Về thực trạng tuyển sinh và đào tạo các ngành khoa học cơ bản, PGS Nguyễn Kim Hồng, Nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, nhìn nhận người học ngày nay có nhiều lựa chọn hơn trước đây.

Sự lựa chọn ngành học của thí sinh dựa trên nhiều tiêu chí như: ngành có phù hợp với năng lực, khả năng tìm việc sau tốt nghiệp, thu nhập...

Theo ông Hồng, sinh viên các ngành khoa học cơ bản thường ra trường khó tìm việc vì phần lớn phải xin vào các cơ quan nhà nước, viện nghiên cứu. Lương và mọi khoản thu nhập từ ngành này đều thấp nên khó thu hút người học. Trong khi đó, các chuyên gia tư vấn tuyển sinh đều hướng thí sinh đến các ngành nghề hot, dễ kiếm việc làm, hay việc làm thu nhập cao.

GS Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Trung tâm Công nghệ y tế thuộc ĐH Công nghệ Sydney (Úc), nhận định việc tuyển sinh, đào tạo các ngành khoa học cơ bản như hiện nay là hệ quả của nhiều năm trước. Điều này ông đã nói hơn 10 năm trước là các đại học thiếu đầu tư cho khoa học cơ bản. 

GS Tuấn kể về câu chuyện ông về nước tìm người ở trong nước có kinh nghiệm tốt về khoa học cơ bản để tham gia một dự án nghiên cứu y khoa. Tuy nhiên việc này bất thành. Cuối cùng, ông phải hợp tác với người nước ngoài.

PGS Đỗ Văn Dũng, Nguyên hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, cũng thừa nhận các trường đào tạo các ngành khoa học cơ bản đang “dở sống dở chết”. Lý do là nếu xoá ngành sẽ rất uổng vì không có nơi để đào tạo nhân lực cho đất nước nhưng giữ lại bắt buộc các ngành khác phải “è cổ” để “nuôi” những ngành này. 

“Hiện nay, các trường đại học ở Việt Nam sống chủ yếu dựa vào học phí. Các trường sẽ không thể nào “nuôi” một ngành học không có sinh viên lâu dài. Không có sinh viên, không có học phí ngành học sẽ chết”.

Ông Dũng lo rằng nếu tình trạng này tiếp diễn, tất sẽ khủng hoảng nhân lực, bởi muốn đất nước phát triển bền vững phải cần đội ngũ nghiên cứu cơ bản.

Đảm bảo việc làm đầu ra - chìa khóa giải quyết vấn đề

Nhiều chuyên gia, nhà giáo đã cùng VietNamNethiến kế để cứu ngành khoa học cơ bản. Cụ thể, PGS Nguyễn Kim Hồng, Nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, cho rằng, muốn thu hút người học, cần phải nêu rõ nhu cầu của nghề và khả năng tìm việc làm sau tốt nghiệp. Mặt khác cũng cần tăng thu nhập cho những người lao động có tay nghề, có trình độ chuyên môn.

Hiệu trưởng một trường đại học ở TP.HCM cũng góp ý với tình trạng như hiện nay nên để các ngành khoa học cơ bản tự sinh sôi nảy nở. Chúng ta tuyệt đối không làm theo cơ chế đặt hàng vì như vậy sẽ mất đi tính cạnh tranh. Theo ông, hiện những ngành khoa học cơ bản “trắng” sinh viên vì nhân lực cho ngành này đang dư.

"Nhưng đến một lúc nào đó, nhân lực thiếu, tự động các ngành sẽ tiếp tục có sinh viên ứng tuyển và lại chiếm ưu thế”- ông nói.

Theo vị hiệu trưởng này, cần phải ưu đãi học phí cho các ngành khoa học cơ bản. Các trường không nên xem những ngành thuộc lĩnh vực này như những ngành khác để kiếm tiền. “Hiện tại hầu như các trường đại học đều thương mại hoá. Không ít trường xem sinh viên là nguồn thu chính”- ông nói. 

Theo PGS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, sinh viên muốn vào học một trường đại học nào đó, các em đã xác định phải có đầu ra vững chắc, tức là dễ tìm việc và thu nhập ổn định. “Học nghiên cứu về Toán, Lý, Hoá hay một ngành nào thuộc lĩnh vực khoa học cơ bản nào đấy nghe rất “cao sang” nhưng ra trường không có chỗ làm. Như vậy, dù có miễn 100% học phí các trường cũng không thể thu hút được sinh viên. Do vậy vấn đề ở đây là giải quyết đầu ra”- ông Dũng nói. 

Để giải quyết đầu ra cho khoa học cơ bản, ông Dũng cho rằng, nhà nước phải đầu tư vào các trung tâm nghiên cứu. Tức là phải có những trung tâm tính toán, trung tâm nghiên cứu lớn. Song song tạo ra việc làm chế độ, lương bổng phải tốt. Nếu đi làm nghiên cứu nhưng lương cũng ba đồng ba cọc các trung tâm cũng không thu hút được người làm.

“Sinh viên ngày nay rất thực tế. Nếu nhà nước không tạo ra các trung tâm nghiên cứu, tạo việc làm cho sinh viên tốt nghiệp các ngành khoa học cơ bản không thể thu hút sinh viên vào học”- ông Dũng nói. Ông cũng khẳng định, vấn đề đầu tiên sẽ phải giải quyết là đầu ra chứ không phải đầu tư các ưu đãi.

Theo GS Nguyễn Văn Tuấn, sự "khủng hoảng" hiện nay cũng là một cơ hội để xây dựng một chiến lược cho phát triển khoa học cơ bản. Để xây dựng chiến lược này, phải có một hội nghị với nhiều nhóm (nhà nước, kỹ nghệ, đại học) hoạch định vai trò của khoa học cơ bản trong việc phát triển kinh tế. Chúng ta cũng cần có một cơ chế đặc biệt tài trợ cho các đại học để đào tạo các chuyên gia trong lĩnh vực khoa học cơ bản. 

“Khoa học cơ bản khó phát huy nếu không có sự tương tác với các chuyên ngành khác. Nói cách khác, chiến lược phát triển khoa học cơ bản nên gắn liền với các ngành khoa học thực nghiệm như y khoa chằng hạn để chứng tỏ sự hữu dụng của khoa học cơ bản.

Nhưng ở Việt Nam có vài ngành khoa học cơ bản chưa chứng tỏ sự có ích cho khoa học thực nghiệm. Điều này khiến ngành học thiếu tính ứng dụng và mai một là điều được dự báo từ trước”- GS Tuấn nêu quan điểm.

Ngành 'trắng' sinh viên: Học khó, ra trường lương... vài triệu đồng

Thế nhưng 5 năm hôn nhân, trải qua nhiều thăng trầm của cuộc sống, điều tôi nghĩ lại không hoàn toàn như vậy. Người ta nói thứ có được rồi thì không còn nhiều giá trị quả không sai. Cuộc sống hôn nhân của tôi và chồng có nhiều bất đồng về quan điểm sống. Điều tôi muốn làm thì chồng không muốn. Khi tôi kiên quyết giữ lập trường thì anh lại nói vợ ăn thua, muốn vượt mặt chồng. Là phụ nữ, việc giỏi hơn chồng xem ra cũng là một áp lực lớn. Tôi đành phải tém tém bản thân để chồng cảm thấy hài lòng hơn.

Kỉ niệm 7 năm ngày cưới, chồng không ở nhà. Anh nói có chuyến công tác ở tỉnh. Vốn tôi không hoài nghi gì cho đến khi cô bạn thân nói nhìn thấy chồng tôi vào nhà nghỉ với một cô gái trẻ. Lúc đó, tay chân tôi bắt đầu run lên, cảm giác sợ hãi bủa vây. Dù vợ chồng tôi có nhiều bất đồng nhưng ngoại tìnhlà việc tôi chưa từng dám nghĩ đến. Anh vốn rất coi trọng sĩ diện nên không bao giờ muốn gia đình vướng vào chuyện vì người thứ ba mà tan nát. Một người còn đang muốn thăng tiến trong công việc như anh đâu dại gì mà ngoại tình?

Thế nhưng lại một lần nữa tôi sai. Theo người bạn thân đến khách sạn bắt ghen, tôi đạp cửa xông vào. Điều tôi nhìn thấy trước mắt ngỡ như một giấc mơ. Kẻ thứ ba không ai khác chính là cô trợ lý tôi chính tay tuyển cho chồng.

Vì muốn giữ chồng, tôi cố tình tìm một cô gái có ngoại hình kém xinh, thậm chí lùn, mập để đưa về làm trợ lý cho anh. Đó cũng là cô gái tôi được người bạn thân giới thiệu. Hai đứa sững người khi chứng kiến cảnh tượng chồng và cô ta đang ôm ấp nhau trong nhà nghỉ. Người phụ nữ tự trọng như tôi không chấp nhận chuyện chồng ngoại tình càng không bao giờ chấp nhận anh qua lại với người phụ nữ kém sắc hơn mình.

Vợ anh xinh đẹp, là hoa khôi của trường, được biết bao đàn ông săn đuổi. Anh có được rồi còn không biết trân trọng lại đi ngoại tình với người như vậy? Thử hỏi mặt mũi vợ anh để đâu?

Dù tôi đã sinh con nhưng so với cô ta, tôi còn trẻ trung, xinh đẹp và thon thả gấp nhiều lần. Chỉ mới có hơn một tháng làm việc chung, vậy mà anh đã lén lút ngoại tình?

Tôi chợt nhận ra, với đàn ông, xinh đẹp mà cũ không bằng kém sắc mà mới. Thứ anh cần là sự mới mẻ chứ không phải là xấu hay đẹp hơn vợ anh. Vậy thì phụ nữ chúng tôi cố gắng làm đẹp để giữ chồng xem ra là sai lầm?

Vì quá hoảng hốt, anh không nói được lời nào. Tôi cũng vội vàng bỏ về, không muốn tiếp tục chứng kiến cảnh tượng đau lòng.

Buổi tối hôm đó anh xin lỗi tôi và nói rằng đó chỉ là một phút say nắng. Anh nghĩ cô gái đó chân chất, hiền lành nên thích thú. Nhưng khi thấy cô ta cũng có ý moi tiền thì anh đã không còn muốn tiếp tục qua lại nữa. Và cái hôm anh và cô ta vào nhà nghỉ chính là để nói rõ ngọn ngành. 

Câu chuyện anh kể quá thuyết phục, tôi còn suýt bị anh lừa nếu không phải tôi đọc được tin nhắn trong điện thoại anh. Thì ra, người anh qua lại không chỉ có cô trợ lý này mà còn rất nhiều cô gái khác. Đó là người yêu cũ, là sinh viên thực tập… Anh còn tham gia cả vào nhóm của mấy gã đàn ông hay mai mối bồ bịch cho nhau.

Sự thật về người chồng đạo mạo, lịch lãm khiến tôi gục ngã. Sau tất cả chỉ có tôi là người đàn bà mù quáng, tin tưởng vào chồng. Chỉ có tôi là người nghĩ rằng anh ta đang thấy may mắn khi lấy được tôi. Thì ra tôi đang ảo tưởng về bản thân, về cuộc hôn nhân này. Có lẽ ngay từ đầu việc yêu và lấy được tôi với anh chỉ là một chiến tích mà thôi.

Lúc này trong đầu tôi không còn suy nghĩ nào khác ngoài chuyện ly hôn. Và chắc chắn tôi sẽ làm việc này ngay lập tức, không cần do dự thêm một ngày nào nữa. 

Độc giả giấu tên

Chồng say nửa đêm lết về nhà, thấy tin nhắn trong điện thoại chồng, vợ chỉ muốn ly hôn

H là tên chị dâu cũ của tôi. Lúc đó vì quá bận rộn nên tôi cũng không có thời gian tìm hiểu và liên lạc với chị. Sau khi mọi chuyện dần đi vào quỹ đạo, tôi cố thăm dò và tìm được số điện thoại của chị. Tôi gọi điện, chị nói chị nhận được thông tin từ một người bạn thân và quyết định gửi tôi 200 triệu."Ơn nghĩa của em, chị vẫn không quên. Nếu không có em giúp đỡ, chắc chị không có được cuộc sống như bây giờ. Em nhận số tiền đó cho chị vui lòng và thanh thản nhé".

Tôi gửi lời cảm ơn chị và khẳng định khi nào có tiền, tôi sẽ gửi trả đầy đủ cả tiền gốc lẫn lãi cho chị. Biết chị đang có cuộc sống đầy đủ, hạnh phúc, tôi cũng yên lòng rồi. Nhưng chị không đồng ý nhận lại tiền. Tôi phải làm sao để trả ơn, trả tiền cho chị đây?

Theo Phụ nữ Việt Nam

Nàng dâu chán nản vì mới cưới về mẹ chồng đã 'đuổi' ra ở riêng