
- NGND, PGS.TS Phan Đức Chính, người thầy lớn của nhiều thế hệ học sinh giỏi toán Việt Nam đã qua đời ở tuổi 82. GS Trần Văn Nhung, Tổng thư ký Hội đồng Chức danh giáo sư Nhà nước, nguyên học sinh chuyên Toán Ao khóa 1, Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội, đã có bài viết về người thầy của mình.
Vietnamnet xin được giới thiệu bài viết này.
Người thầy dạy toán của nhiều thế hệ học sinh sinh viên qua đời ở tuổi 82
Tôi dùng cụm từ "vô hạn chiều" ở đây theo cả hai nghĩa. Nghĩa hẹp ở chỗ thầy Chính nghiên cứu toán học, làm luận án tiến sĩ chủ yếu trên các không gian vô hạn chiều. Và theo nghĩa rộng vì sau đó, thầy dành nhiều thời gian giảng dạy, bồi dưỡng toán học sơ cấp, trong các không gian với số chiều từ 1, 2, 3, ..., n, ... đến vô cùng, cho các học sinh giỏi toán thi quốc gia, quốc tế, và thầy say mê cả âm nhạc, thơ ca...

|
PGS.TS, NGND Phan Đức Chính, người thầy của nhiều thế hệ học sinh sinh viên Việt Nam đã qua đời ở tuổi 82 (Ảnh: GS.TS Nguyễn Duy Tiến)
|
Thầy Phan Đức Chính được đông đảo bạn bè, đồng nghiệp, học trò trong và ngoài giới toán học, trong và ngoài nước khâm phục và yêu quý. Bởi vì thầy là một nhà toán học tài ba, một nhà sư phạm mẫu mực và một người gốc Hà Thành theo nghĩa văn hoá rộng của từ này.
Nhà nghiên cứu khoa học lớn
Thầy Phan Đức Chính được cử sang Liên Xô làm nghiên cứu sinh năm 1961 và đỗ tiến sĩ năm 1965 (năm 29 tuổi). Thầy là đồng tác giả của cuốn sách chuyên khảo nổi tiếng "Độ đo, tích phân và đạo hàm trong không gian tuyến tính" (“Measure, Integral, Derivative in Linear Space” ), G. E. Shylov, Phan Đức Chính (Nauka, Moskva 1967, nguyên bản tiếng Nga được dịch ra tiếng Anh, tiếng Tiệp) đã để lại cho thế hệ học trò chúng tôi những ấn tượng rất tốt đẹp. Đây có lẽ là cuốn sách toán học đầu tiên được xuất bản ở Liên Xô có tên tác giả Việt Nam.

|
"Tôi cho rằng đây là cuốn Giải tích hàm đầu tiên và hay nhất bằng tiếng Việt" - GS. TSKH. Nguyễn Duy Tiến |
Tôi được nghe các thầy cô khoa Toán kể lại rằng, những năm khi thầy Chính mới bảo vệ xong luận án tiến sĩ về nước để giảng dạy và nghiên cứu khoa học tại khu sơ tán Thái Nguyên, thầy say mê đọc sách, soạn bài và nghiên cứu khoa học suốt ngày đêm, bám chặt chiếc bàn làm việc đến mức mòn thủng cả cái ghế ngồi.
Vừa về nước, thầy được giao dạy cho Lớp Ao khóa 1 của chúng tôi. Thầy đang đầy nhiệt huyết và tài năng, muốn truyền cho lớp trẻ. Chúng tôi thì rất hăm hở học hỏi cái mới, nhưng chưa được chuẩn bị kiến thức gì đáng kể...
Người thầy truyền cảm hứng
Vào một ngày tháng 9/1965, tôi và các bạn mình rất vui khi nhận được giấy triệu tập vào học Lớp chuyên Toán đầu tiên (Khoá I, 1965–1967) của Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội. Giấy triệu tập do Phó Hiệu trưởng GS. TSKH. Lê Văn Thiêm ký. Lúc đó, là một học trò quê, nên tôi chưa hiểu được rằng người ký chính là một nhà Toán học Việt Nam xuất sắc. Sau này tôi được biết GS. Lê Văn Thiêm là người anh cả của nền Toán học Việt Nam hiện đại.
May mắn cho chúng tôi, những học sinh chuyên Toán Khoá I, các giáo sư, các thầy dạy môn chính đều là những nhà toán học tài ba của Khoa và Bộ môn Giải tích như các Giáo sư Hoàng Tụy (dạy logic toán và toán học hữu hạn), Phan Đức Chính (dạy đại số), Hoàng Hữu Đường, Nguyễn Thừa Hợp và Lê Minh Khanh (dạy hình học), Nguyễn Duy Tiến (dạy bài tập hình học), Đặng Hữu Đạo và Nguyễn Viết Phú (dạy bài tập đại số).
Là một học sinh nhà quê mới ra tỉnh, lần đầu tiên khi được nghe những bài giảng toán của các thầy vừa trẻ vừa giỏi vừa tràn đầy nhiệt huyết, tôi có cảm giác như mình đang được bố mẹ cho ra phố xem “ảo thuật” vậy.
Đã 40 năm trôi qua, nhưng tôi vẫn còn nhớ những kỷ niệm sâu sắc về tâm huyết và tài năng sư phạm của các thầy giáo của mình. Mặc dù rất hiếm khi, nhưng lớp Ao chúng tôi ngày ấy cũng đã được đón GS. Bộ trưởng Tạ Quang Bửu, GS. Hiệu trưởng Ngụy Như Kon Tum và GS. Phó Hiệu trưởng Lê Văn Thiêm đến thăm, nói chuyện hoặc giảng bài.
Các bài giảng đầu tiên của PGS. TS. Phan Đức Chính về hàm số sơ cấp và đồ thị của nó, về giới hạn của các dãy số vô hạn... trong Đại số lớp 9 và lớp 10 đã dạy chúng tôi làm quen với những khái niệm, tư duy mới khi chuyển từ toán học rời rạc sang toán học liên tục.

|
Thầy Phan Đức Chính cùng Thầy Lê Hải Châu với đội tuyển Việt Nam tham dự IMO 1974 |
Các bài toán và các câu hỏi trong mỗi một bài tập mà thầy Phan Đức Chính ra cho học trò khi làm bài kiểm tra thường được xếp theo thứ tự khó dần, gợi mở dần và ít khi “đánh đố”, nhưng cũng không dễ gì làm được trọn vẹn...
Thầy Chính từng làm phó Đoàn học sinh Việt Nam tham dự kỳ thi Olympic Toán học (IMO) trong các năm 1974-1976 (trưởng Đoàn là nhà giáo Lê Hải Châu) và là Trưởng Đoàn các năm 1994, 1996 và 1997. Cho đến nay, đã có 3 bài toán khó và hay do Việt Nam đề nghị được chọn làm một trong các bài toán thi IMO, ở các năm 1977 (bài của PGS. TS. Phan Đức Chính), năm 1982 (của PGS. TS. Văn Như Cương) và năm 1987 (của TS. Nguyễn Minh Đức).
Đến nay, mặc dù những kiến thức cụ thể thu được từ bài giảng của các thầy có thể đã bị quên khá nhiều, nhưng ấn tượng, ký ức về trình độ, tài năng, tâm huyết và lòng yêu nghề của các bậc thầy vẫn còn đọng lại mãi trong suốt cuộc đời chúng tôi như một chất men say. Đúng như William A. Ward đã nói: “Người thầy trung bình chỉ biết nói, người thầy giỏi biết giải thích, người thầy xuất chúng biết minh hoạ, người thầy vĩ đại biết cách truyền cảm hứng”.
Nhà Toán học đa tài
Trong những ngày sơ tán tại Hà Đông, PGS.TS. Hoàng Quốc Toàn và tôi còn được đọc tập thơ chép tay công phu, dài và rất hay của thầy Phan Đức Chính, trong đó có những bài thơ tiền chiến và những bài thơ tình bất hủ của các nhà thơ nổi tiếng.

|
Thầy Phan Đức Chính và trò Trần Văn Nhung tại TP.HCM năm 2014 |
Đã có những thời khắc, nhà toán học trẻ Phan Đức Chính có hân hạnh được tiếp trà và đàm đạo với Văn Cao, người nghệ sĩ kiệt xuất, về những bản nhạc tiền chiến của ông. Một lần vừa chơi piano cho nhà toán học trẻ nghe một bản nhạc mới sáng tác của mình, Văn Cao vừa hỏi thử: "Cậu thấy bản nhạc vừa rồi của tớ thế nào?". Nhà toán học trẻ tự tin đáp: "Thưa anh, em vẫn thích các bản nhạc tiền chiến của anh hơn". Câu trả lời thẳng thắn và sâu sắc của nhà toán học trẻ đã làm cho Văn Cao ấn tượng và cảm mến. Ai dám nói rằng nhà toán học thì khô, thì chán? Đến một nhạc sĩ, họa sĩ, nhà thơ vĩ đại như Văn Cao còn quý mến kia mà!
Sau một số lần được tiếp kiến, nhà toán học Phan Đức Chính ngày càng ảnh hưởng bởi Văn Cao, từ cách dùng trà, hút thuốc đến uống rượu. Nếu ngắm những bức ảnh gần đây của thầy Phan Đức Chính, ta thấy ngay thầy có nhiều nét giống Văn Cao: Gầy, mặt xương xương, râu dài, tóc thưa và bạc. Nếu nói theo ngôn ngữ toán học thì hai người đồng dạng, đồng phôi.
Từ khi nghỉ hưu, dù sức khỏe không tốt, nhưng thầy vẫn tham dự các Lễ kỷ niệm của Khoa, của Khối phổ thông chuyên toán, các cuộc gặp mặt của hội cựu giáo chức và giao lưu với bạn bè, đồng nghiệp và học trò cũ. Thầy rất thân quý thầy và trò Khối Chuyên Ao, nhất là PGS. TS. Nguyễn Vũ Lương và ThS. Phạm Hùng.
Thỉnh thoảng tôi có dịp được gặp, tâm sự và uống rượu với thầy ở TP.HCM hoặc Hà Nội, trong các hoạt động của Khối chuyên Toán – Tin hoặc Tổ Giải tích của Khoa Toán – Cơ – Tin, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Hà Nội.
Khi thầy còn ở Hà Nội, có lần tôi vào thăm thầy ở Bệnh viện Hữu nghị và dự các lễ mừng thọ của thầy do Khối chuyên Toán – Tin tổ chức, tôi thấy thầy đã yếu đi nhiều, nhưng đôi mắt vẫn còn sáng, trí tuệ minh mẫn và hai thầy trò nắm chặt tay nhau...
NGND. PGS. TS. Phan Đức Chính trút hơi thở cuối cùng lúc 1 giờ ngày 26/8/2017 (tức ngày 5 tháng 7 năm Đinh Dậu), hưởng thọ 82 tuổi. Là người Hà Nội nhưng thầy được sinh ra tại Sài Gòn và cũng mất tại Sài Gòn. Lễ viếng PGS.TS, NGND Phan Đức Chính bắt đầu từ 9-12h ngày 29/8/2017 tại Nhà Tang lễ Bộ Quốc phòng, 5 Phạm Ngũ Lão, Phường 3, Q.Gò Vấp, TP. HCM. Lễ Hỏa táng tại Phúc An Viên, Quận 9, TP.HCM lúc 14h cùng ngày. Các GS. TSKH. Nguyễn Duy Tiến, nhà báo Hàm Châu, GS. TSKH. Đặng Hùng Thắng, GS. TSKH. Nguyễn Hữu Việt Hưng cũng đã có những bài viết về người thầy lớn của mình..." alt=""/>Vĩnh biệt thầy Phan Đức Chính, nhà toán học 'vô hạn chiều'
Từ dữ liệu của Bộ GD-ĐT cung cấp, VietNamNet thống kê những địa phương có số thí sinh đạt mức điểm từ 27 và 28 trở lên ở các khối thi truyền thống như A, A1, B, C, DThanh Hóa có số thí sinh đạt điểm khối A từ 28 trở lên nhiều nhất Thanh Hóa, Hà Nội, Thái Bình, Nghệ An là 4 địa phương có số lượng thí sinh đạt từ 28 điểm khối A (Toán - Lý - Hóa) đứng đầu cả nước. Cụ thể, Thanh Hóa đứng đầu, khi có 11 thí sinh đạt điểm từ 28. Hà Nội xếp thứ hai với 10 thí sinh. Các tỉnh Thái Bình và Nghệ An lần lượt có 5 và 4 Thí sinh. Mỗi tỉnh Bắc Ninh, Hưng Yên, Ninh Bình, Phú Thọ, Thừa Thiên Huế có 2 thí sinh có mức điểm trên 28 khối A. Trong khi đó, nhiều địa phương khác chỉ có 1 thí sinh khối A đạt mức điểm này; và thậm chí có địa phương không có thí sinh nào. Đặc biệt, năm nay Thanh Hóa là địa phương duy nhất cả nước có thí sinh đạt mức điểm từ 29 trở lên. Thí sinh Vũ Đức Anh, lớp 12T1 Trường THPT Quảng Xương 1 với 3 môn điểm khối A Toán 9,8; Vật lý 9,25 và Hóa học 10. là thủ khoa khối A cả nước trong kỳ thi THPT Quốc gia 2019.  | |
Nếu tính từ mức điểm 27, vị trí đầu tiên thuộc về Hà Nội với 64 thí sinh có tổng điểm 3 môn Toán - Lý- Hóa đạt từ mức này. Điều này dễ hiểu vì Hà Nội có lượng thí sinh dự thi đông nhất cả nước với 74.000 thí sinh dự thi nhưng Thanh Hóa cũng đứng thứ 2. Các vị trí đứng trong tốp 10 lần lượt là Nghệ An: 29 thí sinh; Thái Bình: 28 thí sinh; Hưng Yên: 18 thí sinh. TP.HCM: 17 thí sinh; Nam Định: 12 thí sinh; Hải Dương: 10 thí sinh. Hà Nội độc chiếm khối A1 Hà Nội là địa phương đứng đầu cả nước về số lượng thí sinh đạt điểm từ 28 trở lên khối A1 ( Toán - Lý - Anh) với 15 thí sinh. Dù số lượng thí sinh dự thi chỉ ít hơn Hà Nội khoảng 2.000 thí sinh (Hà Nội: 74.000; TP.HCM hơn 71.000) nhưng TP.HCM chỉ có 7 thí sinh đạt mức điểm này. Thái Bình, Thanh Hóa nằm trong tốp 4 khi có lần lượt 5 và 4 thí sinh nằm trong diện này. Ở mức điểm từ 27 trở lên, Hà Nội tiếp tục độc chiếm vị trí số 1 với 138 thí sinh. TP.HCM đừng đầu khối B Với hơn 71.000 thí sinh dự thi, TP.HCM đứng số 1 cả nướcsố thí sinh đạt điểm từ 28 trở lên khối B với 17 em. Đây cũng là một trong hai địa phương của cả nước có nhiều cơ sở đào tạo ngành y vốn có khối xét tuyển truyền thống là khối B. Hà Nội đứng vị trí thứ hai với 7 thí sinh. Thừa Thiên Huế có 5 thí sinh. Các địa phương như Nghệ An, Phú Thọ, Đà Nẵng, Gia Lai, Hưng Yên, Thanh Hóa mỗi tỉnh có 3-4 thí sinh. Trong khi đó, thí sinh điểm cao nhất của khối này là ở Phú Thọ. Từ mức điểm 27 khối B trở lên TP.HCM cũng đứng đầu cả nước với 64 em. Hà Nội xếp thứ hai. Nghệ An, Thanh Hóa, Nam Định, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi.. nằm trong tốp 10 tỉnh có thí sinh đạt điểm khối B từ 27 trở lên.  | Ảnh: |
Năm nay, thí sinh có điểm khối B cao nhất cả nước thuộc về Phú Thọ. Với việc giành tổng điểm 29,8 của khối thi này, thí sinh Ngô Thu Hà, học sinh lớp 12 Chuyên Toán Trường THPT Chuyên Hùng Vương là thủ khoa khối B cả nước. Ngoài ra, Phú Thọ cũng có 1 thí sinh khác đạt mức điểm trên 29. Hà Nội và Nghệ An mỗi tỉnh có 1 thí sinh. Nghệ An có số lượng thí sinh đạt điểm cao khối C (Văn - Sử- Địa) nhiều nhất cả nước Nghệ An đứng đầu cả nước về số lượng thí sinh đạt mức điểm khối C từ 27 và 28 trở lên. Đặc biệt địa phương này có 3 thí sinh có mức điểm điểm khối C trên 28. Thủ khoa khối C là thí sinh Hoàng Thị Thái Bảo, Trường THPT Chuyên Phan Bội Châu với tổng 3 môn đat điểm 28,75, trong đó Ngữ văn 9,25; Lịch sử 9,75 và Địa lý 9,75. Vĩnh Phúc có 2 thí sinh. Các địa phương khác lần lượt còn lại có 1 thí sinh như Hà Nội, Hải Phòng, Hưng Yên, Đồng Nai, Phú Thọ, Thái Bình, Tuyên Quang. Ở mức điểm khối C trên 27 điểm, Nghệ An cũng đứng đầu với 30 thí sinh. Phú Thọ, Thanh Hóa đứng thứ 2 khi có 18 thí sinh. Hà Nội, Vĩnh Phúc nằm trong tốp 5 địa phương có số thí sinh có khối C từ 27 điểm khi có 11 và 10 thí sinh. Trong khi đó ở khối D (Toán - Văn- Tiếng Anh) có mức điểm từ 27 trở lên Hà Nội vẫn đứng số 1 với 21 em. TP.HCM là địa phương có điểm trung bình Tiếng Anh đứng đầu cả nước nhưng không lọt vào tốp 5. Trong khi đó, Nghệ An đứng thứ hai với 16 thí sinh, dù mức điểm trung bình môn Tiếng Anh của địa phương này không cao (bù là có nhiều điểm 9 môn Ngữ Văn) Vị tri lần lượt thuộc về các địa phương Thái Bình, Vĩnh Phúc khi mỗi tỉnh có 6 thí sinh. Bắc Ninh, Nam Định, Phú Thọ với 5 thí sinh... Thủ khoa Khối D năm nay là thí sinh Nguyễn Thị Trà My, Hà Nội với tổng điểm 3 môn 28,4 trong đó Toán 9,4; Ngữ văn 9 và Tiếng Anh 10 tuyệt đối. Lê Huyền - Xuân Tiến  10 địa phương có điểm trung bình cao nhất thi THPT quốc gia 2019 - Theo thống kê điểm trung bình thi THPT quốc gia 2019 của các địa phương, Nam Định và Hà Nam là 2 tỉnh dẫn đầu cả nước, Hà Giang và Sơn La là hai tỉnh thuộc tốp cuối. " alt=""/>Tốp những địa phương có thí sinh đạt từ 27, 28 điểm trở xét tuyển đại học nhiều nhất
Lỡ mang bầu khi đang là sinh viên, nhiều bà mẹ trẻ sẵn sàng “chào hàng” đứa con của mình khi đứa trẻ vẫn đang là bào thai. Những lời rao cho con xuất hiện rầm rộ trên mạng khiến cộng đồng không khỏi xót xa. Bi kịch: Không sinh con thì li hôn Hai người phụ nữ - một nỗi đau trong vụ bé sơ sinh bị bắt cóc Nụ cười và nước mắt đón bé sơ sinh về Bị tâm thần vì chữa vô sinh không thành " alt=""/>Rùng mình mẹ trẻ rao cho con trên mạng
- Tin HOT Nhà Cái
-
-
Xem thêm bảng gia tỷ số bóng đá hôm nay
-
|