- Thủy đã ra điều kiện với chồng “em còn thì anh cũng phải còn”. Tức là Thủy còn trong trắng thì chồng tương lai của cô cũng phải như vậy.

Chuyện người phụ nữ yêu cầu trinh tiết ở đàn ông nghe thật nực cười và là chuyện hiếm có. Thế nhưng, hiếm chứ không phải không có.

Tôi còn thì anh cũng không được mất

Vừa hôm trước tiễn con gái về nhà chồng, ông bà Hảo vẫn còn đang sụt sùi vì nhớ con thì bất ngờ Thủy, con gái ông bà quay về. Chưa hết bất ngờ lại thấy con cứ khóc thút thít, hỏi lí do thế nào Thủy cũng nhất định không nói, chỉ bảo “chồng không xứng” rồi là “nhất định sẽ bỏ chồng".

Nghĩ bụng con gái mình xưa nay ngoan hiền chắc chắn không gây ra chuyện gì để nhà người ta phải đuổi về. Chỉ có thể là do anh con rể, mà phải là chuyện gì tày đình lắm thì con gái ông bà mới dám bỏ về nhà ngoại như thế. Sốt ruột quá bố mẹ Thủy quyết gọi con rể tới điều tra ngọn ngành và nếu “nó sai thì để cho nó một trận”.

Ảnh minh họa

Trước những câu hỏi dồn dập của ông bà nhạc, chồng Thủy cứ ấp a ấp úng. Chỉ tới khi bố vợ phát cáu, nói sẽ cho con gái bỏ chồng thì anh con rể mới lí nhí khai ra sự thật “cô ấy giận vì con không còn trinh”. Vậy mà cứ tưởng con rể đã gây ra tội lỗi gì lớn lắm. Nghe xong lí do ấy ông nhạc ngã ngửa, còn bà nhạc đỏ mặt quay đi.

Chả là từ lúc còn yêu nhau, Thủy đã ra điều kiện với chồng “em còn thì anh cũng phải còn”. Tức là Thủy còn trong trắng thì chồng tương lai của cô cũng phải như vậy. Và hỏi thẳng chồng là “anh có còn giai tân không”. Khổ nỗi anh chồng “lỡ không còn tân” vì sợ mất người yêu lại cả gan thề lên thề xuống là “còn”. Nghe chồng tương lai thề thốt Thủy vui mừng và tin tưởng lắm. Cả hai sẽ giành món quà quý giá nhất cho nhau như thế thì còn hạnh phúc nào trọn vẹn hơn!

Trong bản nhạc tình ái du dương hòa cùng ánh nến lung linh hứa hẹn một đêm tân hôn đầy ngọt ngào và lãng mạn, Thủy như chìm đi trong mê man tình ái mà chồng cô giành tặng. Thế nhưng cô vẫn không quên “nhiệm vụ”…theo dõi chồng. Thủy căn từng giây từng phút. Nhưng rồi một phút…hai phút rồi năm phút vẫn không thấy chồng “đầu hàng” mà theo cô biết thì “giai tân chỉ mười giây đã gục”.

Thất vọng ê chề vì nghĩ mình bị lừa dối, mặc kệ anh chồng đang “phiêu”, Thủy hất chồng đánh “bụp” cái xuống giường rồi ôm mặt khóc nức nở. Bảo chồng là đồ lừa gạt, rồi là “anh không còn tân thì không xứng với tôi”. Sau đó đùng đùng xếp quần áo về ngoại. Anh chồng lúc ấy mới lớ ngớ hiểu ra lí do.

Gọi điện cho người yêu cũ của chồng để đòi lại “trinh tiết”

Cũng giống Thủy, lúc yêu nhau Hằng và người yêu cũng quyết định giữ gìn tới đêm tân hôn. Hằng cũng đã nói trước với chồng tương lai rằng “em giành tặng món quà quý giá nhất cho anh thì em cũng muốn nhận lại món quà tương xứng”. Không thấy người yêu nói gì, Hằng cứ nghĩ anh ấy hiểu ý mình muốn nói.

Ngày cưới sắp đến, Hằng đi hỏi tất cả những cô bạn thân đã từng “kinh qua” tình trường của mình, rồi lại “sớt gu gừ” với đủ các từ khóa để không bỏ xót bất cứ một dấu hiệu nào chứng tỏ “giai còn tân”. Hằng yên tâm về đêm tân hôn với kiến thức mà mình đã kịp “lận lưng”, quyết không để chồng qua mặt.

Đêm tân hôn Hằng thất vọng ê chề khi thấy chồng chẳng có biểu hiện gì như người ta nói “ong non ngứa nọc” hay “ngựa non háu đá”. Nhưng khác với Thủy, biết chồng “mất trinh” nhưng Hằng không làm um lên, cũng chẳng tỏ thái độ. Mà giữ tất cả trong lòng, quyết định âm thầm “làm cho ra nhẽ” để xem cái đứa nào đã cướp mất đời giai của chồng mình.

Hiện, không nhiều điểm bán bánh canh ngọt vì cách nấu cầu kỳ, mất nhiều thời gian. Đến chợ Châu Đốc, du khách có thể thưởng thức bánh canh mặn và ngọt tại xe bà Nhãn, 65 tuổi, ở đường Nguyễn Văn Thoại, bên hông chợ. Đây là một trong những xe bánh canh được nhiều người địa phương biết đến, bán hơn 15 năm.

Món có tên là bánh canh bột xắt vì sau khi nhào, người thợ sẽ chia bột thành từng miếng nhỏ, cán dẹt và dùng dao xắt thành sợi, thả vào nồi nước sôi đun cho đến khi bột chín.

Cũng như hai tác giả, tôi hy vọng chúng ta sẽ ngày càng bớt đi những thành kiến đối với những người xem trọng sự học hơn kiếm tiền. Tác giả Nguyen Thanh Vuđã đưa ra hai lý do quan trọng về mặt xã hội: một là chúng ta cần tôn trọng sở thích và quan điểm của nhau vì không ai giống ai cả; và hai là xã hội nào cũng coi trọng người có học.

Ngoài hai lý do này, tôi cho rằng người ham học cũng xứng đáng có được sự tôn trọng của xã hội vì hai lý do thực tiễn: Thứ nhất, kiến thức (knowlege) là một nguồn vốn cực kỳ quan trọng cho sự phát triển bền vững của bất kỳ nền kinh tế nào. Thứ hai, tư duy ham học là một tư duy nhân văn chỉ có lợi chứ không có hại cho sự mưu cầu thịnh vượng của xã hội.

Về luận điểm thứ nhất,từ những năm 1960, nhà Kinh tế học đoạt giải Nobel người Mỹ, Gary Becker, đã bắt đầu phân tích nhiều về tầm quan trọng của khái niệm "vốn nhân lực" (human capital). Sự phát triển của mỗi mô hình kinh tế, dù là một nhà máy nhỏ hay cả một nền kinh tế quốc gia, đều đòi hỏi hai nguồn vốn: vốn vật chất (material and financial capital), bao gồm các phương tiện sản xuất vật chất như nhà máy, máy móc, tiền, gọi chung là tài lực; và vốn nhân lực, bao gồm không chỉ sức lực, sức khỏe của người lao động và sản xuất ra sản phẩm, mà cả khả năng, kỹ năng, và kiến thức hay tri thức mà họ - và chỉ họ - sở hữu tích lũy qua năm tháng.

Một công ty hay một quốc gia đầu tư vào vốn nhân lực này như thế nào? Đó là bằng cách đầu tư vào các lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, và an sinh xã hội. Điểm khác nhau lớn nhất giữa vốn nhân lực và vốn vật chất là vốn nhân lực chỉ có thể được thay thế chứ không thể chuyển nhượng (transferrable), vì kiến thức và kỹ năng của mỗi người là thuộc quyền sở hữu của riêng họ. Luật về quyền sở hữu trí tuệ là một minh chứng và kết quả của điểm khác nhau này. Vì tính đặc thù đó, vốn nhân lực trong nhiều trường hợp còn quan trọng và có giá trị hơn cả các loại vốn vật chất.

Năm 2018, Nhà Kinh tế học Paul Romer được trao tặng giải Nobel Kinh tế nhờ công trình nghiên cứu về "lý thuyết tăng trưởng nội sinh" (endogenous growth theory). Nói nôm na, Romer cho thấy tăng trưởng kinh tế phụ thuộc phần lớn vào những yếu tố nội sinh (xuất phát từ bên trong con người) thay vì ngoại sinh (vật chất). Những yếu tố nội sinh giúp tăng trưởng kinh tế chính là vốn nhân lực, ý tưởng đổi mới (innovation), và kiến thức (ở đây, tôi dùng chữ "knowledge" chỉ chung cho khái niệm kiến thức và tri thức, tuy hai khái niệm này có sự khác biệt chứ không hoàn toàn giống nhau).

Nói cách khác, kiến thức của một người và giá trị quy thành tiền của lượng kiến thức đó không hề tỷ lệ nghịch với nhau như nhiều người vẫn nghĩ. Tuy rằng, không phải ai học cao hay học nhiều cũng sẽ kiếm được nhiều tiền, nhưng không có nghĩa là sự học của họ và kiến thức mà họ có được không có giá trị về mặt kinh tế.

Ngược lại, càng nhiều người tích lũy được càng nhiều kiến thức, khả năng nảy sinh ý tưởng và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của cộng đồng và xã hội cũng sẽ càng cao. Việc người học nhiều nhưng không có được thu nhập xứng đáng là kết quả của sự bất bình đẳng giữa các ngành nghề, các địa phương... và là một vấn đề cần được xem xét và khắc phục, chứ không phải là lý do cho việc dè bỉu hay xem thường sự ham học.

>> 15 năm lương cao vẫn không bằng bạn bè có bằng cấp

Lý do thứ hai và quan trọng hơn cả, đó là tư duy ham học cần nhận được sự chấp nhận và tôn trọng, nếu không phải là khuyến khích khi điều kiện cho phép bởi đó là một tư duy có ích cho xã hội loài người.Ở đây, cần nói rõ rằng một người không học lên Đại học hay Cao học nhưng ham thích tìm tòi, đọc hiểu, khám phá, thì sẽ vẫn mang tư duy ham học hơn một người học lên Tiến sĩ chỉ để có bằng cấp hòng được lên chức, nâng lương.

Tư duy ham học đặt sự quan trọng vào kiến thức và giá trị tinh thần thay vì vào giá trị vật chất. Ở góc độ cá nhân, tư duy ham học thúc đẩy và cho phép người ham học khám phá và thấu hiểu được nội tâm bản thân và ngoại cảnh của môi trường xung quanh qua việc tích lũy kiến thức và trau dồi kỹ năng. Điều đáng nói là những kiến thức và kỹ năng này không chỉ là kiến thức và kỹ năng chuyên môn của một ngành nghề, mà còn là thường thức đời sống, các kỹ năng mềm, những bài học về mặt đạo đức, quan hệ giữa người và người, giữa người và thiên nhiên...

Vì thế, người càng thật sự hiểu biết nhiều sẽ càng nhận ra mình chẳng biết bao nhiêu, và như vậy tư duy ham học cũng là thứ khuyến khích họ sống khiêm tốn và bao dung với bản thân và người xung quanh hơn. Có một câu nói tôi đã nghe từ một nhà báo chuyên đưa tin về các khám phá Thiên văn học, mà tôi rất tâm đắc: "Chúng ta phải thông minh như thế này để biết thì ra chúng ta ngu ngốc ra sao" – "We have to be this intelligent to know how ignorant we really are".

Cuối cùng, vì tư duy ham học thúc đẩy một người cầu tiến, nó cũng là một thái độ sống tích cực và lành mạnh. Ở tầng nghĩa rộng hơn, trong một xã hội mà tư duy ham học đúng nghĩa được tạo điều kiện để nở rộ và lan rộng, thì đó cũng là một xã hội đề cao giáo dục, đào tạo, và an sinh.

Càng nhiều người ham học và nhận thức đúng đắn ý nghĩa và giá trị của việc học, càng nhiều người tìm đến giáo dục vì lý do đúng đắn (không phải để kiếm tiền hay quyền cho riêng bản thân, để rồi mang tiếng "có bằng mà chẳng bằng ai"), xã hội sẽ càng có nhìn nhận đúng mức với những người làm giáo dục hơn, và sẽ càng có nhiều nỗ lực để đầu tư vào giáo dục và đào tạo hơn. Khi đó, việc đầu tư vào cái gọi là "vốn nhân lực" sẽ không chỉ còn đơn thuần là một phương tiện để đạt được tăng trưởng về kinh tế như tôi bàn ở trên nữa, mà nó sẽ trở thành mục đích và kết quả của một xã hội nhân văn và phát triển toàn diện.

Nói cách khác, khái niệm "vốn nhân lực" (human capital) trong một xã hội như thế sẽ lùi về sau để nhường chỗ cho khái niệm "phát triển con người" (human development). Đây cũng chính là lý do vì sao giáo dục luôn là một tiêu chí tối quan trọng trong việc tính toán "chỉ số phát triển con người" (Human Development Index) của Tổ chức Liên Hiệp Quốc. Giáo dục và phát triển con người là không thể tách rời.

Tóm lại, tôi muốn nói rằng, học chính quy và học cao không dành cho mọi người. Một tấm bằng Thạc sĩ hay Tiến sĩ cũng không phải là tấm giấy chứng nhận rằng một người giỏi giang và đạo đức hơn người không có bằng. Nhưng, bất cứ ai ham học và có điều kiện để mưu cầu sự học, dù ở trường hay ở nhà, bằng cách đọc, viết hay đi, làm, cũng cần được khuyến khích và ủng hộ.

Quan trọng nhất, tôi hy vọng ở các cấp độ cá nhân, gia đình, cộng đồng, và xã hội, sẽ có được những thay đổi về mặt nhận thức và tư duy đối với việc học, để cho tư duy ham học đúng nghĩa được nuôi dưỡng đúng mức, và để cho những người ham học, lẫn những người làm giáo dục có tâm sẽ không còn bị vấp phải thành kiến và dè bỉu mà họ không xứng đáng phải nhận.

An Tư

>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.