Trình độ tiếng Anh của người Việt sẽ có cơ hội cải thiện mạnh hơn với chủ trương "từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học". Quyết định này của Bộ Chính trị có thể dẫn tới những chính sách mới về ngôn ngữ để Việt Nam hội nhập sâu hơn và phát triển mạnh hơn.

Chính sách ngôn ngữ của một quốc gia, bao gồm chính sách ngoại ngữ, là một lựa chọn quan trọng, liên quan tới định hướng phát triển, cơ hội kinh tế, bản sắc văn hóa, cũng như sự thành công của nền giáo dục. Có các trường hợp thành công và thất bại ở mức độ khác nhau ở các quốc gia mà Việt Nam có thể tham khảo.

Nhóm quốc gia được coi là "bản ngữ tiếng Anh" như Anh, Mỹ, Australia, Canada, New Zealand, Ireland... vẫn có những cộng đồng ngôn ngữ thiểu số khác tiếng Anh, hoặc cộng đồng người nhập cư, nên cách dạy tiếng Anh của họ với đối tượng này chủ yếu chuẩn bị cho quá trình đồng hóa vào ngôn ngữ Anh như ngôn ngữ chính thức hoặc ngôn ngữ chính. Ngoại lệ là Canada, nơi chính phủ có chính sách phát triển song ngữ Anh - Pháp một cách cân bằng hơn: các bang tiếng Anh sẽ giảng dạy thêm tiếng Pháp và các bang tiếng Pháp (như Quebec) sẽ giảng dạy thêm tiếng Anh. Rất nhiều quốc gia nằm trong nhóm "song ngữ" ngày nay có lịch sử phát triển gắn liền với sức ảnh hưởng toàn cầu của đế chế Anh hoặc Mỹ trong quá khứ, bao gồm cả các thuộc địa của Anh, do vậy về mặt lịch sử, họ đã sử dụng tiếng Anh tự nhiên như một di sản ngôn ngữ của cộng đồng mình.

Các nước gần Việt Nam như Singapore, Malaysia, Philippines, Ấn Độ, lãnh thổ Hong Kong... đều là những nơi người dân thành thạo tiếng Anh ở mức cao. Mô hình này giống với thực tế Việt Nam - nằm trong cộng đồng Pháp ngữ (Francophone), từng có một thế hệ thành thạo tiếng Pháp.

Người dân ở nhiều nước châu Âu như Thụy Điển, Hà Lan... rất thành thạo tiếng Anh, có thể coi đạt trình độ song ngữ (cân bằng giữa hai ngôn ngữ).

Có nhiều cách để tiếp cận tiếng Anh trong chính sách ngôn ngữ, ngoại ngữ. Có quốc gia chọn tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức, có quốc gia chọn song ngữ, có quốc gia chọn tiếng Anh là ngôn ngữ để giảng dạy chương trình phổ thông, có quốc gia chọn tiếng Anh để dạy như một môn học (ngoại ngữ).

Singapore từ khi lập quốc đã chọn tiếng Anh như một ngôn ngữ trung gian (lingua franca) giữa các cộng đồng gốc Hoa, gốc Malaysia và gốc Ấn. Học sinh Singapore ngày nay học bằng tiếng Anh, thi O level(tương đương GCSE của Anh) và kết thúc chương trình phổ thông với kỳ thi A level giống học sinh tại Anh.

Singapore là trường hợp thành công trong việc sử dụng tiếng Anh làm công cụ vươn ra thế giới, trở thành thành phố toàn cầu, theo đó rất nhiều tập đoàn đa quốc gia chọn Singapore để đặt văn phòng tại khu vực châu Á. Sự thành công và thịnh vượng của Singapore có nhiều nguyên nhân, nhưng chắc chắn đất nước Singapore nhỏ bé không thể có được vị thế toàn cầu như ngày nay nếu không có tiếng Anh, mặc dù họ vẫn phát âm tiếng Anh theo cách của người Singapore (Singlish).

Malaysia từng có thời gian dài sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ giảng dạy trong trường học, sau đó chuyển thành tiếng Malay, rồi quay trở lại sử dụng tiếng Anh. Nước này từng dấy lên các cuộc tranh cãi. Một bên cho rằng việc không dùng tiếng Anh làm ngôn ngữ giảng dạy trong trường phổ thông làm suy giảm khả năng tiếng Anh của người học và người dân nói chung. Ngược lại, phía bên kia lo lắng tiếng Anh làm suy yếu ngôn ngữ, bản sắc và tự hào dân tộc. Gần đây Bộ Giáo dục Malaysia áp dụng chương trình song ngữ Dual Language Program (DLP) để cân bằng những lo ngại trên.

Philippines cũng sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ giảng dạy từ cấp phổ thông tới đại học. Mô hình học tiếng Anh theo hình thứcimmersion(tắm trong ngôn ngữ) và intensive(học cấp tốc, cường độ cao) của Philippines trở nên nổi tiếng và phổ biến trong những năm gần đây, theo đó học viên từ các nước, bao gồm cả Việt Nam, có thể sang Philippines học tiếng Anh theo các khóa 2-4 tuần hoặc lâu hơn với thời lượng học mỗi ngày 8-10 tiếng. Cách học cường độ cao ăn - ngủ với tiếng Anh tại một quốc gia nói tiếng Anh giọng Mỹ khá chuẩn cho thấy có những hiệu quả riêng so với cách học lai rai nhiều năm, thậm chí hàng chục năm không thành thạo - thường thấy tại Việt Nam.

Có tranh luận rằng người Philippines giỏi tiếng Anh thế, nói tiếng Anh giọng Mỹ hay thế, mà quốc gia vẫn ở mức thu nhập bình quân đầu người thấp hơn nhiều so với các nước kém tiếng Anh hơn như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc. Có lẽ câu chuyện về mối liên hệ giữa việc giỏi tiếng Anh và trở nên giàu có, thịnh vượng ở một quốc gia cần tới những nghiên cứu khoa học cụ thể. Chúng ta chỉ có thể cảm nhận rằng tiếng Anh thành thạo mở ra các cơ hội với thế giới, còn việc biến cơ hội thành thành tựu thì cần rất nhiều yếu tố khác.

Tôi là giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông, vào nghề từ năm 1998 nhưng có cơ hội được thiết kế chương trình tiếng Anh cho học sinh từ mầm non tới bậc đại học. Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Giảng dạy tiếng Anh cho người nói ngôn ngữ khác (TESOL) của tôi với một đại học Mỹ, nghiên cứu về mô hình giáo dục song ngữ CLIL (dạy tiếng Anh qua nội dung môn học) với trường hợp của học sinh Việt Nam, đưa lại kết luận rằng hình thức dạy song ngữ có kết quả tích cực trong việc giúp học sinh phát triển khả năng thành thạo tiếng Anh so với phương pháp truyền thống - dạy tiếng Anh như một ngoại ngữ.

Tại Việt Nam, chương trình song ngữ đầu tiên trong trường phổ thông sau năm 1975 là chương trình song ngữ tiếng Pháp được thực hiện năm 1994 với sự hỗ trợ của chính phủ Pháp. Sau khi chương trình này kết thúc năm 2006 và được chuyển giao hoàn toàn cho phía Việt Nam thì chương trình tiếng Anh trở nên phổ biến, với sự xuất hiện của các trường quốc tế, trường song ngữ, trung tâm dạy tiếng Anh qua các môn học... Nổi bật trong số đó là chương trình phổ thông quốc tế Cambridge, một chương trình quốc tế linh hoạt cho phép các trường có thể dạy theo hướng song ngữ.

Bản chất chương trình này là mô hình song ngữ CLIL (content and language integrated learning), dạy tiếng Anh và nội dung học thuật mang tính tích hợp (vừa dạy ngôn ngữ vừa dạy nội dung) khá phổ biến và thành công ở châu Âu. Học sinh CLIL học ngôn ngữ không phải vì người lớn bảo rằng tiếng Anh rất quan trọng, phải học để hội nhập với thế giới (như trường hợp dạy tiếng nước ngoài với các thế hệ học sinh trước đây), mà các em sử dụng tiếng Anh làm công cụ để chinh phục các nội dung khoa học về toán, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, các bộ môn nghệ thuật...

Giáo dục phổ thông của Việt Nam hiện nay đã có nhiều thay đổi so với trước về việc dạy ngoại ngữ, trong đó nhấn mạnh kết quả đầu ra (trình độ B1 với học sinh kết thúc lớp 12) cùng mục tiêu giao tiếp thành thạo, sử dụng tiếng Anh làm công cụ học tập suốt đời thay cho cách học chỉ hướng tới việc phân tích cấu trúc ngôn ngữ.

Không có mô hình thành công nào có sẵn để Việt Nam có thể nhập khẩu ngay về và sử dụng cho cả một quốc gia về mặt ngôn ngữ. Để thành công, cần có quá trình thử nghiệm, kiểm nghiệm nhiều mô hình, nhiều phương pháp trước khi mỗi người học, mỗi trường học, mỗi quốc gia có thể lựa chọn để đạt mục tiêu.

Chưa nói tới việc áp dụng song ngữ trong trường phổ thông, chỉ cần giảng dạy ngoại ngữ một cách hiệu quả, hình thành những thế hệ người học thành thạo tiếng Anh thì khả năng nắm bắt cơ hội phát triển và có các lợi thế hơn so với các quốc gia ít thành thạo ngoại ngữ là chắc chắn.

Việt Nam đang đi đúng hướng trong việc quốc tế hóa lực lượng lao động của mình với trình độ ngoại ngữ được nâng lên mà không đánh đổi bằng sự yếu thế của ngôn ngữ dân tộc.

Bùi Khánh Nguyên

Với dịch vụ này các thủ tục đều được thực hiện online bất cứ lúc nào, kể cả ngoài giờ làm việc hay ngày cuối tuần. Ngoài ra, Eximbank còn linh hoạt cho khách hàng về việc nhận bảo lãnh bằng giấy, hoặc bảo lãnh điện tử đã được ngân hàng ký số.

Đại diện ngân hàng cho biết, đây là lợi thế giúp các nhà quản lý, chủ doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận hành liên quan đến nhân lực, thủ tục hành chính, linh hoạt xử lý công việc mà không bị gián đoạn. Hơn nữa, hệ thống tự động hóa của Eximbank đảm bảo mọi giao dịch bảo lãnh được xử lý nhanh chóng và chính xác, giảm thiểu tối đa rủi ro sai sót.

Ồ ạt chuyển quà vào xóm trọ, khu cách ly

Dỗ cho đứa con mới 4 tháng tuổi yên giấc, chị Trần Thanh San (ở quận Gò Vấp, TP.HCM) mở cửa, vội vã ra khoảng sân chất đầy rau củ. Không kịp ăn trưa, San lao vào phân chia số thực phẩm trên thành từng túi nhỏ để kịp đem gửi cho người cần.

San không còn thời gian để đợi các tình nguyện viên của mình tập hợp đông đủ vì từ 0h ngày 9/7, TP.HCM thực hiện việc giãn cách. Lúc ấy, có thể các hoạt động tặng thực phẩm cho người dân xóm trọ, khu cách ly sẽ phải ngừng hoạt động.

Chị tất bật cho bó rau muống, chục củ khoai tây, cà rốt, khoai lang, 2 hộp cá hộp, 1 hộp sữa, 3kg gạo, mì tôm… vào túi. 14h chiều, bất chấp trời chuyển mưa xám xịt, tiếng con khóc đòi mẹ, San chất đầy các túi thực phẩm lên chiếc xe máy đã cũ.

Ngay sau đó, San gửi tặng phần thực phẩm cho chị Oanh đang phải chạy thận.

San nói, chị ưu tiên chuyển những phần thực phẩm này đến một số hộ nghèo, chạy thận đang thuê trọ trong con hẻm ngoằn ngoèo, sâu hun hút trên đường Nguyễn Thái Sơn. Chị vừa nhận được thông tin về trường hợp hộ gia đình khó khăn, có người mang bệnh hiểm nghèo cần thực phẩm.

Sau khi tìm hiểu, San nhận thấy cần phải ưu tiên hỗ trợ nên quyết định một mình chở quà đến tận nhà phát tặng. Ngồi thở dốc trước cửa căn phòng trọ tồi tàn, rộng chưa đầy 20m2, chị Nguyễn Thị Thúy Oanh (35 tuổi) vui mừng khi nhận túi thực phẩm chứa rau củ, gạo, cá hộp, sữa… từ tay San.

Chị Oanh cho biết, chị đang phải chạy thận nên mất sức lao động. Mọi chi phí đều trông chờ vào đồng lương bấp bênh của chồng làm phụ hồ. Dù chưa đến ngày giãn cách, chồng chị đã thất nghiệp, không còn thu nhập.

Nhóm thiện nguyện của chị Miều cũng tất bật chuẩn bị các phần quà để đưa vào khu cách ly, xóm trọ nghèo.

Cả nhà chị hết vay mượn lại trông chờ vào sự hỗ trợ của những người xung quanh. Thế nên, khi nhận được sự hỗ trợ từ các hội nhóm từ thiện, chị Oanh rất vui mừng, xúc động.

Trao xong phần thực phẩm, San gửi thêm cho chị này một số tiền nhỏ để chị có thể trang trải trong những ngày khó khăn sắp tới. Sau đó, San nói lời từ biệt, chở theo những phần thực phẩm rời đi để gửi cho các hộ khác trong xóm trọ.

Trong khi đó, nhóm thiện nguyện của chị Miều (50 tuổi, ngụ quận Tân Phú, TP.HCM) cũng tất bật chuẩn bị các phần thực phẩm. Khoảng 16h chiều, các tình nguyện viên trong nhóm đã hoàn tất việc cho rau, củ, thịt gà, trứng, gạo vào túi nilon.

16h30, cả nhóm ngồi lại, kiểm tra kỹ lưỡng các địa điểm phát quà thêm một lần nữa trước khi xuất phát.

Cuối ngày 8/7, người dân trong khu cách ly tại hẻm 638/58 Lê Trọng Tấn đã được nhận các phần thực phẩm tươi sống.

Chị Miều cho biết, nhóm của chị sẽ phát nhu yếu phẩm cho các khu trọ có người già neo đơn, trẻ em, khu cách ly tập trung nhiều hộ nghèo.

Chị nói: “Trước khi phát, các tình nguyện viên sẽ đi khảo sát rồi lên danh sách số lượng quà. Đối với khu trọ nghèo, chúng tôi sẽ đến từng phòng trọ thăm hỏi, động viên, phát quà”.

“Đối với các khu cách ly, chúng tôi sẽ đem quà đến để ở bàn tiếp nhận thực phẩm. Người dân sẽ ra lấy theo thứ tự, mỗi người một phần”, chị nói thêm.

Kết đoàn vượt dịch

17h, vừa xếp các phần quà vào chiếc khay nhựa cho một bạn tình nguyện viên, chị Miều vừa liên tục hỏi về thông tin thành phố thực hiện giãn cách vào ngày 9/7. Chị lo lắng, sau khi thành phố giãn cách, chị sẽ không thể tiếp tục phát quà.

Người đàn ông vui mừng khi được nhận quà từ nhóm thiện nguyện.

Thế nên, ngay khi còn có thể tự do di chuyển, chị hối thúc các tình nguyện viên nhanh chóng vận chuyển các túi thực phẩm gồm: cải ngọt, thịt gà tươi, trứng gà, gạo, khoai lang… đến điểm cách ly tại hẻm 638/58 Lê Trọng Tấn, phường Bình Hưng Hòa, quận Bình Tân, TP.HCM.

17h30, các tình nguyện viên trở về sau chuyến tặng thực phẩm đầu tiên. Lúc này, chị Miều đã sắp đầy các phần quà lên chiếc xe của mình. Chị cho biết sẽ chở số quà này đến 2 xóm trọ trong quận Tân Phú để họ có thực phẩm sử dụng trước khi thành phố thực hiện việc giãn cách.

Sợ không đủ thời gian, chị huy động thêm 2 tình nguyện viên chở quà đi gửi tặng. 3 chiếc xe chở đầy rau củ quả, thịt, gạo dừng lại trước con hẻm nhỏ. Sâu bên trong hẻm rộng chưa đầy 1m, tối om là 2 dãy phòng trọ nằm đối xứng nhau.

Gửi quà cho người dân có cuộc sống khó khăn sinh sống tại con hẻm nhỏm. Đa số hẻm này chỉ có già thuê trọ.

Cư dân của hai dãy trọ này phần lớn đều là người già mưu sinh bằng nghề chạy xe ôm truyền thống, bán vé số, nhặt ve chai. Được nhận những phần thực phẩm trước thời điểm phải hoàn toàn ngưng việc mưu sinh, những người dân trong hẻm không giấu được niềm xúc động.

Ông Phạm Văn Trọng (người thuê trọ trong hẻm) cho biết, ông mưu sinh bằng nghề chạy xe ôm truyền thống. Thời điểm dịch bùng phát, ông hầu như không có thu nhập nên phải vay mượn để mua cơm ăn qua bữa.

“Suốt 2 tháng qua, gia đình tôi rất khó khăn, phải vay mượn để có tiền mua gạo, nấu cơm. Nhận được gạo và rau, thịt như thế tôi vui lắm. Số gạo, thức ăn này sẽ giúp chúng tôi tạm thời chống đói những ngày sắp tới”, ông Trọng chia sẻ.

Ông Trọng chờ đợi đến lượt mình nhận phần thực phẩm được gửi tặng.

Để đảm bảo thời gian, việc phát quà tại đây chỉ diễn ra trong ít phút. Các tình nguyện viên tiếp tục đến con hẻm tối om, ẩm thấp cách hẻm nơi ông Trọng thuê trọ không xa. Con hẻm này tập trung nhiều hộ gia đình thực sự khó khăn thuê trọ.

Trong căn phòng trọ nằm cuối hẻm, gia đình chị Hà Thị Hồng (quê tỉnh Quảng Nam) đang quây quần bên bữa cơm chiều đạm bạc nhất có thể. Chị Hồng nói: “Mấy hôm nay, tôi liên tục tìm kiếm thông tin các điểm phát thực phẩm, cơm để đi nhận nhưng chưa được”.

Gia đình chị Hồng nhận phần gạo và rau củ quả trước khi thành phố giãn cách.

“Hai vợ chồng tôi thất nghiệp, lại phải nuôi 2 con nhỏ nên vô cùng khó khăn. Chúng tôi đang lo những ngày sắp tới hết gạo, thực phẩm, không thể đảm bảo dinh dưỡng cho bé mới 5 tuổi thì được mọi người đến gửi tặng gạo, thịt, trứng, sữa… nên rất vui”, chị Hồng nói thêm.

Chị Nguyễn Trần Như Mai, tình nguyện viên trong nhóm thiện nguyện của chị Miều chia sẻ, chị sinh ra lớn lên tại TP.HCM và chưa từng thấy thành phố trong tình cảnh khó khăn như thế.

Tuy nhiên, cũng như các thành viên khác, chị tin rằng, với tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, TP.HCM sẽ sớm diệt được đại dịch.

Bài, ảnh:Nguyễn Sơn

Bữa cơm từ thiện trước ngày Sài Gòn giãn cách

Người đến nhận cơm đa số là người già, người lao động nghèo, vô gia cư. “Trước khi chúng tôi đến, mọi người đã xếp thành hàng dài cả km để đợi nhận cơm”.