Tổng thống Trump gọi đây là sự kiện mở ra một kỷ nguyên hòa bình ở khu vực vốn đang phải gặp nhiều bất ổn như Trung Đông, và hy vọng các quốc gia như Oman, Sudan và Ảrập Xêút, thậm chí cả Serbia và Kosovo, cùng tham gia vào quá trình trên.

Ông Trump cũng tự nhận công trạng của mình cho "bước đột phá" này, và khẳng định đã đạt được điều mà các đời tổng thống Mỹ trước kia đều không làm được

Nhưng trong một bài viết trên trang tin Newsroom, ông Stephen Hoadley, Phó Giáo sư khoa Chính trị và Quan hệ Quốc tế của Đại học Auckland (New Zealand) cho rằng, nên đặt sự kiện trên ra ngoài những bối cảnh lịch sử và chính trị để có một cái nhìn sâu sắc hơn về nó. Bằng kinh nghiệm của người đã dành hơn 50 năm theo dõi tình chính trị Trung Đông, ông Hoadley chỉ ra một bối cảnh rất khác đằng sau hiệp định bình thường hóa quan hệ giữa Israel, UAE và Bahrain.

Theo phó giáo sư Đại học Auckland, thời điểm Israel được cho là “bình thường hóa: quan hệ với các nước vùng Vịnh bắt đầu là khi các Hiệp ước hòa bình Oslo giữa nước này với Palestine được ký kết vào năm 1993."

Hiệp ước Oslo đã thiết lập các mối quan hệ cơ bản, dù không chính thức, giữa Israel và các quốc gia nhỏ thuộc vùng Vịnh, dựa trên những lợi ích chung về thương mại, trao đổi kỹ thuật và hợp tác chống khủng bố. Các văn phòng thương mại cùng những cuộc gặp ngoại giao bí mật giữa Israel và các nước vùng Vịnh đã được triển khai ngay sau thời điểm trên.

Những mối quan hệ này ngày càng trở nên sâu sắc hơn bởi mối đe dọa chung từ Iran và các lực lượng đồng minh, và được khích lệ bởi các đời Tổng thống Mỹ như George W. Bush và Barack Obama. Trước đó các đời Tổng thống Jimmy Carter và Bill Clinton đã thúc đẩy việc công nhận Israel từ 2 nước Oman và Ai Cập.

Do đó, chính phủ của Tổng thống Trump chỉ góp phần củng cố các mối quan hệ được thiết lập từ lâu giữa Israel và các quốc gia vùng Vịnh, Ai Cập và Jordan. Đóng góp duy nhất của ông Trump là thuyết phục UAE và Bahrain công khai các mối quan hệ trên.

Hơn nữa, phó giáo sư Stephen Hoadley cho rằng, các thỏa thuận được ký kết vào ngày 15/9 không có ý nghĩa đáng kể so với hình thức bên ngoài của chúng. Thứ nhất, chúng chỉ là các hiệp định công nhận về mặt ngoại giao, không phải hiệp ước chính thức. Thứ hai, chúng không được ký kết trực tiếp bởi các nguyên thủ quốc gia vùng Vịnh, mà chỉ là các bộ trưởng ngoại giao.

Thứ ba, các thỏa thuận này bỏ qua việc giải quyết vấn đề gai góc trong cuộc xung đột giữa Israel và Palestine. Giải pháp “hai nhà nước” vẫn bị đình trệ do sự chia rẽ quan điểm của các đảng phái tại Palestine, cùng thái độ do dự của chính phủ Israel, trong việc bình thường hóa quan hệ giữa 2 nước.

Thứ tư, dù các bên ký kết thỏa thuận đều nhất trí việc hủy bỏ kế hoạch sáp nhập 30% Bờ Tây của Israel, nhưng Thủ tướng Benjamin Netanyahu của khẳng định rằng quá trình sáp nhập chỉ tạm thời bị “đình chỉ”.

Bên cạnh đó, nếu nhìn nhận sâu hơn, các thỏa thuận còn tạo thuận lợi cho những lời hứa của Tổng thống Donald Trump về việc bán một 1 tỷ USD vũ khí hiện đại của Mỹ (gồm các máy bay chiến đấu, máy bay giám sát và máy bay không người lái có vũ trang) cho UAE. Động thái này xảy ra ngay sau khi chính phủ Mỹ chấp nhận bán lô vũ khí trị giá 10 tỷ USD cho Ảrập Xê-út mà không cần Quốc hội thông qua, một thương vụ mà chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama từng tìm cách trì hoãn, vì lo ngại số vũ khí này sẽ bị sử dụng để tấn công dân thường tại Yemen, gây ra những tội ác chiến tranh.

Và dù hoan nghênh việc chính thức bình thường hóa quân hệ ngoại giao với Bahrain và UAE, song giới chức an ninh Israel cũng lo ngại rằng việc Mỹ bán vũ khí cho các nước khác trong khu vực Trung Đông của sẽ khiến cán cân sức mạnh quân sự nghiêng về phía bất lợi đối với Israel.

Do đó, ông Stephen Hoadley nhận định, các thỏa thuận được ký kết vào 15/9, nếu xét trên bối cảnh rộng lớn hơn của, dường như được thúc đẩy bởi mục đích bán vũ khí của Mỹ hơn là thiết lập cơ sở cho một nền hòa bình lâu dài ở Trung Đông. Bên cạnh đó, việc không dành đủ sự quan tâm cần thiết đối với tình hình tại Palestine có thể khiến ông Trump gặp khó khăn trong việc giành được sự ủng hộ của các thành viên ủy ban trao Giải Nobel Hòa bình.

Việt Anh

Cuộc cạnh tranh khốc liệt Trung - Ấn ở Trung Đông

Xung đột biên giới giữa Ấn Độ và Trung Quốc đang biến thành một cuộc cạnh tranh lớn hơn và khốc liệt hơn giữa hai cường quốc châu Á ở Trung Đông.

Điều này dẫn đến tình trạng nhiều nước từng đặt mua một số lượng lớn vắc-xin, nhưng lại không thể đem chúng ra sử dụng. Và việc thanh lý những liều vắc-xin dư thừa đang trở thành bài toán mới khiến những nước này phải "đau đầu".

Điều đang thực sự xảy ra

Theo trang tin BBC, nguyên nhân xuất phát từ những lo ngại về các ca nhiễm chứng đông máu bất thường hiếm gặp, và đôi khi còn gây nguy cơ gây tử vong, sau khi được tiêm dù chỉ một liều vắc-xin AZ và J&J. Mối lo ngại này ngày càng lớn, đặc biệt ở những đối tượng trẻ tuổi.

Số lượng vắc-xin Covid-19 ế thừa đang khiến nhiều nước "đau đầu". Ảnh: AP

Dựa trên số liệu của cơ quan quản lý dược phẩm Anh, cứ 10 triệu người giả định được tiêm vắc-xin AZ, thì có khoảng 40 người bị mắc chứng đông máu bất thường, trong đó 10 người có nguy cơ tử vong. Tỷ lệ này tương đương với nguy cơ tử vong bởi các vụ giết người hoặc tai nạn đường bộ tại Anh trong năm 2018.

Đó là lý do cơ quan y tế Đan Mạch quyết định ngừng sử dụng vắc-xin AZ để đối phó với "nguy cơ tác dụng phụ nghiêm trọng". Quyết định này đồng nghĩa với việc 2,4 triệu liều vắc-xin AZ chưa qua sử dụng tại Đan Mạch có nguy cơ bị thu hồi. Nam Phi cũng đình chỉ việc phân phối loại vắc-xin này, do chúng bị cho là ít hiệu quả trong việc đề kháng các biến chủng. 

Hoàn cảnh tương tự cũng xảy ra đối với loại vắc-xin Covid-19 một liều của J&J. Cho đến khi hoàn tất việc điều tra và kiểm định an toàn, loại vắc-xin này vẫn sẽ chưa được phép sử dụng ở Mỹ, nước đã đặt mua trước 100 triệu liều.

Số vắc-xin 'tồn kho'

Dù chưa có số liệu tổng quan trên toàn cầu, nhưng dữ liệu của từng quốc gia cũng có thể đem lại một cái nhìn tổng quan về tình trạng dư thừa vắc-xin ở thời điểm hiện tại.

Theo dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ, trung bình có hơn 20% số lượng vắc-xin trên toàn nước Mỹ là chưa qua sử dụng. Tuy nhiên, một số tiểu bang còn vượt quá tỷ lệ này như Alabama (37%), Alaska (35%), Vermont (27%) và Bắc Carolina (24%).

Hoàn cảnh tương tự cũng đang diễn ra ở châu Âu, nơi một số quốc gia đã ban hành những hạn chế trong việc tiêm vắc-xin AZ và J&J đối với những người lớn tuổi. Số liệu từ Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu (ECDP) cho thấy trong tổng số 202.920 liều vắc-xin AZ mới được Đan Mạch tiếp nhận trong ngày 15/4, 150.671 liều được phân phối cho tiêm chủng.

Giám đốc y tế Đan Mạch Soeren Brostroem cho biết thu hồi vắc-xin AZ là một quyết định "khó khăn". Ảnh: EPA

Tìm giải pháp thanh lý

Về lý thuyết, các quốc gia vẫn có thể bán hoặc tặng các loại vắc-xin mà họ không còn sử dụng cho những nước khác. Hôm 15/4, Hans Kluge, Giám đốc châu Âu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cho rằng Đan Mạch đang tìm cách làm điều này.

“Tôi hiểu rằng Bộ Ngoại giao Đan Mạch đã sẵn sàng hoặc đang xem xét các phương án để chia sẻ vắc-xin AstraZeneca với các nước nghèo hơn”, Kluge nói trong một cuộc họp báo.

Ở chiều ngược lại, nhiều nước láng giềng với Đan Mạch cũng đề nghị mua lại. Thủ tướng Lít-va Ingrida Simonyte đã ngỏ ý sẵn sàng tiếp nhận một lượng lớn vắc-xin AZ với Đan Mạch. Bộ trưởng Nội vụ CH Séc Jan Hamacek cũng cho biết, ông đã chỉ thị một nhà ngoại giao tuyên bố sự quan tâm của nước này trong việc "mua tất cả vắc-xin AZ từ Đan Mạch".

Dù vậy, Copenhagen vẫn chưa đưa ra bình luận hay phản ứng nào trước những yêu cầu trên. Trong thời gian chờ đợi, số vắc-xin vẫn cất trong kho lạnh và không hẹn ngày đem ra sử dụng.

Chia sẻ ra thế giới

Hiện Covax được xem là con đường khả thi nhất để nhiều nước phân phối số vắc-xin dư thừa ra thế giới. Với sứ mệnh chia sẻ vắc-xin công bằng giữa các quốc gia, không phân biệt giàu nghèo, Covax đặt mục đến cuối 2021 sẽ cung cấp hơn 2 tỷ liều cho người dân ở 190 nước.

Ảnh: Reuters

Một số quốc gia phát triển cũng lên kế hoạch phân phối vắc-xin thừa của riêng mình. Chẳng hạn như Anh, nước đang sở hữu khoảng 450 triệu liều vắc-xin, cam kết sẽ tài trợ phần lớn nguồn vắc-xin "thặng dư" cho các nước nghèo hơn. Hơn 1 triệu liều vắc-xin AZ bị Nam Phi thu hồi đã được phân phối cho 14 quốc gia châu Phi khác.

Dù chưa công bố cụ thể thời gian hay bao nhiêu liều vắc-xin sẽ được phân phối, song điều này cho thấy ít nhất ở thời điểm hiện tại, các nước phát triển vẫn có trách nhiệm trong việc chia sẻ vắc-xin dư thừa của mình ra thế giới, thông qua những chương trình như Covax.

Trả lời BBC, đại diện Liên minh Toàn cầu về vắc-xin và tiêm chủng cho biết: "Trong tình cảnh nguồn cung vắc-xin đang ngày một hạn chế trong thời gian tới, các liều vắc-xin được quyên góp từ các quốc gia dư thừa và được phân bổ công bằng thông qua Covax sẽ là giải pháp quan trọng, để có được sự tiếp cận vắc-xin công bằng và nhanh chóng trên toàn cầu.

Chúng tôi đang nói chuyện với một số nền kinh tế thu nhập cao về việc chia sẻ vắc-xin dư thừa của họ, và kỳ vọng họ sẽ sớm công bố các thỏa thuận". 

Trong trận cuối vòng bảng thua Ai Cập 1-2, rất nhiều vấn đề được HLV Santi Denia và đội Tây Ban Nha mang ra mổ xẻ.

Mặc dù vậy, đó dường như là thất bại có chủ định của ông Santi Denia, trong bối cảnh Tây Ban Nha đã sớm giành chiếc vé vào tứ kết.

Với thất bại trước Ai Cập, Tây Ban Nha gặp Nhật Bản vốn toàn thắng vòng bảng. Đổi lại, "La Roja" tránh được khả năng gặp Pháp/Argentina ở bán kết Olympic 2024.

Thực tế đã nói lên việc đối đầu Nhật Bản không quá khó. Tây Ban Nha dễ dàng đánh bại đại diện bóng đá châu Á nhờ kinh nghiệm và những dấu ấn cá nhân.

Trong khi đó, ở nhánh biên kia, Pháp và Argentina có trận đấu căng thẳng. Chủ nhà Olympic 2024 vào bán kết, nhưng mệt mỏi và tổn thất nhân sự.

Mọi thứ đúng như tính toán, nhưng trận bán kết với đối thủ Olympic Maroc chắc chắn không dễ dàng cho Tây Ban Nha.

Maroccó phong độ tốt tại Paris 2024. Hakimi và các đồng đội đánh bại Argentina, vượt trội trước Iraq ở vòng bảng.

Ngoại trừ trận thua Ukraine giống như tai nạn, Maroc luôn áp đảo đối phương với sự hợp lý về chiến thuật, cùng những cá nhân rất giỏi.

Trong trận tứ kết với Mỹ, "Sư tử Atlas" thể hiện sự hợp lý trong cách vận hành chiến thuật và không cho đối phương cơ hội phản ứng.

Maroc cũng không kém hơn về mặt cá nhân so với Tây Ban Nha. Án treo giò của Bilal El Khannous là tổn thất, nhưng đại diện bóng đá châu Phi sẵn sàng mang đến trận đấu sòng phẳng.

Đội hình dự kiến:

Maroc (4-2-3-1): Mohamedi; Hakimi, Boukamir, El Azzouzi, El Ouahdi; Targhalline, Richardson; Akhomach, Bouchouari, Abde Ezzalzouli; Rahimi.

Tây Ban Nha (4-2-3-1): Tenas; Pubill, Cubarsi, Garcia, Miranda; Barrios, Baena; Diego Lopez, Fermin Lopez, Sergio Gomez; Abel Ruiz.

Tỷ lệ trận đấu: Tây Ban Nha chấp 1/4

Tỷ lệ bàn thắng: 2 1/4

Dự đoán: Maroc thắng 3-2.

Trực tiếp Olympic 2024 ngày 6/8: Hấp dẫn điền kinh