Cập.

Israel không những nhập khá nhiều các thiết bị kỹ thuật dịch/ phá mã, tổ chức chặn thu thông tin vô tuyến điện, mà còn thường xuyên sử dụng các thủ đoạn tình báo đặc nhiệm, thu thập các trang thiết bị kỹ thuật vô tuyến điện của các nước Ảrập để tìm hiểu các tham số kỹ thuật.

Đặc nhiệm Mossad. Ảnh: Times of Israel

Năm 1967, để tìm hiểu tính năng kỹ thuật của các thiết bị thông tin kiểu mới do Liên Xô chế tạo đang được các nước Ảrập sử dụng, cơ quan tình báo Israel đã tổ chức một nhóm gồm 12 lính đặc nhiệm tập kích, đánh chiếm và đưa trọn vẹn một trạm radar của Ai Cập về nước.

Thông qua thu chặn thông tin vô tuyến điện của các nước Ảrập, Israel đã thu được lượng lớn tin tức tình báo, những tin tức này phục vụ để lãnh đạo quân đội Israel lập kế hoạch tác chiến trong cuộc đối đầu với các đối thủ tại khu vực Trung Đông.

Đơn cử, trong cuộc “Chiến tranh 6 ngày”, trạm trinh sát do thám của AMAN đã thu được kế hoạch tấn công của các nước Ảrập, đặc biệt là Jordan và Ai Cập, các cuộc điện đàm giữa nguyên thủ các nước này, đặt cơ sở cho việc Israel thực hiện thành công nghi binh chiến lược, buộc các nước Ảrập thực hiện hành động chiến tranh trước, lộ rõ ý đồ tác chiến, bảo đảm cho đòn phản công hiệu quả của Israel.

Ngoài các trạm trinh sát do thám cỡ lớn, không quân Israel còn sử dụng máy bay trinh sát điện tử không người lái để thu chặn các tín hiệu radar mặt đất và thông tin tình báo.

Năm 1982, khi Israel xâm nhập vào Lebanon, họ cũng đã sử dụng máy bay trinh sát không người lái thu chặn tín hiệu của radar phòng không Syria, phá huỷ mọi hệ thống tên lửa phòng không của Syria ở thung lũng Beka.

Hiện nay, không quân Israel còn sở hữu cả máy bay chỉ huy và báo động sớm trên không E-2C, hình thành nên hệ thống thu chặn tình báo tín hiệu điện tử hiện đại hàng đầu thế giới.

Nguyên Phong

Hiện trường máy bay rơi.

Phía Iran chỉ ra lỗi kỹ thuật.

Hình ảnh được truyền hình Iran phát sóng và được Hội Trăng lưỡi liềm đỏ nước này công bố cho thấy máy bay nổ tan thành nhiều mảnh trên một cánh đồng và không ai có cơ hội sống sót.

Ngoại trưởng Ukraina Vadym Prystaiko xác nhận trong số những người thiệt mạng có 82 người Iran và 68 người Canada. Danh sách nạn nhân có 11 người Ukraina, bao gồm 9 thành viên phi hành đoàn; số còn lại gồm 10 người đến từ Thụy Điển, 4 từ Afghanistan, 3 từ Đức và 3 từ Anh.

Tuy nhiên, Mansour Darajati, một quan chức thuộc văn phòng Thống đốc Tehran, nói trên truyền thông Iran rằng số người Iran thiệt mạng trong vụ tai nạn vào khoảng 140. Có thể nhiều nạn nhân mang hai hộ chiếu.

Video hiện trường máy bay rơi ở ngoại ô Tehran:

Theo danh sách chuyến bay được Ukrainian International Airlines công bố, có ít nhất 25 trẻ em trên máy bay, bao gồm một số chưa đầy 10 tuổi. 

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskiy đã hủy chuyến thăm tới Oman khi hay tin về vụ tai nạn. Ông đã ra thông cáo chia buồn với gia đình và bạn bè của những người xấu số.

Hiện chưa rõ nguyên nhân gây tai nạn, nhưng đồn đoán đã lập tức dấy lên rằng sự kiện có thể liên quan đến cuộc không kích tên lửa ban đêm. Một số thậm chí cho rằng máy bay vô tình bị lực lượng phòng không Iran bắn trúng khi họ đang báo động trả đũa Mỹ. Nhưng đến nay không có bất kỳ bằng chứng nào cho khả năng này.

Giới chức Iran bác bỏ giả thuyết chiếc Boeing 737-800 bị trúng tên lửa, cho rằng một động cơ của máy bay bị cháy vì lỗi kỹ thuật.

"Động cơ bốc cháy. Nếu nguyên nhân tai nạn là tên lửa, thì nó phải nổ tung trên bầu trời rồi. Nhưng lửa trong động cơ máy bay và nỗ lực kiểm soát máy bay của phi công không thành", hãng thông tấn IRNA dẫn lời Qassim Biniaz, trưởng ban truyền thông của Bộ Giao thông Đường Bộ Iran.

Theo trang Flightradar 24 chuyên theo dõi các chuyến bay, dữ liệu bay của máy bay đã đột ngột ngừng lại ngay sau khi cất cánh. Giám đốc Cơ quan Hàng không Dân sự Iran Ali Abedzadeh trao đổi với hãng tin Mehr rằng phi công không liên lạc với tháp kiểm soát của sân bay để báo động bất kỳ vấn đề nào.

Đại sứ quán Ukraina ở Tehran ban đầu ra thông báo xác nhận giải thích của Iran về nguyên nhân tai nạn nhưng sau đó lại xóa bỏ. Phía Kiev cho rằng còn quá sớm để loại trừ bất kỳ khả năng nào khác.

Một đồng nghiệp của thành viên phi hành đoàn chiếc máy bay gặp nạn ở ngoại ô Tehran đang thắp nến tưởng niệm các nạn nhân bên trong sân bay quốc tế Borispil, Kiev, Ukraina, ngày 8/1. (Ảnh: AP)

Khi được hỏi tại một cuộc họp báo ở Kiev về khả năng máy bay có thể bị bắn hạ, Thủ tướng Ukraina Oleksiy Honcharuk khuyến cáo không đồn đoán và đề nghị mọi người chờ đợi kết quả điều tra chính thức. "Mọi chuyện có thể về những gì đã xảy ra phải được điều tra", Tổng thống Zelenskiy viết trên Facebook. 

Các nhà điều tra Iran cho biết họ đã tìm thấy "hộp đen" của  máy bay gặp nạn và đang nghiên cứu những gì thiết bị này ghi lại được. Vào tối 9/1, hãng thông tấn ISNA công bố thêm các chi tiết mới được khẳng định lấy từ các nhà điều tra, cho rằng máy bay rơi khi đang định quay lại sân bay để hạ cánh khẩn cấp. Các nhân chứng trên mặt đất cũng nhìn thấy lửa lan trên máy bay và nó phát nổ sau khi chạm đất.

Chính phủ Mỹ vẫn chưa bình luận về nguyên nhân khiến máy bay rơi. Nhưng Reuters hôm 8/1 dẫn lời 5 nguồn tin an ninh giấu tên - 3 người Mỹ, một người châu Âu và một người Canada - nói rằng đánh giá ban đầu của tình báo phương Tây là máy bay gặp trục trặc kỹ thuật chứ không phải trúng tên lửa. Theo Reuters, nguồn tin Canada nói có bằng chứng một trong các động cơ máy bay quá nóng.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Bộ trưởng Vận tải Marc Garneau đã tổ chức một cuộc họp báo chiều 8/1, cho biết họ không thể đoán định nguyên nhân vụ việc nhưng "điều gì đó rất bất thường đã xảy ra".

"Chúng tôi mất liên lạc với máy bay, cho thấy điều gì đó rất bất thường đã xảy ra, nhưng chúng tôi không thể suy đoán vào thời điểm này", ông Garneau bày tỏ. "Có một số khả năng và chúng ta phải chờ để có thêm thông tin, có lẽ từ các hộp đen hoặc từ nguồn tình báo, nhưng lúc này này còn quá sớm để suy đoán

Còn tại cuộc họp báo ở Kiev, các lãnh đạo Ukraine International Airlines cho biết, máy bay được đóng vào năm 2016 và thuộc diện tốt nhất của hãng, mới được bảo trì định kỳ cách đây 2 ngày. Tổ lái cũng rất có kinh nghiệm, với cơ trưởng Volodymyr Gaponenko có thành tích 11.600 giờ bay, hầu hết trải nghiệm với Boeing 737, trong khi các phi công phụ cũng có hàng nghìn giờ bay, theo Ihor Sosnovsky, Phó Chủ tịch phụ tách hoạt động của Ukraine International Airlines.

"Do kinh nghiệm của tổ bay, khả năng lỗi là tối thiểu", ông Sosnovsky nhấn mạnh thêm.

Đây là vụ tai nạn chết người đầu tiên của Ukraine International Airlines kể từ khi hãng được thành lập năm 1992.

Trong một thông cáo, Boeing cho biết hãng đã nắm được các bản tin trên báo chí bên ngoài Iran và "chúng tôi đang thu thập thông tin".

Sau tai nạn, một số hãng hàng không lớn thông báo sẽ tránh không phận Iran giữa lúc căng thẳng trong khu vực tăng cao. Air France, Lufthansa, KLM, Malaysian Airlines và China Airways cho biết họ chọn các tuyến khác thay thế để không bay qua Iran và Iran.

Hôm 7/1, Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ đã ra lệnh cấm các máy bay Mỹ bay trên bầu trời Iran, Iraq, Vịnh Ba Tư và Vịnh Oman. Ngay hôm sau, cơ quan hàng không quốc gia Nga cũng hành động tương tự.

Thanh Hảo