Trên thế giới những cây đàn quý thường hay thuộc quyền sở hữu của Chính phủ, ngân hàng hay của các nhà sưu tập. Những nghệ sĩ thành danh, có uy tín lâu năm và đoạt giải thưởng cao nhất tại các cuộc thi lớn quốc tế thường hay được các tổ chức này cho mượn đàn để biểu diễn và điều này thường được ghi rõ trong các ấn phẩm quảng cáo về chương trình biểu diễn của nghệ sĩ. Chỉ một số ít các nghệ sĩ trên thế giới mới có may mắn sở hữu riêng những cây nhạc cụ quý hiếm này.

Các cây đàn cổ luôn được cái nhà sưu tầm săn tìm và được các nghệ sĩ lớn sử dụng. Tuy nhiên, người yêu nhạc Việt Nam sẽ có cơ hội thưởng thức âm thanh từ các cây đàn cổ của Guarnerius, Stradivarius, Guadanini, Gagliano, Storioni, Collin – Mezin... do các thành viên Ban giám khảo và thí sinh mang đến Cuộc thi âm nhạc Quốc tế cho Violon & Hoà tấu thính phòng tại Hà Nội vào tháng 8. Đây là điều khá đặc biệt vì ngay cả trên thế giới cũng không quá nhiều dịp các cây đàn được tập trung để biểu diễn cho mọi người thưởng thức như vậy.

Giám khảo Viktor Tretyakov.

Giám khảo Viktor Tretyakov – Chủ tịch hội đồng giám khảo bảng Violon - đang chơi cây đàn do Nicolo Gagliano chế tác năm 1772. Còn giám khảo Chen Xi - giảng viện Violon tại Nhạc viện Quốc Gia Trung Quốc đang chơi cây đàn Pietro Guarneri của Mantua được làm năm 1690. Nghệ sĩ Violon, giám khảo Kyung Sun Lee đã theo học cùng với Nam Yun Kim, Sylvia Rosenberg, Robert Mann và Dorothy Delay hiện đang biểu diễn trên cây đàn Joseph Guarneris, được làm từ năm 1723.

Giám khảo Vilmos Szabadi - người từng phát hành 59 sản phẩm âm nhạc với rất nhiều công ty thu âm trên toàn thế giới thường xuyên biểu diễn trên cây đàn do nghệ nhân Laurentius Storioni chế tác năm 1778. Nghệ sĩ Stephanie Chase thường biểu diễn với vai trò nghệ sĩ độc tấu violin kiêm chỉ huy dàn nhạc. Cây đàn violin của cô được làm vào năm 1742 bởi Petrus Guarnerius ở Venice và cây archet được thực hiện bởi Dominique Peccatte.

Giám khảo Vilmos Szabadi.

Lâu nay, violon là nhạc cụ phổ biến nhất trong bộ đàn dây và dàn nhạc giao hưởng. Cho dù bây giờ có nhiều nơi sản xuất đàn violon công nghiệp nhưng các nghệ sĩ chuyên nghiệp luôn chọn những cây đàn được làm thủ công, đặc biệt ở vùng Cremona. Đến nay, các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu đặc tính của các cây đàn bằng các kỹ thuật hiện đại để tìm hiểu lý do tại sao những cây đàn có giá trị đến cả triệu đô lại phát ra những âm thanh tuyệt vời như vậy.

Guarneri là dòng họ làm đàn vùng Cremona trong thế kỷ 17 và 18. Những nghệ sĩ violin vĩ đại nhất trong lịch sử như N. Paganini, Y. Heifetz, Y. Menuhin hay thích dùng đàn của Guarneri hơn Stradivari. Người nổi tiếng nhất trong dòng họ là Giuseppe Guarneri với các cây đàn del Giesù. Những nghệ sĩ thế kỷ 20 chơi đàn của Guarneri có thể kể đến Y. Heifetz, L. Kogan, Kyung Wha Chung, Isaac Stern, Sarah Chang, Gidon Kremer.....

Antonio Stradivari khác với Guarneri là dòng họ thì Stradivari là một nghệ nhân làm đàn dây. Tuy ông chế tạo đa số là đàn violin nhưng ông cũng chế tạo một số lượng lớn đàn viola, cello và thậm chí là cả đàn guitar và harp. Chất lượng sản phẩm của Stradivari đạt lên cao nhất vào giai đoạn 1698 – 1725 mà đỉnh cao là năm 1715.

Một số nghệ sĩ nổi tiếng dùng đàn Stradivari có thể kể đến các cellist Yo-yo Ma, M. Rostropovich, Jacqueline Du Pré, các violinist I. Perlman, Gil Shaham, V. Mulova, A.S. Mutter, Joshua Bell, S. Accardo, V. Repin...... Tại Ý, hai trường phái Stradiavri và Guarneri luôn cạnh tranh nhau về chất lượng của các cây đàn. Giá trị của các cây đàn hiện nay lên đến hàng triệu đô. Âm thanh của cây đàn Stradivarius thường sáng, đẹp, đặc biệt ở âm vực cao và gần với giọng con người, còn đàn của Guarneri thường tạo ra âm thanh xé, chắc, khỏe và giàu sức công phá. Rất khó để biết được cây đàn nào hay hơn, nó phụ thuộc vào thẩm mỹ riêng của từng nghệ sĩ.

Nghệ sỹ Stephanie Chase.

Jean-Baptiste Vuillaume là nghệ nhân làm đàn của Pháp, ngoài ra ông còn là một thương gia và nhà phát minh với nhiều giải thưởng. Ông đã làm hơn 3000 các nhạc cụ khác nhau và ông nổi tiếng nhất trong việc làm lại các cây đàn nổi tiếng của Stradivari (đặc biệt là cây Messiah) và các cây del Gesu, đặc biệt là cây Il Canon của N. Paganini. Phiên bản copy này N. Paganini đã trao cho học trò duy nhất của mình là Sivori và hiện nay cây đàn này đang được nghệ sĩ violin xuất chúng Hilary Hahn sử dụng.

Nicolo Amati là cháu của Andrea Amati, người phát minh ra đàn violin. Ông là người duy nhất nhận người ngoài dòng họ về để truyền kỹ thuật làm đàn và chính Andrea Guarneri, người lập nên thương hiệu đàn Guarneri là học trò của ông. Hiện nay các cây đàn của Amati rất hiếm và thường chỉ được trưng bày tại một số bảo tàng nghệ thuật trên thế giới, nghệ sĩ Violon Emmanuel Borok hiện đang sở hữu một trong số cây Amati quý hiếm.

Giovanni Guadagnini là một trong những nhà làm đàn giỏi nhất trong lịch sử đàn dây. Ông được coi là đứng thứ 3 sau Guarneri và Stradivari. Các cây đàn ông làm ra được chia làm 4 giai đoạn và được đặt tên theo các thành phố nơi ông sống và sản xuất ra các cây đàn: Piacenza, Milan, Parma vàTurin.

Một số những nghệ sĩ dùng đàn của ông có violinist Zakhar Bron, Y. Heifetz, J. Joachim, Viktoria Mulova, Eugène Ysaÿe, H. Vieuxtemps,… các cellist Han-na Chang, Sol Gabetta.…. Gagliano là dòng họ làm đàn nổi tiếng xứ Napes. Người lập nên thương hiệu Alesandro vốn làm việc trong xưởng của Amati và Stradivari, sau khi trở về từ Cremona ông tạo ra trường phái làm đàn Neapolitan. Người con trai út Nicolo Gagliano là nghệ nhất nổi tiếng nhất trong dòng họ, đàn của ông thường được copy sao chép và nhiều cây đàn do ông làm ra bị nhầm với đàn của Stradivari.

Nghệ sĩ Violon, giám khảo Kyung Sun Lee

Lorenzo Storioni được coi là người làm đàn cổ cuối cùng vùng Cremona. Ông thuộc thế hệ sau của Stradivari và Guarneri và không có sự liên kết gì trong phong cách làm đàn. Ông có những cải tiến về vị trí của lỗ f trên đàn và hay sử dụng chất liệu khác để tạo nên các đặc tính riêng biệt.

Collin – Mezin là nhà làm đàn người Pháp, ông có một khoảng thời gian làm việc tại Brussels cùng Nicolas-François Vuillaume, em trai của Jean-Baptiste Vuillaume. Giống như những nghệ nhân khác của Pháp, ông sử dụng các kỹ thuật truyền thống của trường phái Ý như Stradivarius, Guarnerius hay Amati, tuy nhiên ông có phát triển riêng kỹ thuật đánh véc-ni cho đàn. Đàn của ông được nhiều violinist sử dụng như J. Joachim, Sivori hay Jules Armigaud, người coi đàn của Collin – Mezin có chất lượng và âm thanh tương đương của Stradivari.

Anh Phương

Cuộc thi violon quốc tế lần đầu tại Việt Nam có giá trị hơn 1 tỷ đồng

Cuộc thi âm nhạc quốc tế cho violon và hoà tấu thính phòng Việt Nam 2019 sẽ diễn ra tại Học viện âm nhạc quốc gia từ 3-11/8 với sự tham gia của nhiều nghệ sĩ quốc tế và giá trị giải thưởng lên tới hơn 1 tỷ đồng.

Nhiều người dân Singapore không thể sống thiếu điều hòa. Ảnh: Edgar Su/Reuters.

Ở quốc đảo này, điều hòa không khí gần như trở thành một lối sống. Một văn phòng hay trung tâm mua sắm mà không có món đồ này gần như là điều không tưởng; 99% căn hộ tư nhân được trang bị điều hòa, cũng như phần lớn chung cư nhà ở công cộng.

Tuy nhiên, tình yêu của Singapore dành cho điều hòa đi kèm cái giá rất lớn. Nó khiến một quốc gia vốn nóng, và ngày càng nóng hơn, rơi vào vòng luẩn quẩn nguy hiểm. Đây cũng là thế tiến thoái lưỡng nan của nhiều quốc gia phụ thuộc vào điều hòa tương tự.

Nói một cách đơn giản: thế giới càng ấm lên thì càng có nhiều người chuyển sang sử dụng máy điều hòa nhiệt độ. Và họ càng sử dụng máy điều hòa, thế giới càng ấm lên.

Ngày càng nóng lên

Với dân số khoảng 5,4 triệu người và diện tích nhỏ hơn một chút so với thành phố New York (Mỹ), Singapore chỉ đóng góp một phần nhỏ lượng HFC (hydrofluorocarbons - chất làm mát) và nhu cầu tiêu dùng điện - những yếu tố thúc đẩy sự nóng lên toàn cầu.

Ngay cả với mức sử dụng bình quân đầu người cao, tổng lượng khí thải ở quốc đảo này vẫn thấp hơn so với Nhật Bản và Mỹ. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Singapore sẽ không phải chịu nhiều hậu quả của việc Trái Đất nóng lên. Và là một quốc gia vốn đã và đang nóng lên nhanh chóng, Singapore có ít thời gian hơn so với một số quốc gia khác trước khi nhiệt độ tăng đến mức không thể chịu được.

Theo dữ liệu của chính phủ công bố vào năm 2019, Singapore đã nóng lên nhanh gấp đôi so với phần còn lại của thế giới trong sáu thập kỷ qua. Các quan chức cảnh báo nhiệt độ cao nhất hàng ngày có thể đạt mức cao 37 độ C vào năm 2100.

Nhiệt độ trung bình ở Singapore ngày càng tăng. Ảnh: Edgar Su/Reuters.

Tuy nhiên, nhiệt độ tăng ở Singapore không chỉ là do sự nóng lên toàn cầu. Một yếu tố khác góp phần là hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, trong đó các khu vực đô thị hóa cao có nhiệt độ lớn hơn so với các khu vực xung quanh.

Hiệu ứng này là do những cấu trúc đô thị như tòa nhà, đường xá, xe cộ giữ lại và thải nhiệt ra môi trường, đặc biệt là vào ban đêm. Hiệu ứng này đặc biệt rõ rệt ở những nơi phát triển cao và tương đối đông đúc như Singapore.

Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, tình trạng này trở nên tồi tệ hơn do nhiệt thải từ xe cộ, nhà máy và máy điều hòa không khí ở thành phố.

Đối phó

Các chuyên gia cho biết có nhiều cách để phá vỡ vòng lặp tiêu cực của điều hòa.

Theo Bản sửa đổi, bổ sung Kigali năm 2016, nhiều quốc gia đang loại bỏ dần HFC và thay thế chúng bằng các lựa chọn thân thiện với khí hậu hơn, ví dụ như hydrofluoroolefin (HFO).

Bên cạnh đó, các chuyên gia cho biết cũng có nhiều cách để đối phó với vấn đề thứ hai đến từ máy điều hòa - lượng điện năng chúng tiêu thụ - bằng cách sử dụng các phương pháp làm mát khác.

Không gian xanh phong phú, bóng mát, công trình tích lũy nước và hệ thống thông gió thông minh là một vài trong số các “chiến lược làm mát thụ động” bền vững được đề xuất bởi Radhika Khosla, phó giáo sư tại Học viện Doanh nghiệp và Môi trường Smith, Đại học Oxford.

Singapore đang tìm kiếm nhiều giải pháp làm mát thay thế điều hòa. Ảnh: Bloomberg.

“Mặc dù có nhiều trường hợp cần điều hòa không khí, nhưng trong bối cảnh nhiệt độ và độ ẩm cao, cần luôn cân nhắc các lựa chọn ‘không điều hòa’ trước thay vì biến điều hòa không khí thành giải pháp để hạ nhiệt”, bà Khosla nói.

“Với kinh nghiệm sống trong khí hậu có nhiệt độ và độ ẩm cao, Singapore phải làm gương cho các quốc gia khác trong việc xác định, thúc đẩy và nhân rộng các giải pháp làm mát bền vững”.

Cơ quan Môi trường Quốc gia Singapore (NEA) đã cấm cung cấp chất làm lạnh có GWP (chỉ số làm nóng lên toàn cầu) cao kể từ tháng 10/2022 và khuyến khích các hộ gia đình sử dụng quạt thay vì điều hòa nhiệt độ nếu có thể.

Cơ quan này cũng khuyên người dân nên đặt đồng hồ hẹn giờ và nhiệt độ không thấp hơn 25 độ C và kiểm tra máy thường xuyên để duy trì hiệu quả.

Đại học Quốc gia Singapore cũng đã xây dựng một tòa nhà với các không gian mở được thông gió tự nhiên và một “hệ thống làm mát hỗn hợp sáng tạo, cung cấp 100% không khí trong lành đã được làm mát”. Các chi tiết trong tòa nhà được thiết kế để thúc đẩy giảm mức tiêu thụ năng lượng.

“Chúng tôi hy vọng nó sẽ truyền cảm hứng cho các tòa nhà và nhà thiết kế khác đạt được điều tương tự và giảm bớt sử dụng năng lượng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu”, nhà trường cho biết.

Theo Zing