Hai giờ chiều, anh lái xe cho mọi người dừng nghỉ giữa đỉnh Cổng Trời, cả đoàn lục tục kéo nhau xuống xe, mấy người yếu thì ôm đầu ậm ọe, người khỏe thì uống nước, hút thuốc và thả hồn vào mây, vào núi… Mười phút sau, đợi cho mọi người chụp ảnh và gọi điện nhắn tin xong, trưởng đoàn Trần Bình Tám thủng thẳng nói:

"Bây giờ mới chính thức đặt chân vào cao nguyên đá, từ sáng đến giờ đoàn chúng ta mới chỉ đi dạo chơi. Phía trước là dốc, là đèo, là quanh co gấp khúc. Và cái đẹp mê hồn của đất trời Hà Giang cũng bắt đầu từ đây. Mọi người cứ thỏa sức mà say…".

Đúng như lời ông Tám, chiếc xe 16 chỗ bắt đầu vặn vẹo ngả nghiêng, rất nhiều khúc cua tay áo khiến cho mọi người bồng bềnh nôn nao. 

Xe qua đất Yên Minh, Mèo Vạc hiện ra với bạt ngàn núi đá. Không khí trong xe như chùng xuống, có lẽ mọi người đang lặng lẽ thả hồn vào đá. Tôi cảm thấy khâm phục bà con người Mông nơi đây, cảm phục tinh thần bất khuất, sáng tạo, dũng cảm, cần cù của họ.

Họ đã biến đá thành ngô, ngô bạt ngàn chen chân vào từng khe đá, ngô đè đá, vươn cao, trổ hoa trổ bắp. Chắc chắn rằng mỗi cây ngô, mỗi bắp ngô đều ngấm ướt vị mặn mòi những giọt mồ hôi của người dân nơi đây.

Trời đã về chiều, nắng chuyển sang màu vàng, cái nóng dịu đi nhường lại bầu không khí mát mẻ cho cao nguyên đá. Bất chợt, chúng tôi bắt gặp lũ trẻ đang chạy tung tăng trên đường, phóng viên Vũ Nhung nói với anh lái xe cho xe dừng lại, cả đoàn kéo xuống để chia kẹo bánh, truyện tranh và giao lưu với các cháu.

17h30, chúng tôi tới thị trấn Mèo Vạc. Không khí làm việc của các ban ngành trong huyện chiều cuối tuần vẫn diễn ra hối hả. Phó Chánh Văn phòng Ủy ban nhân dân huyện Nguyễn Phi Long đón chúng tôi bằng nụ cười hồn hậu. 

Ăn tối xong, chúng tôi đi nghỉ sớm. Suốt một ngày đánh vật với dốc, với đèo, với gập ghềnh núi đá nên cả đoàn đều thấm mệt. Đêm cao nguyên yên tĩnh và trong lành, không khí mát dịu đã làm giấc ngủ của chúng tôi như ngắn lại.

Lần này lên Mèo Vạc, Liên chi hội Nhà báo Thông tin và Truyền thông có mang theo 500 cuốn sách để tặng cho Trường THPT của thị trấn. Đây là sáng kiến của nhà báo Trần Bình Tám. Ông muốn đem văn hóa đọc đến vùng núi xa xôi này để các em học sinh có điều kiện tiếp cận với các kiến thức mới, kĩ năng sống và hướng nghiệp trong tương lai.

Buổi làm việc với ban giám hiệu nhà trường diễn ra rất nhanh chóng nhưng thật hiệu quả. Thầy giáo quyền hiệu trưởng Nông Thế Huân xúc động tiếp nhận món quà tinh thần từ các nhà báo. Ông nói lời cảm ơn và mong "các nhà báo, các cơ quan ban ngành ở Trung ương quan tâm hơn nữa đến việc học tập của con em các dân tộc ở Mèo Vạc, đặc biệt là con em các dân tộc thiểu số. Hiện nay, chúng tôi vẫn còn thiếu sách giáo khoa, thiếu sách tham khảo, sách hướng nghiệp và các thiết bị giảng dạy khác…".

Chúng tôi đến dự giờ Văn của một lớp 12. Cô giáo Lù Thị Ngân đang say sưa truyền đạt cho các em về cảm thụ văn học trong văn thơ. Nhà báo Trần Bình Tám – một giảng viên đại học – đã được mời giảng mẫu về chủ đề tình yêu Tổ quốc của người Việt Nam.

Mặc dù không có sự chuẩn bị trước nhưng với kinh nghiệm của mình, thầy Tám đã truyền lửa cho các em bằng một phương pháp dạy truyền cảm, dễ hiểu, thu hút sự lắng nghe của các em và các đại biểu. Hết buổi giao lưu, thầy Nông Thế Huân chạy lên ôm chầm lấy nhà báo. Ông nói với giọng tiếc nuối:

- Biết thầy nói hay thế này em cho cả trường tập trung để nghe thì tốt biết mấy.

Cô giáo trẻ Tống Ngọc Huyền thì không giấu nổi xúc động:

-Thầy ơi! Thầy làm em rưng rưng nước mắt. Sao thầy nói thuyết phục và gần gũi thân thương thế! Bọn em học được ở thầy nhiều lắm!

Tạm biệt thầy trò trường THPT Mèo Vạc, chúng tôi đi về xã Pả Vi. Từ đường Quốc lộ 2C nhìn xuống, dòng sông Nho Quế uốn lượn như một dải lụa mềm có màu xanh lục, rất đẹp nhưng nếu ai sợ độ cao sẽ không dám nhìn lâu.

Quả thật, địa hình nơi đây vô cùng hiểm trở. Để lên được các nhà dân, chúng tôi phải đi bộ theo dải đường mòn đã được đổ bê tông. Nhà nào thuận lợi thì ở gần đường, nhà nào ở cao hơn thì chưa có đường lên, cứ phải leo trèo qua các bậc đá trơn trượt và độ dốc cao.

Phó Chủ tịch Ma Quốc Trưởng vẫn luôn dẫn đầu đoàn, tuy vậy mồ hôi đã ướt đầm lưng áo anh. Hai nhà báo nữ Vũ Nhung và Bình Minh rất hứng thú với việc chia bánh kẹo và sách ảnh cho bọn trẻ, nhà báo Nguyễn Đức Huy thì mải mê chụp ảnh.

Được tận mắt chứng kiến cảnh sống khó khăn của bà con người Mông nơi đây, Bình Minh đã thốt lên: “Em thật là may mắn được đi cùng các anh trong chuyến công tác này. Em vẫn biết là bà con còn khó khăn nhưng gặp được bà con rồi, em mới hiểu xóa đói giảm nghèo vẫn còn nhiều việc phải làm”.

Vũ Nhung thì đi hết từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Từ việc một đôi vợ chồng người Mông có ba cô con gái, người chồng mới 21 tuổi còn cô vợ thì 25 tuổi, đứa con lớn 4 tuổi, đứa con thứ ba còn đang đỏ hỏn. Cả gia đình sống trong ngôi nhà đơn sơ trống trải. Còn ông Giàng Mí Sà sinh năm 1970, Nhung lại tưởng ông ấy là 70 tuổi.

Gia đình ông Sà có 9 khẩu, người con trai lớn đã lấy vợ và có con nhưng vẫn chưa có điều kiện ra ở riêng. Vậy là 9 con người cứ xoay tròn trong ngôi nhà chật hẹp. Bình Minh hỏi han rất kĩ ông Giàng Mí Sà thông qua anh công an xã làm phiên dịch. Được Nhà nước hỗ trợ tiền làm nhà lần này, ông Sà vui lắm. Ông cứ nói đi nói lại rằng:

- Tôi có cái nhà mới rồi. Yên tâm rồi. Giờ chỉ việc lo cái ăn cái mặc và cho con cháu đi học cái chữ nữa thôi.

Cuối buổi trò chuyện, Bình Minh đã lấy tiền riêng của mình ra biếu ông Sà 500 nghìn đồng. Số tiền tuy không lớn nhưng nó mang nhiều ý nghĩa nhân văn, cả người cho và người nhận đều nở một nụ cười thân thiện.

Mới gần trưa mà trời đã nắng như đổ lửa, con đường mòn dẫn lên bản Mã Phí Lèng vẫn nhiều người lên xuống. Bà con đang vận chuyển gạch đá, xi măng để chuẩn bị làm nhà. Dự án xóa nhà tạm đã được triển khai từ nhiều năm nay nhưng vẫn chưa giải quyết hết được khó khăn về nhà ở cho bà con. Vẫn còn rất nhiều việc phải làm, nhiều việc phải lo và còn cần phải thêm thời gian nữa… 

Tại buổi làm việc với các đồng chí lãnh đạo Ủy ban nhân dân huyện Mèo Vạc, chúng tôi hiểu thêm về những khó khăn của tất cả các cấp và các ban ngành trong huyện. Với 86.000 dân trong đó có 79% là bà con người Mông, toàn huyện có 17 xã và một thị trấn, trong đó 10 xã là núi đá, 3 xã ở vùng biên giới.

Vẫn còn hơn 7.000 hộ nghèo và 6% hộ cận nghèo. Đặc biệt là khí hậu ở Mèo Vạc rất khắc nghiệt, hạn hán kéo dài, nước sinh hoạt của bà con rất thiếu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc tăng gia sản xuất.

Đối với việc phát triển văn hóa xã hội, khó khăn lớn nhất vẫn là việc con em của bà con người Mông không đi học hoặc đi học rồi lại bỏ. Có nhiều lý do khi đặt ra câu hỏi tại sao các em không đến trường? Nào là do địa hình hiểm trở, nhà ở cách xa trường, phải ở nhà tham gia các công việc như giữ em, nấu cơm, chăn bò, chăn lợn, làm cỏ ngô,…

Tôi chợt nhớ đến cậu sinh viên Sình Mí Cáy ở xã Pải Lủng, xuống Hà Nội học ở khoa Quan hệ công chúng và Truyền thông trường Đại học Hòa Bình. Cáy kể, nhà có 5 anh em trai, cậu em thứ hai đã lấy vợ khi tuổi chưa đầy 19. Cậu thứ ba cũng xuống Hà Nội học Cao đẳng Nội vụ. Cả hai anh em đều đi làm thêm bốc vác vào buổi tối hoặc nhặt bóng cho các sân đánh quần vợt. Cố gắng tằn tiện cũng đủ tiền học và tiền ăn.

Năm 2018 Cáy đã ra trường và trở về Mèo Vạc nhận công tác ở một xã trong huyện. Khớp lại các câu chuyện của anh em Sình Mí Cáy, của trường THPT, của các đồng chí lãnh đạo huyện và những điều tai nghe mắt thấy trong chuyến đi, tôi thấy trong lòng đang nhen nhóm một niềm vui và tràn đầy hi vọng.

Theo báo cáo của lãnh đạo huyện, mặc dù còn rất nhiều khó khăn nhưng lộ trình xây dựng chương trình “Nông thôn mới” đang được triển khai quyết liệt. Trong năm 2020 ít nhất sẽ có một xã hoàn thành mục tiêu này. Tôi hỏi đồng chí Phó Chủ tịch huyện:

- Giải pháp nào để tiến hành chương trình xây dựng “Nông thôn mới”?

Đó là sự chỉ đạo sát sao liên tục, đứng đầu là đồng chí Bí thư huyện ủy. Các tiêu chí cụ thể như thu nhập, nhà ở, nhà vệ sinh,… lập ban chỉ đạo để phân bố ngân sách hợp lý; tạo công ăn việc làm; đưa con em đi lao động ở các khu công nghiệp trong nước; ký kết hợp đồng lao động với các tỉnh, huyện giáp biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc; quy hoạch lại các vùng sản xuất, chăn nuôi, kết hợp với du lịch, xây dựng thêm các hồ chứa nước sạch, xóa nhà tạm cho một nghìn hộ dân,…

Con số đưa ra là rất nhiều, rất lớn, nhưng đó là những con số và kế hoạch rất cụ thể, chính xác, mang tính khả thi cao. Điều quan trọng là: "lãnh đạo huyện Mèo Vạc đã xác định đúng mục đích. Đó là: muốn xây dựng nông thôn mới trước hết phải bắt đầu từ dân, dựa vào dân".

Quá trưa, đoàn chúng tôi được Ủy ban nhân dân huyện mời cơm. Mặc dù đã rất đói, cơm rất ngon nhưng câu chuyện về những đứa trẻ người Mông còn thiếu thốn, những ngôi nhà tạm, những thầy cô giáo đang vượt mọi khó khăn để trụ lại với nghề trên cao nguyên đá, để dạy cái chữ cho các em, và cả những trăn trở suy tư của các đồng chí lãnh đạo huyện, của đoàn nhà báo chúng tôi vẫn cứ diễn ra sôi nổi.

Tạm biệt Mèo Vạc, tạm biệt những bà mẹ người Mông ướt đầm mồ hôi trên lưng áo để tạo nên màu xanh mướt mát của ngô. Tạm biệt những nụ cười hồn hậu và đầy thân thiện của người Mèo Vạc.

Những ông bố vật lộn với cô đơn, nuôi vợ con ở trời Tây

Có khoảng 1.900 phụ nữ Hàn Quốc đang nuôi dạy con một mình ở Montreal, Canada, trong khi chồng họ vẫn ở quê nhà, hỗ trợ họ về mặt tài chính.

Ngay cả người bán điều hòa, nhân viên kỹ thuật lắp đặt điều hòa không khí đều hiểu sai về việc "lưu thông không khí trong phòng", khi họ cho rằng "điều hòa lưu thông không khí, cung cấp đủ oxy do tự nó hút không khí bên ngoài, làm lạnh, lọc bụi và thổi vào phòng", điều này hoàn toàn không đúng.

Khi lắp đặt điều hòa không khí, theo quy chuẩn phải có quạt hút gió, công suất để đối lưu và thay đổi không khí trong phòng. Bản thân dàn lạnh điều hòa chỉ hút không khí trong phòng, lọc bụi, làm mát ở dàn lạnh và thổi ngược ra, do đó lượng không khí trong phòng cứ vậy "quay vòng", khiến người dùng bị nhức đầu do thiếu oxy.

Do vậy, khi lắp điều hòa, để đảm bảo sức khỏe, chống thiếu oxy cần có quạt hút công suất nhỏ hướng đối diện dàn lạnh để hút khí độc ra ngoài, theo đó không khí có ôxy tự nhiên sẽ theo khe cửa, kẽ hở vào phòng cung cấp ôxy cho người sử dụng.  Nên sử dụng loại quạt có công suất 5-15W tùy theo thể tích phòng 12-25m3 (thường có kích thước 10x10cm hay 15x 5cm, loại này tương đương quạt dùng để làm mát các dàn máy tính chơi Game có độ bền rất cao 3-5 năm, chạy cực êm gần như không có tiếng động, công suất khá phù hợp để tiết kiệm điện mà vẫn bảo vệ sức khỏe người sử dụng).

Nên có quạt hơi nước hay máy làm ẩm, nếu không có vật dụng này thì điều hòa không nên để ở chế độ "Dry - làm khô" vì độ ẩm quá thấp sẽ khiến da khô, họng khô và đây là nguyên nhân gây mất nước dẫn đến váng đầu, viêm họng kinh niên, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Người sử dụng có thể phơi một chiếc khăn tắm đã làm ẩm, vắt hơi ráo trong phòng, hoặc đặt một khay nước có bề mặt khá lớn nếu không có quạt hơi nước hay máy làm ẩm trong phòng. Đơn giản nhất là để điều hòa chế độ "Auto - tự động" lọc ẩm.

Sử dụng quạt đảo gió khi phòng quá rộng. Với phòng nhỏ, không cần sử dụng vì dòng không khí đã được đối lưu do khí nóng luôn bốc lên cao và được điều hòa hút vào, lọc bụi, làm mát và lại thổi ra, khí lạnh thường "nặng" hơn nên ở dưới.

Người sử dụng điều hòa chỉ nên đặt ở 26-27 độ với người lớn và 28-29 độ nếu có trẻ em, người già. Không ít người để nhiệt độ thấp và "đắp chăn". Việc làm này không chỉ gây tốn điện mà còn hại sức khỏe.

Dàn nóng lắp ở nơi nóng là “đốt tiền điện” mà không hiểu vì sao

Đốt tiền điện vì lắp dàn nóng trên mái nhà (Ảnh minh họa)

Để không “đốt tiền điện” thì dàn nóng của điều hòa hai mảnh cần được đặt nơi thoáng nhưng không có gió ngược trực tiếp. Tốt nhất là ở sảnh có mái che, phòng phơi đồ, ở hành lang, ngay trong cửa sổ hành lang nhưng thổi gió ra ngoài.

Nếu lắp ở ngoài trời hay trên mái, sân thượng thì cần phải nên che nắng dàn nóng, không để ánh nắng chiếu trực tiếp vào thiết bị này. Dàn nóng không bị mưa nắng vừa bền lại đỡ tiêu tốn điện năng do dàn nóng không cần chạy hết công suất mới làm mát đạt nhiệt độ mà người sử dụng thiết lập. Đặc biệt đối với dòng điều hòa Inverter thì khi dàn nóng lắp ở nơi mát càng tiết kiệm điện do hệ thống ở dàn nóng tự “dừng” gần như không hoạt động khi đủ nhiệt độ trong phòng, chỉ còn quạt thổi gió ở dàn lạnh hoạt động.

Một số thợ lắp điều hòa hoặc vì không hiểu nguyên lý hoặc ngại lắp ở vị trí khi thi công khó nên khuyên chủ nhà “dàn nóng thì phải lắp ở chỗ nóng”. Họ thường lắp trên trần bê tông, trên mái tôn bị nắng chiếu trực tiếp và hơi nóng dội ngược lên không chỉ cực kỳ tốn điện mà còn rất mau hỏng.

Đây là cách làm sai lầm dẫn đến nhiều nhà tăng tiền điện bất thường mà không hiểu chỉ vì do dàn nóng lắp sai vị trí gây tổn thất điện năng. Do đó vị trí lắp đặt càng mát, càng ít tốn điện.

Thực tế ở gia đình dàn điều hòa 1HP cho phòng 12-14m3, dàn nóng lắp ở phòng phơi đồ có mái che, chạy liên tục 8-10h/ngày, nhiệt độ trên 26 độ chỉ tốn tiền điện 200 - 250k/ tháng gồm cả lắp quạt hút gió công suất 5-10W để đối lưu và cung cấp oxy.

Chọn điều hoà đúng cách: tiết kiệm điện, bảo vệ sức khoẻ

Vẫn là băn khoăn muôn thuở của người dùng, khi "điệp khúc" giá điện tăng và mùa hè tới gần. Đó là lý do tiêu chí mua điều hòa 2019 đặt yếu tố tiết kiệm điện và chăm sóc sức khỏe lên hàng đầu.

Sách kỷ lục Guiness thế giới đã trao danh hiệu cho hồ Maracaibo ở Venezuela là "Nơi bị sét đánh nhiều nhất thế giới". Vùng đất này bị ví như "trời hành" khi phải hứng chịu 10 tiếng sét đánh mỗi ngày, 300 ngày có sét trong năm.

Vùng đất “bị trời hành” là nơi hứng chịu nhiều sét đánh nhất trong năm

Hồ Maracaibo (tiếng Tây Ban Nha: Lago de Maracaibo) là một vịnh nước lợ lớn ở Venezuela. Với diện tích 13.210 km2, đây là hồ lớn nhất ở Nam Mỹ.

Tại nơi con sông Catatumbo tiếp giáp với hồ Maracaibo, mỗi năm có hơn 260 ngày mưa bão. Bởi vậy không có gì lạ khi hàng ngàn tia sét phóng xuống mỗi đêm khiến bầu trời gần như lúc nào cũng rực sáng. Người dân địa phương khi đi thuyền trong đêm tối còn lợi dụng thứ ánh sáng này để xác định phương hướng.

Đây là nơi bị sét đánh tới 10 tiếng mỗi ngày.

Thời điểm hồ Maracaibo bị "trời phạt" nhiều nhất trong năm vào tháng 10. Đó là lúc hàng loạt các cơn bão mang theo mưa lớn cùng sấm chớp đổ xuống. Có những lúc nơi này chịu tới 28 cú sét trong một phút - đủ nguồn năng lượng thắp sáng cho 100 triệu bóng đèn.

Suốt nhiều thế hệ, người dân địa phương bị choáng ngợp bởi sự "cuồng nộ" của tự nhiên với những cơn bão sét hoành hành khoảng 10 tiếng mỗi đêm, gần 300 đêm trong năm. Ngày nay, ngày càng nhiều khách du lịch gan dạ đổ xô tới nơi này để chứng kiến "màn trình diễn" âm thanh và ánh sáng ngoạn mục của trời đất.

Rất nhiều chuyên gia cố gắng tìm kiếm lời giải đáp cho hiện tượng đặc biệt này suốt hàng thế kỷ. Trong nhiều thập kỷ trước, các nhà khoa học tin rằng những mỏ uranium ở khu vực hồ là nguyên nhân hút sét, khiến nơi này chịu mật độ sét đánh dày đặc như vậy.

Sau đó, nhóm nghiên cứu cho rằng không khí phía trên hồ Maracaibo tăng độ dẫn điện do khí mêtan bốc lên từ các dầu mỏ bên dưới. Khi khí mêtan bị ion hóa gặp không khí lạnh hơn từ dãy núi tạo nên sự gặp gỡ giữa hai dòng điện, tạo ra điện tích cực lớn phóng dưới dạng tia sét.

Ngoài ra, địa hình và các kiểu gió độc đáo tại khu vực cũng góp phần tạo nên hiện tượng này.

Hiện tượng tự nhiên này còn liên quan tới nhiều câu chuyện thú vị trong lịch sử, vẫn được kể lại cho người đời sau.

Chuyện kể rằng, nhờ cường độ sét mạnh và chói sáng giúp ngăn chặn những cuộc xâm chiếm trong đêm tối. Năm 1595, những chiếc tàu chiến do thủy thủ người Anh Francis Drake bị lộ diện khi định thực hiện cuộc tấn công lính Tây Ban Nha ở Maracaibo về đêm. Cuộc xâm lược bị cản trở, được ghi lại trong bài thơ sử thi 16 La Dragontea.

Chốn bình yên trong ngôi làng cổ ít người biết ở Hà Nội

Ngôi làng cổ xây bằng đá ong tồn tại hàng trăm năm nay ở ngoại thành Hà Nội là địa điểm du lịch, thăm quan lý thú nhưng không nhiều người biết đến.