UBND TP Hà Nội cũng cho hay, việc phát triển mạng lưới trường học theo quy hoạch không bắt kịp so với tốc độ gia tăng dân số, gây ra hiện tượng quá tải cục bộ tại một số khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh.

Tình trạng thiếu trường, lớp học tập trung tại các quận nội đô không còn quỹ đất để xây dựng mới hoặc mở rộng trường học dẫn đến vượt quy định về số học sinh/lớp, số lớp/trường, không đạt chỉ tiêu diện tích đất/học sinh, trường học vượt quy mô đào tạo không đạt chuẩn quốc gia.  

Theo UBND TP, các trường học còn thiếu (do chưa được đầu tư xây dựng theo quy hoạch được duyệt) hoặc thiếu đất để xây dựng trường (chủ yếu tập trung tại các quận nội thành), trong khi các quỹ đất mới, đất trống để bổ sung trên địa bàn không còn. 

Các trường học chưa được xây dựng đa phần nằm trong các quỹ đất cơ sở sản xuất xí nghiệp công nghiệp, đất cơ quan, bộ ngành, trường cao đẳng, đại học hoặc trong các khu đô thị (chưa được đầu tư đồng bộ giữa nhà ở và các công trình hạ tầng thiết yếu trong đó có trường học các cấp) nhưng chưa có phương án di dời cụ thể để thực hiện bổ sung xây dựng theo định hướng quy hoạch. 

Quỹ đất dành cho trường học tại các quận hiện rất hạn chế, do vậy, việc đầu tư cơ sở vật chất để đáp ứng đạt tiêu chí trường công lập đạt chuẩn quốc gia khó khăn (đặc biệt các quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, Cầu Giấy). 

Một số trường học nằm ngoài đê sông Hồng thuộc một số xã, phường, quận, huyện trên địa bàn thành phố, khi triển khai thực hiện dự án cải tạo, xây mới vướng vào pháp lệnh bảo vệ đê điều nên không thể triển khai thực hiện. 

Bà Vũ Thu Hà, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội, cũng nêu tình hình đầu tư xây dựng trường học tại các khu đô thị. Tại Hà Nội có khoảng 174 dự án khu đô thị, khu nhà ở có quy mô từ 2 ha trở lên, trong đó có 119 dự án có quy hoạch 393 trường học (55 dự án không quy hoạch bố trí trường học). 

Về tiến độ xây dựng trường học tại 119 dự án khu đô thị, đến nay, đã hoàn thành hoặc đang triển khai xây dựng 117 trường học, trong đó 46 trường mầm non, 35 trường tiểu học, 21 trường THCS, 4 trường THPT, 11 trường liên cấp. Chưa triển khai xây dựng 269 trường (139 trường mầm non, 64 trường tiểu học, 38 trường THCS, 19 trường THPT, 9 trường liên cấp). 

Bà Hà cũng chỉ ra một số tồn tại trong triển khai xây dựng các công trình trường học tại các khu đô thị. Đa số các dự án hệ thống trường học chưa được đầu tư xây dựng theo tiến độ, do nhiều nguyên nhân. 

Một số khu đất để xây dựng trường mầm non, trường tiểu học và trường THCS trong các khu đô thị mới còn chậm và khó khăn trong việc giải phóng mặt bằng; việc xây dựng trường học do thu hồi vốn chậm nên các chủ đầu tư chưa thực sự quan tâm đầu tư. 

Cùng đó, một số dự án xây dựng trường học theo quy hoạch tại thị xã Sơn Tây, huyện Sóc Sơn, Hoài Đức, Đan Phượng phải điều chỉnh quy hoạch hoặc chưa có quy hoạch phân khu được phê duyệt, bị chậm tiến độ.

Tại phiên họp, ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội, cho hay, Hà Nội là địa bàn rất đông học sinh với khoảng 2,3 triệu em và số lượng học sinh tăng theo từng năm, tăng từ 40.000-50.000 học sinh/năm.

“Mỗi năm, Hà Nội phải xây dựng mới từ 30-40 trường học. Do đó trách nhiệm của ngành giáo dục và đào tạo rất nặng nề và công tác đầu tư, xây dựng rất lớn”, ông Cương nói. Ông Cương cũng thừa nhận, việc các trường hiện nay vượt quá sĩ số 35 học sinh/lớp ở cấp tiểu học, 45 học sinh/lớp ở cấp THPT là rất nhiều. Đây là tiêu chí rất khó khăn với các trường trên địa bàn để đáp ứng đạt chuẩn quốc gia.

“Như năm nay, có 116.000 học sinh thi vào lớp 10 Hà Nội, trong khi tổng số chỗ học vào lớp 10 năm qua toàn thành phố là 138.600 (đến từ 118 trường công lập, 106 trường tư thực, 50 trường cao đẳng nghề có đào tạo văn hóa, 29 trung tâm giáo dục thường xuyên.

Như vậy, so sánh số chỗ học có thể với tổng số học sinh, cho thấy còn dư thừa chỗ học. Thừa thiếu cục bộ, ở một số các quận nội thành, học sinh rất đông. Nhưng ngược lại ở một số các huyện ngoại thành, số lượng học sinh còn không đủ chỉ tiêu”, ông Cương nói.

Nghịch lý thiếu trường học, quá nhiều chung cư

Trường đại học cấm sinh viên mặc áo thun không cổ, cạo đầu đến trường

Nội quy học đường của Trường ĐH Tài chính Marketing, mới đây yêu cầu sinh viên tới trường mặc áo sơ mi, áo thun có cổ hoặc trang phục truyền thống của trường, mặc quần tây hoặc quần jeans lịch sự, váy dài đến gối, đi giày hoặc dép có quai hậu.

Sinh viên sư phạm (Ảnh: Thanh Hùng)

Ngoài đồng phục, trường đại học này cũng yêu cầu sinh viên không được mặc các trang phục không phù hợp với môi trường giáo dục, gây phản cảm, không nhuộm tóc quá nhiều màu nổi bật, không được cắt theo kiểu không bình thường hoặc cạo đầu (trừ trường hợp tu sĩ).

Ngay lập tức, quy định này đã vấp phải nhiều ý kiến phản đối của sinh viên nhà trường. Sinh viên cho rằng, cần được mặc thoái mái, đa dạng, không bị bó buộc, thậm chí có cả ý kiến lấy thời tiết nắng nóng ở Sài Gòn để phản đối chuyện phải mặc áo thun có cổ.

Lãnh đạo nhà trường giải thích, nội quy ghi sinh viên mặc áo thun có cổ chứ hoàn toàn không cấm sinh viên mặc áo thun không cổ.

Trường quy định như vậy vì trên thực tế đã có nhiều sinh viên ăn mặc phản cảm, áo thun cổ khoét sâu, hở hang đến trường, không phù hợp với môi trường sư phạm. Do vậy, quy định này đưa ra để khuyến cáo sinh viên nên mặc áo lịch sự hơn.

"Nếu sinh viên ăn mặc lịch sự sẽ tạo được thiện cảm cũng như thương hiệu của trường. Những quy định nói trên là cách giúp sinh viên tự rèn luyện ý thức bản thân để thích nghi với quy định ở các công ty, doanh nghiệp sau này" - lãnh đạo nhà trường  cho hay. 

Theo quy định của Bộ GD-ĐT, các đại học, học viện, cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp không bắt buộc học sinh, sinh viên phải mặc đồng phục khi đến trường. Nhà trường ban hành quy định cụ thể về trang phục của học sinh, sinh viên khi đến trường, đảm bảo sự nghiêm túc của môi trường giáo dục nhưng không gò bó, gây khó khăn cho học sinh, sinh viên.

Như vậy, việc Trường ĐH Tài chính Marketing, quy định về trang phục của sinh viên là không sai. Vấn đề là làm như thế nào để sinh viên đồng tình và thực hiện.

Nhìn lại trang phục giảng đường, cách đây chưa lâu, GS Trương Nguyện Thành, lúc đó còn là Phó hiệu trưởng điều hành Trường ĐH Hoa Sen đã lên giảng đường bằng một chiếc quần đùi may ô, áo phông không cổ, rách lỗ chỗ.

Lúc đó, ông Thành cho hay, ông mặc như vậy để minh chứng về sáng tạo trong lớp phát triển tư duy sáng tạo. "Muốn phát triển tư duy sáng tạo thì cần phải bỏ những rào cản về tư tưởng, không giới hạn suy nghĩ của mình, vượt qua tầm giới hạn trong định kiến xã hội"- GS Thành nêu quan điểm về trang phục "phá cách" của mình. Vin vào vấn đề này, sinh viên Trường ĐH Tài chính Marketing và sinh viên các trường phản ứng việc cấm mặc áo phông không cổ có lý lẽ riêng, nhưng sử dụng trang phục lịch sự, đẹp có ý nghĩa nhất định.

Trang phục lịch sự sẽ hình thành tác phong chuyên nghiệp

Một sinh viên ở TP.HCM đến cơ quan tôi thực tập. Em mặc chiếc váy rất ngắn. Khi ngồi họp tôi nhìn và hơi "giật mình" nên đã nhẹ nhàng nhắc em. Nhưng em phản ứng rằng, do em cao chứ không phải váy ngắn. Cá nhân tôi đánh giá không cao những sinh viên này. Ở trường các em dùng trang phục như thế nào cho phù hợp với môi trường học đường, nhưng đi làm ở các cơ quan, doanh nghiệp các em phải theo nền nếp. Đánh giá con người qua trang phục chưa hẳn chính xác, nhưng trang phục phần nào cũng thể hiện tính cách, sự văn minh, nền giáo dục của người đó. Việc trường đại học yêu cầu sinh viên mặc trang phục lịch sự là đúng. Điều này tạo nếp cho sinh viên sau này đi làm. Các em sẽ biết lựa chọn trang phục như thế nào để gây thiện cảm cho người đối diện, thể hiện văn hóa của mình.- (Chị Phương Quỳnh, làm việc ở một cơ quan nhà nước)

Là người gần gũi với hàng nghìn sinh viên, ông Phạm Thái Sơn, Giám đốc tuyển sinh, Trường ĐH Công nghiệp Thực phẩm TP.HCM nhìn nhận, việc trường cấm sinh viên mặc áo phông không cổ, chắc chắn sẽ gây ra phản ứng nhưng là điều nên làm.

Tuy nhiên nhà trường không nên bắt buộc tất cả các giờ học mà chỉ nên áp dụng cho những giờ học phù hợp. Sinh viên cần có sự thoải mái để sáng tạo hơn. Như vật vào những giờ học cần phải có tác phong chuẩn mực theo đúng như doanh nghiệp đang thực hiện thì áp dụng, còn những giờ sinh hoạt, các buổi giao lưu... cần sự thoải mái trong trang phục.

Ông Sơn cho rằng, để làm được điều này, cần có cơ sở để các em thực hiện được tốt, trong đó quan trọng cho sinh viên thấu hiểu được ý nghĩa mặc trang phục.

Nhìn nhận lại trang phục của sinh viên hiện nay, ông Sơn cho hay, đa phần sinh viên mặc đồ rất tùy tiện, không có tác phong công nghiệp. "Không những kỹ năng giao tiếp rất kém, nhiều em khi liên hệ công việc toàn mặc áo khoác, đeo khẩu trang, tác phong lếch thếch, làm mất hình ảnh"- ông cho hay.

Bà Nguyễn Thị Xuân Dung, Trường ĐH Công nghệ TP.HCM cho rằng, sinh viên là những người trẻ đã trưởng thành, tâm lý chung vừa thoát ra khỏi những quy định đồng phục nghiêm ngặt ở trường THPT, do vậy muốn được tự do hơn khi bước vào môi trường đại học.

"Quy định trang phục cho sinh viên có những ưu điểm riêng, tuy nhiên nếu được nhà trường chỉ quy định sinh viên mặc trang phục cho những sự kiện, hoạt động chung nhằm thể hiện bản sắc, đặc trưng của sinh viên trường mình. Tương tự ở các khoa hay ngành cũng có thể có đồng phục cho sinh viên, ngoài thể hiện đặc trưng còn phục vụ cho chuyên môn, nhất là những ngành liên quan đến khối dịch vụ như du lịch, ngân hàng. Đối với ngày thường, nên để sinh viên mặc thoải mái, được tự do thể hiện cá tính, sở thích của mình. Nhà trường chỉ cần quy định chung về tác phong ăn mặc để đảm bảo lịch sự, gọn gàng, đẹp là được"- bà Dung nêu.

Tuy nhiên, bà Dung cũng khuyến khích sinh viên mặc trang phục lịch sự, gọn gàng, điều này, sẽ tạo tác phong chuyên nghiệp khi đứng trước các nhà tuyển dụng, cũng như khi bước vào môi trường làm việc chính thức.

Còn ông Đoàn Phong, Trường ĐH Kinh tế Tài chính TP.HCM cho rằng, môi trường đại học đòi hỏi sự năng động, hiện đại nên sinh viên mặc đồ đẹp, lịch sự ngoài việc thể hiện cá tính còn tạo nên phong cách của bản thân. Bên cạnh đó, trang phục sinh viên thể hiện sự thụ hưởng về triết lý giáo dục của ngôi trường đang theo học. Vì vậy, nhà trường không gò bó khuôn khổ về mặt hình thức để sinh viên phát huy bản thân và thoải mái nhất khi theo học, nhưng với những ngành nghề đặc trưng thì sinh viên nên chấp hành để rèn tính chuyên nghiệp.

Lê Huyền

Anh Trường Giang khi mới đặt chân đến Cornell, Ithaca, New York...

"Tuổi thơ dữ dội"

Trường Giang sinh ra ở một làng quê nghèo ngoại thành Hà Nội, bố là công chức, mẹ lăn lộn buôn bán nuôi con ăn học.

Năm học lớp 9, mẹ mắng anh: “Thôi con ạ, con học dốt thế này, suốt ngày lêu lổng, học võ, đánh nhau, tụ tập thì chẳng hi vọng gì đâu”. Anh tóm lược thành tích học hành của mình chỉ bằng một câu: “Tóm lại, tôi học dốt. Dốt vì chả học bài bao giờ”.

Ai cũng khen anh thông minh từ bé, nhưng lười. Đến lớp không bao giờ nghe giảng, chỉ mang vở ra vẽ, thích xé sách giáo khoa gấp máy bay, cuốn pháo. Có lần, anh và mấy cậu bạn tinh nghịch đứng giữa sân trường châm ngòi vứt pháo lại rồi bỏ chạy, khiến các thầy cũng bỏ chạy té khói. Sau vụ đó, anh bị đuổi học một tuần. Năm ấy, anh nhận học lực kém, hạnh kiểm yếu, bị lưu ban.

“Mẹ tôi lại đến nhà thầy chủ nhiệm xin cho tôi. Thầy thương tình, cho tôi thêm một phết, lên học lực trung bình, còn hạnh kiểm thì không cho được. Thầy bảo tôi đi rèn luyện hè. Thực chất là đi dọn mấy cái nhà vệ sinh trong trường”.

Năm lớp 11, thằng bạn nối khố rủ: “Đi học tiếng Anh không? Bố tao bảo xin cho vào làm khách sạn”. Lời rủ rê ấy cũng chính là định mệnh làm thay đổi cuộc đời anh từ đó.

Từ 3,9 đến 8,9 môn tiếng Anh

Sáng Chủ Nhật bên dốc Cornell (Cornell Slope)

Trường Giang và bạn đạp xe ra trung tâm học giáo trình Streamline A. Buổi đầu tiên, thầy đã nói toàn tiếng Anh làm anh “choáng váng”. Rồi anh học từ những cái đơn giản nhất như chào hỏi, thời tiết, sở thích… Có lần thầy hỏi ai đặt một câu theo mẫu “Have you got”, anh xung phong và nói “Have you got a girl friend?”Cả lớp cười ầm ĩ còn thầy khen hay và thế là từ hôm ấy anh có hứng thú với môn tiếng Anh hẳn, đêm nào về cũng đọc oang cả nhà.

Sau 3 tháng hè học tiếng Anh, anh tiến bộ rõ rệt. Đến tiết học tiếng Anh đầu tiên năm lớp 12, thầy gọi anh lên chữa bài tập và vô cùng bất ngờ. Hôm sau, anh được gọi vào đội tuyển tiếng Anh của trường, nhưng thấy các bạn giỏi quá, anh bỏ không theo, mà về mua sách Streamline D ôn luyện tiếp. Thế rồi, từ một đứa điểm tiếng Anh năm lớp 11 chỉ có 3,9, đến năm lớp 12 anh đã đạt 8,9.

Trường Giang thừa nhận cuộc đời cho anh nhiều may mắn khi gặp được những người thầy, người bạn gây ảnh hưởng tích cực tới cuộc sống của mình. “Tôi có thằng bạn dạy tôi môn toán để thi đại học. Ngày nào tôi cũng bám rịt lấy nó để hỏi… Tôi đỗ đại học là nhờ nó”.

Rồi vào đại học, anh gặp một anh bạn học Ngoại giao, rất giỏi tiếng Anh. “Nhờ anh tôi mới biết đến VOA, BBC. Tôi thu vào các băng cát-xét nghe đi nghe lại. Tôi chép ra vở, nhưng không nghe hết vì vướng nhiều từ mới”.

Có lần, anh đi mua sách cũ ở phố Bà Triệu thì thấy đống báo toàn The Economist, The Times, Newsweek…mà giá chỉ 2 nghìn đồng/ quyển. Anh mua về đọc thì phát hiện ra cách học mới là nghe và đọc cùng một chủ đề liên quan. “Tôi học say mê, không muốn ra khỏi nhà vì còn phải đọc”.

Rồi anh ra trường, được mời về làm giảng viên, rồi được phân lên tổ phiên dịch. Anh kiếm tiền từ đi dịch cabin, có bao nhiêu tiền dành mua sách, đĩa TOEFL về luyện để xin học bổng Mỹ.

Bài luận 2.000 chữ và cuộc phỏng vấn hơn 1 giờ

Ảnh chụp tại nhà Đại Sứ Michael W.Marine, nhóm Fulbrighter 2007.

Anh thích nước Mỹ, ước mơ đi du học Mỹ nhen nhóm trong anh từ khi còn nhỏ.

Có lần, anh ướm hỏi mẹ: “Mẹ bán nhà cho con đi Mỹ học, sau này về con mua lại nhà to hơn”. Mẹ anh bảo: “Có giỏi thì xin học bổng mà đi, vác tiền nhà đi thì có gì là vinh dự”.

Được một người quen giới thiệu, anh đăng ký xin học bổng Fulbright với tâm thế không kỳ vọng gì nhiều. Thế rồi, mọi thứ cứ đến một cách thuận lợi, anh vượt qua các vòng thi tuyển, đến vòng viết luận và chuẩn bị hồ sơ. Anh thao thức cả tháng trời, đêm nào cũng nghĩ “Viết gì đây?”

Rồi một hôm, bỗng dưng anh muốn viết về cuộc đời mình, về khát vọng vươn lên, về những ngày tháng đạp xe 20km đi học tiếng Anh, về những cuốn băng cát-xét cũ và nhàu…

Anh viết: “Nếu sau này tôi trở thành giảng viên đại học, tôi sẽ dạy học sinh theo cách khác, thực tế hơn, sáng tạo hơn”. Anh nói về Việt Nam, về những khó khăn của thế hệ anh, về tình hình chung của đất nước và thể hiện một niềm tin chắc chắn về tương lai của Việt Nam và về kế hoạch tương lai của bản thân mình.

Anh Trường Giang chụp với Giáo Sư Gary S.Fields...

“Quy định của Fulbright là 800 chữ. Tôi viết gần 2.000 chữ. Nhiều đứa cắt xén bài để nộp. Tôi mặc kệ quy định, in hết ra rồi kẹp vào hồ sơ. Tôi nghĩ thế nào chả có người đọc. Hóa ra họ đọc thật”.

Không bất ngờ khi nhận được tin trúng tuyển, vì Trường Giang đã tin là sẽ đỗ ngay sau cuộc phỏng vấn dài hơn một giờ đồng hồ.

Có hai người phỏng vấn anh, một người Mỹ một người Việt, “mặt mũi nghiêm trọng” – theo cách miêu tả của anh. Anh bước vào phòng, cười tươi và chào họ. Anh chủ động bắt chuyện bằng những câu hỏi xã giao, rồi say sưa trò chuyện.

“Vị giáo sư đó hỏi tôi “trong bài viết tôi thấy em viết câu này, em có quan điểm như thế nào mà lại viết thế?...” Tôi trả lời “tôi xin đính chính, tôi không viết như thế, mà tôi viết như thế này cơ...” Người đó mỉm cười. Sau này tôi mới biết thủ thuật của họ là thử hỏi chi tiết về bài luận xem người đối diện có phải là tác giả thực sự của bài đó không.”

Anh Trường Giang trong ngày tốt nghiệp ĐH Cornell

“Chúng tôi ngồi nói chuyện về kinh tế Việt Nam, về chất lượng giáo dục và nguồn nhân lực của Việt Nam, về đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Cái gì cũng về Việt Nam. Có lẽ họ quan tâm nhiều đến Việt Nam và ưu ái chúng tôi” – anh kể.

Trúng tuyển, anh chọn học Kinh tế ở ĐH Cornell – một trong 8 trường đại học danh giá thuộc khối Ivy League.

“Chất lượng giáo giục thì tuyệt vời. Ít nhất đã đào tạo được một kẻ đần như tôi” – anh tự nhận đầy khiêm tốn và hài hước.

Anh nói, giáo dục Mỹ nhìn chung thì tốt thật, học thật, làm thật và chơi thật. Nhưng không phải chỗ nào cũng thế. Bằng giọng điệu tưng tửng, anh nhận xét:

“Nước Mỹ lo lắng vì bọn trẻ không chịu học toán, sợ toán từ bé. Tôi có nhà bà con ở California, nhà có 2 thằng trẻ con, từ bé đã ôm con búp bê biết nói, câu cửa miệng nó nói là “Math is difficult” (Toán khó lắm)”. “Nước Mỹ khủng hoảng về toán (America is in numeracy crisis).

Có lần nhà báo kỳ cựu Larry King, trong lần phỏng vấn tỷ phú Bill Gate, đã đặt câu hỏi “giáo dục của Mỹ đáng lo ngại thế nào?”, Bill Gate mỉm cười nói “chỉ cần 20% số sinh viên [Việt Nam], Trung Quốc, Ấn Độ... tốt nghiệp và ở lại Mỹ làm việc, thế là đủ nhân tài”. Tôi thêm Việt Nam vào vì tôi mong ông nói câu ấy, nhưng ông chả nói, lúc ấy tôi hơi bực ông (cười)”.

• Nguyễn Thảo(ghi)