Ban đầu, người ta tưởng Genie bị tự kỷ. Sau đó, họ phát hiện ra cô bé không biết nói, không tự chủ được, mà chỉ chảy nước miếng và khạc nhổ suốt ngày. Genie gần như không thể nhai nuốt, không thể tập trung bằng mắt và không thể mở rộng tay chân.
Genie là một ví dụ tiêu biểu cho việc một con người lớn lên mà không được giáo dục về ngôn ngữ hay kỹ năng xã hội.
Các bác sĩ tiến hành chụp quét não và làm vô số các bài kiểm tra, tổng hợp hàng loạt dữ liệu, xuất bản nhiều nghiên cứu về trường hợp của Genie. Nhưng 4 thập kỷ sau, cô vẫn trong tình trạng phải có người chăm sóc.
Clark Wiley - bố của Genie - sinh ra và lớn lên ở các trại trẻ mồ côi khắp khu vực tây bắc Thái Bình Dương. Ông làm thợ máy của dây chuyền lắp ráp máy bay ở Los Angeles. Sau chiến tranh thế giới thứ 2, ông kết hôn với Irene Oglesby, một người di cư hơn ông 20 tuổi. Là một người thích kiểm soát và ghét tiếng ồn, Clark không muốn có con. Nhưng không may là ông không kiểm soát được điều đó.
Đứa con đầu tiên của cặp vợ chồng qua đời sau khi bị bỏ trong một gara lạnh lẽo. Đứa thứ 2 chết vì biến chứng khi sinh. Đứa thứ 3 là một cậu bé tên John. Khi John lên 5 tuổi thì Genie chào đời.
Khi một lái xe say rượu giết mẹ Clark vào năm 1958, ông trở nên tức giận và hoang tưởng. Ông đối xử tàn bạo với John và nhốt cô con gái 20 tháng tuổi một mình trong căn phòng ngủ nhỏ, cô lập và hiếm khi được cử động.
Genie trở nên sợ hãi và có thị lực kém. Cuối cùng, cô bé chạy trốn ra khỏi nhà vào năm 1970. Mọi chuyện bắt đầu vỡ lở khi cô bé đi nhầm vào văn phòng phúc lợi xã hội.
Ông bố bị buộc tội lạm dụng trẻ em và đã tự sát sau đó. “Thế giới sẽ không bao giờ hiểu được” - ông ta viết một mảnh giấy để lại.
![]() |
Genie với một bác sĩ |
Genie được chuyển tới bệnh viện nhi của Los Angeles. Các bác sĩ nhi khoa, các nhà tâm lý học, ngôn ngữ học và các chuyên gia từ khắp nơi trên nước Mỹ đề nghị được khám và điều trị cho cô bé. Bởi vì đây cũng là cơ hội duy nhất để nghiên cứu về sự phát triển của não và giọng nói - cách mà ngôn ngữ tạo nên con người.
Dần dần, Genie đã có thể nói được vài từ như: xanh, cam, mẹ, đi..., nhưng hầu hết thời gian, cô bé đều im lặng. Các bác sĩ gọi Genie là đứa trẻ bị tổn thương sâu sắc nhất mà họ từng thấy.
Thời gian đầu, sự tiến bộ trông thấy rõ rệt. Genie đã học được cách chơi, nhai, tự mặc quần áo, nghe nhạc. Cô được mở rộng vốn từ và có thể phác họa qua tranh để truyền đạt những từ không thể nói. Genie thể hiện tốt trong các bài kiểm tra trí thông minh.
“Ngôn ngữ và suy nghĩ khác biệt nhau. Với nhiều người trong chúng ta, suy nghĩ của chúng ta được mã hóa bằng lời nói. Với Genie, suy nghĩ của cô bé hầu như không bao giờ được mã hóa bằng lời nói, nhưng có nhiều cách để suy nghĩ” – bà Curtiss, một trong số ít thành viên còn sống của nhóm nghiên cứu, cho hay.
“Cô bé thông minh, có thể cầm một bộ tranh để kể một câu chuyện. Cô bé cũng có thể tạo ra những cấu trúc phức tạp từ những chiếc que. Cô bé có các dấu hiệu khác của trí thông minh”.
Sau một thời gian, các trường phái nghiên cứu và chăm sóc Genie mâu thuẫn với nhau. Kinh phí nghiên cứu cũng cạn kiệt. Cô bé được chuyển đến một trại trẻ mồ côi còn nhiều thiếu thốn. Bà Irene, mẹ của Genie, giành lại quyền nuôi con trong một thời gian ngắn, sau đó Genie lại được chuyển đến một trại trẻ mồ côi khác.
Cuối cùng, cô được chuyển qua nhiều cơ sở nuôi dưỡng của bang dưới sự giám sát của các nhân viên xã hội – những người ngăn bà Curtiss và những người khác tiếp cận với Genie.
Kể từ đó, không ai biết cô hiện sống như thế nào.
![]() |
Ông Clark Wiley - người đã đối xử tàn nhẫn với Genie. |
“Tôi khá chắc là cô ấy còn sống. Mỗi lần tôi gọi tới, họ đều nói rằng cô ấy ổn” – Susan Curtiss, giáo sư ngôn ngữ học của UCLA từng nghiên cứu và kết bạn với Genie chia sẻ. “Họ chưa bao giờ cho tôi liên lạc trực tiếp với cô ấy. Tôi nghĩ lần liên lạc cuối cùng của tôi là vào khoảng đầu những năm 1980”.
John Wiley – anh trai của Genie, sau này đã chia sẻ rằng, lần cuối cùng anh gặp Genie là vào năm 1982. Anh cũng mất liên lạc với mẹ - người qua đời vào năm 2003. “Tôi đã cố gắng bỏ chuyện của Genie ra khỏi đầu vì xấu hổ. Nhưng tôi vui mừng vì con bé được giúp đỡ”.
Đến nay, khi Genie đã ngoài 60 tuổi, cuộc sống của bà hiện vẫn đang là một ẩn số với giới truyền thông.
Mặc dù không có chung bộ phận cơ thể nào nhưng Violet và Daisy (Anh) vẫn trong tình trạng dính liền nhau suốt cuộc đời và sống đến năm 61 tuổi.
" alt=""/>Cuộc đời bé gái 'người rừng', bị trói vào ghế suốt 13 nămNhiều đàn ông phương Tây tới Ukraine để tìm kiếm bạn đời dựa trên sự tìm hiểu đối phương qua trang web mai mối. Ảnh: VICE News.
Tuy nhiên, việc hẹn hò quốc tế thông qua các trang web mai mối ở Ukraine cũng tồn tại những mặt tối.
Không ít đàn ông trả tiền cho dịch vụ của các công ty mai mối có thể bị lừa hàng nghìn USD để theo đuổi những mối quan hệ không bao giờ thành hiện thực. Trong khi đó, phụ nữ gặp áp lực ở vấn đề “mại dâm tình cảm”.
Sự phổ biến của các trò lừa đảo trong chuyện hẹn hò ở Ukraine đã mở đường cho một ngành công nghiệp mới: dịch vụ mai mối chuyên nghiệp và cố vấn hẹn hò.
Trong những năm gần đây, các dịch vụ này trở nên phổ biến như giải pháp dành cho đàn ông thất vọng về tình cảm.
Tư vấn cả bí kíp tán tỉnh
Taya Ukraine, blog và dịch vụ mai mối ở thủ đô Kiev (Ukraine), hứa hẹn “chỉ có những cô gái nghiêm túc trên cơ sở dữ liệu của chúng tôi, không lừa đảo” kèm theo phản hồi hài lòng từ các khách hàng ở Mỹ.
For Him Dating, do Alex Pinto (người Bồ Đào Nha) điều hành, cũng mang đến cơ hội hẹn hò với “những phụ nữ Ukraine khéo léo nhất, giúp bạn tiết kiệm cả về tài chính và tình cảm”.
Cả Taya, người sáng lập Taya Ukraine, và Pinto đều đưa ra phương pháp hẹn hò được cá nhân hóa. Khách hàng có cơ hội kết đôi với những phụ nữ “được lựa chọn cẩn thận” và được cung cấp dịch vụ phiên dịch, tư vấn về mối quan hệ, thậm chí cả bí kíp tán tỉnh đối phương.
“Tôi muốn giúp mọi người có được may mắn như tôi”, Pinto nói với VICE Newstừ Poltava, nơi đặt trụ sở For Him Dating. Anh chuyển đến Ukraine từ khi lấy được vợ nhờ trang web mai mối, rồi mua lại nó sau đó.
“Nhờ sự hỗ trợ từ người mai mối chuyên nghiệp, tỷ lệ thành công cao gấp 10 lần so với các ứng dụng hẹn hò hoặc trang web hẹn hò quốc tế -thường mất tới 6 tháng để giúp một người đàn ông thành công”, anh khẳng định.
Pinto nói thêm: “Đó là trải nghiệm được cá nhân hóa. Mỗi dịch vụ phù hợp với chất lượng riêng. Tôi chỉ có thể làm việc với 3-4 khách hàng cùng một lúc”.
![]() |
Dịch vụ mai mối chuyên nghiệp và cố vấn hẹn hò nở rộ cùng làn sóng đàn ông phương Tây muốn lấy vợ Ukraine. Ảnh: Dreams Time. |
Khi tiếp nhận khách hàng mới, Pinto lập hồ sơ để “nắm bắt được động cơ” và quản lý kỳ vọng của họ.
Từ đó, For Him Dating cung cấp mọi dịch vụ, từ các buổi gặp mặt trên Skype đến khóa học hẹn hò kéo dài một tuần ở Poltava, trong đó, tỷ lệ phụ nữ so với nam giới được hứa hẹn là 5:1. Chi phí cho các dịch vụ này dao động 100-3.500 USD, không bao gồm chi phí cho chuyến bay đến Ukraine.
“Hẹn hò quốc tế không hề dễ dàng và có những rủi ro không thể tránh khỏi. Tôi lý giải sự may mắn của mình khi lấy được vợ Ukraine là ‘vượt qua chiến trường mà không bị trúng đạn’”, Pinto nói.
Thomas David (người Anh) cũng chuyển đến Kiev sau khi gặp người vợ Ukraine trong một chuyến công tác. Anh điều hành Go Dating in Ukraine, trang web tư vấn hẹn hò tuyên bố cung cấp các hướng dẫn “chất lượng cao nhất” về cách gặp gỡ phụ nữ ở Ukraine. Lời khuyên này được đưa ra dưới dạng bài đăng trên blog miễn phí và các dịch vụ trả phí, bao gồm huấn luyện hẹn hò cá nhân và hướng dẫn về văn hóa Ukraine.
Bên cạnh đó, Go Dating in Ukraine còn cung cấp cho khách hàng dịch vụ kiểm tra lý lịch “người yêu Ukraine” của họ với giá 150 USD. “Điều này nhằm giúp khách hàng đảm bảo đối tác không có vấn đề sức khỏe, pháp lý, tiền án, không nợ ngân hàng”, David cho biết.
Các dịch vụ của David bắt đầu từ khoảng 20 USD cho lời khuyên hẹn hò một lần và tăng lên 250 USD cho việc huấn luyện theo tháng.
Dù phải bỏ ra số tiền không hề nhỏ, đối với Bruce và nhiều người khác, dịch vụ này rất đáng giá. Ông đã gửi hàng nghìn USD cho bạn gái ở Ukraine trong những năm qua và nói rằng mình “suýt kết hôn 3 lần”.
Nhờ sự hỗ trợ của Taya, Bruce hiện đã đính hôn và hy vọng lần này sẽ thành công. “Kể cả thất bại lần nữa, tôi vẫn còn một số đối tượng tiềm năng khác”, ông nói.
Không đảm bảo về mặt tình cảm
Robert (55 tuổi, đến từ Mỹ) bị thu hút bởi việc hẹn hò với phụ nữ Ukraine từ vài năm trước vì cảm thấy bản thân đã sẵn sàng để lập gia đình. “Các cô gái ở độ tuổi 30 ở Mỹ đều nói rằng tôi quá già”, ông nói.
Sau chuyến du lịch ở Philippines, Robert nhận ra rằng mình được “các cô gái bằng nửa tuổi mình” chú ý. Ông quyết định tính đến chuyện hẹn hò quốc tế.
“Khi trở lại Mỹ, tôi search: ‘Tôi có thể tìm thấy những phụ nữ da trắng xinh đẹp ở đâu?’ và những gì xuất hiện là Ukraine và Nga”, ông nói.
Robert đã tới Ukraine 8 lần trong 14 năm qua và gần đây tham gia For Him Dating, nơi ông gặp một phụ nữ trong chuyến đi hồi tháng 6. Ông dự định gặp lại cô ngay khi lệnh cấm đi lại của Ukraine có hiệu lực.
![]() |
Ở Ukraine, phụ nữ có áp lực phải kết hôn ở tuổi 25 nếu không muốn bị chế giễu. Ảnh: The Guardian. |
Đối với phụ nữ Ukraine, động cơ lấy chồng ngoại quốc là khác nhau. Taya nói rằng trong xã hội Ukraine, “có một áp lực là đến năm 25 tuổi, bạn phải kết hôn”. Cô lưu ý rằng văn hóa đang thay đổi, song việc sống như một phụ nữ độc thân ở Ukraine vẫn là thử thách.
Zoya (36 tuổi) gặp chồng qua For Him Dating. “Tôi đã ly hôn và có một đứa con. Rất khó để tôi tìm được người đàn ông thích hợp”, cô nói với VICE Newsqua điện thoại từ New York.
Sau vài cuộc hẹn hò không thành công, Zoya gặp người chồng hiện tại. “Khi họ gửi cho tôi hồ sơ của anh ấy, việc đầu tiên tôi làm là kiểm tra cung hoàng đạo để xem chúng tôi có hợp nhau không”, cô nói.
Trong năm tiếp theo, họ gặp nhau 3 tuần/lần cho đến khi thị thực kết hôn của cô sẵn sàng. Đến nay, họ đã bên nhau được 4 năm.
Cả Pinto, David và Taya đều không nói rằng các dịch vụ của họ đảm bảo khách hàng sẽ tìm thấy tình yêu đích thực. Tuy nhiên, họ chỉ xem vai trò của mình là một trong những hỗ trợ tương tác và quản lý kỳ vọng.
“Các trang web hẹn hò quốc tế cung cấp 'đường tắt' cho tình yêu. Nhưng tình yêu không có đường tắt”, Pinto nói.
22 năm làm từ thiện, Thành Toàn cùng nhóm của mình xây dựng được 23 căn nhà tình nghĩa cho người nghèo.
" alt=""/>Dịch vụ giúp đàn ông phương Tây lấy vợ UkraineChị Thu Nhàn, một du khách đến từ Hà Nam cho biết, chị cảm thấy hài lòng với combo ưu đãi này: “Tiệc buffet rất đầy đặn, đồ ăn ngon, nóng hổi và có nhiều món đặc sản Sa Pa như lợn bản nướng, bắp ngựa hầm, gà bát vị… Gia đình tôi lên đỉnh thăm thú xong xuống là được ăn trưa miễn phí luôn, rất hợp lý cho lịch trình du lịch”.
![]() |
Một lý do nữa khiến khu vực cáp treo nhộn nhịp hơn những điểm đến khác tại Sa Pa là vì thời điểm này đang là mùa săn mây, mùa đẹp nhất trong năm của Sa Pa, và vị trí ngắm mây “đỉnh” nhất ở nơi đây thì không đâu bằng từ “Nóc nhà Đông Dương”.
Đứng trên đỉnh thiêng cao nhất của Tổ quốc, du khách có thể phóng tầm mắt ra khắp bốn phương, thưởng lãm một biển mây trắng bồng bềnh trải dài đến tận chân trời.
“Em nghe tiếng mùa săn mây Sa Pa đã lâu nhưng thật sự không thể ngờ lại đẹp không tả nổi như vậy. Chuyến đi này lãi to”, Minh Hằng - sinh viên Đại học Ngoại thương đi cùng nhóm bạn chia sẻ.
Nhưng theo những “khách quen” của du lịch Sa Pa thì thời điểm ngắm biển mây đẹp nhất trên đỉnh Fansipan lại là lúc hoàng hôn. Khi ấy ánh mặt trời như nhuộm cả biển mây thành màu vàng cam rực rỡ, rồi chuyển dần sang hồng tím, một vẻ đẹp khó tả bằng lời.
![]() |
Sau những phút check-in “cháy máy” với “hoàng hôn lửa” nơi đỉnh trời, thị xã Sa Pa đón chào du khách với những chương trình văn nghệ đặc sắc ngay tại sân quần Sa Pa do chính các nghệ sĩ bản địa trình diễn. Có thể kể đến múa sạp, thổi khèn, màn tái hiện đám cưới người Dao đỏ hay những điệu múa dân gian từ các bản làng vùng cao.
![]() |
Được biết, chuỗi hoạt động này nằm trong chương trình kích cầu “I love Sa Pa” do chính quyền và Hiệp hội du lịch (HHDL) Sa Pa khởi xướng nhằm gia tăng trải nghiệm và thu hút du khách.
Sắp tới, một chương trình khuyến mãi, giảm giá khủng với sự tham gia đồng loạt của những doanh nghiệp kinh doanh du lịch tại đây cũng sẽ được HHDL công bố.
![]() |
Bên cạnh những chương trình kích cầu, Sa Pa cũng thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp phòng dịch Covid-19 để mang đến sự an tâm cho du khách.
Các điểm nghỉ dưỡng, du lịch và vui chơi giải trí trên địa bàn đều phát loa thông báo, đưa ra các chỉ dẫn theo khuyến nghị của Bộ Y tế. Nước rửa tay diệt khuẩn được đặt tại các khu vực công cộng. Các cơ sở kinh doanh đều tuân thủ việc kiểm tra thân nhiệt, yêu cầu khách đeo khẩu trang, giữ khoảng cách khi xếp hàng mua vé hay tham quan …
![]() |
Kết quả trước mắt cho thấy, mặc dù trạng thái “bình thường mới” lần thứ hai được kích hoạt chưa lâu nhưng các chuyến xe lên Sa Pa đã không còn trống vắng, người làm dịch vụ cũng vui trở lại.
Ông Nguyễn Xuân Chiến, Giám đốc Khu du lịch Sun World Fansipan Legend cho hay: “Nếu so với đợt kích cầu trước, chương trình kích cầu “I love Sa Pa” có sự chuẩn bị tốt hơn, được tổ chức bài bản hơn, và vì thế chúng tôi nhận thấy cũng có nhiều tín hiệu tích cực hơn. Cụ thể ngay trong tuần đầu mở cửa, chúng tôi đã đón lượng du khách bằng ½ so với thời điểm đỉnh của đợt kích cầu lần thứ nhất, điều mà trước kia phải cần ít nhất 4-5 tuần mới đạt được. Chúng tôi rất hy vọng dịch bệnh sẽ được kiểm soát và Sa Pa sẽ hồi phục nhanh chóng trong thời gian tới”
Doãn Phong
" alt=""/>Du khách đổ về Sa Pa hưởng ưu đãi kích cầu mùa ‘săn mây’